هدف این پژوهش مقایسه رابطه بین درگیری تحصیلی، سرسختی، ادراک محیط کلاس با پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دختر و پسر بود. روش پژوهش علی – مقایسه ای بود. از جامعه آماری (1411 نفر)، نمونه ای با حجم 300 دانش آموز (150 دختر و 150 پسر)، سوم تجربی دزفول به روش تصادفی چندمرحله ای انتخاب شد. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه سرسختی کوباسا (1994)، پرسشنامه ادراک فعالیت های کلاسی من جنتری، گابل و ریزا (2002) و پرسشنامه درگیری تحصیلی از خرده مقیاس های راهبردهای-انگیزشی برای یادگیری پینتریچ و دیگروت (1994) استفاده شد. داده ها، با روش همبستگی پیرسون و آزمون معناداری Z فیشر تجزیه وتحلیل شد. یافته ها نشان دادند ضرایب همبستگی بین پیشرفت تحصیلی و درگیری تحصیلی دانش آموزان دختر 0/160= R و پسر 0/358=R در سطح 0/05 =P معنادار بودند ولی تفاوت بین این دو ضریب برابر 1/80 =Z که در سطح 0/05 =P معنادار نبود. ضرایب همبستگی بین پیشرفت تحصیلی و سرسختی دانش آموزان دختر 0/162- =R و پسر 0/183-=R منفی و معنادار بودند ولی تفاوت بین این دو ضریب برابر 0/18=Z که در سطح 0/05 =P معنادار نبود. ضرایب همبستگی بین پیشرفت تحصیلی و ادراک محیط کلاس دانش آموزان دختر برابر 0/036- =R و معنادار نبود ولی در پسران 0/252- =R و در سطح 0/002 =P معنادار شد. لذا تفاوت بین این دو ضریب برابر 2/48 =Z که در سطح 0/05 =P معنادار بود. ضرایب همبستگی بین ادراک محیط کلاس و درگیری-تحصیلی دانش آموزان دختر 0/556=R و در پسران 0/664=R که در سطح 0/000 =P معنادار بودند ولی تفاوت بین این دو ضریب برابر 1/43= Z که در سطح 0/05 =P معنادار نبود. ضرایب همبستگی بین سرسختی و ادراک محیط کلاس و همچنین بین سرسختی و درگیری تحصیلی دانش آموزان دختر و پسر معنادار نبودند بنابراین تفاوت بین آن ها هم معنادار نشد. به طورکلی، از شش مقایسه روابط بین هر جفت از متغیرهای موردمطالعه، رابطه پیشرفت تحصیلی و ادراک از محیط کلاس بین گروه دختران و پسران تفاوت معناداری وجود داشت که دلیل احتمالی آن نقش عوامل فرهنگی و اجتماعی است. لذا ضرورت دارد که اولیاء و مربیان برای هر دو جنس فرصت های مناسب رشد و پیشرفت را فراهم کنند.
