روش شناسی زیبایی شناسی ایرانی اسلامی با توجه به رابطه عرفان و کلام

چکیده

ریچارد رورتی در رابطه دین و علم در فرهنگ غربی معتقد است که از قرن هفده به بعد فلسفه نقش میانجی را بین این دو بازی کرده است تا هرکدام قابلیت های توصیفی و پیش گویانه خود را بهتر بشناسند. چنین تنشی در فرهنگ های شرقی وجود ندارد و اساساً فلسفه چنین نقشی را بر عهده نگرفته است. مقاله حاضر با طرح تنش بین عرفان و کلام در فرهنگ ایرانی به عنوان جایگزین تقابل غربی دین و علم، سعی دارد به تحلیل نقش این تنش در مبانی زیبایی شناسی بپردازد. ادبیات و شعر کلاسیک فارسی گواه خوبی بر این مدعا است که تنشی دائمی بین دو رویکرد عرفانی یا اهل باطن و رویکرد کلامی، فقهی یا اهل ظاهر برقرار بوده است و هر دو گروه سعی کرده اند دیگری را به کج فهمی و یا بی دینی متهم کنند. در دوران معاصر این تنش همچنان حضور دارد. نوشته حاضر روششناسی حوزه مطالعاتی زیباییشناسی است که با تحلیل و تطبیق رویکردهای مختلف مقدمات و مبادی ورودی بحث را فراهم می کند. از طریق بازخوانی این تعارض و یافتن مصادیق و معانی آن می توان ریشه های نظری هنر و زیبایی شناسی را باز یافت و امروزی کرد.