فرایند شکل گیری روستاها و اسکان جمعیت در ایران بر اساس منابع آبی بوده است. تا قبل از صنعتی شدن ایران (1341)، به طور تاریخی یک تعادل بین اکوسیستم و جمعیت وجود داشته است، اما پس از آن این تعادل از بین رفته و رشد، تراکم، مهاجرت و اسکان جمعیت تغییر کرده و موجب ناپایداری در اکوسیستم شده است. دو عامل اساسی از بین رفتن تعادل، انفجار جمعیت و استفاده ی نادرست از تکنولوژی بوده است. در این میان، روستاها به دلیل محوریت تولیدات کشاورزی نقشی اساسی ایفا می کنند. پراکندگی شدید روستاها و تولیدات دهقانی مهم ترین مسائلی هستند که در راه توسعه ی روستایی بایستی به حل و فصل آن پرداخت. استفاده از الگوهای منظومه ای اسکان جمعیت روستایی و به کارگیری کشاورزی مکانیزه در کنار بازتعریف اشتغال و فعالیت های روستایی، الزاماتی هستند که در الگوی ایرانی - اسلامی پیشرفت برای توسعه ی روستایی باید به آن ها توجه شایانی شود.
