هدف از این مطالعه، آسیب شناسی ابعاد آموزشی هنرستان های کشاورزی دو استان همدان و کردستان است که مسائل و مشکلات آموزشی این هنرستان ها بر اساس عناصر نظام آموزشی مورد بررسی قرار گرفته است. روش پژوهش از نوع آمیخته است که در آن تلفیقی از روش های کمی و کیفی مورد استفاده قرار گرفته است. جامعه آماری این پژوهش را سه گروه: 1- مدیران و معلمان، 2- هنرجویان، 3- دانش آموختگان هنرستان های کشاورزی تشکیل می دهند که تعداد کل آنها به ترتیب 78، 291 و 100 نفر دانش آموخته برای سال تحصیلی 91-1390بوده است. تعداد نمونه ها در چهار هنرستان کشاورزی مورد مطالعه 165 نفر هنرجو 38 نفر مدیر و معلم و 30 نفر دانش آموختگان در دسترس و کلیدی بوده اند. داده های مورد نیاز برای این پژوهش از راه مصاحبه های نیمه ساخت دهی شده و پرسش نامه های محقق ساخته گردآوری شده است. پرسش نامه از نظر روایی و پایایی مورد تأیید قرار گرفت. میزان پایایی پرسش های پرسشنامه با استفاده از نرم افزار SPSS و آزمون کرونباخ آلفا محاسبه گردیده و میزان پایایی سوالات پرسشنامه در کل85/0 به دست آمد. پرسش های مصاحبه هم از نظر روایی و اطمینان پذیری مورد تایید کارشناسان فن قرار گرفته و از این روش هم اطمینان حاصل شد. داده های جمع آوری شده به سه صورت توصیفی، استنباطی و اکتشافی با استفاده از روش ها و آزمون های آماری و روش کیفی تحلیل محتوا مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج نشان داد که مشکلات پیش آمده برای هنرستان های کشاورزی استان های همدان و کردستان از نظر آموزشی در پنج بعد گوناگون برنامه ریزی و محتوای دروس کشاورزی، روش های تدریس، وسایل و امکانات، مهارت معلمان کشاورزی و شیوه های ارزشیابی می باشد. از جمله مهم ترین این مشکلات عبارت بودند از: 1) کمبود وسایل و امکانات و قدیمی بودن اقلام موجود، 2)کم اهمیت بودن روش های ارزشیابی عملی، 3) مشکل پیداکردن کار برای دانش آموختگان، 4) عدم استفاده از روش های فعال و فناوری های نوین، 5) برنامه ریزی نامناسب دروس کشاورزی. از جمله مهم ترین راهکارهای به دست آمده در خصوص رفع مشکلات آموزشی هنرستان های کشاورزی عبارت بودند از: تجهیز و نوسازی هنرستان به وسایل و امکانات جدید، برگزاری مستمر کارگاه های آموزشی برای معلمان در ضمن خدمت، جدیت و دقت در اجرای ارزشیابی های عملی کشاورزی با انجام فعالیت ها و تکالیف گوناگون، برنامه ریزی در جهت حل مشکلات اشتغال هنرجویان.
