نگاهی فلسفی به روش تحقیق در روانشناسی (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

موضوع این مقاله تبیین فلسفی مراحل و گونه شناسی روش تحقیق در روانشناسی است. روش این تحقیق، تحلیل محتوای کیفی متون و منابع روانشناسی و بررسی انتقادی آنها با روش عقلی فلسفی است. یافته های این پژوهش در چهار بخش: گزارش، تحلیل، طبقه بندی و نقد ارائه شده است. مراحل روش تحقیق را می توان در چهار عنوان برشمرد: بیان مسئله؛ پیشینه پژوهی؛ جمع آوری اطلاعات؛ و تحلیل، تفسیر و ارزیابی اطلاعات. در رویکردهای پژوهشی سه گانه کمّی، کیفی و ترکیبی، ماهیت کمّیت، یکی از اعراض نه گانه فلسفی است که عدد، شکل و زمان از اقسام آن است و ریشه در پارادایم اثبات گرایی دارد. کیف نیز یکی از اعراض است و در پژوهش های کیفی با سه دسته کیف های محسوس، استعدادی و نفسانی سروکار داریم. بنیان های فلسفی پژوهش کیفی در تفسیری بودن، ارتباطی بودن، انعکاسی و کیفی بودن است. هرچند روش های کمّی و کیفی ناظر به پارادایم های متفاوت هستند، امّا معطوف بودن به مسئله واحد و مکمل بودن آنها دلیل بهره گیری از آنها در رویکردهای ترکیبی است.