آمایش فضا و ژئوماتیک (برنامه ریزی و آمایش فضا سابق)

آمایش فضا و ژئوماتیک (برنامه ریزی و آمایش فضا سابق)

آمایش فضا و ژئوماتیک (برنامه ریزی و آمایش فضا سابق) دوره 28 زمستان 1403 شماره 4 (پیاپی 126) (مقاله علمی وزارت علوم)

مقالات

۱.

اثر تغییر کرایه و سایر شوک های قیمتی بر رفتار و توزیع مسافران در سیستم های حمل و نقل شهری (نمونه مورد مطالعه مشهد)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: حمل و نقل عمومی حذف کرایه شوک های بیرونی ترافیک مشهد

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱ تعداد دانلود : ۷
جا به جایی در شهر در هر شکل و وسیله ای که انجام شود، هزینه های مادی و غیر مادی مختلفی به همراه دارد. به همین دلیل، هر تغییری در این هزینه ها، سریعا در رفتار مسافران خود را نشان می دهد. یکی از عواملی که به راحتی قابل سنجش بوده و اثر آن به سرعت در واکنش مسافران دیده می شود، تغییر نرخ کرایه ها است. معمولا در هنگام تغییر نرخ کرایه و یا قیمت سوخت، شهروندان تلاش می کنند انتخاب های خود را به نحوی انجام دهند که کمترین هزینه را متحمل شوند. چنانچه مدیران شهری از انتخاب های احتمالی شهروندان آگاهی کاملی داشته باشند، می توانند برنامه ریزی های لازم را به انجام برسانند. هدف این تحقیق آن است که مشخص کند تغییر کرایه و سایر هزینه ها، رفتار مسافران را چگونه جهت دهی کرده و سیستم حمل و نقل عمومی چه واکنشی به این رفتار نشان می دهد. به همین منظور، این بررسی به شیوه توصیفی و تحلیلی انجام شده است. داده های مورد نیاز از سازمان حمل و نقل شهرداری مشهد اخذ شده و با استفاده از روش خودرگرس یون ب رداری جامع، تجزیه و تحلیل گردیده است. یافته های مطالعه نشان داد که حذف و یا کاهش هزینه، استفاده از حمل و نقل عمومی را به شکل معناداری تغییر می دهد. البته با این تغییرات، انواع روش های حمل و نقل، بار یکسانی را پذیرا نمی شوند. علاوه بر آن، چنانچه تغییر کرایه ها همزمان با شوک های بیرونی مثل تغییر قیمت بنزین، هزینه پارکینگ و ... باشد، تراکم مسافران در حمل و نقل عمومی با رشد زیادی همراه خواهد شد. در این شرایط، هر نوع سیستمی (اتوبوس، مترو و ...)، سهم متفاوتی از مسافران را به سوی خود جلب خواهند کرد. در این صورت، بایستی سیاست گذاری ها به نحوی انجام شود که ضمن پاسخگویی مناسب به شهروندان، در سیستم رفت و آمد شهری اختلالی ایجاد نشود.  
۲.

کاوش در داده های آنلاین برای تحلیل رضایت گردشگران از اقامتگاه های بوم گردی(مورد مطالعه: استان زنجان)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: رضایت گردشگر اقامتگاه بوم گردی تحلیل فضایی وب کاوی استان زنجان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷ تعداد دانلود : ۲۳
پژوهش حاضر با هدف شناسایی و تحلیل عوامل مؤثر بر رضایت گردشگران از اقامتگاه های بوم گردی استان زنجان و بررسی الگوهای فضایی این عوامل از طریق داده های آنلاین انجام شده است. برای این منظور، داده ها از پلتفرم جاباما با استفاده از وب کاوی خودکار(n=59)  جمع آوری و تحلیل های آماری-فضایی انجام گردید. نتایج تحلیل رگرسیون چندگانه گام به گام نشان داد که مهم ترین پیش بینی کننده های رضایت گردشگران شامل موقعیت مکانی (β=0.372, p<0.01)، ارزش قیمتی (β=0.343, p<0.01) و تطابق اطلاعات (β=0.292, p<0.01)  هستند. علاوه بر این، تحلیل خودهمبستگی فضایی با استفاده از شاخص موران محلی نشان دهنده خوشه بندی های معناداری در توزیع فضایی رضایت گردشگران است؛ به طوری که اقامتگاه های نزدیک به جاذبه های شاخص مانند گنبد سلطانیه از بالاترین میزان رضایت برخوردارند. یافته ها نشان می دهد که این سه متغیر می توانند 69 درصد از تغییرات در رضایت گردشگران را تبیین کنند. نتایج این پژوهش می تواند به مدیران اقامتگاه های بوم گردی و سیاست گذاران کمک کند تا با بهینه سازی استراتژی های خدمات رسانی و قیمت گذاری، سطح رضایت گردشگران را افزایش داده و به توسعه پایدار گردشگری بوم محور در استان زنجان کمک کنند.
۳.

شناسایی و تحلیل عوامل مؤثر بر ظرفیت نهادی بر اساس رویکرد توسعه یکپارچه شهری (پژوهش موردی: شهر شهرکرد)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: ظرفیت نهادی یکپارچگی نهادی برنامه های توسعه شهری توسعه یکپارچه شهری شهر شهرکرد

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵ تعداد دانلود : ۲۰
پژوهش حاضر با هدف تبیین مؤلفه های ظرفیت نهادی در راستای تحقق توسعه یکپارچه شهری در شهر شهرکرد، انجام گرفته است. این پژوهش به لحاظ هدف، کاربردی و از حیث ماهیت و روش، توصیفی - تحلیلی است. جامعه آماری پژوهش، تعداد 37 نفر از خبرگان دانشگاهی، کارشناسان و مدیران نهادی - سازمانی هستند که در زمینه اهداف مطالعه و قلمرو مطالعه دانش و تجربه لازم داشته اند. این کارشناسان بر اساس روش نمونه گیری هدفمند و زنجیره ای انتخاب شدند. جهت تجزیه وتحلیل اطلاعات از روش تحلیل ساختاری در قالب نرم افزار میک مک استفاده شده است. در گام اول با استفاده تحلیل اسنادی و مطالعات کتابخانه ای و سپس با استفاده از نظرات کارشناسان تعداد 5 مؤلفه شامل «یکپارچگی نهادی، توانایی نهادی، یادگیری نهادی، ترتیبات قانونی و دانش و نوآوری نهادی» و تعداد 51 مؤلفه استخراج گردید. در گام دوم، خروجی تحلیل های صورت گرفته در تحلیل وضعیت پایداری یا ناپایداری سیستم مورد ارزیابی نشان داد که الگوی پراکندگی متغیرهای ظرفیت نهادی در توسعه شهری شهرکرد، بیانگر «وضعیت ناپایدار» سیستم است به طوری که متغیرها در بیشتر موارد حالت بینابینی از تأثیرگذاری و تأثیرپذیری را نشان دادند. همچنین سهم متغیرهای مؤثر بر ظرفیت نهادی در توسعه یکپارچه شهری شهرکرد بر اساس تأثیرپذیری و تأثیرگذاری به صورت مستقیم و غیرمستقیم رتبه بندی گردید که بر اساس نظر کارشناسان از میان (51 متغیرِ) بررسی شده، (18 متغیر) بر مبنای مجموع امتیازات کسب شده به عنوان متغیر های کلیدی مؤثر بر ظرفیت نهادی در توسعه شهری شهرکرد، استخراج و انتخاب شدند.
۴.

کاربرد رویکرد تلفیقی ISM-MICMAC در توسعه گردشگری پایدار (مورد مطالعه: شهرستان اردکان)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: آینده پژوهی جاذبه های گردشگری متغیر مدیریت گردشگری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶ تعداد دانلود : ۱۲
این پژوهش با هدف شناسایی پیشران های کلیدی مؤثر بر توسعه صنعت گردشگری در شهرستان اردکان و ارائه راهکارهای راهبردی برای توسعه پایدار این صنعت انجام شده است. در این مطالعه، از رویکرد آینده پژوهی اکتشافی و ترکیب روش های مدل سازی ساختاری-تفسیری (ISM) و نرم افزار MICMAC برای تحلیل سیستماتیک پیشران های توسعه گردشگری و تعیین روابط سلسله مراتبی میان آنها در شهرستان اردکان استفاده شده است. پیشران های کلیدی و مستقل با غربالگری براساس میزان تأثیرگذاری و تأثیرپذیری در اثرات مستقیم و غیرمستقیم شناسایی شده اند. بر اساس نتایج به دست آمده ده پیشران کلیدی و مستقل شناسایی شد که شامل: فقدان مدیریت یکپارچه و متولی واحد گردشگری طبیعی و فرهنگی، فقدان برنامه ریزی بلند مدت و نداشتن چشم انداز توسعه درخور، فقدان افراد سیاسی علاقمند به گردشگری در سطوح بالای تصمیم گیری، عدم آشنایی برخی از مدیران، تصمیم گیران و پیمانکاران با خصوصیات اقتصادی- اجتماعی و بوم شناختی منطقه، برنامه ریزی ضعیف در صنعت گردشگری، بی علاقگی و عدم همکاری مردم جهت حفظ محیط طبیعی، مورد مشورت قرار نگرفتن نیروهای دانشگاهی در تصمیم گیری ها و نظارت بر طرح های اجرایی، عدم مشارکت مردم در تصمیم گیری های مرتبط با زندگی و معیشت آنها، عدم تخصیص اعتبارات مصوب و یا تخصیص اعتبارات در زمان نامناسب و عدم استفاده صحیح از بودجه های تخصیص یافته، عدم نیازسنجی و اولویت بندی اقدامات مدیریتی دستگاه ها براساس نظرسنجی مستقیم از مردم است. این یافته ها می تواند به عنوان چارچوبی راهبردی توسط برنامه ریزان و مدیران حوزه گردشگری مورد استفاده قرار گیرد تا با طراحی بسترهای مناسب و ارائه آموزش های تخصصی، زمینه رفع موانع موجود و تحقق توسعه پایدار و همه جانبه گردشگری در منطقه فراهم گردد.
۵.

تحلیل رابطه حکمروایی خوب شهری و عدالت محیط زیستی در شهر مشهد(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: حکمروایی خوب شهری عدالت محیط زیستی شهر مشهد

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳ تعداد دانلود : ۱۷
عدالت محیط زیستی به معنای پیگیری عدالت و حمایت برابر، بر اساس قانون در تمامی شرایط زیست محیطی بدون تبعیض بر پایه نژاد، قوم و یا وضعیت اقتصادی و اجتماعی افراد است. در نظام برنامه ریزی شهری شناسایی عواملی که در تحقق عدالت محیط زیستی نقش دارند از اهمیت بسزایی برخوردار است؛ ازاین رو پژوهش حاضر باهدف تحلیل تأثیر شاخص های حکمروایی خوب شهری بر وضعیت عدالت محیط زیستی در مشهد انجام شده است. روش تحقیق در این پژوهش، توصیفی - تحلیلی و مبتنی بر انجام مطالعات اسنادی و کتابخانه ای هست. در بخش میدانی، پرسش نامه ای با 37 گویه در هشت شاخص طراحی و پس از تأیید روایی و پایایی (آلفای کرونباخ = 0. 95)، در میان نمونه آماری 384 نفره از شهروندان مناطق سیزده گانه مشهد توزیع شد. تحلیل داده ها با استفاده از آزمون های آماری در نرم افزار SPSS و تحلیل فضایی در GIS انجام گرفت. یافته ها نشان می دهد شاخص های حکمروایی خوب شهری شامل مشارکت، قانونمندی، پاسخگویی، و شفاف سازی در بیشتر مناطق مشهد پایین تر از حد استاندارد (میانگین 3) قرار دارند و این امر بر عدالت محیط زیستی تأثیر منفی گذاشته است. تنها مناطق هفت و یازده در برخی شاخص ها عملکرد مناسبی داشتند. مسیر آتی پیشنهاد می کند که مدیریت شهری با تمرکز بر افزایش مشارکت عمومی و شفاف سازی، عدالت محیط زیستی را ارتقا دهد.
۶.

تأثیر فضاهای سایه بر کیفیت زندگی شهروندان در کلانشهر اهواز(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: شهر اهواز سایه کیفیت زندگی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲ تعداد دانلود : ۱۶
اهمیت و نقش فضاهای سایه در حیات و توسعه شهرهای مناطق گرم بسیار زیاد است. تأثیرات فیزیکی و محیط زیستی این نوع فضاها در نظام شهری و ارتباط آن با حیات اکولوژیکی، اجتماعی و اقتصادی جوامع شهری انکارناپذیر است. بر همین اساس این مطالعه به دنبال بررسی تأثیر فضاهای سایه بر کیفیت زندگی شهروندان در کلانشهر اهواز در سال 1403 است. نوع پژوهش به لحاظ هدف کاریردی و از نظر شیوه انجام توصیفی تحلیلی است که از روش کتابخانه ای و میدانی برای جمع آوری داده ها و تحلیل تأثیر فضاهای سایه بر کیفیت زندگی شهروندان در کلانشهر اهواز استفاده شده است. در همین راستا چهار شاخص آسایش شهری، مقایسه گری منفی، نقش مدیریت شهری و مسئولیت پذیری شهروندان که از مبانی نظری و پیشینه تحقیق استخراج شده مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. جامعه آماری مورد مطالعه پژوهش شامل شهروندان شهر اهواز است. حجم نمونه برای استفاده از فرمول کوکران و سطح اطمینان 95 درصد 384 نفر محاسبه گردید. یافته های پژوهش نشان داد که بعد آسایش شهری فضاهای سایه با کسب میانگین بالاتر از متوسط نقش قابل توجهی بر کیفیت زندگی شهروندان دارد. همچنین داده های حاصل از خروجی آزمون T تک نمونه ای پژوهش نشان می دهد که نقش شهروندان اهوازی در توسعه فضاهای سایه و سبز و میزان مسئولیت پذیری آن ها در توسعه فضاهای سبز و سایه با میانگین های (41/2) و (07/2) بسیار ضعیف است. همچنین خروجی تحلیل مدل عاملی مرتبه دوم نشان داد که از نظر شهروندان در میان ابعاد چهار گانه تأثیر فضاهای سایه بر کیفیت زندگی شهروندان در کلانشهر اهواز، عامل آسایش شهری بیش از همه بر کیفیت زندگی شهروندان اهواز اثرگذار بوده و بیشتر نماگرها تحت تأثیر این بعُد از تحقیق قرار دارند. بنابراین نتایج پژوهش نشان می دهد عدم وجود فضاهای سایه مناسب در سطح شهر اهوار ناشی از عملکرد ضعیف مجموعه مدیریت شهری است که بر انگیزه شهروندان به مهاجرت و همچنین عدم احساس تعلق و دلبستگی به شهر اهواز تأثیر گذاشته است. بر همین اساس مسئولین شهری می بایست راهبردهای مشخصی را جهت افزایش فضاهای سایه در سطح شهر با مشارکت شهروندان تدوین کنند.

آرشیو

آرشیو شماره‌ها:
۷۵