اقامتگاه بوم گردی

پیشرفت روزافزون تکنولوژی ها و فناوری های نوین و سبب شده که گردشگری از شکل سنتی خود فاصله گرفته و بهره گیری از گردشگری هوشمند به عنوان یکی از مؤلفه های کلیدی توسعه صنعت گردشگری بسیار موردتوجه قرار گیرد. و سازمان های مهم، از جمله سازمان جهانی گردشگری و مجمع جهانی اقتصاد، نیز با توجه به تأثیر فزاینده فناورهای هوشمند در صنعت گردشگری، خود را متعهد به ارتقاء گردشگری هوشمند دانسته اند؛ در این میان اقامتگاه های بوم گردی به عنوان یکی از تسهیلات اقامتی با تقاضای روبه رشد در سال های اخیر؛ لازم است تا جهت پاسخگویی به نیازهای جدید گردشگران، بهبود تجربه گردشگر و افزایش مزیت رقابتی خود، به سوی هوشمند سازی حرکت کنند. بااین وجود تاکنون تحقیقات کافی در این زمینه صورت نگرفته است. لذا پژوهش حاضر باهدف بررسی چالش های هوشمند سازی اقامتگاه های بوم گردی صورت گرفته است. روش این پژوهش ازنظر نوع هدف، کاربردی و ازلحاظ جمع آوری اطلاعات از نوع توصیفی-تحلیلی است و برای پاسخ گویی به سؤالات پژوهش، از رویکرد کیفی استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش شامل 12 تن از صاحبان و مدیران اقامتگاه های بوم گردی باسابقه مدیریت چندین ساله به مصاحبه می باشد. با تحلیل تم صورت گرفته از متون مصاحبه ها، 28 کد استخراج شده و کدهای استخراجی 5 مفهوم را تشکیل دادند. نتایج پژوهش نشان داد که؛ چالش های تکنولوژی، چالش های اقتصادی، چالش های دانش تخصصی، چالش های روانی و چالش های اجرایی، چالش های هوشمند سازی اقامتگاه های بوم گردی از دیدگاه صاحبان و مدیران هستند. پژوهش حاضر از یک سو می تواند پیش زمینه پژوهش های بعدی جهت شناسایی راه حل های غلبه بر چالش های هوشمند سازی بوم گردی ها باشد و از سوی دیگر می تواند در سیاست گذاری ها و برنامه های توسعه گردشگری به خصوص برنامه های توسعه گردشگری هوشمند و توسعه گردشگری پایدار مورداستفاده قرار گیرد و همچنین می تواند دیدگاه روشنی را جهت حرکت به سمت هوشمند سازی برای صاحبان کسب وکارهای گردشگری و به خصوص اقامتگاه های بوم گردی فراهم نماید.

مقدمه: بوم گردی یکی از رویکردهای نوین در توسعه گردشگری به ویژه در مناطق روستایی استان گیلان است. استان گیلان به دلیل ظرفیت های طبیعی بیشمار، آداب و رسوم غنی، صنایع دستی و ... یکی از بهترین مکان های کشور جهت اقامتگاه بوم گردی است. از مهمترین و ملموس ترین اثرات ظهور اقامتگاه های بوم گردی در هر مکان، آثار اقتصادی آن است و در حال حاضر درآمدزایی فراوان این فعالیت در بسیاری از کشورهای جهان مردم را به سرمایه گذاری در این بخش ترغیب نموده است. هدف تحقیق: هدف پژوهش حاضر تعین نقش اقامتگاه های بوم گردی در اقتصاد روستاهای شهرستان رشت که دارای اقامتگاه بوم گردی با بیش از یکسال فعالیت (12 اقامتگاه) است. روش شناسی تحقیق: روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و جمع آوری داده ها بوسیله ابزار پرسشنامه از مدیران روستایی و جامعه محلی انجام شده است. قلمرو جغرافیایی پژوهش: قلمرو جغرافیایی این پژوهش، روستاهای شهرستان رشت است. یافته ها: یافته ها حاکی از آن است پس از شناسایی و بررسی دو مولفه اشتغال و ارتقاء درآمد (20 متغیر) و حفظ ظرفیت های تولید و رونق کسب وکار (19 متغیر) و طی مراحل شاخص سازی مشخص شد شاخص ایجاد فرصت های شغلی جدید برای زنان بیشترین میانگین و سرمایه گذاری در بخش گیاهان دارویی و طب سنتی کمترین میانگین را داراست. نتایج: ایجاد اقامتگاه بوم گردی در شهرستان رشت، بیشترین تاثیر را بر اشتغال زنان داشته است. همچنین به کمک تحلیل رگرسیون مشخص شد که اقامتگاه بوم گردی بر شاخص اشتغال و ارتقاء درآمد ساکنین روستایی بیشتر از شاخص حفظ ظرفیت های تولیدو رونق کسب و کار موثر بوده است.

کارآفرینی بومی یکی از جوان ترین زمینه های تحقیقاتی است که نشان می دهد ظهور این نوع کارآفرینی با شرایط نواحی روستایی و نواحی بوم گردی واقع در آن سازگاری دارد. هدف این پژوهش بررسی شاخص های مزیت رقابتی کارآفرینی بومی روستایی در اقامتگاه های بوم گردی شناسایی و میزان اهمیت آن ها در منطقهٔ هورامان است. بر این اساس، این سؤال مطرح شد: کدام یک از عناصر مزیت کارآفرینی بومی اقامتگاه های بوم گردی در منطقهٔ مورد مطالعه اهمیت بیشتری دارند؟ همچنین، فرضیهٔ پژوهش بیانگر آن بود که کدام یک از عناصر مزیت اقتصادی، مزیت اجتماعی، مزیت فرهنگی و مزیت زیست محیطی در کارآفرینی اقامتگاه های بوم گردی منطقهٔ مورد مطالعه اهمیت بیشتری دارد. هورامان در دو استان کردستان و کرمانشاه واقع شده است و به سه بخش هورامان تخت، هورامان لهون و هورامان ژاوه رود تقسیم می شود. تعداد 28 روستا در منطقهٔ هورامان ایران دارای 45 اقامتگاه بوم گردی هستند. روش جمع آوری اطلاعات اسنادی و میدانی بوده و در این پژوهش، برای استخراج شاخص های کارآفرینی و بیان ادبیات پژوهش، از روش اسنادی و روش میدانی برای جمع آوری داده های مورد نیاز برای بررسی شاخص ها استفاده شده است. روش نمونه گیری برای جامعهٔ نمونه متخصصان (اعضای هیئت علمی و دانشجویان دکتری با رسالهٔ مرتبط)، کارشناسان و نمونهٔ مدیران بوم گردی به صورت هدفمند انجام شده است. همچنین، نتایج پژوهش با آزمون تعقیبی توکی بیان می کند که میان عناصر مزیت رقابتی کارآفرینی اقامتگاه های بوم گردی منطقهٔ هورامان تفاوت معناداری وجود دارد و، بر این اساس، شاخص های مزیت اجتماعی با ۶ سنجه، مزیت اقتصادی با 9 سنجه، مزیت فرهنگی با ۶ سنجه و مزیت زیست محیطی با 8 سنجه اهمیت قابل توجهی در منطقهٔ هورامان دارند. همچنین، نتایج تحلیل مسیر نشان داد که بُعد مزیت اقتصادی بیشترین تأثیر را در مقایسه با سایر ابعاد دارد.

اقامتگاه های بومگردی با ویژگی های محیطی متناسب با فرهنگ و طبیعت محلی،به نگهداری و حفاظت از میراث فرهنگی کمک می کنند و تجربه ارتباط نزدیکتر با محیط را فراهم می سازند .با توجه به اهمیت بوم گردی و همچنین حفظ فرهنگ بومی،پژوهش حاضر قصددارد نقش اقامتگاههای بوم گردی شهر میبد را در توسعه گردشگری از جنبه های مختلف اقتصادی،اجتماعی و کالبدی بررسی نموده و ضمن معرفی فرهنگ این شهر،تأثیرگذاری این اقامتگاه ها را در حفظ ارزش های فرهنگی این خطه از ایران مشخص نماید.رویکرد کلی پژوهش، از نوع پژوهش های کمی، روش تحقیق،توصیفی-تحلیلی و شیوه گردآوری داده ها، مبتنی بر داده های کتابخانه ای و پیمایشی (از طریق پرسشنامه) می باشد. جامعه آماری شامل مردم محلی و مسئولان مرتبط با اقامتگاه های بوم گردی بوده و روش نمونه گیری بصورت طبقه بندی بوده است. برای تحلیل داده ها از آزمون های آماریT تک نمونه ای، همبستگی پیرسون و مدل رگرسیونی مبتنی بر داده کاوی موسوم به CART استفاده شده است.نتایج حاکی از آن است که از نظر همه گروه های جامعه آماری، به نوعی ایجاد اقامتگاه های بوم گردی از جنبه های مختلف در شهر میبد تأثیرگذاری داشته است ولی این تأثیرگذاری بر بعد فرهنگی این شهر بیشتر از سایر ابعاد بوده و از نظر گروه کارشناسان و متولیان،تأثیرات اقتصادی قابل توجه نبوده است.ازسوی دیگر همبستگی مستقیم و معناداری بین ایجاد اقامتگاه های بوم گردی وتوسعه گردشگری در شهر میبد وجود دارد که بدان معناست با افزایش تعداد این اماکن،توسعه قابل توجه گردشگری در شهر میبد با توجه به عوامل زمینه ساز دیگر در سطح بالاتری اتفاق خواهد افتاد.بر این مبنا، راهکارهای اصلاح عناصر مدیریتی گردشگری در میبدو اعطای وام های کم بهره به متولیان اقامتگاه های بوم گردی پیشنهاد می شود.

زمینه و هدف: یکی از مباحث مهم در حوزه اقامتگاه های بوم گردی، بررسی زیست بوم کسب وکار این اقامتگاه ها هست. این زیست بوم ها، بیان کننده ساختار سیستم کسب وکار، عوامل تأثیرگذار، روابط بین بازیگران، قدرت و جایگاه هر یک از عوامل در زیست بوم کسب وکار اقامتگاه های بوم گردی است. هدف پژوهش حاضر این است که مبتنی بر دیدگاه های مالکان و مدیران محلی-منطقه ای بوم گردی، فضای حاکم بر زیست بوم کسب وکار اقامتگاه های بوم گردی را ارزیابی نمایند.روش شناسی: پژوهش حاضر بر مبنای هدف از نوع توصیفی است؛ زیرا وضعیت زیست بوم کسب وکار اقامتگاه های بوم گردی در شهرستان رامسر را بررسی و ارزیابی می کند. از نظر مخاطب، کاربردی است؛ زیرا منجر به آگاهی از وضعیت زیست بوم کسب وکار اقامتگاه های بوم گردی در شهرستان رامسر برای مالکان، مدیران بومی، سرمایه گذاران آتی و پژوهشگران این حوزه می شود. از نظر زمانی، مقطعی است؛ زیرا اطلاعات مورد نیاز پژوهش، "در" یک مقطع زمانی (بهار 1402) جمع آوری شده است. از نظر روش گردآوری داده، کمّی است؛ زیرا از پرسش نامه برای جمع آوری داده ها استفاده شد. جامعه آماری پژوهش شامل "مالکان اقامتگاه های بوم گردی" و "مدیران محلی" مرتبط با موضوع پژوهش در شهرستان رامسر می شود.یافته ها: نشان می دهد که رتبه وضعیت مؤلفه های زیست بوم کسب وکار اقامتگاه های بوم گردی در شهرستان رامسر بر اساس مقدار میانگین از دیدگاه مالکان اقامتگاه های بوم گردی به ترتیب اول به اخر شامل: مؤلفه های زیربنایی، بازار، اجتماعی-فرهنگی، کسب وکار، سرمایه انسانی، حمایت، آموزش و نوآوری و مالی است. همچنین رتبه وضعیت مؤلفه های زیست بوم کسب وکار اقامتگاه های بوم گردی در شهرستان رامسر بر اساس مقدار میانگین از دیدگاه مدیران محلی و منطقه ای بوم گردی به ترتیب اول به اخر شامل: کسب وکار، بازار، زیربنایی، اجتماعی-فرهنگی، حمایت، سرمایه انسانی، مالی و آموزش نوآوری است.نتیجه گیری و پیشنهادات: وضعیت زیست بوم کسب وکار اقامتگاه های بوم گردی در شهرستان رامسر هم از دیدگاه مالکان اقامتگاه های بوم گردی و هم مدیران محلی-منطقه ای بوم گردی در حد "متوسط" قرار دارد و مؤلفه های "مالی" و "آموزش و نوآوری" به عنوان ضعیف ترین مؤلفه و مولفه "زیربنایی" به عنوان قابل قبول ترین مؤلفه زیست بوم ارزیابی شدند.نوآوری و اصالت: چارچوب مدل زیست بوم کسب وکار اقامتگاه ها باید متفاوت از چارچوب های عمومی بوده و مؤلفه های مربوط به توسعه پایدار در آن نقش محوری ایفا کنند. در این پژوهش سعی شده است با استفاده از مطالعه میدانی، به بررسی وضعیت زیست بوم کسب وکار اقامتگاه های بوم گردی با استفاده از دیدگاه ذی نفعانی (مالکان اقامتگاه ها و مدیران محلی-منطقه ای بوم گردی) که بر تحول و توسعه کسب وکار مدنظر در شهرستان رامسر تأثیرگذار هستند، پرداخته شود.