امور خیریه

دوران سلطنت رضاشاه با شعار ایجاد دولت مدرن و ایفای وظایف دولت در برابر ملت، به شکل گیری سیاست هائی انجامید که در قالب شاخصه هائی چون، تأکید بر ناسیونالیسم، عرفی گرائی و نظامی گری نمایان شد.مقاله ی حاضر، مستخرج از رساله ی دکتری نگارنده که در موضوع وسیع تری انجام پذیرفته، بر آن است که با نگاهی به شرایط مترتب بر دوره ی رضاشاه، و با تکیه بر اسناد و مدارک منتشر نشده ی آرشیوهای اسنادی، روزنامه ها و منابع دوره ی پهلوی اول به روند اقدامات زنان در حوزه ی فعالیت های خیریه ی بهداشتی ، تفاوت های احتمالی در رویکرد زنان به انجام کارهای خیر در حیطه ی بهداشت در مقایسه با ادوار قبل، سیاست های حکومت و جهت گیری های خاص در ایجاد و گسترش مؤسسات خیریه ی بهداشتی این دوره بپردازد.موقعیت اجتماعی و سیاسی موجود این فرضیه را تقویت می کند که تلاش دولت در به دست گرفتن ارکان قدرت و تحدید فعالیت های اجتماعی، نقش آفرینی در حوزه هائی که به زعم دولت بی خطر تقسیر می شد را فراهم نمود که اقدامات خیریه را می توان در زمره ی این فعالیت ها برشمرد.از این رو، در مقاله حاضر به منظور پاسخ به مسائل ذکر شده، اقدامات خیریه ی بهداشتی زنان مورد بررسی و تحلیل قرار خواهد گرفت.

امروزه با گسترش شبکه های الکترونیکی و اجتماعی و همچنین توسعه «وب2»، فضای مناسب تری جهت کمک به نیازمندان فراهم شده است. شایسته است نهادهای فعال در امور خیریّه، با آشنایی و استفاده از این ظرفیت های جدید، کیفیت و کمیّت خدماتشان را ارتقاء دهند. یکی از این ظرفیت های جدید، تأمین مالی جمعی است. نهادهای خیریّه می توانند با ایجاد یا استفاده از پلتفرم های تأمین مالی جمعی، مشکلات و نیازهای جامعه هدفشان را به صورت یک طرح مشخص، در معرض عموم مردم قرار داده و منابع مالی لازم جهت رفع آن نیازها را از عموم مردم تأمین کنند. امروزه از چند مدل اصلی جهت تأمین مالی جمعی استفاده می شود؛ این مدل ها عبارتنداز اهداء، پاداش، پیش خرید، استقراض و سهام یا مشارکت در سود و زیان. با استفاده از این مدل ها به ویژه مدل اهدایی و پاداش، می توان به تأمین مالی جمعی امور خیریّه پرداخت. تأمین مالی جمعی روشی چابک است که در آن پول از تعداد زیادی از خیّرین خُرد جمع آوری می شود و جهت تأمین مالی امور خیر مورد استفاده قرار می گیرد؛ همین امر می تواند منجر به گسترش فرهنگ انفاق و اجرایی شدن هرچه بهتر آداب انفاق در سطح جامعه شود.در این مقاله با روشی توصیفی- تحلیلی ابتدا به تبیین پدیده تأمین مالی جمعی پرداختیم و سپس نحوه استفاده از این الگو را جهت جذب مشارکت های خیّرین توضیح دادیم؛ روابط حقوقی حاکم بر مدل را با استفاده از عقود وکالت و هبه تبیین کردیم. در انتها ضمن بیان این مطلب که مدل ارائه شده چگونه آداب و فرهنگ انفاق را در جامعه توسعه می دهد، به برخی فواید این مدل اشاره شد.

هدف این پژوهش، مقایسه بخشودگی و عملکرد خانواده در زنان فعال و غیرفعال در امور خیریه بود. طرح پژوهش علی - مقایسه ای بود. نمونه آماری شامل 40 نفر از زنان فعال و 40 نفر از زنان غیرفعال در امور خیریه شهر اراک بود که به روش نمونه گیری دردسترس انتخاب شدند و به مقیاس بخشودگی خانواده و شیوه سنجش عملکرد خانواده پاسخ دادند. نتایج تحلیل واریانس چندمتغیره نشان دادند مؤلفه های بخشودگی خانواده و ابعاد عملکرد خانواده در دو گروه زنان فعال و غیرفعال در امور خیریه تفاوت معناداری داشتند؛ به طوری که گروه فعال در امور خیریه در مؤلفه های بخشودگی خانواده نمرات بالاتری و در ابعاد عملکرد خانواده نمرات پایین تری (عملکرد بهتری) را نسبت به گروه غیرفعال کسب کردند. می توان گفت فعالیت زنان در امور خیریه با افزایش بخشودگی خانواده و بهبود عملکرد خانواده مرتبط است و به عنوان یک فعالیت نوع دوستانه در ارتباط با این متغیرها مهم است.  

فعالیت «انجمن تبلیغی کلیسا» ابتدا در جلفا (۱۲۹۲ق./۱۸۷۵م.) و سپس در اصفهان (۱۳۲۲ق./۱۹۰۴م.) آغاز شد. فعالیت این انجمن که در قالب امور خیریه و با ایجاد مراکز آموزشی و پزشکی روزآمد و مجهز همراه بود، در سپهر زمانی مشروطیت، زمینه واکنش کنشگران اجتماعی در اصفهان را فراهم کرد. این امر به شکل گیری کنش اجتماعی گروهی از روحانیون و کنشگران اصفهان در قالب سازماندهی امور خیریه و تأسیس نهادهای مرتبط منجر شد. مسئله اصلی این مقاله، چیستی و چرایی گفتمان امور خیریه انجمن تبلیغی کلیسا در اصفهان و چگونگی و نتیجه گفتمان کنشگران این شهر درخصوص فعالیت این انجمن است. این پژوهش تاریخی بر تحلیل مستندات منابع دست اول استوار است. برای واکاوی مسئله پژوهش، نشانه های گفتمان «امور خیریه» انجمن تبلیغی کلیسا، منطبق بر چارچوب «نظام های گفتمان» نورمن فرکلاف، شناسایی و بررسی شده اند. فرآیند واکنش کنشگران اجتماعی درخصوص فعالیت این انجمن، نیز مبتنی بر رویکرد روانشناختی هانس هربرت تاخ تحلیل شده است. مستندات پژوهش، براساس منابع دست اول شامل گزارش ها، نشریات و اسناد، اطلاعات منسجمی از کنش اجتماعی انجمن تبلیغی کلیسا در قالب امور خیریه و واکنش سازمان یافته کنشگران اصفهان نسبت به فعالیت های تبلیغی این انجمن را به دست می دهد. تحلیل یافته ها، از تأثیر رفتار و کنش ارتباطی در «نظام های گفتمان» امور خیریه انجمن تبلیغی کلیسا حکایت می کند. روند واکنش کنشگران اجتماعی اصفهان نیز با مؤلفه های «نظام های گفتمان» فرکلاوف و نظریه تاخ درخصوص فرآیند شکل گیری «جنبش اجتماعی» همسو است.

شناخت چگونگی کارکرد رسانه ها در حوزه های اجتماعی ازجمله دین یکی از موضوعات مهم در تاریخ رسانه بوده است و رادیو یکی از رسانه هایی است که از آغاز فعالیتش با توجه به سهولت دسترسی مخاطبان عام و خاص به آن، برای انتشار پیام های دینی به کار رفته است. بخشی از محتوای دینی ارائه شده در رادیو به شکل وعظ و دعا و آموزش مبانی دینی و بخش دیگر با هدف انسجام بخشیدن به گروه های پراکنده مخاطبان و بهره گیری از ظرفیت اجتماعی آنها در قالب فعالیت های عام المنفعه و خیریه دینی به ویژه مناسک سازی تولید شده است. مسئله تحقیق حاضر این است که دریابد چگونه از ظرفیت های آموزشی، اطلاع رسانی و اقناعی رادیو برای ترویج امور خیریه و مناسک سازی استفاده می شود. این مقاله می کوشد به دو سؤال پاسخ دهد: در رادیو چه ساختاری برای اینگونه پیام ها و ترویج آن اتخاذ می شود؟ رادیو چگونه می تواند با تقویت پویش های دینی اجتماعی، فعالیت های خیریه را به نوعی مناسک تبدیل و به دوام آن کمک کند؟ در این مقاله با روش کیفی با رویکردی توصیفی تحلیلی نمونه هایی مطالعه می شوند که از دو رادیو فرهنگ و تهران انتخاب شده اند. یافته های تحقیق نشان می دهند عواملی مانند تداوم و تمرکز بر اینگونه پیام ها که موجب شکل گیری پویش های اجتماعی خیریه در جامعه می شوند، نادیده گرفته شده اند و فرهنگ سازی با برنامه های پراکنده بدون استفاده از ظرفیت های جدید رسانه ای موجب نهادینه شدن پیام و درنتیجه، مشارکت مستمر و تبدیل امر خیر به مناسک نخواهد شد.

حضور بخش دولتی و غیردولتی در حوزه امور خیریه در کشور، هم ایجادکننده فرصت و هم تهدید برای کشور است. نظام حکمرانی امور خیریه در ایران با چالش های متعددی روبه رو است. بر این اساس، این حوزه نیازمند به تنظیم گری است؛ اما موفقیت هر سیاستی در گرو شناخت و فهم دقیق وضعیت موجود است. یکی از موضوعاتی به کاربردنی در این زمینه، شناخت اولویت های ذهنی مدیران خیریه های دولتی و غیردولتی است. در این پژوهش، با استفاده از روش شناسی کیو تلاش شده است تا نوع شناسی از اولویت های ذهنی مدیران خیریه های دولتی و غیردولتی در موضوع مدیریت امر خیر در کشور ارائه شود. برای این منظور، ابتدا در فاز کیفی عبارت های کیو ازطریق مصاحبه با مدیران، استخراج و در قالب 31 عبارت نهایی شد. در فاز کمی، پرسشنامه کیو حاصل از 18 نفر از مدیران خیریه ها تجزیه وتحلیل و با استفاده از تحلیل عاملی اکتشافی، گروه های ذهنیتی شناخته شدند. بر این اساس، شش گروه ذهنی شامل قائلان به مردمی سازی با محوریت تنظیم گری دولت، قائلان به ارتقای عملکرد خیریه ها، قائلان به حضور شفاف مردمی، مخالفان تصدی گری دولتی، حاکمیت گرایان و تبلیغ گرایان شناسایی شدند و ذهنیت هر گروه توضیح داده شد. براساس یافته های این پژوهش، برای طراحی نظام کلان مدیریت امور خیریه در کشور، باید تلاش کرد تا به عناصر مشترک در بین ذهنیت ها مانند ضرورت مردمی سازی امر خیر در کشور توجه کرد و از محورهایی که مورد اتفاق کامل در بین مدیران نیست، فاصله گرفت.

امروزه شرکت های بزرگ برای افزایش محبوبیت خود، تمایل به استفاده از استراتژی بازاریابی خیرخواهانه دارند؛ اما قبل از استفاده از استراتژی بازاریابی خیرخواهانه ضروری است که واکنش مصرف کنندگان نسبت به آنها سنجیده شود. بدین منظور، پژوهش حاضر به دنبال پاسخ گویی به این پرسش است که آیا فعالیت های بازاریابی خیرخواهانه در ارتقای برند شرکت های تجاری مؤثر هستند یا خیر. در پژوهش حاضر تأثیر فعالیت های بازاریابی خیرخواهانه بر تبلیغات شفاهی، قصد خرید و تصویر نام تجاری از منظر مصرف کنندگان مواد شوینده بررسی شده است. پژوهش حاضر یک پژوهش کمی و برحسب هدف، کاربردی است. پرسشنامه پژوهش، مفهومی (خودساخته) و از ترکیب سه پرسشنامه ایجاد شده است. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها در بخش آمار توصیفی، از نرم افزار spss23 و در بخش استنباطی از تحلیل عاملی و مدل سازی معادلات ساختاری از نرم افزار Smart PLS 3 استفاده شد. یافته های پژوهش نشان می دهند بازاریابی خیرخواهانه بر تبلیغات شفاهی، قصد خرید و تصویر برند از منظر مشتریان شرکت های مواد شوینده تأثیر مثبت و معناداری دارد. شرکت های مواد شوینده می توانند ازطریق فعالیت های بازاریابی خیرخواهانه، استراتژی هایی را پیش بگیرند که به یک جایگاه رقابتی مناسب در بهبود ارزش ویژه برند خود، تبلیغات شفاهی افراد و افزایش خرید مصرف کنندگان از این برند دست یابند.

هدف تحقیق حاضر آسیب شناسی و مقایسه موانع رونق فرهنگ وقف و امور خیریه در ورزش از دیدگاه مدیران ورزش و خیرین استان گلستان بود. پژوهش از نوع تحقیقات آمیخته (کیفی- کمی) و از نظر شیوه گردآوری داده ها میدانی بود. جامعه آماری در بخش کیفی شامل نفرات منتخب از بین روسای ادارات ورزش و جوانان، مدیران عامل باشگاه های ورزشی فعال و اعضای مجمع خیرین استان بود که به صورت هدفمند (تعداد=15 نفر) انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها در بخش کیفی مصاحبه بود. در بخش کمی جامعه آماری شامل مدیران و کارشناسان ادارات ورزش و جوانان استان، مدیران هیات های ورزشی، مدیران عامل باشگاه های ورزشی و اعضای مجمع خیرین استان بودند که نمونه های تحقیق (تعداد=274 نفر) به صورت تمام شمار انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه بود. برای تجزیه وتحلیل داده ها، از آمار توصیفی و استنباطی استفاده گردید. کلیه تجزیه وتحلیل های آماری با استفاده از نرم افزارهای Spss20 انجام شد. با توجه به نتایج، هفت مانع مختلف شامل: مشکلات اجتماعی، انگیزشی، اعتقادی، اقتصادی، ساختاری- مدیریتی، علمی- آموزشی و قانونی بر عدم توسعه فرهنگ وقف و امور خیریه ورزشی در سطح استان تاثیرگذار بودند. با توجه به یافته های تحقیق، مسئولین مربوطه می توانند ضمن ایجاد راهکارهای انگیزشی و برگزاری کلاس های آموزشی برای شناساندن اهمیت وقف در ورزش، و نیز از میان برداشتن مشکلات ساختاری و مدیریتی زمینه افزایش میزان مشارکت خیرین و واقفین استان برای کمک به ورزش را فراهم نمایند.