یکی از شاخصه های اصلی معماری صخره کند شهرستان مراغه، کبوترخانه سنگی که به زبان ترکی داشلی قوش خانا؛ که در فهرست آثار ملی، ثبت نشده و ناشناخته باقی مانده و تا به امروز پژوهش جامع و کاملی در ارتباط با آن صورت نگرفته است. این سازه ی عام المنفعه در بستر صخره ای ایجاد گشته که از نظر ساختار در میان کبوترخانه های شناخته شده ایران گونه خاص و منحصر به فرد؛ و قابل قیاس با کبوترخانه های روستای جِسی منطقه آناتولی است که امروزه یکی از نقاط جذاب و دیدنی کشور ترکیه محسوب شده و تأثیر زیادی در جذب توریسم دارد. این پژوهش بر آن است تا این گونه منحصر به فرد، که تاکنون ناشناخته باقی مانده را مورد مطالعه و پژوهش قرار دهد. نتایج پژوهش نشانگر آن است که کبوترخانه صخره کند روستای تازه کند قشلاق به دلیل شرایط زیست محیطی منطقه و در داخل صخره احداث شده و ساختار بسیار مستحکم داشته است. یافته های دیگر پژوهش نشان می دهد که کارکرد کبوترخانه صخره کند همانند سایر کبوترخانه های مناطق ایران تولید کود برای تقویت زمین های کشاورزی بوده است.