گردشگری خلاق

پژوهش حاضر با هدف شناسایی پیشران های توسعه گردشگری خلاق با تأکید بر نقش برندسازی شهری در استان کرمانشاه انجام شده است. رویکرد پژوهش آمیخته (کیفی-کمی) بود که در بخش کیفی از روش تحلیل تم و در بخش کمی از روش پیمایشی بهره گرفته شد. جامعه مورد مطالعه بخش کیفی را مدیران و کارشناسان میراث فرهنگی و گردشگری، شهرداری ها، فعال بازاریابی/ حوزه گردشگری، اعضای هیئت علمی دانشگاه و کارآفرینان استان کرمانشاه تشکیل دادند. با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند و گلوله برفی 22 مصاحبه با مشارکت کنندگان انجام شد و اشباع نظری حاصل گردید. در بخش کمی پژوهش جامعه آماری شامل مدیران فعال در حوزه ی کسب و کارهای گردشگری استان کرمانشاه به تعداد 284 نفر بود که از جدول مورگان تعداد 163 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. نتایج تحلیل محتوای استقرایی طی سه رویه کُدگذاری باز، کدگذاری ثانویه و مقوله ها، به شناسایی 153 کد اولیه، 17 کد مفهومی و 5 عامل منتج شد.

مقدمه: ورزش های پهلوانی و زورخانه ای به عنوان یک میراث فرهنگی ناملموس ایرانی می تواند ظرفیت ویژه ای را برای توسعه گردشگری ورزشی خلاق در ایران ایجاد کند. ازاین رو هدف از این پژوهش شناسایی عوامل مؤثر بر توسعه گردشگری ورزشی خلاق مبتنی بر میراث فرهنگی ناملموس بود.روش پژوهش: پژوهش حاضر به لحاظ هدف از نوع پژوهش های کاربردی و از نظر ماهیت از نوع پژوهش های توصیفی تحلیلی است و داده های پژوهش نیز به صورت میدانی جمع آوری شد. همچنین این پژوهش از انواع پژوهش های کیفی است که از روش نظریه داده بنیاد و رویکرد گلیزری بهره گرفته شد. مطالعات کتابخانه ای به همراه مصاحبه روش اصلی جمع آوری اطلاعات در پژوهش حاضر بود.یافته ها: بر اساس نتایج عوامل مؤثر بر توسعه گردشگری خلاق مبتنی بر میراث فرهنگی ناملموس در 108 مفهوم (کد)، 13 مقوله و دو بعد دسته بندی شدند. بر این اساس عوامل سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، فناوری و فناوری، قانونی و حکمرانی و زیست محیطی زیرمجموعه عوامل بیرونی و عوامل مدیریت، منابع انسانی، زیرساخت، آموزش و پژوهش، تعاملات بین الملل، بازاریابی و جاذبه های گردشگری به عنوان عوامل درونی شناسایی شدند.نتیجه گیری: در نهایت می توان نتیجه گرفت عوامل سیزده گانه شناسایی شده در این تحقیق هریک در جایگاه خود نقش بسزایی در توسعه این بخش از گردشگری دارند و مسئولان و تصمیم گیران این حوزه می توانند با بهره گیری از نتایج این تحقیق در راستای توسعه گردشگری به صورت عام و گردشگری خلاق و گردشگری ورزشی به صورت خاص بهره مند شوند.

این پژوهش با هدف شناسایی و اولویت بندی جاذبه های گردشگری خلاق در زندگی عشایر از منظر میهمان میزبان انجام شده است. روش توصیفی تحلیلی و جامعه آماری راهنمایان تور و فعالان حوزه گردشگری عشایر است. داده های مطالعه براساس الگوی ماتریس های تصمیم (شامل گزینه ها و شاخص ها)، براساس قضاوت های ذهنی نمونه ای پانزده نفره از جامعه آماری (با روش گلوله برفی) جمع آوری شد. داده های حاصل از ترکیب نظر اعضای نمونه با تکنیک آنتروپی شانون برای ارزیابی شاخص ها و تاپسیس برای اولویت بندی جاذبه ها از منظر میزبان و میهمان تحلیل شد. یافته ها نشان می دهد که از منظر میزبان، شاخص های تقاضا با وزن 0/280، جذب گردشگر با وزن 0/224، کمک به اقتصاد محلی با وزن 0/203، تنوع با وزن 0/194 و مشارکت گردشگر با وزن 0/990 در رتبه بندی جاذبه های گردشگری تأثیرگذارند و از منظر میهمان، شاخص های تأثیر در تجربه گردشگر با وزن 0/434، منحصربه فردبودن با وزن 0/192، ارتباط با تاریخ و فرهنگ با وزن 0/138، تنوع با وزن 0/136 و فرصتی برای بهبود فرهنگ با وزن 0/101 به ترتیب در رتبه بندی جاذبه های گردشگری تأثیرگذارند. همچنین نتایج بیانگر این است که از منظر میزبان صنایع دستی، غذا و آشپزی، موسیقی، آداب ورسوم، معماری کوچ و ادبیات و از منظر میهمان صنایع دستی، موسیقی، غذا و آشپزی، معماری کوچ، آداب ورسوم و ادبیات به ترتیب مهم ترین جاذبه های گردشگری خلاق در زندگی عشایرند. این نتایج با نزدیک ترکردن دیدگاه های دو سوی عرضه و تقاضا، مبنایی مؤثر برای تدوین راهبرهای توسعه گردشگری خلاق در زندگی عشایر فراهم می کند.

زمینه و هدف: گردشگری در حال حاضر با عبور از نسل اول(گردشگری سواحل) و نسل دوم(گردشگری تاریخی- فرهنگی) به نسل سوم خود یعنی گردشگری خلاق رسیده است. در این شرایط گردشگری خلاق دارای ابعاد مختلفی می باشد که بررسی توزیع آن در سطح منطقه،  می تواند در توسعه آن نقش آفرینی نماید، لذا هدف از این مطالعه بررسی برخورداری ابعاد گردشگری خلاق در سطح استان اصفهان می باشد . روش شناسی: این پژوهش که به لحاظ هدف از نوع تحقیقات توسعه ای-کاربردی و از حیث ماهیت، توصیفی- تحلیلی می باشد، با استفاده از شیوه گردآوری کتابخانه ای جهت تدوین مولفه های گردشگری خلاق، به ارزیابی و تحلیل پراکنش فضایی عملگر های گردشگری خلاق (محیط خلاق، فرآیند خلاق، صنایع و محصول خلاق و طبقه خلاق) در استان اصفهان پرداخته است. یافته ها: یافته های این پژوهش از 27 مؤلفه که در چهار معیار اصلی طبقه بندی گردیده است، با اﺳﺘﻔﺎده از روش تجزیه و تحلیل ارزیابی گام به گام اوزان (SWARA) جهت تعیین مقادیر وزنی، همچنین تکنیک پرومیتی (PROMETHEE) برای تعیین رتبه و در نهایت استفاده از نرم افزار ArcGIS برای ترسیم نقشه ها و توزیع گرافیکی مولفه ها، نشان می دهند که بر مبنای شاخص ها، شهرستان های مورد مطالعه با وضعیت نسبتاً نامطلوب و کاملاً نامطلوب مواجه هستند. نتیجه گیری و پیشنهادات: جهت بهبود برآیند حاصل در تمامی مولفه ها پیشنهاد می گردد برنامه ریزی و توجه به بنیادهای ساختاری بایستی در اولویت قرار گیرد.

هدف: توسعه گردشگری خلاق در روستاها به عنوان یکی از عوامل اساسی توسعه پایدار و افزایش اقتصادی مناطق روستایی موردتوجه قرار گرفته است. پژوهش حاضر به بررسی و تحلیل عوامل مؤثر بر توسعه گردشگری خلاق در دهستان میان آب جنوبی شهرستان شوشتر پرداخته است. روش پژوهش: پژوهش حاضر به لحاظ هدف، کاربردی و به لحاظ ماهیت و روش، توصیفی- تحلیلی است. برای این منظور، با مطالعه مبانی نظری، پرسشنامه ای با ابعاد مختلف (زیرساختی، آموزش، مشارکت محلی، نوآوری و ابتکار، فناوری اطلاعات و ارتباطات و فرهنگ و هویت بومی) طراحی شد. سپس، با استفاده از روش تصادفی طبقه ای، در میان ساکنان دهستان توزیع شد. سپس از روش های آمار توصیفی در نرم افزار SPSS و EXCEL برای تجزیه وتحلیل داده ها استفاده شد. همچنین، با استفاده از آزمون تی تک نمونه ای در SPSS و تحلیل عاملی تأییدی در نرم افزار LISREL، وضعیت شاخص های توسعه گردشگری خلاق در دهستان میان آب جنوبی ارزیابی شد. یافته ها: بر اساس نتایج به دست آمده، وضعیت دهستان میان آب جنوبی ازلحاظ شاخص های توسعه گردشگری خلاق روستایی با میانگین 288/2 در سطح پایینی قرار دارد. نتایج تحلیل عاملی تأییدی نشان داد که در بخش زیرساختی، وجود امکانات تفریحی، تأسیسات پذیرایی با بار عاملی 88/0بیشترین ارتباط و تأثیرگذاری را دارد، یعنی دارای ارتباط 88 درصدی می باشد. در مرتبه بعدی در بخش مشارکت محلی، میزان همکاری و مشارکت مردم روستا در مسائل زیست محیطی، با بار عاملی 87/0 قرار دارد. در مرتبه سوم نیز شاخص وجود فرصت ها و برنامه های تداوم آموزشی برای جامعه محلی با بار عاملی 86/0 به عنوان اولویت سوم تأثیرگذاری قرار گرفته است. نتیجه گیری: بنابراین می توان نتیجه گرفت، توجه و توسعه به سه مورد بالا اولویت های موردنیاز برای بهبود و توسعه گردشگری خلاق روستایی در دهستان میان آب جنوبی می باشد، می تواند به تصمیم گیری های مدیران و برنامه ریزان در زمینه توسعه گردشگری خلاق روستایی در دهستان میان آب جنوبی کمک کند.

محوطه های تاریخی و سایت های باستان شناسی از طرفی متاثر از تغییرات و مداخلات ناشی از توسعه های بی ضابطه و از طرفی با حفاظت صرف، بدون ارائه راهکارهای عملیِ تدوام حیات، در معرض پدیده های مخرب هستند. ایجاد تعامل سازنده ما بین توسعه و حفاظت در محوطه های تاریخی، بخصوص محوطه هایی که در مجاورت و یا در فاصله نزدیکی از جوامع محلی واقع شده اند، شرایط را برای حفاظت دائم این میراث و ارتقا کیفیت زندگی جوامع محلی پیرامون فراهم خواهد کرد. این پژوهش تلاش برای تبیین جایگاه حفاظت و توسعه در محوطه های تاریخی و چگونگی رابطه آن ها دارد که درصورت پاسخگویی به پرسش های زیر حاصل خواهد شد. چگونه می توان رابطه ای مکمل میان حفاظت و توسعه در محوطه های تاریخی برقرار کرد؟ چگونه توسعه پایدار می تواند به عنوان ابزاری موثر در حفاظت از محوطه های تاریخی عمل کند؟ این تحقیق با رویکرد کیفی و راهبرد تفسیری-تاریخی، بر اساس مطالعات و تحقیق پیرامون نظریات، منشورها و کنوانسیون ها در زمینه حفاظت، توسعه و محوطه های تاریخی انجام شده است؛ و با مد نظر قراردادن رابطه حفاظت و توسعه در محوطه های تاریخی، سعی بر اثباتِ امکانِ سوق دادنِ رویکرد حفاظت صرف یا توسعه یک جانبه، به حفاظت و توسعه پایدار به صورت توامان دارد، که با ارتباط مناسب و پیشبرد همزمان آن ها در یک راستا با هدفی مشترک، و با مدیریت دقیق تغییرات، محقق خواهد شد؛ که با پررنگ شدنِ نقش جوامع محلی در حفاظت از محوطه های تاریخی، توسعه پایدار محوطه و جامعه محلی از طریق مدیریت دقیق و یکپارچه و توسعه گردشگری خلاق، رقم خواهد خورد، و بدین صورت حفاظت از محوطه تاریخی به امری تداومی تبدیل خواهد شد.

توسعه پایدار روستایی فرایندی کیفی، همه جانبه، پیچیده، پویا و درون زا است که در جهت پاسخگویی به نیازهای اساسی روستا صورت می پذیرد و به دنبال ارتقای سطح کیفیت زندگی ساکنان روستا است. از سویی دیگر، با توجه به نقش اساس گردشگری به مثابه سرمایه و توسعه دهنده جامعه، گردشگری خلاق به عنوان شیوه ای نوین از توریسم با استقبال بسیاری مواجه شده است. درواقع گردشگری خلاق گونه جدیدی از گردشگری فرهنگی است که هم امکان رشد از طریق یادگیری و تجارب جدید را برای گردشگران فراهم می سازد و هم منجر به پویایی، مشارکت و خلاقیت در مکان/محیط موردنظر می شود. روستای اُوان در حاشیه ی شهر الموت قزوین طی فرآیند ارگانیک بر اساس تعامل بین عوامل طبیعی و انسانی تکامل یافته و دارای دریاچه و پتانسیل های طبیعی، چشم نوازی است. پرسش اصلی این پژوهش چگونگی تبیین سویه های گردشگری خلاق مبتنی بر توسعه پایدار روستایی و ارائه مدل مفهومی در روستای اُوان است. پژوهش حاضر به لحاظ ماهیت پژوهش، از گونه پژوهش های کیفی و از نوع بنیادی، به لحاظ قصد پژوهش توصییفی-تحلیلی و از نظر منطق پژوهش، استدلال منطقی است. نتایج این پژوهش حاکی از آن است که گردشگری خلاق به مثابه سفری با تجربه ای تکرارنشدنی و کنش مندانه و شامل سویه های کالبدی، زیست محیطی، فرهنگی، اجتماعی، مدیریتی، اقتصادی و راهبردهایشان است. همچنین توسعه روستایی به مثابه راه کارهایی جهت حفظ محیط روستا، با ساختاری مشخص از طریق برنامه مدون، تأمین مالی و آگاه سازی جامعه. سویه های گردشگری خلاق و توسعه پایدار روستایی متناظر با هم و همسو هستند. روستاها مسئله نیستند؛ بلکه خودشان راه حل هستند.