ارزش های انسانی دانشجویان ایرانی: دور دوم (پس از یک دهه) (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

یک دهه پیش، در بررسی ساختار و محتوای ارزش های دانشجویان (دلخموش، 1384)، مواردی از انحراف از الگوی نظری (ارزش های بنیادی انسانی؛ شوارتز، 1992، 2006) مشاهده شد. مطالعه حاضر، تغییر در ساختار ارزش های دانشجویان، در نزدیک شدن به الگوی نظری را برحسب تأثیرهای علّی شرایط اجتماعی سیاسی به ویژه تأثیر فزاینده ارتباطات توده گیر در طی یک دهه گذشته را تبیین می کند. نمونه مورد مطالعه (400 دانشجو، به نسبت مساوی مرد و زن) با نسخة 40 مادّه ای «پرسشنامة تشبیهی ارزش» (شوارتز و دیگران، 2001) ارزیابی شد، و از خلال «تحلیل کوچک ترین فضا» روابط ساختار ارزشی مشخص گردید و با مقایسة آن با ساختار نمونه پیشین و ساختار الگوی اصلی، شباهت ها و تفاوت های بینِ فرهنگی بازنمایی شد: 1) ارزش پیشرفت که در مطالعه پیشین در ناحیه اصلی خود قرار نگرفته بود، در محل مورد انتظار ظاهر شد. اما، 2) یک تغییر جدید در ترتیب ارزش لذت جویی در آرایش چرخه ای ارزش ها مشاهده شد. و 3) همچون مطالعه پیشین مادّه های امنیت ملّی و نظم اجتماعی به ارزش جهان شمولی نگری منتقل شدند. پژوهش حاضر نشان داد که به رغم تأثیرپذیری ارزش های دانشجویان از فرایند نوسازی و همگرایی، گرایش به آرمانی سازی معانی پاره ای از ارزش ها، همچنان پس از یک دهه حفظ شده است.