فراشناخت

یکی از دغدغه های اصلی مولانا در مثنوی شرایط حصول شناخت، محدودیت و موانع تحقق آن است. توجه او به مسئله شناخت و ابعاد چندگانه آن آرای او را به مرز تفکرات نوین در باب دانش فراشناختی نزدیک می کند. مسئله شناخت برای مولانا مسئله ای چنان جدی است که هر روایت و داستانی درگیر یکی از مسائل شناخت و پیچیدگی های آن است. مقاله حاضر با روشی توصیفی تحلیلی نشان می دهد که دانش فراشناختی یعنی نظارت و پایش شناختی از اصول مهم مثنوی مولوی است. بسیاری از کارکردها و بنیان های فراشناختی در مثنوی قابل ردیابی است که در این مقاله دو بنیان فراشناختی «طرح واره» و «نظام انگیزش شخصی» و دو کارکرد «نظارت بر فرایند شناخت» و «آگاهی از موقعیت شناخت» بررسی شد و نشان خواهد داد مثنوی مولوی به دلیل دربرگرفتن نظارت، ارزیابی، پایش و آسیب شناسی شناخت، اثری دارای ارزش فراشناختی و شناخت شناختی است. این آگاهی نسبت به شرایط حصول شناخت، مولوی را به نقد شناخت های تقلیل گرایانه و تک ساختی می رساند.

هدف پژوهش حاضر هنجاریابی پرسشنامه آگاهی از یادگیری مستقل و تعیین ویژگی های روان سنجی و ساختار عاملی آن در دانشجویان دانشگاه های شهر تهران پرداخته است که از لحاظ هدف در زمره تحقیقات کاربردی و از لحاظ طرح گردآوری داده ها، جز تحقیقات توصیفی از نوع پیمایشی است. نمونه پژوهش شامل 427 دانشجو که به صورت تصادفی از میان دانشجویان دانشگاه های دولتی شهر تهران در سال 96-95 انتخاب شدند، بودند. پس از جمع آوری داده ها، ابتدا پارامترهای سؤالات به وسیله نظریه کلاسیک برآورد گردید، پس از حذف سؤالات نامناسب اعتبار آزمون توسط آلفای کرونباخ، مقدار 90/0 محاسبه گردید و روایی واگرا و همگرای پرسشنامه با پرسشنامه راهبردهای انگیزشی برای یادگیری بررسی شد. به منظور برازش داده های پرسشنامه با مدل اولیه، تحلیل عاملی تأییدی توسط نرم افزار LISREL به کار گرفته شد و نیز برای تعیین ساختار پرسشنامه در جامعه ی دانشجویان دانشگاه های شهر تهران تحلیل عاملی اکتشافی به روش مؤلفه های اصلی و چرخش ابلیمن مورداستفاده قرار گرفت، پارامترهای سؤالات پرسشنامه توسط مدل چند ارزشی GRM با استفاده از نرم افزار R برآورد گردید. نتایج بیانگر این بود که همان سؤال هایی که در تحلیل کلاسیک از آزمون کنار گذاشته شدند اینجا نیز دارای ضریب تشخیص پایین بودند و توابع آگاهی آن ها نیز هیچ گونه آگاهی را در سطح صفت مورد اندازه گیری فراهم نکرد، درنهایت داده ها با مدل یک، دو و سه پارامتری و مدل GRM برازش داده شد، و بهترین مدل برای برازش داده ها مدل GRM بود. با توجه به تجزیه و تحلیل داده ها، پرسشنامه ی جدید با 37 سؤال منطبق با جامعه ی دانشجویان دانشگاه های شهر تهران به دست آمد.

هدف از این پژوهش، بررسی اثربخشی آموزش تکنیک های فراشناختی بر انگیزش پیشرفت و عملکرد تحصیلی دانشجویان یک مرکز نظامی بود. این پژوهش از نوع آزمایشی با طرح پیش آزمون- پس آزمون و پیگیری چهارماهه با گروه کنترل انجام شد. جامعه آماری در این پژوهش، دانشجویان یک مرکز نظامی در سال تحصیلی 1403-1402 بودند. نمونه گیری این پژوهش به صورت تصادفی ساده بود که تعداد ۴۰ آزمودنی به شیوه تصادفی انتخاب و در گروه آزمایش و گروه کنترل قرار گرفتند و برگه اطلاعات جمعیت شناختی و پرسش نامه انگیزش پیشرفت هرمنس (۱۹۷۰) در رابطه با آنها، بررسی شد. از معدل دانشجویان به عنوان شاخص عملکرد تحصیلی استفاده شد. گروه آزمایش، ۸ جلسه 90 دقیقه ای تحت آموزش تکنیک های فراشناختی قرار گرفتند. نتایج حاصل از تحلیل کوواریانس چندمتغیره نشان داد: ارائه مداخله آموزش تکنیک های فراشناختی باعث افزایش 9/45 درصدی نمره های عملکرد تحصیلی آزمودنی ها در مرحله پس آزمون و افزایش 6/45 درصدی آن در مرحله پیگیری شد. بنابراین فرضیه اول پژوهش تأیید شد. افزون بر این، نتایج نشان داد که مداخله تکنیک های فراشناختی باعث افزایش 1/57 درصدی نمره های انگیزش تحصیلی آزمودنی ها در مرحله پس آزمون و افزایش 6/56 آن در مرحله پیگیری شد. ازاین رو فرض دوم پژوهش نیز تأیید شد. این پژوهش مداخلات مبتنی بر آموزش تکنیک های فراشناختی را درراستای افزایش انگیزش پیشرفت و عملکرد تحصیلی دانشجویان، پیشنهاد می کند.

هدف پژوهش حاضر بررسی نقش واسطه ای اشتیاق تحصیلی در رابطه بین فراشناخت و اضطراب کامپیوتر دانشجویان میباشد . روش پژوهش حاضر از نوع توصیفی بوده وبه شیوه معادلات ساختاری انجام پذیرفته است .جامعه آماری شامل کلیه دختران دانشجوی مقطع کارشناسی دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی واحد تهران مرکز بوده است. با استفاده از روش نمونه در دسترس تعداد ۲۲۵ دانشجو داوطلب انتخاب شدند و در پژوهش شرکت کردند وبه پرسشنامه اشتیاق تحصیلی (Frederick et all,2004)، فراشناخت Wells et all,2004) )و اضطراب کامپیوتر (Heinssen et all,1987) پاسخ دادند . برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از مدل یابی معادلات ساختاری به کمک نرم افزار های spss18 و Amoss23 استفاده شد .یافته ها نشان داد فراشناخت و اشتیاق تحصیلی بر اضطراب کامپیوتر اثری برابر262/0_ و ۲۳۱/۰- دارند و مسیرهای فراشناخت و اشتیاق تحصیلی به طور مشخص ۸۰/۰ و ۶۰/۰ از واریانس مشترک اضطراب کامپیوتر را تبیین و پیش بینی می کنند . براساس نتایج بدست آمده میتوان گفت که اشتیاق تحصیلی در رابطه بین فراشناخت و اضطراب رایانه نقش واسطه گری ایفا می نماید .

هدف: هدف از مطالعه حاضر تعیین رابطه فراشناخت و فراهیجان مثبت با خودمختاری و جهت گیری هدف در زنان و مردان ورزشکار بود.مواد و روش ها: پژوهش حاضر توصیفی از نوع همبستگی بود. از بین کلیه ورزشکاران استان فارس، 307 ورزشکار از 7 باشگاه ورزشی به روش نمونه گیری خوشه ای انتخاب شدند و پرسش نامه های فراشناخت و فراهیجان مثبت، خودمختاری ورزشی و جهت گیری هدف بر روی آنان اجرا شد. آزمون همبستگی پیرسون نشان داد بین فراشناخت و فراهیجان مثبت با خودمختاری و جهت گیری هدف همبستگی مثبت خطی معناداری وجود دارد. آزمون رگرسیون انحنایی نشان دهنده قابلیت پیش بینی انحنایی فراشناخت و فراهیجان مثبت از طریق خودمختاری و جهت گیری هدف بهتر از رگرسیون خطی بود. یافته ها:  نتایج آزمون رگرسیون چندمتغیره نشان داد که زنان و مردان به طور معناداری از الگوی رابطه پیش بین متفاوت فراشناخت و فراهیجان مثبت از طریق خودمختاری و جهت گیری هدف ورزشی برخوردارند. مدل یابی معادلات ساختاری با استفاده از تحلیل مسیر اثر جنسیت بر فراشناخت و فراهیجان مثبت با میانجی جهت گیری هدف ورزشکاران را تایید نمود و نشان داد خودمختاری نیز اثر مستقیمی بر فراشناخت و فراهیجان مثبت دارد. نتیجه گیری:  نتایج نشان دهنده قابلیت پیش بینی فراشناخت و فراهیجان مثبت از طریق خودمختاری و جهت گیری هدف ورزشی است و جنسیت با میانجی جهت گیری هدف می تواند بر فراشناخت و فراهیجان مثبت اثر گذارد که می تواند نظریه خودمختاری را از طرق ارائه پیشنهاد هایی توسعه دهد.

کارکردهای اجرایی نقش مهمی در توانایی افراد برای برنامه ریزی، سازمان دهی و تنظیم رفتارشان ایفا می کنند، که اغلب در معتادان به مواد مخدر با مشکل مواجه می شود. با توجه به اینکه فراشناخت به آگاهی و درک فرد از فرایندهای شناختی خود، ازجمله توانایی آنها برای نظارت و کنترل تفکر خود اشاره دارد، این پژوهش با هدف شناسایی رابطه کارکردهای اجرایی و فراشناخت در بیماران معتاد تحت درمان نگهدارنده انجام پذیرفت. دراین راستا، 160 بیمار تحت درمان با متادون از سه مرکز مختلف در شهر سمنان سال 1402، به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. افراد شرکت کننده آزمون رنگ واژه استروپ برای بررسی کارکرد اجرایی و پرسش نامه باورهای فراشناختی ولز (MCQ-30) را تکمیل کردند. پس از بررسی پایایی پرسش نامه به بررسی روایی آن با استفاده از تحلیل عاملی تاییدی پرداختیم و سپس تجزیه و تحلیل داده ها از طریق همبستگی و رگرسیون چندگانه با روش گام به گام مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که در بیماران تحت درمان با نگهدارنده بین زیر مقیاس های باور مثبت با نمره کارکرد اجرایی (004/0=p)، باور مثبت با زمان کارکرد اجرایی (001/0>p) ارتباط معکوس معنی دار و باور منفی با نمره کارکرد اجرایی افراد (001/0>p) رابطه مثبت و معنی داری برقرار است و زیرمقیاس های باورهای مثبت و نیاز به کنترل افکار به طور معنی داری می توانند کارکرد اجرایی را در بیماران تحت درمان نگهدارنده پیش بینی نمایند. با توجه به یافته های این پژوهش، زیرمقیاس های باور مثبت و باور منفی ارتباط معنی داری با کارکردهای اجرایی دارد و می تواند پیش بینی کننده کارکردهای اجرایی دراین افراد باشد. درک این موضوع می تواند به مداخله های متناسب با هدف بهینه سازی نتایج درمان کمک کند.کارکردهای اجرایی نقش مهمی در توانایی افراد برای برنامه ریزی، سازمان دهی و تنظیم رفتارشان ایفا می کنند، که اغلب در معتادان به مواد مخدر با مشکل مواجه می شود. با توجه به اینکه فراشناخت به آگاهی و درک فرد از فرایندهای شناختی خود، ازجمله توانایی آنها برای نظارت و کنترل تفکر خود اشاره دارد، این پژوهش با هدف شناسایی رابطه کارکردهای اجرایی و فراشناخت در بیماران معتاد تحت درمان نگهدارنده انجام پذیرفت. دراین راستا، 160 بیمار تحت درمان با متادون از سه مرکز مختلف در شهر سمنان سال 1402، به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. افراد شرکت کننده آزمون رنگ واژه استروپ برای بررسی کارکرد اجرایی و پرسش نامه باورهای فراشناختی ولز (MCQ-30) را تکمیل کردند. پس از بررسی پایایی پرسش نامه به بررسی روایی آن با استفاده از تحلیل عاملی تاییدی پرداختیم و سپس تجزیه و تحلیل داده ها از طریق همبستگی و رگرسیون چندگانه با روش گام به گام مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که در بیماران تحت درمان با نگهدارنده بین زیر مقیاس های باور مثبت با نمره کارکرد اجرایی (004/0=p)، باور مثبت با زمان کارکرد اجرایی (001/0>p) ارتباط معکوس معنی دار و باور منفی با نمره کارکرد اجرایی افراد (001/0>p) رابطه مثبت و معنی داری برقرار است و زیرمقیاس های باورهای مثبت و نیاز به کنترل افکار به طور معنی داری می توانند کارکرد اجرایی را در بیماران تحت درمان نگهدارنده پیش بینی نمایند. با توجه به یافته های این پژوهش، زیرمقیاس های باور مثبت و باور منفی ارتباط معنی داری با کارکردهای اجرایی دارد و می تواند پیش بینی کننده کارکردهای اجرایی دراین افراد باشد. درک این موضوع می تواند به مداخله های متناسب با هدف بهینه سازی نتایج درمان کمک کند.