فراحافظه

در پژوهش حاضر رابطه ی فراحافظه با عملکرد تحصیلی کیفی و کمّی دانشجویان مورد بررسی قرار گرفت. 414 دانشجوی (256 زن و 158 مرد) کارشناسی دانشگاه یزد که با روش خوشه ای تصادفی انتخاب شدند به پرسشنامه ی چندعاملی حافظه (شامل سه بعد رضایت از حافظه، توانایی ادراک شده حافظه و استفاده از راهبردهای حافظه) و پرسشنامه ی عملکرد تحصیلی کیفی (شامل ابعاد خودکارآمدی، برنامه ریزی، تأثیرات هیجانی، انگیزش و فقدان کنترل پیامد) پاسخ دادند. برای بررسی عملکرد تحصیلی کمّی نیز از میانگین کل نمرات دانشجویان استفاده شد. با استفاده از رگرسیون چندگانه به شیوه همزمان، میزان پیش بینی ابعاد عملکرد تحصیلی توسط ابعاد فراحافظه مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که از بین ابعاد فراحافظه، رضایت و استفاده از راهبرد، عملکرد تحصیلی کیفی را بصورت مثبت پیش بینی می کنند امّا هیچکدام از ابعاد، پیش بینی کننده ی عملکرد تحصیلی کمّی نیستند. در خصوص ابعاد عملکرد تحصیلی کیفی، نتایج حاکی از آن بود که از بین ابعاد فراحافظه، بعد رضایت از حافظه پیش بینی کننده هر پنج مؤلفه می باشد. بدین صورت که تأثیرات هیجانی و فقدان کنترل پیامد بصورت منفی و بقیه ابعاد بصورت مثبت پیش بینی می شوند. بعلاوه، بعد استفاده از راهبرد پیش بینی کننده مثبت مؤلفه برنامه ریزی و بعد توانایی پیش بینی کننده مثبت مؤلفه انگیزش می باشد. نتایج پژوهش حاضر از یک سو شواهد مطلوبی در زمینه نقش فراحافظه در عملکرد کیفی دانشجویان فراهم آورد و از سوی دیگر، در خصوص عملکرد کمی، نتایج خلاف انتظار بود. تلویحات و آسیب شناسی آموزشی، مبتنی بر نتایج و توجیه چرایی روابط بدست آمده مورد بحث قرار گرفته است.

هدف از پژوهش حاضر تدوین و اعتباریابی مقیاس فراحافظه نوجوانان در بافت تحصیلی بود. این پژوهش، ترکیبی از نوع اکتشافی متوالی است که در مرحله کیفی با استفاده از روش همسوسازی داده های چندگانه مشتمل بر چهارضلع الف) جمع آوری اطلاعات مبانی نظری و اصول زیربنایی مربوط به فراحافظه بر اساس چارچوب نظری نلسون و نارنز، ب) پژوهش های انجام شده در حوزه فراحافظه و یادگیری، ج) ارائه تکلیف حافظه محور و مصاحبه فراحافظه مبنا بر روی دانش آموزان (33 نفر) و تحلیل آن (ملاک و نشانگر ها) و د) بهره گیری از نظرهای متخصصان حوزه شناختی و تربیتی چارچوب نظری اولیه، و سرانجام بر آن اساس مقیاس فراحافظه تدوین و اعتباریابی شد. سپس در مرحله کمی، با استفاده از نمونه 289 نفری (170= دختر و 116=پسر در رده ی سنی 18-12 سال) روایی و پایایی مقیاس، با به کارگیری روش های آماری تحلیل عامل اکتشافی و آلفای کرونباخ بررسی و تایید شد. نتایج تحلیل عاملی اکتشافی نشان داد 19 گویه در قالب 4 عامل: قضاوت های مربوط به یادگیری، قضاوت های خود اطمینان بخش، قضاوت های حس دانستن و قضاوت های آسان بودن یادگیری مقیاس فراحافظه را تشکیل می دهند. ضریب آلفای کرونباخ برای هر عامل محاسبه و ضریب پایایی کل مقیاس برابر با 71/0 محاسبه شد. یافته های پژوهش معرفی ابزاری جهت سنجش فراحافظه گروه سنی نوجوان در بافت تحصیلی است که ابزاری سودمند برای سنجش فراحافظه و به کارگیری در پژوهش های شناختی و یادگیری است.

هدف از انجام این پژوهش، بررسی تأثیر بازی های رایانه ای آموزشی بر مهارت های فراشناخت دانش آموزان پایه دهم در درس زیست شناسی است. با توجه به این هدف، فرضیه های پژوهش پیرامون تأثیر بازی های رایانه ای آموزشی بر برخی مؤلفه های فراشناخت شامل؛ انگیزش یادگیری، یادگیری خودتنظیم و تقویت فراحافظه دانش آموزان مورد بررسی قرار گرفت. جامعه آماری پژوهش، کلیه دانش آموزان پسر پایه دهم در رشته علوم تجربی در سال تحصیلی 96 -1395 در مدارس ناحیه یک شهر قم در مقطع متوسطه دوم بودند. به روش نمونه گیری در دسترس، دانش آموزان یکی از دبیرستان های نمونه دولتی به عنوان نمونه های پژوهش انتخاب شد. پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و به لحاظ روش، شبه آزمایشی محسوب می شود که با روش پیش آزمون- پس آزمون با دو گروه کنترل و آزمایش انجام شده است. در مورد هر سه فرضیه مطرح شده در پژوهش حاضر، به دلیل وجود پیش آزمون و گروه کنترل، از آزمون کوواریانس به همراه آزمون کلموگروف اسمیرنوف و هم چنین، آزمون لوین استفاده شد. نتایج حاصل نشان داد که بازی های رایانه ای آموزشی، علاوه بر این که بر انگیزش یادگیری و یادگیری خودتنظیم به عنوان مؤلفه های فراشناخت دانش آموزان تأثیر مثبت داشته، باعث تقویت فراحافظه آنها نیز می شود

این پژوهش با هدف مقایسه حافظه آینده نگرو فراحافظه (قضاوت احساسِ دانستن) افراد بهنجار و مبتلا به اختلال وسواس بی اختیاری در 100 دانشجوی دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره) و دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج انجام شد. برای سنجش شدّت نشانه های اختلال وسواس بی اختیاری از سیاهة وسواس بی اختیاری مادزلی(هاجسن و راچمن، 1977)، برای سنجش حافظه آینده نگر از پرسشنامه حافظه آینده نگر و گذشته نگر (کرافورد، اسمیت، دلا سالا، لوگی و مایلور، 2003) و برای سنجش عملکرد حافظه و فراحافظه ازفهرست واژه های خنثی و تهدیدآمیز مربوط به آلودگی و وارسی (برگرفته از آزمون فراحافظه تونا و دیگران، 2005) استفاده شد. نتایج آزمون t مستقل نشان دادند حافظه آینده نگر دو گروه متفاوت است و حافظه آینده نگر گروه بهنجار رسایی بیشتری دارد. نتایج تحلیل واریانس چندمتغیری نیز نشان دادند فراحافظه گروه بهنجار در مقاسیه با گروه وسواس بی اختیاری رسایی بیشتری دارد، امّا تفاوتی در عملکرد حافظه دو گروه مشاهده نشد.

هدف از پژوهش حاضر مقایسه اثربخشی آموزش یادگیری مغزمحور و آموزش کارکردهای اجرایی بر عملکرد فراحافظه کودکان مبتلا اختلالات یادگیری خاص بود. روش پژوهش آزمایشی با طرح پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری این پژوهش کلیه کودکان مبتلا به اختلالات یادگیری خاص مراجعه کننده به مراکز اختلال یادگیری شهر تهران در سال تحصیلی 1398-1397 بودند که با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی ساده تعداد 45 از آنان در سه گروه آموزش یادگیری مغزمحور (15 نفر)، گروه کارکردهای اجرایی (15 نفر) و کنترل (15 نفر) قرار گرفتند. گروه های آزمایش تحت آموزش یادگیری مغز محور(8 جلسه 60 دقیقه ای) آموزش کارکردهای اجرایی (20 جلسه 60 دقیقه ای) قرار گرفتند؛ اما گروه کنترل هیچ گونه مداخله ای از آموزش یادگیری مغزمحور و کارکردهای اجرایی دریافت نکردند. از پرسشنامه اختلالات یادگیری کلورادو توسط ویلکات، بوادا، ریدل، چابیلداس، دفریس و پنینگتون (2011) و فراحافظه اثنی عشری، حسینچاری، جوکار، فولادچنگ و خرمایی (1397) به منظور گردآوری اطلاعات استفاده شد. تجزیه و تحلیل اطلاعات به دست آمده از اجرای پرسشنامه ها از طریق نرم افزار SPSS نسخه 24 در دو بخش توصیفی و استنباطی (تحلیل کوواریانس چندمتغیره و آزمون تعقیبی بن فرونی) انجام پذیرفت. نتایج نشان داد که هر دو مداخله آموزش یادگیری مغزمحور و کارکردهای اجرایی به کار رفته در این پژوهش می توانند عملکرد فراحافظه کودکان مبتلا به اختلالات یادگیری خاص را بهبود بخشند، اما آموزش یادگیری مغزمحور دارای تأثیر بیشتری بر بهبود عملکرد فراحافظه کودکان مبتلا به اختلالات یادگیری خاص بود. بر اساس نتایج این پژوهش، آموزش یادگیری مغزمحور و کارکردهای اجرایی مداخلات مؤثری در بهبود عملکرد فراحافظه کودکان مبتلا اختلالات یادگیری خاص دارند اما تأثیر یادگیری مغزمحور ببیشتر بود.

هدف پژوهش حاضر بررسی تعیین اثربخشی آموزش کارکردهای اجرایی عصب-روان شناختی بر فراحافظه، برنامه ریزی و حل مسئله دانش آموزان با اختلال ریاضی بود. پژوهش حاضر از نوع نیمه آزمایشی و با طرح پیش آزمون- پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری این تحقیق شامل همه ی دانش آموزان دختر با اختلال ریاضی سوم تا ششم ابتدایی است که درسال 1397-1396 به مرکز آموزش مشکلات ویژه یادگیری ایثار مراجعه کرده اند. تعداد 30 نفر از آن ها به صورت نمونه گیری دردسترس انتخاب و در دو گروه آزمایش و کنترل قرار گرفتند. در ابتدا از نفرات هر دو گروه آزمون های هوش وکسلر و آزمون ریاضی کی مت گرفته شد. هر دو گروه در پیش آزمون و پس آزمون با پرسشنامه فراحافظه و آزمون برج لندن مورد سنجش قرار گرفتند. به گروه آزمایش طی 10 جلسه به مدت 3 ماه آموزش ارائه شد، درحالی که گروه کنترل هیچ آموزش خاصی را دریافت نکردند. نتایج تحلیل کوواریانس چند متغیره نشان داد که تفاوت معناداری بین دو گروه از نظر فراحافظه، برنامه ریزی و حل مسئله وجود دارد . بدین معنی که آموزش کارکردهای اجرایی توانسته است میزان توانایی فراحافظه، برنامه ریزی و حل مسئله دانش آموزان با اختلال ریاضی را افزایش دهد. از نتایج این پژوهش می توان در آموزش و درمان دانش آموزان با اختلال ریاضی استفاده نمود و همچنین کارکردهای اجرایی باید به عنوان عامل کلیدی همواره مورد توجه قرار گیرد.

مطالعه حاضر با هدف تعیین رابطه بین ریتم های شبانه روزی با فراحافظه با میانجی گری سبک های پردازش هیجانی انجام شد. پژوهش حاضر از نوع توصیفی- همبستگی بود که جامعه آماری آن را دانشجویان روان شناسی مقطع کارشناسی دانشگاه آزاد اسلامشهر تشکیل می دادند (2300 = N). روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای است. حجم نمونه بر اساس نظر تاپاچنیک و فیدل (2001) در مطالعات با رویکرد مدل یابی معادلات ساختاری تعیین شد (200=n). ابزار گردآوری اطلاعات در پژوهش حاضر مقیاس ریتم های شبانه روزی هورن و اوستبرگ (1976)، مقیاس اعتماد به حافظه و شناخت ندلجکوویک و کایریوس (2007) و مقیاس پردازش هیجانی باکر و همکاران (2007) بود. تجزیه وتحلیل داده ها با استفاده از مدل سازی معادلات ساختاری انجام شد. یافته ها نشان داد ریتم های شبانه روزی با ضریب 421/0 و به بیان دیگر به اندازه 1/42 درصد بر فراحافظه تأثیر دارد (05/0 > p ) و با توجه به مقدار t-value که برابر 523/7 است می توان بیان کرد سبک های پردازش هیجانی در رابطه بین ریتم های شبانه روزی با فراحافظه نقش میانجی را ایفا می کند.

هدف این پژوهش تعیین نقش فراشناخت، فراحافظه و فراهیجان در پیش بینی یادگیری خودراهبر دانش آموزان بود. روش پژوهش مقطعی از نوع همبستگی بود. جامعه پژوهش همه دانش آموزان دوره دوم متوسطه شهر ارومیه در سال تحصیلی 99-1398 بودند. نمونه پژوهش 400 دانش آموز بودند که با روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شدند. ابزارهای پژوهش سیاهه فراشناخت اونیل و عابدی (1996)، پرسشنامه فراحافظه ترویر و ریچ (2002)، پرسشنامه فراهیجان میتمانسگروبر و همکاران (2009) و مقیاس یادگیری خودراهبر فیشر و همکاران (2001) بودند. داده ها با روش های ضرایب همبستگی پیرسون و رگرسیون چندگانه با مدل همزمان در نرم افزار SPSS-19 تحلیل شدند. یافته ها نشان داد که فراشناخت، فراحافظه و فراهیجان مثبت با یادگیری خودراهبر رابطه مثبت و معنادار و فراهیجان منفی با یادگیری خودراهبر رابطه منفی و معنادار داشت. همچنین، متغیرهای فراشناخت، فراحافظه و فراهیجان به طورمعناداری توانستند 8/40 درصد از تغییرات یادگیری خودراهبر دانش آموزان را پیش بینی کنند و در این پیش بینی نقش فراحافظه بیشتر از سایر متغیرها بود (01/0>P). با توجه به نتایج پژوهش حاضر، برای بهبود یادگیری خودراهبر دانش آموزان می توان برنامه هایی برای افزایش فراشناخت، فراحافظه و فراهیجان مثبت و کاهش فراهیجان منفی طراحی و از طریق کارگاه های آموزشی آنها را اجرا کرد.

هدف از پژوهش حاضر تببین مدل عملکرد تحصیلی بر اساس توانایی های شناختی، خودکارآمدی حافظه، حافظه رومزه، حافظه گذشته نگر- آینده نگر با میانجی گری فراحافظه در دانش آموزان بود. پژوهش حاضر کاربردی و از نوع همبستگی به روش مدل یابی معادلات ساختاری بود. جامعه آماری کلیه دانش آموزان مقطع متوسطه دوم شهر مشهد در سال تحصیلی 1399-1400بود که از آن میان به روش نمونه گیری در دسترس 322 نفر انتخاب شدند. ابزار جمع آوری دادها شامل پرسش نامه توانایی های شناختی نجاتی (1392)، پرسش نامه حافظه روزمره ساندرلند و همکاران (1983)، پرسش نامه حافظه گذشته نگر– آینده نگر کرافورد و همکاران (2003) پرسش نامه خودکارآمدی حافظه بری و همکاران (1989)،. پرسش نامه فراحافظه چند عاملی تریر و ریج (2002) بودند. به منظور آزمودن فرضیه های پژوهش از روش تحلیل مسیر و معادلات ساختاری به وسیله نرم افزارهای SPSS-22 و AMOS-22 استفاده شد. متغیر های پنهان توانایی های شناختی، خودکارآمدی حافظه، حافظه رومزه، حافظه گذشته - آینده نگر و فراحافظه دارای نشانگر بودند که یافته های مدل اندازه گیری نشان داد همه متغیر های نشانگر بر سازه مکنون خود به طور معناداری بار شده اند. نتایج مدل ساختاری نیز نشان داد که متغیرهای پنهان اثر مثبت، مستقیم و معناداری بر عملکرد تحصیلی دارند. توانایی های شناختی، خودکار آمدی حافظه، حافظه رومزه، حافظه گذشته نگر- آینده نگر با میانجی گری فراحافظه برعملکرد تحصیلی اثرات مثبت، مستقیم و نیز اثر کل مثبت و معناداری دارند. این مدل در مجموع 67% واریانس عملکرد تحصیلی را پیش بینی کرد. با توجه به نتایج به دست آمده می توان از نقش متغیر های پیش بین برای بهبود عملکرد تحصیلی استفاد کرد.