مطالب مرتبط با کلیدواژه

روابط خارجی


۶۱.

مطالعه تطبیقی دیپلماسی ورزش در توسعه روابط خارجی ایران و کشورهای منتخب(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دانش سیاسی سال پانزدهم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱ (پیاپی ۲۹) 125 - 148

کلیدواژه‌ها: قدرت نرم دیپلماسی ورزشی جمهوری اسلامی ایران روابط خارجی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۴۷ تعداد دانلود : ۳۷۷
در میان انبوه سازمان های غیردولتی، چندملیتی و بین حکومتی، ورزش و نهادهای جهانی آن مانند کمیته بین المللی المپیک به عنوان بزرگترین ارزش مشترک جوامع امروز سبب شد تا فارغ از هر گونه رنگ قومی و نژادی، تحقق دهکده ای به واقع جهانی با شتابی روزافزون صورت گیرد؛ لذا هدف از پژوهش حاضر مطالعه تطبیقی دیپلماسی ورزشی در ایران و مقایسه آن با کشورهای منتخب (ایالات متحده، چین، استرالیا، ترکیه، روسیه و ژاپن) بود؛ پژوهش حاضر به لحاظ هدف کاربردی که با بررسی بیش از 50 مقاله، کتاب، یادداشت، خبر طی سال های 1380 تا 1397 با استفاده از الگوی بردی انجام شد. برای دستیابی به اطلاعات مورد نیاز متون انگلیسی و فارسی تا پایان سال 2018 میلادی جمع آوری و مورد مطالعه قرار گرفت؛ یافته های پژوهش نشان داد کشورهای توسعه یافته مانند ایالات متحده، ژاپن و استرالیا در کنار کشورهای دارای اقتصاد نوظهور (بریک) مانند روسیه و چین با ارائه برنامه ای جامع و در قالب استفاده از ورزشکاران، مربیان، داوران و حتی شرکت های ورزشی به دنبال تحقق اهداف کلان سیاسی خود در بستر ورزش هستند؛ حال آنکه تصمیم گیران سیاسی ایران به ورزش به عنوان پدیده ای تفریحی نگریسته و هنوز به "علاقه مندی" به جای "ادراک" از ظرفیت ورزش ایران در عرصه بین الملل بسنده کرده اند.
۶۲.

سرمایه اجتماعی بین المللی؛ چارچوبی برای تبیین روابط ایران و عربستان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: ژئوپلیتیک سال پانزدهم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲ (پیاپی ۵۴) 118 - 145

کلیدواژه‌ها: روابط خارجی ایران عربستان رویکردهای نظری سرمایه اجتماعی بین المللی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۷ تعداد دانلود : ۵۲۵
با وجود اینکه روابط پر فراز و نشیب ایران و عربستان به عنوان دو کشور تأثیرگذار خاورمیانه در سال های پس از انقلاب اسلامی مورد توجه بسیاری از محققین و صاحب نظران بوده و از زوایای مختلف به آن پرداخته شده، اما تاکنون به تأثیر "سرمایه اجتماعی بین المللی" بر روابط ایران و عربستان پرداخته نشده است. بر این اساس پرسش اصلی مقاله این است که سرمایه اجتماعی بین المللی چه تأثیری بر روابط ایران و عربستان در سال های پس از انقلاب اسلامی داشته است؟ در پاسخ به پرسش مذکور بر این فرضیه تأکید می شود که میان نوسان در روابط ایران و عربستان در سال های پس از انقلاب اسلامی و نوسان در میزان سرمایه اجتماعی بین المللی آنها همبستگی وجود دارد. در واقع هدف نویسندگان مقاله این است که با نقد و بررسی رهیافت ها و رویکردهای موجود، از «سرمایه اجتماعی بین المللی» به عنوان چارچوبی متفاوت یاد کرده و مبانی تئوریک، مؤلفه های مفهومی و نحوه کاربست آن برای تبیین روابط ایران و عربستان را مورد بررسی قرار دهند و در نهایت نیز با استفاده از روش همبستگی، میزان ارتباط متغیرهای مذکور را مشخص کنند
۶۳.

تعامل و تقابل در روابط خارجی ایران و اتحادیه اروپا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های تاریخی ایران و اسلام پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۲۵ 157 - 175

کلیدواژه‌ها: اتحادیه اروپا روابط خارجی توازن بین المللی ایران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۲۰ تعداد دانلود : ۱۱۶۱
از ابتدای دهه 1980، ایران در روابط بین الملل خود با بحران هایی در سطح جهانی روبرو شده است. انقلاب اسلامی از جناح شرقی و جهان کمونیسم طرفداری نمی کرد و منافع جهان غرب با انقلاب در منطقه خاورمیانه ناسازگار بود. درنتیجه افزایش تنش های بین المللی دولت عراق با حمایت برخی از کشورهای بیگانه به مرزهای ایران حمله کرد. قسمت غربی ایران اشغال شد و مناطق نفتی ایران خسارت فراوان دید و بسیاری از شهرهای ایران ویران گشت. حامیان منطقه ای و بین المللی عراق وارد یک جنگ طولانی شدند. این جنگ به ناچار سیاست خارجی ایران را تحت تأثیر قرارداد. تحولات دهه 1980 و 1990 و فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، چشم اندازهای جدیدی را در زمینه روابط بین الملل فراهم کرد. ایران شرایط جهانی را برای خدمت به منافع ملی خودارزیابی می کرد. دولت های رفسنجانی و خاتمی با تکیه بر سیاست های تعاملی با جهان، درصدد جذب سرمایه گذاری خارجی و تسهیل توسعه کشور بودند و در این راستا اتحادیه اروپا می توانست شریک مهمی باشد. اما در دولت های بعدی، تنش های ایران با جامعه بین المللی بار دیگر افزایش یافته و روابط با اتحادیه اروپا و ایران با مشکلات جدی مواجه شد. دیپلماسی ایران کجا منافع ملی خود را دنبال می کرد و تا چه اندازه می توانست موفقیت کسب کند؟ پژوهش حاضر باهدف بررسی رابطه اتحادیه اروپا و جمهوری اسلامی ایران از طریق روش تحلیلی - تفسیری با متد پژوهش های تاریخی و مبتنی بر اسناد و اخبار منتشرشده انجام پذیرفته است.  
۶۴.

الزامات سیاست خارجی ایران در بیانیه ی گام دوم(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: علوم سیاسی (باقرالعلوم) سال بیست و دوم پاییز ۱۳۹۸ شماره ۸۷ 175 - 200

کلیدواژه‌ها: سیاست خارجی بیانیه ی گام دوم آیت الله خامنه ای روابط بین الملل روابط خارجی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۸۰ تعداد دانلود : ۸۴۸
در این پژوهش با رویکردی آینده پژوهانه، مهم ترین الزامات سیاست خارجی در گام دوم انقلاب از دیدگاه مقام معظم رهبری تبیین شده است. در این راستا، الزامات سیاست خارجی ایران با توجه به روندها، پیامد روندها، پیش ران ها، موانع و رویدادهای موثر بر روند مورد بررسی قرار گرفته است. در تبیین روندها، به الزامات سیاست خارجی جهت مطالعه ی واقع بینانه و همه جانبه ی روند گذشته، و شناخت نقاط قوت و ضعف آن به منظور تقویت موارد قوت و مثبت و رفع نارسایی ها پرداخته شده است. در بحث پیامدهای روند، به حفظ دستاوردهای گذشته و نهادینه کردن موازنه ی قدرت نوین منطقه ای پرداخته ایم. هم چنین شناخت و بهره گیری از فرصت های بین المللی و تبیین راهبردهای کنترل تهدیدها را جهت غلبه بر موانع تبیین نموده ایم. در بررسی پیش ران ها نیز به تقویت روحیه ی انقلابی و عمل جهادی، حمایت از روند بیداری اسلامی و نهادینه کردن روابط راهبردی ایران و روسیه پرداخته ایم. در بیان الزامات مربوط به تاثیر رویدادها بر روند، شناخت نشانه ها و روندهای تحقق رویدادها و حمایت از آن ها، ترسیم چالش های فرارو، تعیین اهداف و راهبردهای آینده را مورد مطالعه قرار داده ایم. در الزامات سیاست خارجی ایران مربوط به ترسیم آینده ی مرجح سیاست خارجی، یعنی دست یابی به تمدن نوین اسلامی، ارتقای جایگاه ایران به سطح کشورهای پیشرفته و ایجاد بلوک قدرت مند جهان اسلام و راهبردهای نیل به آن - از جمله تدوین نظریه ی سیاست خارجی دولت انقلابی – را نیز بررسی کرده ایم.
۶۵.

توجه به هیدروپلیتیک در تنظیم روابط ایران و آسیای مرکزی

نویسنده:
منبع: مطالعات آسیای جنوب غربی سال دوم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۶

کلیدواژه‌ها: هیدروپلیتیک روابط خارجی آسیای مرکزی ایران تاجیکستان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۳۶ تعداد دانلود : ۶۰۳
جهان در سده کنونی و آینده با توجه به پییشرفت های سریع اقتصادی و رشد زندگی شهری، به طور فزایندهای در دسترسی به منابع آب، با مشکل روبه رو خواهد شد. اهمیت آب در جنبههای مختلف زندگی بشری در آینده و به تبع آن نقش تعیین کننده آن در روابط میان کشورها به حدی است که صاحب نظران معتقدند پنجاه سال آینده کارتل های آبی جایگزین کارتلهای نفتی خواهد شد. منطقه آسیای مرکزی پس از فروپاشی شوروی به دلایلی همچون وجود منابع نفت و گاز فراوان، مورد توجه قدرت های جهانی و منطقهای قرار گرفته است و کشورهای مختلف در راستای تلاش برای نفوذ در این منطقه از ابزارهای گوناگونی سود بردهاند. این منطقه با توجه به موقعیت برّی خود و دوری از منابع رطوبتی و عدم نفوذ تودههای باران زای پرانرژی، بارندگی کمی دریافت می کند و عامل ارتفاع، نقش اساسی در ایجاد بارش های اوروگرافیک در این منطقه دارد. نگاهی به ویژگی های توپوگرافیک این منطقه نشان می دهد که تاجیکستان با داشتن کوه هایی با ارتفاع بیش از 7000 متر، منبع آب این منطقه بوده و منشاء بسیاری از رودخانه های کوچک و بزرگی است که از این کشور خارج شده و در کشورهای همسایه جاری می شوند. روش تحقیق این مقاله از نوع تحلیلی – توصیفی است و یافته های آن نشان می دهد که با توجه به قابلیت های هیدروپلیتیک تاجیکستان و نقش غیرقابل جایگزین آب در این منطقه، ایران می تواند از طریق تقویت حضور خود در پروژه های آبی تاجیکستان، ضمن خنثی نمودن بخشی از تلاش های رقبای منطقه ای و فرامنطقه ای خود، از این امر به عنوان فرصتی در جهت پیشبرد علایق ژئوپلیتیک خود برای گسترش حوزه نفوذ در منطقه آسیای مرکزی، استفاده کند.
۶۶.

جهانی شدن و روابط ایران و عربستان پس از انقلاب اسلامی

نویسنده:
منبع: پژوهش های راهبردی انقلاب اسلامی سال اول پاییز ۱۳۹۷ شماره ۳

کلیدواژه‌ها: جهانی شدن شاخص کوف روابط خارجی جمهوری اسلامی ایران عربستان سعودی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۴ تعداد دانلود : ۴۲۱
ماهیت و نوع روابط ایران و عربستان به عنوان قدرت های منطقه ای و قطب های مذهبی، می تواند نقش تعیین کننده ای در گسترش صلح و ثبات در سطوح داخلی، منطقه ای و حتی بین المللی داشته باشد. با این وجود، روابط آن ها پس از انقلاب اسلامی بسیار پر فراز و نشیب و سینوسی بوده است. در این پژوهش از شاخص جدید و جامع جهانی شدن کوف به منظور تببین فراز و نشیب روابط دو کشور استفاده شده است. این شاخص شامل سه جنبه بسیار مهم اجتماعی ( شامل سه بعد تماس های شخصی، جریان اطلاعات و نزدیکی فرهنگی)، اقتصادی (شامل دو بعد جریان های اقتصادی واقعی و محدودیت های تجارت و سرمایه) و سیاسی است. بر این اساس، سؤال اصلی این است که جهانی شدن چه تأثیری بر روابط ایران و عربستان پس از انقلاب اسلامی داشته است؟ به منظور پاسخ به پرسش فوق، با بهره گیری از اسناد و منابع کتابخانه ای موجود و روش های کمی و کیفی و تحلیل تاریخی سعی می شود پس از سنجش میزان جهانی شدن ایران و عربستان بر اساس شاخص کوف، به بررسی تأثیرات آن بر ابعاد مختلف روابط دو کشور بپردازیم. نتایج و یافته های پژوهش حاکی از آن است که بین میزان جهانی شدن (عملکرد گزینشی و مقاومتی ایران و در مقابل استحاله عربستان) و روابط ایران و عربستان ارتباط معناداری وجود دارد.
۶۷.

روابط خارجی ایران و آمریکا در آستانه انقلاب اسلامی(بررسی مسائل و پیامدها)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ سال یازدهم بهار ۱۳۹۵ شماره ۴۲

کلیدواژه‌ها: ایران آمریکا روابط خارجی انقلاب اسلامی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۵۹ تعداد دانلود : ۴۸۰
بررسی روابط خارجی ایران و آمریکا نشان می دهد، حضور مداخله جویانه این کشور در امور داخلی ایران پس از کودتای 28 مرداد 1332 و با حمایت همه جانبه از شاه ایران آغاز شده است. از این پس ایران به عنوان یک کشور مهم منطقه خاورمیانه و به عنوان پایگاهی مطمئن برای تأمین منافع اقتصادی ایالات متحده روز به روز اهمیّت بیشتری یافت و تا بدانجا پیش رفت که رؤسای جمهور آن کشور شاه ایران را بهترین متحّد خویش در منطقه می دانستند. در دهه 1970 میلادی با روی کار آمد نیکسون در آمریکا مناسبات دو کشور بیشتر از پیش گسترش یافته و نقش ژاندارمی منطقه خلیج فارس به شاه ایران واگذار شد. با سپری شدن دوران جمهوری خواهان و آغاز ریاست جمهوری کارتر از حزب دموکرات تردیدهای جدّی در حمایت از رژیم دیکتاتوری ایران بوجود آمد و نهایتاً شاه ایران را در موقعیتی متزلزل قرار داد و زمینه سقوط وی را فراهم نمود.
۶۸.

نقش ابریشم گیلان در روابط خارجی ایرانِ عصر قاجار(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ نامه ایران بعد از اسلام سال یازدهم بهار ۱۳۹۹ شماره ۲۲ 1-26

کلیدواژه‌ها: ابریشم ایران انگلستان روابط خارجی روسیه گیلان قاجار

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۹ تعداد دانلود : ۴۲۱
با وجود آنکه گیلان از توانایی اقتصادی و تولیدی در سایر محصولات اقتصادی نیز برخوردار است، اما به جهت اهمیت ابریشم در اقتصاد گیلان و ایران، به ویژه صادرات این محصول به کشورهای خارجی، سبب توجه حکومت های مرکزی ایران و سایر کشورها به ابریشم گیلان شد. دوران اوج تجارت ابریشم ایران و گیلان، عصر صفویه بود؛ با این حال، در دوره قاجاریه نیز هنوز ابریشم بخش عمده ای از کالاهای صادراتی ایران را تشکیل می داد. مهم ترین عاملی که موجب توجه بیشتر اروپاییان در این دوره به ابریشم گیلان شده بود، رواج بیماری کرم ابریشم در اروپا و کمبود این محصول در آنجا بود. اما به جهت تسلط روسیه بر مناطق ابریشم خیز شمال ایران، انحصار تجارت این کالا عملا در اختیار روس ها بود. انگلیسی ها نیز تلاش داشتند با واسطه بر این کالای ارزشمند دست یابند؛ از این رو، سایر کشورهای اروپایی قادر به تجارت ابریشم ایران در این دوره نبودند. انحصار تجارت ابریشم توسط روس ها و انگلیسی ها موجب شد تا معیشت بازرگانان و تولیدکنندگان ابریشم ایرانِ عصر قاجار به نوعی وابسته به تجارتخانه ها و سیاست های این دو دولت شود. هدف از پژوهش پیش رو، تحلیل نقش صنعت ابریشم گیلان و تأثیر آن بر روابط انگلستان و روسیه با ایران عصر قاجار، با تکیه بر مطالعات اسنادی و تاریخی است. یافته های پژوهش نشان می دهد، با توجه به اهمیت ابریشم، برخی از کشمکش های سیاسی دولت های روسیه و انگلستان در ایران، جهت کنترل بر اقتصاد و تجارت این محصول بوده است. این تجارت انحصاری موجب شد تا سایر کشورها قادر به رقابت با این دو قدرت جهانی در زمینه تجارت ابریشم نباشند. در نهایت سیاست های دو کشور یاد شده زمینه های ضعف ابریشم گیلان را فراهم نمود.
۶۹.

مأموریت پدر ژان تاده در ایران عصر صفوی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ تمدن اسلامی سال پنجاه و سوم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱ 219 - 237

کلیدواژه‌ها: پدر ژان تاده فرقه کرملیت صفویه شاه عباس اول تبشیر مسیحیت روابط خارجی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۵ تعداد دانلود : ۳۰۵
بررسی فعالیت های اتباع و سفرای دولت های اروپایی در ایران از جمله موضوعات قابل توجه در دوره صفوی است. در میان فرستادگان مذکور، «پدر ژان تاده»، سفیر اعزامی دربار واتیکان که در سال 1607م / 1016ق مقارن سلطنت شاه عباس اول همراه شماری از کشیشان کرملیت وارد اصفهان شد، یکی از مشهورترین آنهاست. حضور 19 ساله این کشیش اسپانیایی تباردر ایران و همچنین انتخاب وی به عنوان فرستاده ویژه شاه عباس به دربار روسیه تزاری و نیز پادشاهی لهستان، نشانه ای از اعتماد و توجه خاص شاه ایران به این مبلّغ مذهبی و فرستاده است. در این مقاله، با روش توصیفی تحلیلی به حضور دراز مدت ژان تاده در دربار صفوی و همچنین چگونگی فعالیت های وی به عنوان سفیر دربار واتیکان در ایران پرداخته خواهد شد.
۷۰.

The Kurdish Question and Iranian- Turkish Relations: 1991-2015(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات بین المللی سال ۱۴ پاییز ۱۳۹۶ شماره ۲ (پیاپی ۵۴) 67 - 90

کلیدواژه‌ها: مسئله کردستان روابط خارجی جمهوری اسلامی ایران ترکیه امنیت ملی.

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۲ تعداد دانلود : ۲۱۹
The Kurdish question has caused ups and downs in Iran-Turkey relations. Geopolitical and geostrategic considerations of Iran and Turkey since the 1990s onwards have coupled with the economic needs of the two countries; needs that have led the two nations to geopolitical cooperation. None of the two has threatened the legitimacy and structure of the other government system by influencing the Kurdish movement in the other country. Their rivalries in the Iraqi Kurdistan and making efforts at influencing the developments in the Kurdish regions of Syria after the outbreak of the Syrian crisis, as well as ISIS attacks on Kobani brought the two sides on a collision course. This article seeks to examine Iran-Turkey relations as related to the Kurdish question between 1991 and 2015. The authors conclude that the Kurdish question has not affected their overall geopolitical and geostrategic policies.
۷۱.

واکاوی درون دینی راهبردهای حفاظت از اصل استقلال سیاسی دولت اسلامی در روابط خارجی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های سیاست اسلامی سال ششم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱۳ 138 - 161

کلیدواژه‌ها: درون دینی استقلال سیاسی روابط خارجی دولت اسلامی و پارادایم

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۶۸ تعداد دانلود : ۳۱۲
حیات دولت اسلامی در روابط خارجی، به حفظ استقلال سیاسی وابسته است. آیات و روایات نیز عالی ترین نگاه راهبردی به حفاظت از استقلال سیاسی دولت اسلامی در حوزه روابط خارجی را عرضه می کند؛ اما اینک و در دولت اسلامی برآمده از انقلاب اسلامی، بیش از هر زمان دیگری به راهبردهای قرآنی و روایی به اقتضای زمان و مکان نیاز داریم. ازاین رو، از سؤالاتی که در این عرصه پیش روی ما قرار می گیرد، آن است که آموزه های دینی چه راهبردهایی را برای حفظ استقلال سیاسی دولت اسلامی ارائه می کند ؟ خوداتکایی، اقتدار، دیپلماسی، کارآمدی و صلح گرایی، تنها بخشی از راهبردهای حفظ استقلال سیاسی در بُعد روابط خارجی خواهد بود. بنابراین می توان گفت این پژوهش به دنبال ارائه کاربردی راهبردهایی است که روابط خارجی یک دولت اسلامی چون جمهوری اسلامی را در چهارچوبه هایی نظیر "نه شرقی و نه غربی" نگاه می دارد . این پژوهش، به شیوه توصیفی- تحلیلی و برمبنای استنطاق آیات قرآن و روایات معصومان‰، درصدد برجسته سازی نقش بیداری اسلامی، هم بستگی و عزم ملی، صلح گرایی با حفظ عزّت و زندگی مسالمت آمیز و عزت مدارانه و نظایر آن در حفظ ماندگاری خارجی دولت اسلامی است .
۷۲.

نقش سیاسی خانم لمبتون در تاریخ معاصر ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سخن تاریخ سال سیزدهم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲۹ 215 - 233

کلیدواژه‌ها: ایران انگلیس روابط خارجی میس لمبتون

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۹۷ تعداد دانلود : ۳۷۷
به گواه تاریخ، دوره پهلوی دوم در تاریخ معاصر ایران، یکی از پرواقعه ترین دوران ها بوده است که افراد و شخصیت های زیادی با عملکردهای مختلف در وقوع جریان های سیاسی و حوادث تاریخی آن  نقش داشته اند. خانم «لمبتون» فارغ التحصیل رشته زبان های شرقی از دانشگاه آکسفورد انگلستان، یکی از چهره های مؤثر در تنظیم سیاست انگلستان در رابطه با ایران در فاصله سال های 1320-1332 بوده است. گزارش های او به دولت متبوعش در طول این سال ها چهره روشنی از سیاست های بریتانیا در خاورمیانه و ایران را نشان می د هد. هدف از پژوهش حاضر با استفاده از مرور مقالات و منابع کتابخانه ای و با رویکرد توصیفی- تحلیلی، بازخوانی نقش سیاسی خانم لمبتون در تاریخ معاصر ایران است. واقعیت این است که خانم لمبتون در قامت اندیشمند و سیاستمداری آگاه به فرهنگ ایران، در طول سال های مأموریتش با رفتار آگاهانه خود، کنشگری فعال برای دست یابی انگلیسی ها به مطامع خود بوده است و استعمار انگلیس، برای حفظ منافع خود در رقابت با دولت آلمان، از هیچ اقدام مداخله گرانه ای فروگذار نمی کرده است.
۷۳.

عامل های ظهور و تقویت اقتدارگرایی در آسیای مرکزی پساشوروی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات اوراسیای مرکزی سال چهاردهم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۲۸) 99 - 125

کلیدواژه‌ها: آسیای مرکزی اتحادیه اروپا اقتدارگرایی چین دموکراسی روابط خارجی شوروی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۴ تعداد دانلود : ۲۲۵
ظهور رفتار سیاسی اقتدارگرایی در قالب سیاست های طایفه ای در آسیای مرکزی پساشوروی که نزدیک بر یک سده کمونیسم بر آن حاکم بوده است، رفتاری نبود که سیاست مداران و دانش پژوهان این حوزه و منطقه آن را پیش بینی کرده باشند. اقتدارگرایی همواره رشد فزاینده ای داشته است و در برخی از کشورهای آسیای مرکزی با شدت بیشتری نیز نهادینه شده و ماهیت رفتار سیاسی این واحدها را شکل داده است. در این نوشتار با روش توصیفی و با بهره گیری از مفهوم اقتدارگرایی، تمرکز خود را بر واحدهای سیاسی آسیای مرکزی قرار داده ایم و می خواهیم ریشه های اقتدارگرایی فزاینده و تقویت شونده در کشورهای این حوزه را تحلیل کنیم. در اینجا این پرسش مطرح است که عامل های ظهور و تقویت اقتدارگرایی در آسیای مرکزی پساشوروی چیست؟ در پاسخ، نشان می دهیم که عامل های ظهور و تقویت اقتدارگرایی در آسیای مرکزی از دو دسته عامل های داخلی و خارجی سرچشمه گرفته اند. عامل های داخلی خود به سه زیرمجموعه عامل های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی تقسیم می شوند و بر جامعه پذیری سیاسی حاکمان و شهروندان منطقه به واسطه سلطه حکومت اقتدارگرای اتحاد شوروی تأکید می کند. عامل های خارجی نیز به دو زیرمجموعه سطح ارتباطات خارجی و ماهیت ارتباطات خارجی تقسیم می شوند. برایند این عامل ها نشان می دهند که رژیم اقتدارگرا با شدت های متغیر، ماهیت سیاسی واحدهای آسیای مرکزی است و با وجود شباهت های بسیار زیاد واحدهای این منطقه در زمینه عامل های داخلی که سبب شده است آن ها را اقتدارگرا بنامیم، عامل های خارجی به ویژه ماهیت ارتباطات خارجی سبب ایجاد تفاوت هایی از نظر شدت اقتدارگرایی در میان آن ها شده است.
۷۴.

تأثیر ویژگی های ژئوپلیتیکی جمهوری آذربایجان بر روابط با جمهوری اسلامی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات سیاسی و بین المللی دوره چهارم پاییز ۱۳۹۱ شماره ۱۲ 83 - 117

کلیدواژه‌ها: ژئوپلیتیک جمهوری آذربایجان جمهوری اسلامی ایران همگرایی واگرایی روابط خارجی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۹ تعداد دانلود : ۲۳۴
این مقاله در صدد شناخت تأثیرات ویژگی های ژئوپلیتیکی جمهوری آذربایجان بر روابط دوجانبه با جمهوری اسلامی ایران می باشد. کشور آذربایجان در منطقه ای واقع شده که به دلیل خصوصیات جغرافیایی و همسایگی با ایران همواره مورد توجه قدرت های جهانی بوده است و بنابراین بررسی ژئوپلیتیک این کشور می تواند در اتخاذ تصمیمات سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و نظامی کشور ما سودمند و برای کاستن از تصادمات احتمالی در آینده مفید واقع شود. از این رو در این تحقیق برای پاسخ به این سوال که ویژگی های ژئوپلیتیکی آذربایجان چه تأثیری بر روابط با ایران دارد، از شیوه تحلیل محتوا استفاده شده تا به درک کامل تری از شناخت ویژگی ها و ریشه یابی چالش ها، فرصت ها و تهدیدها کمک نماید. در پایان ضمن تبیین تأثیر عوامل مختلف ژئوپلیتیکی آذربایجان در کاهش یا افزایش سطح روابط میان دو کشور،به تجزیه و تحلیل و ارایه پیشنهادهای لازم در این زمینه پرداخته خواهد شد.
۷۵.

قوم گرایی و تأثیر آن بر روابط جمهوری اسلامی ایران و آذربایجان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات سیاسی و بین المللی دوره چهارم زمستان ۱۳۹۱ شماره ۱۳ 205 - 238

کلیدواژه‌ها: جمهوری آذربایجان ایران قوم گرایی روابط خارجی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶۵ تعداد دانلود : ۳۴۷
فروپاشی اتحاد شوروی یکی از مهمترین رویدا د های جهان در نیمه قرن 20 بوده است و تأثیرات عمیقی در سطح جهان، منطقه و روابط بین کشورها به جا گذاشته است . نتیجه این فروپاشی ظهور و حضور جمهوری های جدید در آسیای مرکزی و قفقاز است، از جمله این کشورها جمهوری آذربایجان می باشد . البته 1297 ش) نیز دارای استقلال بود و - 1918 م( 1299 - این کشور در سالهای 1920 سپس به اتحاد جماهیر شوروی الحاق گردید . آذری ها با اکثریت 90 درصد و زبان ترکی، مذهب شیعه و احساسات شدید میهن پرستی جمعیت جمهوری آذربایجان را تشکیل می دهند. ایران و جمهوری آذربایجان به رغم داشتن اشتراکات فراوانی چون فرهنگ، تاریخ، دین و مذهب و مرز مشترک روابط پرتنشی با یکدیگر دارند. حال این سوال پ یش می آید که چرا به رغم این اشتراکات روابط این دو کشور تن شآمیز است؟ فرضیه نویسندگان این است که عامل قوم گرایی که تحت عنوان آذربایجان واحد از سوی جمهوری آذربایجان تبلیغ می شود (و به عاملی در سیاسی شدن قوم آذری ایران تبدیل شده است) مانعی در برقراری ارتباط مناسب بین ایران و جمهوری آذربایجان می باشد و توانسته است نقش سایر عوامل تسهیل کننده در برقراری ارتباط بین دو کشور را (تاریخ مشترک، دین و مذهب مشترک،مرز مشترک و... ) تحت الشعاع خود قرار دهد و منجر به تنش در روابط بین دو کشور گردد.
۷۶.

الگوی شکل گیری روابط خارجی جمهوری اسلامی ایران از دوره بازرگان تا دوره خاتمی (1357-1384)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات سیاسی و بین المللی دوره هفتم پاییز ۱۳۹۴ شماره ۲۴ 59 - 88

کلیدواژه‌ها: روابط خارجی سیاست خارجی ایران در دوره های حکومت دولت موقّت دولت آرمانگرایان ایدئولوژی محور دولت عملگرایان مصلحت محور دولت آرمانگرایان فرهنگ محور نقش های ملی اهداف ملی سمت گیری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۰ تعداد دانلود : ۲۰۸
پس از وقوع انقلاب اسلامی، روابط خارجی جمهوری اسلامی ایران متأثر از متغیرهای گوناگونی بوده که به نوبه خود نوع و مرزهای روابط خارجی در دوره های مختلف را تعیین و مشخص کرده است. در واقع، اهداف و نقش های ملی متفاوت در دوره های مختلف، به سمت گیری های متفاوت و در نهایت، روابط خارجی متفاوت در دوره های اول تا چهارم منجر شده است. این سؤال اساسی مطرح می شود که چه متغیرهایی در تعریف نقش ها و اهداف ملی بیشترین تأثیرگذاری را در دوره های اول تا چهارم داشته که درنهایت، به شکل گیری روابط خارجی متفاوت منجر شده است؟ یافته های پژوهش نشان می دهد که ساختار نظام بین الملل، نیازهای داخلی، درک و نگرش تصمیم گیرندگان و ژئوپلتیک به عنوان چهار متغیر اساسی باعث تعریف نقش ها و اهداف ملی در دوره های اول تا چهارم شده که در نهایت، این روند به شکل گیری مرزهای روابط خارجی در دوره های اول تا چهارم منجر شده است. آنچه در این دوره ها باعث شکل گیری روابط خارجی متفاوت شده، متأثر از وزن متفاوت هر کدام از این متغیرهای چهارگانه در دوره های اول تا چهارم است. روش پژوهش در این مقاله، توصیفی- تحلیلی و روش گردآوری داده ها منابع کتابخانه ای، اسنادی و اینترنتی است.
۷۷.

تجزیه و تحلیل روابط روسیه و ترکیه بر اساس تئوری لیبرالیسم (2002-2014)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات سیاسی و بین المللی دوره هفتم زمستان ۱۳۹۴ شماره ۲۵ 26 - 46

کلیدواژه‌ها: ترکیه روسیه روابط خارجی وابستگی متقابل همکاری و نظریه لیبرالیسم

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۳ تعداد دانلود : ۲۰۵
روابط روسیه و ترکیه از آغاز قرن 21 و به ویژه پس از به قدرت رسیدن حزب عدالت و توسعه در ترکیه از سال 2002، با رشد فزاینده ای روبه رو بوده است. با توجه به گسترش روابط این دو کشور، این مقاله در پی پاسخ به این سؤال است که آیا گسترش روابط اقتصادی میان روسیه و ترکیه در فاصله سال های 2002 تا 2014 به توسعه مناسبات سیاسی دو کشور منجر شده است؟ طرح این سؤال از یک مبنای نظری برخوردار است؛ به این معنی که یکی از مفروض های اصلی نظریه لیبرالیسم آن است که وابستگی متقابل اقتصادی باعث همکاری سیاسی می گردد. پاسخ این مقاله به سؤال اصلی که در قالب فرضیه مطرح شده و به شیوه توصیفی - تحلیلی بررسی می شود، آن است که طی سال های 2002 تا 2014 روابط اقتصادی ترکیه و روسیه، رشد چشمگیری داشته و به موازات آن، همکاری سیاسی میان دو کشور نیز توسعه یافته است؛ اما همگرایی سیاسی ترکیه و روسیه، کمتر از همکاری اقتصادی آن ها تأثیر پذیرفته؛ بلکه بیشتر متاثر از متغیرهایی غیر از عامل اقتصاد و تجارت بوده است. بررسی این فرضیه ما را به این نتیجه می رساند که در تجزیه و تحلیل مناسبات کشورها نمی توان از یک رهیافت نظری بهره گرفت؛ بلکه بر اساس دیدگاه «اجماع پژوهش» باید از رهیافت های مختلفی در تحلیل روابط کشورها استفاده کرد.
۷۸.

«بازشناسی اتاق های فکر روسیه و رویکرد آنها به سیاست داخلی و خارجی ایران»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات سیاسی و بین المللی دوره دهم پاییز ۱۳۹۷ شماره ۳۶ 151 - 175

کلیدواژه‌ها: اتاق های فکر روسیه ایران سیاست داخلی روابط خارجی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶۸ تعداد دانلود : ۲۰۵
اتاق های فکر یکی از منابع اثرگذار در سیاست خارجی دولت هاست؛ به گونه ای که به تئوری پردازی و تدوین استراتژیِ عمل برای دولت ها می پردازند. اتاق های فکر بازوهای عرصه تصمیم سازی و تصمیم گیری دولت ها هستند. در این میان اتاق های فکر روسیه در تعین بخشی به سیاست خارجی این کشور نقش انکارناپذیری دارند. در همین راستا، هدف این پژوهش: «شناسایی اتاق های فکر مطرح روسیه و دیدگاه آنها نسبت به سیاست داخلی و خارجی ایران است.» پرسش اصلی پژوهش این است که «اتاق های فکر روسیه درباره ایران چه نگرشی داشته و بر روی کدام موضوعات سیاست داخلی و خارجی ایران تمرکز و توجه دارند؟» فرضیه پژوهش می گوید: «این اندیشکده ها بر اساس یک نگرش عمل گرایانه و فارغ از اهداف ذهنی و ایدئولوژیک، به موضوع تعامل روسیه با ایران می پردازند. رصد تحولات سیاسی داخلی ایران، شناسایی فرصت های موجود در اقتصاد ایران و ارائه راهکار برای بهره جستن از توانایی های ایران در معادلات منطقه ای و جهانی و در چارچوب اولویت ها و اهداف کلان روسیه، از محورهای مهم مطالعاتی این مراکز فکری است.» پژوهش حاضر در این مقاله به روش کیفی و با رویکرد توصیفی - تحلیلی است. نتایج تحقیق، مؤید این واقعیت است که نقش اتاق های فکر در روند تصمیم سازی دولت روسیه در عرصه سیاست خارجی و دیدگاه رسمی این کشور در باب سیاست داخلی و سیاست خارجی ایران روبه افزایش است؛ به گونه ای که عرصه کنش و عمل سیاسی مسکو نسبت به ایران را جهت می بخشند.
۷۹.

روابط شاه اسماعیل صفوی با سلطان قانصو غوری مملوکی به روایت ابن ایاس، مورخ ممالیک(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ نامه ایران بعد از اسلام سال دوازدهم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۲۸ 59 - 82

کلیدواژه‌ها: شاه اسماعیل صفوی ممالیک مصر روابط خارجی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۲۵ تعداد دانلود : ۲۵۹
دوره صفویه از جهت روابط خارجی بدون شک از مهم ترین ادوار تاریخ ایران است. شاه اسماعیل بنیان گذار سلسله صفوی، به دنبال سرکوب ملوک الطوایف و بقایای آق قویونلوها درغرب ایران با دولت ممالیک هم مرز گردید. ممالیک دولتی بزرگ ولی رو به اضمحلال مستقر در سرزمین های مصر، شام و حجاز بود که حاکمیتش ابتدا از طرف پرتغالیان و سپس عثمانی ها و صفویه مورد تهدید بود. روابط صفوی با ممالیک به دلیل توسعه طلبی ارضی شاه اسماعیل در شام، ابتدا خصمانه و با درگیری های مرزی همراه بود، سپس به دلیل دشمنی دولت عثمانی با آن دو، روابط آن ها بهبود یافته و متحول گردیده است. این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی و با استفاده از داده های کتابخانه ای، درصدد پاسخ به این سؤال است که روابط شاه اسماعیل صفوی با ممالیک چگونه، و به چه علت بوده است؟ در نتیجه مشخص شد که روابط شاه اسماعیل با ممالیک به مدت چهارده سال و در دو مرحله بوده است. روابط آنان ابتدا خصمانه آغاز شد ولی با به قدرت رسیدن سلطان سلیم در عثمانی و رویکرد تهاجمی او نسبت به آنان، روابطشان دوستانه و منجر به اتحاد نظامی بین طرفین گردیده است.
۸۰.

بررسی هویت ملی در روابط ایران و روم (با تکیه بر شعر فارسی قرون چهارم و ششم ه .ق )(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ملی سال ۱۲ پاییز ۱۳۹۰ شماره ۳ (پیاپی ۴۷) 83 - 102
تعداد بازدید : ۵۵۲ تعداد دانلود : ۲۲۲
شعر و ادب فارسی ارتباط تنگاتنگی با فرهنگ و هویت ملی ایرانیان دارد. این سخن گزافه نیست اگر بگوییم آثار ادبی فارسی شناسنامه تاریخی ملت ماست. زیرا بسیاری از اطلاعات تاریخی سرزمین خود را از راه مطالعه ادب فارسی به ویژه شاهنامه فردوسی به دست می آوریم. یکی از موارد مؤثر در شناخت هویت ملی، آگاهی از چگونگی روابط گذشته ما با دیگر سرزمین هاست. اگرچه هویت امری اختصاصی برای یک فرد یا یک جامعه است؛ اما به مرور زمان رشد می کند و برای بالندگی بهتر به ارتباط با دیگران نیازمند است. در این پژوهش ضمن تعریف هویت و هویت ملی، اندکی از ارتباطات گذشته دو کشور ایران و روم مطالعه شده و با تقسیم این روابط به سه دسته دشمنانه، دوستانه و بینابین (گاه دشمنانه و گاه دوستانه)موضوع هویت ایرانی در روابط دو ملت بررسی شد. در این مقاله روابط دو سرزمین را از نوع بین بین معرفی کرده ایم و شاخصه های آن را در پنج مورد مذهبی، سیاسی، اقتصادی، نظامی و هنری همراه با شاهد مثال هایی از اشعار شاعران ایرانی قرن های چهارم تا ششم هجری قمری نشان داده ایم.