مطالب مرتبط با کلیدواژه
۱.
۲.
۳.
۴.
۵.
۶.
۷.
۸.
۹.
ادبیات زنان
ساروجینی نایدو شاعر و سیاستمدار هند به سبب مبارزات استقلال طلبانه و اشعار میهنی اش، نقشی موثر در سرنوشت کشور و در کسب حقوق زنان داشت. به پاسداشت فعالیت های او، روز تولدش را در هند روز زن نامگذاری کردند. در این مقاله کوشش بر این است تا ضمن ارزیابی جایگاه و فعالیت های ادبی – سیاسی او، به طور گذرا، ادبیات زنانه ی هند نیز بررسی شود و به پرسش هایی چنین پاسخ داده شود که چرا در هند روز زن، روز تولد یک زنِ شاعرِ مبارز است؟ شرایط اجتماعی چگونه است که او نماد زنی آرمانی می شود؟ چه ضرورتی دست اندرکاران حکومتی را بر آن داشته که زنی هنرمند، روشنفکر، میهن پرست و آزادی خواه را الگوی زنان کشور قرار دهند؟
نخستین زنِ مدیحه سرا کیست؟(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
سنتِ دیرپای ستایش گری از آغاز ادب فارسی وجود داشت و مدیحه سرایی از جنبه رفتاری، عملی مردانه تلقی می شد و مردانِ شاعر یکه تاز میدان مدح بودند. در ادبیات زنان، به ندرت زنی شاعر در این حوزه دست به تجربه زده است. نخستین زنِ شاعری که شعری ستایشی در کارنامه خود دارد و برای نخستین بار ترکیب بند سروده، زن بی نامی است که شعرش در کتابی تاریخی ثبت شده است. او دخترِ حسام الدّینِ سالار مدیحه سرایی است که در آغازِ سده هفتم قمری ترکیب بند ستایشی در وصف عزالدین کیکاووس از سلاجقه روم سرود و به دربار پادشاه فرستاد و صله دریافت کرد. زنی که در ادبیات در بی نامی خود به فراموشی سپرده شد و در تاریخ سلجوقیان نام و شعرش به یادگار ماند. در این مقاله کوشش بر این است تا با روش نقدِ تاریخ نگر، فضای سیاسی ـ اجتماعی آن دوران بررسی شود و با رویکردی ادبی، نخستین شعر ستایشیِ زنانه و شیوه سرایش شعر او نقد شود و ضمن معرفی نخستین زنِ شاعر مدیحه سرا، شرایط شکل گیری اثر، هدف شاعر و تأثیر شعر او بر مخاطب از زاویه نگاه ممدوح مورد بررسی قرار گیرد
بررسی گونه کاربردی زبان زنانه در مرثیة معاصر (با تأکید بر مرثیه های سعاد صباح)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
بحث و بررسی درباره موضوع تجربه زنان و تفاوت آن با تجربه مردان، زمینهساز شکلگیری رویکردهای مختلفی در زمینه پیوند زبان و جنسیت شده است. زنان و مردان در کاربرد برخی از ویژگیهای زبانی (به ویژه آوایی) گرایشهای متفاوتی دارند و همین امر سبب تفاوت زبان آنان با یکدیگر می شود. تفاوتهای زبانی چندان آشکار و شناخته شده نیستند و گویندگان زبان نسبت به آن ها حساسیت و آگاهی زیادی ندارند؛ امّا از طریق بررسی آثار و نوشتههای زنان، میتوان به ویژگیهای یاد شده دست یافت. از میان انواع شعر، به دلیل پیوند عمیق رثا با عواطف و احساسات شاعر، این نوع ادبی بیش از سایر گونههای ادبی، زمینه انعکاس ذهنیات و افکار شاعر را فراهم می آورد و به همین دلیل ظرفیت تحلیل و بررسی از نظر بازتاب جنسیت زبانی را دارد. فن شعری رثا از مصیبت نشئت گرفته و احساسات و عواطف شاعر را بر می انگیزد تا اشعاری حزن انگیز بسراید و از این طریق مخاطبان را تحت تأثیر قرار دهد.
در این پژوهش با روش توصیفی– تحلیلی و با استفاده از آرای محققان جامعهشناسی زبان، شعر «سعاد صباح»، از پیشتازان شعر رثای عربی در دوره معاصر را در سه سطح واژگانی، نحوی و بلاغی بررسی می کنیم و از این طریق، به تحلیل پیوند زبان و جنسیت در اشعار این شاعر می پردازیم. مهم ترین نتیجه حاصل از کاربست این نظریه در تحلیل مرثیة سعاد صباح، این است که رابطة تنگاتنگی بین عاطفة رثاء و جنسیت شاعر وجود دارد و عاطفة حزن بر اشعار سعاد صباح تأثیر مستقیم گذاشته است.
الفتاه المصریه فی روایه «الباب المفتوح» (دراسه فی البناء الروائی)(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
دراسات فی العلوم الانسانیه دوره ۱۹ سال -۱۴۳۳ شماره ۲
119-139
تعد روایه «الباب المفتوح» للکاتبه المصریه الدکتوره لطیفه الزیات من أفضل مائه روایه عربیه، وذلک لما تتناوله من قضایا ساخنه و منها قضیه العلاقه الجدلیه بین حریه الفتاه من ناحیه و حریه مجتمعها من ناحیه أخرى حیث تذهب الکاتبه إلى أن الفتاه لا تجد نفسها حقاً و لا تجد حریتها إلا إذا فقدتها فی البدایه و الشیء الأکبر و الأهم من ذلک هو – فی إطار هذه الروایه – النضال من أجل تحررها و تحرر الوطن من بقایا الإستعمار. لیلى – بطله الروایه إلاشکالیه - هی فتاه مصریه جامعیه تدعو للتحرر من أسر تقالید و أعراف المجتمع المتهالکه و هی نموذج للفتاه المصریه التی تعیش فی ظل مجتمع ذکوری ینظر نظره دونیه للمرأه و یعمل على قمع أحلامها و طموحاتها و قهرها و مع ذلک فهی مثال یحتذی به لقوه إرادتها فی الدفاع عن حقوقها. فی نهایه الروایه، تنجح لیلى فی أن تحقق انجازاً شخصیاً و اختارت من یرید قلبها لیشارکها حیاتها الجدیده، و شارکت أیضاً فی تحقیق الإنجاز الأکبر و هو تحریر الوطن من بقایا الاستعمار فقد تزامن تحرر شخصیه البطله مع تحرر الوطن. یدرس هذا المقال عن طریق المنهج الوصفی-التحلیلى و فی ضوء النقد الاجتماعی صوره الفتاه فی الأثر النسوی “الباب المفتوح” للکاتبه لطیفه الزیات للتوعیه بدور المرأه الهام – فی الفتره المشار الیها فی الروایه - فی نیل استقلال الوطن و المشارکه فی صنع مستقبل أفضل مع الرجل جنباً إلى جنب.
بازتاب اسلام در ادبیات داستانی عراق مطالعه موردی: داستان های آمنه صدر (بنت الهدی)
منبع:
زن و فرهنگ سال هشتم پاییز ۱۳۹۵ شماره ۲۹
7-30
حوزه های تخصصی:
پژوهش حاضر تلاشی برای ارزیابی آثار داستانی آمنه صدر با هدف تحلیل دیدگاه های او در مبارزه با واپس گرایی زنان مسلمان و همچنین تجددگرایی لجام گسیخته آنان در عراق و سایر کشورهای اسلامی است. به همین دلیل، آثار داستانی صدر را باید در زمره ادبیات هوشیاری اسلامی به شمار آورد و آن-را برخاسته از یک نیاز اجتماعی در عراق معاصر دانست؛ زیرا نویسنده از نگارش این داستان ها به دنبال تصحیح معنا و مفهوم ارزش ها و مفاهیم دینی از پیرایه های محیطی و اجتماعی است. برای عملی ساختن اهداف و مبانی پژوهش می کوشیم با روش توصیفی و تحلیلی به شناسایی شخصیت ها، پیام ها و آیات و روایات سه مجموعه داستان کوتاه صدر به نام های «لیتنی کنت أعلم»، «صراع من واقع الحیاه»، «الخاله الضائعه» و چهار داستان بلند او به نام های «الفضیله تنتصر»، «إمرأتان ورجل»، «لقاء فی المستشفی» و «الباحثه عن الحقیقه» بپردازیم. یافته های پژوهش نشان می دهد اسلام دین مهرورزی، ساده زیستی، کرامت، عفاف و اعتماد است، زنان می توانند همانند مردان الگوی اسلام شناسی باشند، توکل بر خدا رمز آرامش و آسایش انسان است، برهنگی نشانه آزادی و برخورداری زنان از حقوق برابر اجتماعی نیست بلکه آغازی بر تباهی آنان است، پوشش اسلامی رهبانیت نیست و اسلام مخالفتی با سوادآموزی زنان و حضور آن ها در فعالیت های اجتماعی ندارد.
روایتگران شگفتی آفرین، حضور خلاقانه زنان نویسنده در ادبیات معاصر آلمان(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
پژوهش ادبیات معاصر جهان دوره ۱۷ پاییز و زمستان ۱۳۹۱ شماره ۳
91 - 108
حوزه های تخصصی:
تحلیل داستان نویسی زنان پس از انقلاب اسلامی بر مبنای الگوی جریان شناختی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
پژوهش زبان و ادبیات فارسی تابستان ۱۳۹۹ شماره ۵۷
123-147
حوزه های تخصصی:
پس از پیروزی انقلاب اسلامی، داستان نویسی زنان گسترش یافته است. هم بر تعداد نویسندگان زن افزوده شده و هم مضامین داستان های آنها تنوع بسیاری پیدا کرده است. فضای سیاسی و اجتماعی پس از انقلاب نیز زمینه گسترش و تنوع داستان نویسی زنان را فراهم کرده است. در اغلب آنچه زنان نوشته اند، محوریت داستان و شخصیت ها بر مسئله زنان قرار گرفته است. برخی از زنان در داستان هایشان در جست وجوی خویشتن زنانه خویش اند و این هویت یابی را از منظر روایت های زنانه بازتاب داده اند؛ این بخش از آثار زنان به روایت های زنانه که توصیف دنیای زنانه (از بُعد هویتی، عاطفی، جنسیتی و ...) است، می پردازد. بخشی از آثار زنان به بازتاب مسائل سیاسی و اجتماعی زمانه می پردازد، در این داستان ها نیز عموماً نقش زنان در سیاست و اجتماع نشان داده می شود، اغلب این داستان ها به نقش زنان در انقلاب و نیز جنگ اشاره دارند. برخی از نویسندگان زن نیز برای مخاطبانی که عموماً در میان زنان هستند، روایت هایی عامه پسند از زندگی و جامعه به دست می دهند. تعداد دیگری از زنان، راوی تقابل سنت و تجدد هستند، گاهی به هواخواهی از سنت برمی خیزند و گاهی در برابر سنت ها و باورهای حاکم دست به اعتراض می زنند. مسئله این پژوهش شناخت و معرفی جریان های داستان نویسی زنان در سال های پس از انقلاب است. برای همین بر مبنای الگویی جریان شناختی چند جریان از داستان نویسی زنان را دسته بندی و معرفی می کند. برای تفکیک و شناخت جریان ها سه عامل در نظر بوده است: نخست، زمینه سیاسی و اجتماعی پیدایش جریان معرفی می گردد، سپس کانون های پشتیبان جریان نشان داده می شود و در آخر به آغازگران و تداوم دهندگان جریان پرداخته می شود.
بررسی شخصیت زن و اندیشه های فمینیسم در رمان زنان بدون مردان شهرنوش پارسی پور
منبع:
پژوهش های نوین ادبی سال دوم بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۳
271 - 291
رمان زنان بدون مردان نوشته شهرنوش پارسی پور، نویسنده مشهور ایرانی، از رمان های مطرح ادبیات معاصر ایران است. داستان این رمان بر اساس تجربیات زندگی پنج زن ایرانی در سنین مختلف و طبقات گوناگون جامعه شکل می گیرد و مسائل حقوق و منافع زنان ایرانی در جامعه مردسالار را نشان می دهد. به خاطر این که پنج زن در این رمان ویژگی های شخصیتی و سابقه های مختلفی دارند و نمایانگر سنین و طبقات اجتماعی مختلف هستند، تجارب زندگی آنها نمونه ای از گروه های مختلف زنان در جامعه ایران بوده است. آگاهی از استقلال زن که در این کتاب تجسم یافته است، نشانگر بیداری اندیشه های فمینیسم است. بدین منظور در این مقاله کوشیده شده تا بر اساس شیوه تحلیلی- توصیفی به تبیین شخصیت های زن پرداخته شود و با استفاده از تئوری فمینیسم اندیشه های فمینیسم تجسم یافته در این رمان بررسی شود.در این مقاله تلاش می شود تا با تکیه بر روش توصیفی-تحلیلی رمان زنان بدون مردان بر مبنای نقد فمینیستی مورد واکاوی قرار گیرد. بعد از تبیین شخصیت های زن بر شیوه توصیفی-تحلیلی، در بستر نقد فمینیستی ابعاد گوناگون عوامل فمینیستی در این رمان استخراج می شود و با استفاده از تئوری فمینیسم اندیشه های فمینیسم تجسم یافته بررسی می شود.
خوانشی نو از زنان در جامعه ایران و لبنان بر اساس نظریه گیدنز (بررسی سنّت و مدرنیته در دو رمان أنا أحیا و عادت می کنیم)(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
کاوش نامه ادبیات تطبیقی سال ۱۴ پاییز ۱۴۰۳ شماره ۵۵
25 - 48
حوزه های تخصصی:
ارتباط ادبیات با جامعه ازجمله موضوعات مورد توجه در پژوهش های ادبی است؛ رابطه دوسویه سنّت و مدرنیته به عنوان یک مسأله اجتماعی در رمان های معاصر بازتاب یافته است و جامعه شناسی ادبیات سعی دارد این رابطه را شرح دهد. با ورود مدرنیته به ایران و کشورهای عربی، تقابلی آشکار بین آن و سنّت های موجود در جامعه به وجود آمد و نویسندگان این تقابل را در آثارشان به تصویر کشیدند. از آنجا که زیرساخت های مشترک و شباهت های فرهنگی عاملی برای تطبیق دو اثر ادبی است، این پژوهش با بررسی دو رمان أنا أحیا نوشته لیلی بعلبکی و عادت می کنیم نوشته زویا پیرزاد سعی دارد نظر آن ها را با تکیه بر نظریه آنتونی گیدنز (در چهار حوزه فرهنگ، اجتماع، اقتصاد و سیاست) نشان دهد. بررسی درون مایه های مشترک این دو رمان نشانگر تقابل و جدال میان باورهای سنّتی و مدرن درباره زنان است و شاخص های سنّتی فرهنگی و اجتماعی بیشتر از عناصر مدرن در این دو رمان دیده می شود. تلاش شخصیت های اصلی زن رمان در تقابل میان باورهای نوگرای خود و سنّت های حاکم بی نتیجه می ماند و بر اساس نظریه ساختار اجتماعی گیدنز که اعتقاد دارد سنّت در مدرن ترین جوامع هم به حیات خود ادامه می دهد، در پایان این سنّت ها هستند که مسیر آن ها را تعیین می کنند و نویسندگان علی رغم گرایش زیاد به مدرنیته و نوگرایی، واقعیت اجتماعی زمانشان را بر شخصیت های اصلی رمان تحمیل می کنند.