ظرفیت های اقتصادی

متنوع سازی فعالیت های اقتصادی به عنوان استراتژی بنیادی موجب ایجاد اشتغال، تثبیت جمعیت، بهره برداری بهینه از منابع طبیعی تجدیدشونده، ورود فعال اقتصاد روستایی در اقتصاد ملی و بین المللی، افزایش تولید و انباشت پس انداز، افزایش خودآگاهی، شخصیت و هویت فردی و ملی و... در روستاها می شود؛ در کشورهای پیشرفته و در حال توسعه و از سوی سازمان های بین المللی مورد تأکید و توجه قرار گرفته است؛از این رو شناسایی توانمندی ها، ظرفیت ها و قابلیت های مناطق روستایی مختلف و زمینه یابی فعالیت متناسب با آن منطقه/ روستا به منظور اولویت بندی و ارائه الگوی مطلوب متنوع سازی فعالیت های اقتصادی آن ضروری است که هدف اساسی تحقیق حاضر نیز به شمار می رود. بدین منظور، پژوهش حاضر با روش توصیفی-تحلیلی به شناسایی قابلیت ها و ظرفیت های مناطق روستایی در سطح شهرستان های استان گیلان در زمینه انواع فعالیت های کشاورزی و صنایع تبدیلی و تکمیلی مناطق روستایی پرداخته است. اطلاعات موردنیاز درجهت توصیف و تحلیل وضعیت، از داده های ثبتی و رسمی همچون سرشماری عمومی کشاورزی 1393، سالنامه آماری استان گیلان سال 1393، داده های ثبتی سازمان جهاد کشاورزی استان گیلان و... به دست آمده است. سپس با استفاده از مدل های مختلف همچون تکنیک ضریب مکانی، شاخص تخصصی و تکنیک پیوستگی مکانی، ضمن تجزیه و تحلیل، ظرفیتی که بالاترین مزیت را در یک شهرستان نسبت به سایر شهرستان ها داراست، برای آن شهرستان معرفی کرده و درنهایت، الگوی پیشنهادی برمبنای خوشه های فعالیت (خوشه صنایع تبدیلی و تکمیلی، خوشه صنایع دستی، خوشه فعالیت گردشگری، خوشه تنوع بخشی فعالیت زراعی، خوشه تنوع بخشی فعالیت باغی) در سطح منطقه ای/ شهرستان ارائه شده است. به طورکلی نتایج به دست آمده حاکی از آن است که استان گیلان به لحاظ تمرکز و تنوع صنایع تبدیلی و تکمیلی کشاورزی در حد متوسطی قرار دارد. شاخص تخصصی برای شهرستان های بندرانزلی و سیاهکل، املش و تالش به ترتیب 85/33، 2/42، 5/42، 52/49 نشانگر برخورداری از تنوع فعالیت های صنعتی روستایی در این شهرستان هاست. همچنین نتایج حاصل از مقدار Laمحاسبه شده نیز بیانگر آن است که بین سطح زیرکشت محصولات زراعی و تعداد صنایع تبدیلی و تکمیلی وابسته به آن در مناطق روستایی استان گیلان، پیوستگی بسیار بالایی (La= 84.45) وجود دارد. این پیوستگی در ارتباط با سطح زیرکشت محصولات باغی و تعداد صنایع تبدیلی و تکمیلی وابسته به آن برابر با (La= 60.62) و نیز بین تعداد انواع دام ها و تعداد صنایع تبدیلی و تکمیلی وابسته به آن در مناطق روستایی استان گیلان در سطح متوسط و معادل (La= 57.39) است.

اهداف:گردشگری سلامت به عنوان یکی از مهمترین منابع اقتصادی در محل جاذبه ها می تواند نقش مهمی در ایجاد اشتغال، درآمد، کاهش فقر، محرومیت و ارتقای رفاه اجتماعی در سطح ملی، منطقه ای و محلی داشته و نقشی مؤثری در توسعه اجتماعی-اقتصادی به طور عام و مناطق روستایی به طور خاص ایفا نماید. هدف از تحقیق حاضر بررسی و تحلیل اثرات توسعه گردشگری سلامت در ارتقای ظرفیت های اقتصادی در سکونتگاه های روستایی است. روش: تحقیق حاضر از لحاظ هدف کاربردی و از نظر ماهیت و روش توصیفی تحلیلی است. برای گردآوری داده ها و اطلاعات از مطالعات اسنادی و پیمایش میدانی استفاده شده است. قلمرو مکانی سکونتگاه های روستایی شهرستان مشگین شهر است. جامعه آماری تحقیق را 198 نفر از خبرگان و آگاهان محلی و مسئولان و کارشناسان سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان مشگین شهر و همچنین دهیاران و شوراهای اسلامی روستاهای دارای پتانسیل گردشگری سلامت تشکیل می دهند. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون های تی تک نمونه ای، فریدمن، همبستگی و تحلیل مسیر استفاده شد. یافته ها: نتایج نشان داد، توسعه گردشگری سلامت (آبگرم ها و چشمه های معدنی) در شهرستان مشگین شهر بیشترین اثرکلی را در شاخص سرمایه گذاری با میزان (271/0) و شاخص اشتغال با میزان اثر کلی 119/0 و کمترین اثر کلی را در افزایش تولیدات روستایی با میزان (339/0-) داشته است. نتیجه گیری: وجود مجتمع های آبگرم و چشمه های معدنی در شهرستان موجب جاری شدن سرمایه های مختلف بومی و غیربومی در این مکان ها شده و زمینه را برای افزایش درآمدها و اشتغال پایدار روستاییان فراهم ساخته و حضور گردشگران موجب بهبود زیرساخت ها، افزایش تولیدات و ایجاد زمینه های شغلی غیرکشاورزی شده است.  

در بین کشورهای منطقه غرب آسیا، امارات متحده عربی یکی از کشورهای مهم منطقه است که می کوشد خود را به عنوان یکی از قدرت های تأثیرگذار در منطقه نشان و وجهه بین المللی اش را افزایش دهد. از نقطه نظر اقتصادی از مهم ترین نقاط قوت این کشور، موقعیت جغرافیایی مناسب آن است. همچنین، امارات از تولیدکنندگان مهم نفت و گاز است که از نظر ذخایر اثبات شده نفت و گاز در جایگاه 7 جهان قرار دارد. افزون براین، رشد و توسعه در ایجاد زیرساخت های تجاری قوی و بنادر پیشرفته، برندسازی، شراکت و ایجاد ائتلاف در سطح بین المللی و فعالیت شرکت های چندملیتی، موفقیت در جذب سرمایه گذاری خارجی و همچنین، جذب گردشگر از سراسر جهان از کلیدی ترین ظرفیت های این کشور در حوزه تجارت و اقتصاد است. به رغم نقاط قوت یادشده، وابستگی تا حد زیاد به نفت و صنایع آن، وابستگی شدید به واردات و نیروی کار و کمبود منابع طبیعی مانند آب ازجمله نقاط ضعف اقتصادی امارات متحده عربی شمرده می شود.

نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران دارای ظرفیت های بسیار ارزشمندی نظیر زمین، آب، تجهیزات و نیروی انسانی بوده که در صورت توجه به این ظرفیت ها نتایج مطلوبی نصیب مجموعه نیرو خواهد شد. ازاین رو تحقیق حاضر با هدف تبیین چگونگی بهره برداری از ظرفیت های اقتصادی موجود با احداث حوضچه های پرورش آبزیان در اراضی پایگاه دریایی خرمشهر انجام شده است. روش این تحقیق توصیفی با رویکرد آمیخته و جامعه موردمطالعه به تعداد 125 نفر و تعداد 68 نفر به عنوان حجم نمونه انجام شده است. نتایج حاصله گویای این است که مهم ترین منبع جهت به کارگیری و تأمین نیروی انسانی " استفاده از کارکنان بازنشسته با مهارت و تخصص (شیلات) با ضریب تغییرات 0.183 (زیاد و خیلی زیاد)، میانگین 32/4 و اولویت اول" می باشند. از دیدگاه جامعه ی نمونه مهم ترین منبع جهت تأمین تجهیزات و تأسیسات " خرید و استفاده از تجهیزات به روز و نوین با ضریب تغییرات 0.114 (زیاد و خیلی زیاد)، میانگین 59/4 و اولویت اول" و در پایان نیز مهم ترین منبع جهت تأمین اعتبار و سرمایه " تأسیس و ایجاد شرکت تعاونی با عضویت کارکنان داوطلب جهت تأمین منابع مالی موردنیاز با ضریب تغییرات 0.139 (زیاد و خیلی زیاد)، میانگین 56/4 و اولویت اول" می باشند.

در دهه های متوالی در بطن نظام بین الملل دوقطبی، تک قطبی و پساتک قطبی متشکل از قطب های قدرت متعدد، آمریکا سیاست خارجی بین الملل گرا و سلطه طلبی را دنبال کرده است. برای تحقق اهداف در طی این برهه زمانی آمریکا مجموعه ای از مولفه های مادی و معنایی را به کار گرفت تا با قلیل ترین هزینه ها فزون ترین دستاوردها را به صحنه آورد. با به قدرت رسیدن دونالد جان ترامپ به عنوان چهل و پنجمین رئیس چمهور آمریکا باید انتظار داشت تا اعتبار فزون تری برای توانایی های اقتصادی و نظامی به عنوان اهرم های فشار بر بازیگران رقیب و دشمن در جهت اثرگذاری بر رفتارها و دگرگون ساختن درک و استنباط آنان مطرح گردد. از طرفی، رئیس جمهور آمریکا که خود را پرچمدار سیاست خارجی ملی گرا قلمداد می سازد به ضرورت این نوع نگرش توجه متفاوتی به ظرفیت های مادی قابل انتظار است. سوالی که مطرح می گردد این می باشد که جایگاه قدرت نظامی و توان اقتصادی درسیاست خارجی ملی گرای آمریکا تحت زعامت دونالد جان ترامپ چه خواهد بود. او محققا در کسوت پرچمدار سیاست خارجی آمریکامحور، در سطحی وسیع تر از اهرم های اقتصادی و نظامی بهره خواهد گرفت تا تحقق اهداف را ممکن سازد.

برای ایران و ارمنستان فرصت های زیادی در راستای همکاری در حوزه های مختلف مانند تجارت، استفاده از ظرفیت های منطقه ای و بین المللی ارمنستان مانند عضویت این کشور در اتحادیه اقتصادی اوراسیا و انعقاد موافقت نامه ترجیحی با اروپا، استفاده از ظرفیت لابی های این کشور در سطح بین المللی، همکاری در حوزه های گاز و فراورده های نفتی، برق و صدور خدمات فنی و مهندسی وجود دارد. در کنار این فرصت ها می توان به عوامل اقتصادی به ویژه مشکلات بانکی، عوامل سیاسی مانند نقش محدودکننده روسیه، وجود گروه های غربگرا در ارمنستان و نگاه منفی آذربایجانی های ایران نسبت به گسترش روابط با ارمنستان به عنوان موانع روابط دو کشور اشاره کرد. تشکیل کارگروه مشترک صنعتی، معدنی و تجاری، افزایش صادرات گاز و فراورده های نفتی و شرکت در زیرساخت های آن، برقراری خط سوم شبکه انتقال برق به ارمنستان، رفع مشکلات بانکی از طریق تهاتر و استفاده از پول ملی یا تأسیس بانک هایی با ذخایر ارزی در ارمنستان از مهم ترین راهکارها برای تقویت امنیت اقتصادی ایران در ارتباط با ارمنستان به شمار می آید.

پژوهش حاضر باهدف بررسی و تحلیل ظرفیت های اقتصادی گردشگری اربعین در استان خوزستان تدوین شده است. این پژوهش به لحاظ هدف، کاربردی- نظری و به لحاظ ماهیت و روش، توصیفی- تحلیلی است. نتایج پژوهش نشان داد که گردشگری اربعین بر زیرساخت های کالبدی استان خوزستان تأثیر داشته است. همچنین گردشگری اربعین در سطح متوسط به بالایی به تبلیغات و بازاریابی سایر انواع گردشگری کمک کرده است. ارزیابی اثرات گردشگری اربعین بر عرضه و تقاضای محصولات و خدمات در استان خوزستان حاکی از آن است که گردشگری اربعین توانسته به مقدار قابل توجهی بر عرضه و تقاضای محصولات اثر داشته باشد. دیگر نتایج این پژوهش نشان داد که گردشگری اربعین بر اشتغال، افزایش درآمد، رونق تولید، درآمدهای دولتی و افزایش مخارج مصرفی خانوارها تأثیر داشته است. درنهایت ضریب همبستگی پیرسون نشان داده که بین گردشگری اربعین و برندیابی گردشگری در استان خوزستان رابطه مثبت و مستقیم وجود دارد. طبق نتایج به دست آمده می توان گفت وضعیت ظرفیت های اقتصادی گردشگری اربعین استان خوزستان در استراتژی تهاجمی قرار دارد.