تحلیلی بر ابعاد زیباشناختی آبریز شجاع بن مُنعه موصلی

چکیده

هنر-صنعت فلزکاری شهر موصل، یکی از مهمترین مکاتب فلزکاری در دوره اسلامی و به ویژه در قرن ششم و قرن هفتم هجری و در زمان فرمانروایی خاندان آلزنگی و به طور خاص، بدرالدین لؤلؤ مهمترین حکمران این خاندان بود. هنرمندان و صنعتگران موصلی در این دوره توانستند با بهرهگیری و تأثیرپذیری از فنون ساخت و تزئین آثار فلزی که از تمدنهای گذشته و همجوار نظیر تمدن ساسانی و تمدنهای همعصر، به ویژه تمدن درخشان سلجوقی و مکتب فلزکاری خراسان شده بود، بهترین آثار را با به-کارگیری خلاقیت و نوآوری در ساخت و تزئین با هویت بومی، فرهنگ و آداب موصل تولید کنند. از انواع تولیدات مشهور موصل میتوان به آبریزهای ساخت این مکتب اشاره داشت که یکی از عمدهترین تولیدات در عرصه ساخت ظروف فلزی بوده است. آبریز شجاعبن منعه موصلی، یکی از برجستهترین آبریزهای مکتب فلزکاری موصل است که به لحاظ فنشناختی و زیباشناختی و ارزش های جامعه شناختی و مردمشناختی، میتواند منبع خوبی برای شناسایی جامعه و طبقه مردمِ موصل قرن هفتم هجری باشد. این آبریز با پیشرفتهترین فن ریختهگری ساخته و با کیفیترین شیوه تزئین یعنی ترصیعکاری با نقره، آراسته شده است. روایتهای نقشپردازی شده از نوع موضوعات رایج آن روزگار جامعه موصل(طبقه اشراف و فرودست) است. موضوعات کنده کاری شده بر بدنه آبریز عبارت است از: ورزش(کشتی)، موسیقی، رقص، شکار، نبرد و آرایش کردن میباشد. این مقاله از نوع بنیادین و روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و روش گردآوری اطلاعات هم کتابخانهای است