مطالب مرتبط با کلیدواژه

قرآن مجید


۲۱.

بازتاب سیمای قرآنی سلیمان نبی(ع) در مثنوی مولوی با تکیه بر تلمیح(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: قرآن مجید تلمیح سلیمان نبی(ع) مثنوی مولوی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۷ تعداد دانلود : ۲۱۹
حضرت سلیمان علیه السلام یکی از ستارگان آسمان نبوت و چهارمین پسر داوود(ع) از "بت شبع" است. "ناتان نبی" او را به فرمان خدا، " سلیمان" یعنی پر از سلامت نامید زیرا هنگام سلطنت و حکومت او دوران صلح و آرامش بود. نام دیگر وی " یدیدیا " یعنی محبوب خداست. نام این پیامبر بزرگوار هفده بار در قرآن مجید مذکور است. حضرت سلیمان علیه السلام، فرزند و جانشین حضرت داوود علیه السلام و از انبیای بزرگ الهی در میان قوم بنی اسرائیل بوده است. وی همانند پدرش علاوه بر مقام نبوت، حکومت و سلطنت نیز داشته است. داستان زندگی آن حضرت، بارها در آثار شاعران و نویسندگان ایرانی مطرح شده که از مهم ترین آنها می توان به مثنوی مولوی اشاره کرد. در پژوهش حاضر ابتدا اجمالاً تلمیح و ویژگی های آن بیان می شود وسپس چهره ی حضرت سلیمان(ع) به طور مختصر معرفی و بعد از آن به مباحثی همچون تسلط آن حضرت بر شیاطین و جنیان، منطق الطیر، تسخیر باد، حکومت و در نهایت مرگ آن حضرت پرداخته می شود. همچنین اشارات قرآنی و تاریخی در باب آنها بیان و بازتاب این اشارات نیز در مثنوی مولوی نمایانده می شود.
۲۲.

بازخوانی کاربست قرآن مجید در انقلاب اسلامی «با تأکید بر اندیشه سیاسی امام خمینی»(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: امام خمینی ره اندیشه سیاسی امام خمینی انقلاب اسلامی قرآن مجید

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۷ تعداد دانلود : ۱۵۶
بازخوانی کاربست قرآن مجید در انقلاب اسلامی بر اساس اندیشه سیاسی بنیان گذار انقلاب کبیر آن، حضرت امام خمینی، هدف مقاله حاضر است. با توجه به این که انقلاب اسلامی برآمده از قرآن و دارای پیام جهانی و عرصه کارزار با دشمنان داخلی و خارجی بوده، در مقاله حاضر به کاربست آموزه های قرآن مجید در سه عرصه ملی، جهان اسلام و جهانی پرداخته است. این کار با بهره گیری از روش استقرا انجام شده است. یافته تحقیق حکایت از آن دارد که امام خمینی توانسته است با «تطبیق» حوادث و جریانات گوناگون و پیچیده، بر آیات قرآن مجید، تحلیل های دقیق و راه حل های کارگشا ارائه نماید. از آن جا که امام خمینی بر اساس یک سیستم نظری این روش را ارائه نموده و به صورت عملی آن را به کار بسته، می توان از آن در تحلیل و بررسی حوادث نوپدید سیاسی و اجتماعی و نیز اسلامی سازی علوم انسانی و مخصوصاً علوم سیاسی استفاده نمود.
۲۳.

تأملی در معنای "صدق" در قرآن و دلالت های آن در تربیت و آموزش

کلیدواژه‌ها: صدق کذب قرآن مجید تعلیم و تربیت اسلامی اخلاق اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۶۹ تعداد دانلود : ۲۲۲
از مؤثرترین و مهم ترین اقدامات در مطالعات حوزه آموزش و تعلیم و تربیت اسلامی، تحلیل مفاهیم بنیادی قرآنی و استنتاج دلالت های تربیتی آن هاست. با تحلیل دقیق و بر هم نهی مفاهیم بنیادی قرآنی و معانی مختلف می توان به استنتاج موثق تری دست ی افت. این اقدامات می تواند گامی در جهت طراحی نظام آموزش و تعلیم و تربیت اسلامی و نظریه پردازی در این حوزه باشد. پژوهش حاضر در پی بررسی مفهوم صدق در قرآن و استنتاج دلالت های تربیتی آن است. سؤالهای پژوهش عبارتند از: 1. صدق در قرآن بر چه معناهایی دلالت دارد؟ 2. دلالت های تربیتی و آموزشی مفهوم صدق چه هستند؟ برای پاسخگویی به سؤالهای فوق از روش اسنادی و کتابخانه ای در گردآوری داده ها و از شیوه ی تحلیل مفهومی در تحلیل داده ها استفاده شده است. مطالعه حاضر از نوع مطالعات کیفی تلقی می شود. بر اساس تحلیلی که از آیات قرآن و تفاسیر مختلف از آن ها گذشت، می توان گفت که دایره "صدق" نه تنها در گفتار که در نیت و عمل نیز گسترده است. همچنین "صدق" دارای دو حوزه معنایی کلی؛ یکی به معنای راستگویی و پیروی از حق و دیگری به معنای وفاداری به عهد و پیمان است.
۲۴.

راهبردهای فرهنگی امام رضا(ع) در نیل به وحدت اسلامی طی دوران ولایت عهدی در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: قرآن مجید امام رضا (ع) وحدت اسلامی راهبردهای فرهنگی ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۹ تعداد دانلود : ۱۱۸
فعالیت های گروه های مسلح و فرقه های مذهبی ناهمگون، با ادعای پیروی از اسلام در قرن های نخستین هجری موجب شده بود که فضای فرهنگی جهان اسلام جولانگاه اختلاف، کینه ورزی و خشونت دستگاه خلافت و گروه های مختلف مسلمان نسبت به یکدیگر گردد. این روند در آستانه خلافت مامون عباسی به اوج خود رسید. تحمیل ولایت عهدی از جانب مامون بر امام رضا(ع) و حضور ایشان در ایران فرصت مناسبی برای پیگیری و تحقق آرمان های ارزشمند وحدت گرایی در جامعه پر از آشوب توسط امام بود.  این پژوهش به روش توصیفی تحلیلی و با تکیه بر منابع و داده های روایی و تاریخی می کوشد به پاسخ این پرسش بپردازد که راهبردهای فرهنگی امام رضا(ع) به عنوان یک دانشمند و رهبری دینی برای ایجاد وحدت در میان مسلمانان چه بود؟ یافته های این پژوهش بیانگر آن است که امام با محوریت رهنمودهای قرآن مجید و سنت نبوی در منصب جدید و در پایتخت در ایران با اتخاذ راهبردهای فرهنگی هدفمند و کارآمد بیشترین بهره برداری را برای نیل به وحدت اسلامی کرد. آن حضرت مهم ترین عنصر تاثیرگذار را در نوع نگرش و تفکر جامعه دانست و راهبردهای فرهنگی خود را نیز بر این اساس سامان دهی کرد. در این زمینه، گفت وگو بین مسلمانان یا با غیرمسلمانان به جای دستور قتل مخالف اعتقادی به کار گرفته شد؛ نقش و جایگاه مقام امام در این چهارچوب تبیین شد؛ ارتقای آگاهی عالمان و عامه مردم از حقایق دینی و نه توهمات منحرفان محور قرار گرفت و سرانجام اینکه در تمامی شرایط بر حسن خلق و رعایت احترام و کرامت انسان ها تاکید شد.
۲۵.

بررسی تفاوتهای جنسیتی زنان و مردان در دو دیدگاه قرآن مجید و فمینیسم

کلیدواژه‌ها: قرآن مجید فمینیسم جنسیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۰ تعداد دانلود : ۱۲۹
در این تحقیق تلاش گردیده نسبت به بررسی تفاوتهای جنسیتی از دو دیدگاه قرآن مجید و فمینیسم اقدام شود. در بیان دیدگاه قرآن مجید از تفسیر نمونه نوشته آیت الله مکارم شیرازی استفاده گردیده است. هدف از این تحقیق، ابتدا شفاف نمودن دیدگاههای مذکور در خصوص تفاوتهای جنسیتی و سپس ارائه پیشنهادهایی جهت طراحی ساختاری منطقی و کارآمد برای جامعه امروز است. این تحقیق امیدوار است ضمن اصلاح و بهبود باورهای نسبت به موضوع جنسیت و تفاوتهای جنسیتی، موجبات رشد و تعالی جامعه به ویژه زنان را فراهم آورد. روش این تحقیق ، کیفی و با استفاده از متون مکتوب و منابع کتابخانه ای است
۲۶.

مرتبه بندی معماری متناسب با ساختار وجودی انسان بر اساس آموزه های قرآن و حکمت اسلامی

کلیدواژه‌ها: انسان معماری قرآن مجید حکمت اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۱ تعداد دانلود : ۱۵۷
معماری پدید ه ای در ارتباط با انسان است و می بایست متناسب با وی محقّق شود، از این رو پرداختن به موضوع انسان به عنوان معرفت پایه در این دانش، امری انکارناپذیر می نماید. در این خصوص فهم مراتب معماری در ارتباط با مراتب وجودی انسان اهمیت بسیار می یابد. از سویی، از آنجایی که تعریف از انسان و تلقّیات از وی گاه بسیار متفاوت می نمُاید، تفاوت در درک از معماری نیز بسیار طبیعی خواهد بود. از این منظر مقاله حاضر به شناخت ماهیت انسان مبتنی بر آموز ههای قرآ ن مجید و حکمت اسلامی به عنوان نظام معرفتی حاکم بر پژوهش می پردازد و رابطه حاصل این شناخت را در ارتباط با معماری در درجات مختلف مورد بازشناسی قرار می دهد که این امر به مرتبه بندی معماری متناسب با ساختار وجودشناسانه انسان می انجامد. در این مقاله، ساختار وجودی انسان در سه ساحت طبیعت، غریزه و فطرت و در سه مرتبه وجودی جسم، روح و نفس ترسیم می گردد و معماری در تناظر با این ساحات و مراتب، سطح بندی می شود تا به مراتبی نظیر بنا، سرپناه، محیط، فضا و مکان دست یابد.
۲۷.

تجلی آیات قرآن مجید در فرش-باغ ایرانی با تأکید بر سوره الرحمن

کلیدواژه‌ها: فردوس قرآن مجید باغ ایرانی فرش ایرانی سوره مبارکه الرحمن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۴ تعداد دانلود : ۱۷۲
آیات قرآن مجید تجلیگاه جمال و جلال خداوندی هستند و هنرمندان مسلمان با عنایت به این آیات به خلق آثاری پرداختهاند که جلوهای از بهشت آرمانی آنها است. در این راستا فرش-باغ ایرانی نمودی از تصویر باغ-بهشت است که خود جلوهای از فردوس قرآنی به شمار میآید. الگوهای فردوس قرآنی در ساختار باغ و فرش ایرانی به صورت مشترک بکار رفتهاند و شناخت این الگوها موجب آگاهی از بینش هنرمندان مسلمان میگردد. هدف از این پژوهش بازشناسی کهنالگوهای باغ ایرانی در آیات قرآن مجید به ویژه سوره مبارکه الرحمن و بررسی نحوه تجلی آنها در ساختار فرش ایرانی است. پرسشهایی که در این پژوهش مطرح میشوند، عبارتند از: 1) آیات قرآن مجید به ویژه سوره مبارکه الرحمن چگونه به توصیف بهشت میپردازند؟ 2) چگونه میتوان الگوی فردوس قرآنی را در ساختار باغ ایرانی و به تبع آن فرش-باغ به چشم دید؟ جهت پاسخگویی به پرسشهای نامبرده از روش تحقیق "توصیفی- تحلیلی" متکی بر تکنیک های مقایسه تطبیقی استفاده شده است. روش گردآوری اطلاعات و دادههای موردنظر نیز ترکیبی از روشهای کتابخانهای و مطالعه اسنادی میباشد. نتایج پژوهش حاکی از آن است که ساختار باغ و فرش در تمدن ایرانی-اسلامی بر شاخصهای حاصل از تحلیل فردوس قرآنی انطباق دارند و لذا میتوان فرش-باغ را نمودی از الگوی باغ-بهشت به شمار آورد. تجلی آیات قرآن مجید در ساختار فرش-باغ ایرانی را میتوان در نظامهای سهگانه معنایی، کارکردی و کالبدی به چشم دید.
۲۸.

تحلیل ساختاری حدیث ضیف ابراهیم(ع) در قرآن کریم با تکیه بر دو محور جانشینی و هم نشینی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: ابراهیم (ع) داستان ضیافت عجل سمین عناصر قرآن مجید

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۰ تعداد دانلود : ۹۸
بررسی روابط هم نشینی و جانشینی واژگان، یکی از مباحث ضروری و لازم برای درک و تحلیل مفاهیم قرآن مجید، به شمار می آید. تعلیم و تربیت از جمله اهداف نزول این کتاب آسمانی است، کتابی که رحمتی است برای گروندگان، و زیانی برای تبهکاران تا بندگی فروغ ارشادی آن از ورای قرون متمادی در کلیه زمینه ها بر تارک زندگی معنوی و مادی انسان ها پرتو افکنده و انوار هدایتش اندیشه های جویندگان کمال مطلق در حیات را سمت و سو بخشیده و پیروانش را در ابعاد تعلیمی و تربیتی مستفیض گردانیده است. نمونه بارز تربیتی قرآن را می توان در «حدیث ضیف ابراهیم(ع) » جست وجو کرد. تمام عناصراین داستان، در یک زنجیره خطی در کنار هم چیده شده اند، تا آداب مهمانی را به انسان بیاموزد. جستار حاضر کوشیده است با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و با تکیه بر دو محور جانشینی و هم نشینی به بررسی ساختاری آیات مربوط به آداب مهمانی در داستان مذکور بپردازد. برخی از نتایج پژوهش نشان می دهد که در این داستان، بیش تر بر محور جانشینی تکیه شده است. در محور هم نشینی برای انتقال پیام اصلی داستان، عبارت ها به گونه ای در کنار هم و در یک خط افقی قرار گرفته اند تا آداب مهمانی را به ترتیب بیان نماید، که مصداق بارز آن را در انسجام شخصیت حضرت ابراهیم(ع) با سایر شخصیت ها مشاهده می کنیم.
۲۹.

مطابقت شایستگی های کتاب اخلاق حرفه ای پایه ی دهم دانش آموزان استثنایی با قرآن مجید

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: قرآن مجید اخلاق اخلاق حرفه ای کتاب اخلاق حرفه ای پایه ی دهم دانش آموزان استثنایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۶ تعداد دانلود : ۶۵
 هدف این پژوهش تطبیق شایستگی های کتاب اخلاق حرفه ای پایه ی دهم دانش آموزان استثنایی متوسطه ی حرفه ای، با منبع اصلی در فرهنگ دینی حاکم بر جامعه ی اسلامی قرآن کریم به روش تحقیق توصیفی تحلیلی (تحلیل محتوا) است. نتیجه این که برای هر شش شایستگی قصدشده در این کتاب (ارتباط، همکاری، مسئولیت پذیری، مدیریت منابع، امانتداری و درستکاری)، مصادیق و آیات بسیاری به دست آمد که چه به صورت مستقیم و چه به صورت غیرمستقیم، همپوشانی بسیاری با مفاهیم قرآن را نشان می دهند. در واقع با رجوع به منبع اهداف که برنامه ی درسی ملی و سند تحول بنیادین آموزش و پرورش است می توان چنین نتیجه گرفت که از آن جا که این کتاب در جریان تغییرات قصدشده ی نظام آموزشی، براساس سیاست ها و خواسته های این اسناد نگارش شده است و خود این اسناد بر بنیان های فکری اندیشه ی اسلامی و قرآنی تدوین شده اند، شواهد بسیاری در این زمینه و در جهت تأیید اهداف و انطباق با آیات قرآنی به دست آمده است. برنامه ی درسی جامع برای اخلاق حرفه ای در طول تمامی دوره های درسی نیاز است تا در طی همه ی سال های تعلیم متربیان و به صورت درهم تنیده و مستمر به اخلاق حرفه ای پرداخته شود.
۳۰.

تأویل عصیان و توبه آدم (ع) در اندیشه عرفای اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: آدم (ع) عصیان توبه قرآن مجید عرفان تأویل ذوقی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۶ تعداد دانلود : ۷۵
از دیدگاه عرفای اسلامی، پاک بودن از «گناه» و «عصیان» از آغاز آفرینش تا پایان آن، کار فرشتگان است و آلوده به معصیت بودن در همه عمر مختص شیطان و توبه و بازگشت از عصیان وگناه پیشه آدم (ع) و انسان هاست. گفتمان عصیان و توبه حضرت آدم نیز یکی از موضوعات خواندنی و پر رمز و راز عرفان اسلامی است وعرفا و شعرای بزرگ عارف مسلک با استناد به آیات و روایات و احادیث منقول از پیامبر و اقوال جانشینان و تابعین آن حضرت به تأویل عرفانی آن پرداخته اند. این موضوع در مکتب عرفان ذوقی جلوه های گوناگونی به خود گرفته است. عرفا حماسه عصیان و توبه آدم (ع) را از زمینه های نیل به کمال جویی انسان دانسته و با تعابیر شاعرانه و عارفانه در پی تأویل آن برآمده اند. از جمله مولانا عصیان و توبه آدم (ع) را در مسیرتکامل وی به طور خاص و عامل ترقی بشر به طور عام تعبیر کرده است. این مقاله در پی آن است که تعابیر این بزرگان را به پیشگاه قرآن ببرد و با سنجه این دفتر الهی و وحی نامه مصون و محفوظ آسمانی بسنجد.
۳۱.

بررسی طرحواره های تصویری سوره اسراء بر اساس نظریه جانسون(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: زبان شناسی شناختی طرحواره تصویری قرآن مجید سوره اسراء نظریه جانسون

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۲ تعداد دانلود : ۸۶
طرحواره های تصویری و استعاره مفهومی ازجمله مهمترین نظریه ها در زبان شناسی شناختی هستند که زبان را ابزاری برای نظم بخشی، دریافت و انتقال اطلاعات می دانند. تحلیل مفاهیم و تجربیات مقولات زبانی، در زبان شناسی شناختی حائز اهمیت اند. طرحواره های تصویری، سطح اولیه تری از ساخت شناختی زیربنای استعاره را تشکیل می دهند. میان تجربیات فیزیکی ما با حوزه شناختی پیچیده تری نظیر زبان، به واسطه طرحواره های تصویری امکان ارتباط فراهم می شود. این طرحواره ها ازجمله مهمترین سازوکارها برای دریافت مفاهیم پنهان قرآن و ابزاری برای تحلیل معانی آن هستند. هدف از این مقاله، بررسی طرحواره های تصویری سوره اسراء است تا معین شود خداوند متعال از چه طریقی مراد اصلی خود را در قالب این سوره بیان کرده است. یافتههای این پژوهش با استفاده از نظریه جانسون و به روش توصیفی تحلیلی صورت گرفته و نشان داده است طرحواره های تصویری حرکتی (59%) و حجمی (59.5%) با بسامدی تقریباً یکسان و طرحواره تصویری قدرتی با بسامد (27%) از کمترین بسامد برخوردار بوده است. این طرحواره ها برای دریافت مفاهیمی مانند لعن، وسوسه شیطان، عذاب، فرامین و احکام خداوند، توکل، اعتمادنکردن، گواهی و شهادت، تکذیب، کبر و غرور و ... به کار رفته اند.
۳۲.

بررسی اثرپذیری سبک فتوت نامه ی سلطانی از سبک گلستان و رسالات منثور سعدی با رویکرد آیات قرآنی بر پایه نظریه بینامتنیت(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: قرآن مجید فتوت نامه سلطانی گلستان سعدی و رسالات سبک شناسی بینامتنیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵ تعداد دانلود : ۲۲
فتوّت یا جوانمردی، یک حرکت اجتماعی و تکانه ی روحی در فرهنگ ایران باستان بوده که از زمان ورود دین مبین اسلام به جغرافیای گسترده ی ایران، با فرهنگ قرآنی و مبانی شریعت محمدی (ص) درآمیخته و درمیان توده ی مردم آن روزگار رواج یافته است. این پژوهش به روش تحلیل کیفی محتوا و با مراجعه به اسناد و مدارک معتبر کتابخانه ای، اثرپذیری سبک فتوت نامه ی سلطانی را از سبک گلستان و رسالات سعدی، بر اساس نظریه بینامتنیت مورد بررسی قرار داده و به این نتایج دست یافته است که: فتوت نامه سلطانی بیشترین اثرپذیری را از آیات نورانی و سوره های مبارک قرآن مجید و آثار سعدی شیرازی داشته است. واعظ کاشفی معارف قرآنی و مبانی عرفان اسلامی را به شیوه ی نثر آمیخته با نظم و تقلیدی استادانه از مقامات حریری، بدیع الزمان و سعدی شیرازی آراسته است. چون احوال نفسانی، شخصیت افراد را می سازد و شاعر نیز مانند دیگر افراد اجتماع، تحت تأثیر احوال نفسانی و احساسات و عواطف قرار می گیرد و شخصیت هنری او که در واقع سبک او به شمار می رود از این طریق تکوین می یابد. پس اگر دو یا چند شاعر همزمان در جغرافیایی خاص می زیسته و شعر می سروده اند لزوما نمی توان گفت دارای سبکی یکسان می باشند.