مهرنوش بسته نگار

گردشگری یک نظام ارتباطی است که بر خلاف سایر سیستم های ارتباطی، نه تنها پیام، بلکه تمام نظام ارتباطی با همه ویژگی های انسانی و فرهنگی آن جابه جا می شود و مجادله، اهمیت بیشتر پیام یا ابزار که یکی از مجادلات بنیادی دانش ارتباطات است، در گردشگری بی معنا می شود. در این نظام، انسان مرکز ارتباط است و ارتباط از نوع چهره به چهره و دارای بازخورد همزمان می باشد. مطالعات تطبیقی انجام شده میان مفهوم رسانه و مفهوم گردشگری، این موضوع را تشریح می کند. اینک باید دید نظریه مک لوهان در خصوص تقسیم حرارتی رسانه ها به دو طیف گرم و سرد می تواند در گستره مطالعات گردشگری نیز قابل طرح باشد. هدف از این پژوهش، توسعه مفهوم گردشگری گرم و سرد، گردشگر و مقصدهای گرم و سرد است؛ با این هدف که توسعه در حوزه زبان و مفاهیم می تواند سبب توسعه در دنیای واقعی و تجارب زیسته افراد و جوامع گردد. در این راستا و با توجه به نگاه فلسفی مک لوهان به رسانه و دسته بندی آن به دو گروه سرد و گرم، این سؤال مطرح می شود که آیا این مفهوم قابل تسری به حوزه گردشگری است؟ مقصدهای سرد و گرم چه ویژگی هایی دارند؟ و رفتارهای گرم و سرد در گردشگران به چه معناست؟گردشگری گرم، سفری هدفمند در نظامی هماهنگ و ارزش افزاست، بدون اطلاعات پرحجم، بازدیدهای زیاد و آمدوشدهای خسته کننده. در سوی دیگر طیف گردشگری سرد با انبوهی از اطلاعات و بازدیدهای پُرهزینه و کم بازده قرار دارد که گردشگر را فرسوده و افسرده می کند. علی رغم وجود نقدهایی بر این مفهوم پردازی، که مواردی از آن در مقاله بیان شده، این تعمیم می تواند در مدیریت گردشگری فردی و اجتماعی مؤثر باشد. 

این پژوهش با هدف شناسایی و اولویت بندی جاذبه های گردشگری خلاق در زندگی عشایر از منظر میهمان میزبان انجام شده است. روش توصیفی تحلیلی و جامعه آماری راهنمایان تور و فعالان حوزه گردشگری عشایر است. داده های مطالعه براساس الگوی ماتریس های تصمیم (شامل گزینه ها و شاخص ها)، براساس قضاوت های ذهنی نمونه ای پانزده نفره از جامعه آماری (با روش گلوله برفی) جمع آوری شد. داده های حاصل از ترکیب نظر اعضای نمونه با تکنیک آنتروپی شانون برای ارزیابی شاخص ها و تاپسیس برای اولویت بندی جاذبه ها از منظر میزبان و میهمان تحلیل شد. یافته ها نشان می دهد که از منظر میزبان، شاخص های تقاضا با وزن 0/280، جذب گردشگر با وزن 0/224، کمک به اقتصاد محلی با وزن 0/203، تنوع با وزن 0/194 و مشارکت گردشگر با وزن 0/990 در رتبه بندی جاذبه های گردشگری تأثیرگذارند و از منظر میهمان، شاخص های تأثیر در تجربه گردشگر با وزن 0/434، منحصربه فردبودن با وزن 0/192، ارتباط با تاریخ و فرهنگ با وزن 0/138، تنوع با وزن 0/136 و فرصتی برای بهبود فرهنگ با وزن 0/101 به ترتیب در رتبه بندی جاذبه های گردشگری تأثیرگذارند. همچنین نتایج بیانگر این است که از منظر میزبان صنایع دستی، غذا و آشپزی، موسیقی، آداب ورسوم، معماری کوچ و ادبیات و از منظر میهمان صنایع دستی، موسیقی، غذا و آشپزی، معماری کوچ، آداب ورسوم و ادبیات به ترتیب مهم ترین جاذبه های گردشگری خلاق در زندگی عشایرند. این نتایج با نزدیک ترکردن دیدگاه های دو سوی عرضه و تقاضا، مبنایی مؤثر برای تدوین راهبرهای توسعه گردشگری خلاق در زندگی عشایر فراهم می کند.

پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر فناوری های هوشمند گردشگری بر تجارب گردشگران صورت گرفته است. گردشگری صنعتی اطلاعات محور است، که توسعه فناوری های اطلاعاتی می تواند تحولات اساسی در عملکرد و ساختار این صنعت ایجاد نماید. این مطالعه به عنوان پژوهشی کاربردی - پیمایشی با ابزار پرسشنامه های استاندارد «فناوری گردشگری هوشمند» و «تجربه گردشگران» به انجام رسیده است. جامعه آماری آن شامل گردشگران موزه های شهر تهران در سال 1402 می باشند. فرضیه های تحقیق از طریق آزمون رگرسیون با کمک نرم افزار SPSS و SMART PLS در بخش استنباطی مورد آزمون قرارگرفته اند. نتایج تحلیل همبستگی میان متغیرهای فناوری گردشگری هوشمند با ارزش درک شده تجارب گردشگران با آزمون ضریب همبستگی پیرسون نشان داد که متغیرهای تجربه ذهنی با ضریب 0/776، تجربه عاطفی با ضریب 0/732، تجربه رفتاری با ضریب 0/768، تجربه وجودی با ضریب 0/710 و تجربه تفریحی با ضریب 0/736 همبستگی مثبت و معناداری با متغیر فناوری گردشگری هوشمند از منظر گردشگران دارند همچنین نتایج نشان داد که فناوری هوشمند گردشگری به صورت کلی بر تجارب گردشگران با میزان اثر 0.715 اثر مثبت و معناداری دارد. علاوه بر این یافته ها نشان داد که از بین ویژگی های فناوری هوشمند گردشگری، اطلاعات با میزان اثر 0.298 بیشترین اثر؛ دسترسی با میزان اثر 0.292 در رتبه دوم؛ شخصی سازی با میزان 0.183 در رتبه سوم بر ارزش درک شده تجربه گردشگران مؤثر بوده اند. همچنین تعامل با تأثیر تنها بر بعد تجربه ذهنی با ضریب استاندارد 0/177 در رتبه چهارم و امنیت بدون تأثیر بر هیچ یک از ابعاد تجربه گردشگران در رتبه پنجم قرارگرفته است.  

نظریه «میم» (Meme theory) تکامل فرهنگی را بسان تکامل زیستی و در امتداد آن می داند. همان طور که در طی میلیون ها سال، ژن ها از پیکری به پیکری دیگر منتقل شدند و آن ها که سازگاری بیشتری با محیط به ارمغان آوردند به جای ماندند، با پیدایش انسان، واحدهای سازنده فرهنگ که «میم» نامیده می شوند، از ذهنی به ذهنی دیگر انتقال پیدا کرده و با ایجاد سازگاری فرهنگی ماندگار شدند. میم ها از طریق فرایندهای تنوع، جهش، رقابت و وراثت که در موفقیت زاد و ولد یک موضوع نقش دارند، با انتخاب طبیعی تکامل می یابند. گسترش میم از طریق رفتارهایی است که در میزبان خود بازتولید می کند. میم هایی که کمتر گسترش می یابند به تدریج منقرض می شوند در حالی که برخی دیگر گسترش یافته، جهش پیدا می کنند (مثبت یا منفی) و باقی می مانند. فرضیه پردازان این نظریه می گویند میم هایی که بهترین همانندسازی را انجام می دهند، به بیان دیگر میم هایی که به سهولت تقلید می شوند، حتی اگر برای رفاه میزبان خود مضر باشند، بیشترین گسترش را پیدا می کنند. به عبارت دیگر میم یک واحد بنیادی از نظرات، نمادها و یا کنش های فرهنگی است که از طریق بیان، رفتار، رسوم و سایر مسیرهای قابل انتشار و تقلید، قابلیت انتقال از یک ذهن به اذهان دیگران را داراست. به طورکلی اساس ممتیک بر تقلید انسان هاست و قوی ترین یادها، آن هایی که بیشترین ذهن ها آن را تکرار می کنند، همان هایی هستند که مسئول ایجاد فرهنگ بشریت خواهند بود. در این مسیر میم ها فرگشت می یابند تا بهتر و سریع تر تکثیر شوند. گردشگری آیینی، سفر به انگیزه مشارکت در مراسم آیینی است. این مشارکت می تواند در دو سطح متفاوت جلوه کند؛ مشارکت مقلدوار و یا مشارکت منتقدانه. و مگر نه این که گردشگری نظام معرفت افزایی است پس بایسته است گردشگر آیینی در سطحی فراتر از تقلید، در میانه مراسم اما بر بام تفکر انتقادی قدم زند. هدف اصلی میم ها تکثیرشدن است و هرچه ذهن مقلد بیشتر، توان تکثیر بالاتر. آن هم تکثیرشدنی سازگارشده با ذهن مقلد. اما اگر تعداد نقادان بر مقلدان فزونی یابد، میم دیگر قدرت سازگاریش را از دست می دهد. قابل تقلید و تکثیر نخواهد بود. به تدریج از فربگی در آمده، جثه ای متناسب پیدا می کند، گاهی هم شاید به قدری نحیف شود که تشابهش با روزگاری که متولد شده بود بیشتر شود و به این ترتیب شاخ و برگی که در طی روزگاران بر آن افزوده شده بود هرس گردد. سخن این است که ترویج گردشگری آیینی در دنیا با نگاه متفکر نقاد، می تواند آیین هایی را تکثیر کند که روح حاکم بر آن ها با عقلانیت، صلح، معنابخشی به زندگی، انسانیت و اخلاق قرابت بیشتری داشته باشد. گردشگر آیینی، چون به آیین ها با پرسپکتیوی متفاوت از جامعه محلی نگاه می کند، ظرفیت آن را دارد که از سطح تقلید بالاتر بایستد و نگاه نقاد خود را منتشر کند.  

استان هرمزگان یکی از سه استان جنوبی کشور و در مجاورت خلیج فارس است و اهمیت ژئواکونومیک و ژئواستراتژیک برای کشور ایران دارد. شهر تالابی بندر خمیر، یکی از شهرهای این استان است که سه عنوان ملی و بین المللی حفاظتی را به دلیل واقع شدن در تالاب بزرگ خورخوران به خود اختصاص داده. این شهر همچنین به دلیل فعالیت های گسترده در آموزش جامعه محلی برای حفاظت از میراث طبیعی به عنوان شهر یادگیرنده یونسکو به ثبت رسیده است. از آنجا که سیاست گذاری کلان کشور، توسعه سواحل جنوبی و سوق دادن جمعیت، صنعت و کشاورزی به سمت این سواحل است، ضروری است راهبردهایی در پارادایم بهره مندی خردمندانه برای پیشرفت این نواحی حفاظت شده، تدوین شود. مطالعات نشان می دهد ایده نوین گردشگری کشاورزی، بهترین نوع گردشگری برای حفاظت از محیط زیست است، بنابراین پژوهش حاضر به دنبال پاسخ به این پرسش است که راهبردهای توسعه بندر خمیر با محوریت اگریتوریسم چیست. هدف از این پژوهش تحلیل راهبردی برای توسعه اگریتوریسم در بندر خمیر با توجه به ظرفیت های فعلی و انتظارات آینده از این شهر تالابی است. این مطالعه، پژوهشی کیفی و با پارادایم طبیعت گرایانه و از نوع مطالعات قوم نگاری است. تحلیل داده ها با روش راهبردی SOAR انجام می شود که ابزاری مؤثر و تعاملی برای تفکر و برنامه ریزی استراتژیک است و با شناسایی قوت ها، فرصت ها، آرزوها و نتایج، سیاست گذاران را برای نگاشت برنامه های عملیاتی راهنمایی می کند. نتایج نشان می دهد عجایب و جاذبه های منحصربه فرد بندر خمیر که در راستای فعالیت های شناخته شده گردشگری کشاورزی هستند نقاط قوت این شهر تالابی به شمار می آیند. توجه های ملی و بین المللی به این شهر گرچه شاید در بدو امر به دلیل تأکیدات حفاظتی نوعی تهدید به نظر برسد ولی با مطالعه بیشتر و شناخت فهرست فعالیت هایی که در زون های مختلف قابل انجام است، نوعی فرصت هوشمند برای توسعه پایدار این بندر تلقی می گردد. استراتژی تهاجمی قابل تجویز برای این شهر تالابی که از ضرب قوت ها در فرصت ها حاصل می شود عبارتست از «توسعه اگریتوریسم دریایی» و «توسعه ورزش های آبی آرام». این راهبرد برند «شهر یادگیرنده» را در سطح ملی و بین المللی برای این شهر ارتقا می دهد زیرا «اگریتوریسم دریایی» یادگیری گردشگران را هم علاوه بر یادگیری ساکنین و جامعه محلی در پی دارد. این آرمان با دو شاخص قابل سنجش (نتایج) یعنی جذب گردشگران تا حد ظرفیت برد و میزان رویدادهای اگریتوریسم دریایی بین المللی، مورد ارزیابی خواهد بود

در این نوشتار قصد آن نیست که به گردشگری سلامت یا گردشگری پزشکی بپردازیم، گرچه هردوی این حوزه ها زمینه مناسبی برای پژوهش های بیشتر هستند. در این مجال به طرح اولیه دو مفهوم در زمینه روانکاوی پرداخته می شود تا مسیری برای مطالعات بیشتر پیش روی محققان میان رشته ای بگشاید.مفهوم نخست روان درمانی وجودی / هستی گرایانه یا اگزیستانسیال است، این رویکرد روان درمانی، بر اضطراب های وجودی و غایی انسان تمرکز دارد که ریشه در «هستی» آدمی دارد. اساس این روان درمانی، متکی بر تجربه نیست بلکه عمیقاً شهودی است. دلواپسی های غایی بشر، تعارضاتی است که حاصل رویارویی انسان با مسلمات هستی است و گرچه رویارویی با آن ها نخست دردناک و وحشت آفرین است اما در نهایت شفابخش است و این چهار اضطراب بنیادین عبارتند از: «مرگ، آزادی، تنهایی و پوچی». آنچه نظریه پردازان اگزیستانسیال بر آن اتفاق دارند این است که مهمترین «زمان» در رویکرد روان درمانی وجودی؛ زمان «حال» است. در این رویکرد فرد به انکشاف و اکتشاف درونی و وجودی خود نایل می شود و به تفکری عمیق در خصوص موقعیت اگزیستانسیال خود روی می آورد. این تفکر خارج از زمان است؛ تفکری درباره خویشتن خویش. گذشته و خاطرات فرد تا جایی اهمیت دارد که بخشی از هستی اکنون او را می سازد و بر چگونگی مواجهه او با دلواپسی های بنیادینش تأثیر می گذارد. روان درمانی اگزیستانسیال، نوعی روان پویشی 2 است. در این پارادایم رفتارهای قابل مشاهده افراد تابعی از فرایندهای درونی و رویدادهای پنهان شده در ذهن آن هاست. وظیفه درمانگر اگزیستانسیال، روبیدن و کنارزدن دلواپسی های روزمره و تفکر عمیق فرد درباره اضطراب های اساسی چهارگانه اوست.  مفهوم دوم که در این مجال می تواند طرح شود، وسواس فکری - رفتاری3   است. وسواس هیجان یا تکانه ای است که به طور مکرر، غیرارادی و سمج و برخلاف میل شخص وارد ضمیر هوشیار او می شود و گاهی به قدری ناتوان کننده است که فرد را از انجام کارهای روزانه باز می دارد. وسواس از جمله اختلال های رایج در دنیاست و تقریباً از هر پنجاه نفر یک نفر در تمام یا برهه ای از عمر خود دچار این رنجش بوده است. این اجبار همیشه ناخوشایند است و لذت زندگی را از فرد مبتلا سلب می کند. معمولاً افراد بسیار منظم و کمال گرا بیشتر در معرض ابتلا به این اختلال هستند. جالب توجه این است که درمان پایدار این اختلال درمان شناختی است، به طوریکه لازم است فرد ساختار فکری، طرز نگرش و تفسیر خود از زندگی اش را تغییر دهد. همچنین افزایش سرتونین (هورمون شادی) در مغز و نیز تغییر موقعیت فرد، تغییر فضا و شرایطی که او را به انجام کارهای اجباری ناخوشایند وا می دارد، از جمله تقویت کننده های این مسیر درمانی است.  سخن اینجاست که «گردشگری»، ظرفیت بالایی در درمان اضطراب های بنیادین و اختلال هایی همانند وسواس دارد. گردشگری ماهیتاً درمانگر است؛ گردشگری نظام معرفت افزایی است، زیرا سفر به مکان های جدید و مواجهه با فرهنگ، تاریخ، هنر و آداب و رسوم متفاوت نه فقط دانش و آگاهی گردشگر را افزایش می دهد که تفکر نقاد و خلاقانه او را  نیز درگیر می کند. انواع مختلف گردشگری از سفر به مناظر بکر گرفته تا تجربه «گردشگری کم شتاب»: رها شدن در مقصد و بدون برنامه ریزی و کمال گرایی به استقبال غیرمنتظره ها رفتن؛ غلبه کیفیت بر کمیت؛ داشتن یک برنامه منعطف چیزی شبیه به یک کاوش؛ و یا «گردشگری خلاق» که تعامل با فرهنگ زنده است (و نه بازدید از میراث) و در آن مردم محلی از فروشندگان به آموزگاران و گردشگران از خریداران به یادگیرندگان ارتقای نقش می دهند. این ها همگی انواعی از گردشگری در دنیای امروز است که لاجرم فرد را از زندگی روزمره خود بیرون آورده و بالاتر می کشد. به ناچار زوایه نگاه همیشگی فرد به زندگی و پرسپکتیو او را تغییر می دهد. شرایط را برای تجربه زندگی اصیل و زیستن در حال مهیا می سازد. روزمرگی آدمی را به دام حسرت گذشته و ترس از آینده می کشاند، از روزمرگی در آمدن و خرق عادت کردن است که انسان را به درک زمان «حال» وا می دارد. گردشگری مجال لذت بردن از تجارب خاص و انحصاری است. گردشگری فرصت انکشاف «خود» و اکتشاف فرهنگ و آداب و رسوم و طرز نگرش و بینش«دیگری» است. گردشگری مجال یافتن معنا و ساختن معناست. گردشگری بالارفتن از هرم مزلو و رسیدن به قله خودشکوفایی است. گردشگری، یافتن خویشاند است؛ آفرینندگی است؛ لذت است؛ عبرت است، از غفلت سر برون آوردن است؛ فلسفیدن است و ... گردشگری ذهن را آرام می کند با جداکردن و دورکردن فرد از فشارهای زندگی عادت شده همیشگی؛ وسعت دید می دهد با آشنا شدن با محیط ها و فرهنگ های متفاوت؛ تنهایی و بی معنایی را کم رنگ می کند با فرصت نزدیک شدن به دیگرانی که قبلاً فرد شناخت و ارتباطی با آن ها نداشت. توسعه و رشد فردی ایجاد می کند با تجارب متفاوتی که دور از خانه و در مقصد فراهم می آید و مهارت و خلاقیتی که سفره آن در سفر پهن می شود و تساهل و رواداری که در زیستن با فرهنگ های دیگر نمود پیدا می کند. آغشته کردن جسم و جان در جامعه میزبان از همراهی در مراسم آیینی گرفته تا همنواشدن با موسیقی و رقص و شادی مردمان تا چشیدن مزه های مختلف تا هم صحبتی با هم نوعی با ظاهر و رفتاری متفاوت تا بازدید از سرگذشت گذشتگان، چنان زندگی را در حال به جریان می اندازد و حظ و لذتی ایجاد می کند که جا برای احساس بی معنایی، تنهایی، ترس از مرگ و وسواس های همیشگی بسیار تنگ می شود. این موارد پتانسیل بالای گردشگری را برای درمانگری وجودی و انواع اضطراب و وسواس نشان می دهد. اما بی شک برای یافتن رابطه های علّی دقیق تر «گردشگری تراپی» نیازمند و مستعد مطالعات و پژوهش های بین رشته ای فراوانی است.

بیان مسأله: تجربه زیسته انسان نشان می دهد که آدمی سخت نیازمند معناست، چیزی که او را به «بودن» پیوند دهد. اما بر مبنای فلسفه اگزیستانسیالیسم هستی، هیچ برنامه و نقشه از پیش طراحی شده ای ندارد. مطابق این فلسفه چالش اصلی این است که چگونه می توان در جهانی بی معنا، معنایی آفرید. به نظر می رسد گردشگری فعالیتی است که می تواند ضمن مفرح و آموزنده بودن، نقش معنا بخشی به زندگی را هم ایفا نماید. هدف: از آنجا که در کشور ما مفهوم پردازی به خصوص در حوزه علوم انسانی و اجتماعی ضرورتی غیر قابل تردید است و با توجه به اینکه در رشته گردشگری، این مهم با رکود و کم توجهی مواجه است و اغلب پژوهش ها در این حوزه معطوف به بازآزمایی مفاهیم و نظریه های موجود و طبیعتا فاقد مفاهیم و نظریات جدید است، لذا هدف از این پژوهش آفرینش دانش و مفهوم پردازی بین رشته ای در موضوع مورد مطالعه بوده است تا نشان دهد انواع مختلف گردشگری در معنادرمانی انسان امروز چه سهمی دارند. روش تحقیق: این مطالعه پژوهشی میان رشته ای و کیفی از نوع پدیدارشناسانه تفسیری است که با انجام مطالعات کتابخانه ای و با انجام مصاحبه های عمیق و نیمه ساختارمند به انجام رسیده است. سؤال تحقیق: هر یک از انواع گردشگری، در کدام شیوه معنادرمانی می تواند ایفای نقش نماید؟ نتیجه گیری: نتایج پژوهش بیانگر این است که «تجربه اندوزی و دنیادیدگی» که یکی از شیوه های معنابخشی به زندگی می باشد، بالاترین رتبه را در انواع متفاوت گردشگری به خود اختصاص داده و بعد از آن «لذت گرایی» و «خودشکوفایی» در رتبه های دوم و سوم معنادرمانی در انواع گردشگری هستند.

در دنیای امروز حمل و نقل، زیرساختی موثر در توسعه اقتصادی و اجتماعی کشورهاست. در این فرایند، نقش سیستم های حمل ونقل در بهینه سازی هزینه ها و زمان سفر، سرعت جابجایی، ایمنی و سطح خدمات ارائه شده، غیرقابل انکار است و هر کشوری برای اعتلای توان اقتصادی، فرهنگی، امنیتی و سیاسی خود نیازمند شبکه گسترده و قابل اعتماد حمل ونقل است. در علم اقتصاد، مجموعه خدماتی که سبب انتقال و جابجایی منابع تولید می شود، دارای ارزش اقتصادی بوده و بخشی از جریان تولید محسوب می شود. همچنین حمل و نقل در فرایند توزیع کلاها و خدمات هم، ارزش افزوده ایجاد می نماید. نظام حمل و نقل دارای جایگاه ویژه ای در سیاستگذاری و سرمایه گذاری در کشورهاست. دستیابی به سیستم حمل ونقل ایمن، سریع، کارآمد، پاک و قابل اطمینان در کلاس جهانی و بهترین در سطح منطقه خاورمیانه که در سند چشم انداز کشور به آن تصریح شده، بیانگر اهمیت توجه به این موضوع استراتژیک در کشور است که نقش قابل اعتنایی نیز در اقتدار و امنیت ملی دارد. در این پژوهش تلاش شده تا نخست با انجام مطالعات کتابخانه ای و بررسی اسناد بالادستی به این پرسش اکتشافی پاسخ داده شود که چالش های سیستم حمل و نقل در کشور چیست و سپس با بررسی نظرات خبرگان با ایجاد پنل تخصصی مشخص گردد که هوشمندسازی در این صنعت، کدام موارد از چالش ها را می تواند مرتفع سازد. نتایج پژوهش نشان می دهد که 15 مورد از چالش های 27گانه این صنعت با هوشمندسازی مرتفع می گردد که از آن جمله هماهنگی ارگان های تصمیم گیر، نگهداری کارآمد شبکه و بسترسازی حمل و نقل چندوجهی است.

کارناوال ها رویدادهایی مردمی-انتقادی هستند که جدیت فرهنگ رسمی و هنجارهای حاکم را به سخره می گیرند و برابری و آزادی را توأمان به نمایش می گذارند. در کارناوال آزادی و رهایی موقت از چنگ نظم حاکم در کنار ارتباطاتی اصیل میان طبقات مختلف جامعه فارغ از سلسله مراتب و ممنوعیت های همیشگی شکل می گیرد. کارناوال با تمسخر افکار و اعتقادات بی بنیان و خرافی، به اذهان تلنگر می زند و سطح آگاهی جامعه را نیز بالا می برد. خنده در کارناوال، ترس از قدرت و تابوها را که در طی سالیان دراز درون فرد و جامعه شکل گرفته، فرو می ریزد و صداهای سرکوب شده و خاموش را به گوش ها می رساند. چنین رویدادی هم جاذبه گردشگری است که با خود سود اقتصادی برای جامعه میزبان به همراه دارد و هم نمایشی است که بازیگران آن شهروندانند و اجرایشان همان حضورشان است. حضوری که نشان از بلوغ فردی و جمعی است. این نوشتار انتقادی مروری دارد بر مفهوم و مؤلفه های کارناوال و پیام آشکار آن این است که چرا در ایران کارناوال اجرا نمی شود؟ در واقع این یک استفهام انکاری یا پرسش بلاغی است که نویسنده به دنبال یافتن پاسخ آن نیست، بلکه هدفش جلب توجه مخاطب و به اندیشه واداشتن اوست. درک مفهوم کارناوال با درک مفهوم چندصدایی عجین است و طبیعتاً جوامعی که سالیان دراز تحت حکمرانی سلاطین مستبد زیسته اند باید برای این گشودگی اهتمام بیشتری بورزند.

بیان مسئله: رقص، یکی از هنرهای هفت گانه که قدمتی همپای تمدن انسان دارد، دنباله ای از حرکات هدفمند و نمادین انسانی است که دارای ارزش زیبایی شناسانه است و کنشگران آن در فرهنگ های متفاوت، جلوه های گوناگونی از آن را به اجرا و نمایش می گذارند. این هنر انسانی ظرفیت بالایی در توسعه فردی، توسعه اجتماعی و فرهنگی دارد و قابل تبدیل شدن به سرمایه ای نمادین است؛ به طوری که می تواند توسعه گردشگری کشور را به همراه داشته باشد. هرچند رقص همانند دیگر عرصه های جلوه گری انسان می تواند طیفی از ابتذال تا تعالی را در برگیرد. هدف پژوهش: این پژوهش بدان سبب ضرورت دارد که نشان دهد چنانچه جنبه ها و آثار والای این هنر بازخوانی و ترویج شود، می توان از بی شمار فوائد اجرای آن در سطح جامعه سود جست و به عنوان سرمایه ای نمادین برای آن برنامه ریزی کرد و از قبل آن به شکوفایی در حوزه گردشگری فرهنگی و خلاق دست یافت. روش تحقیق: در این مقاله محقق با انجام مطالعات کتابخانه ای و روش تحقیق توصیفی-تحلیلی، به سؤال تحقیق پاسخ داده است. نتیجه گیری: نتایج این مقاله با واکاوی رقص در حوزه فردی و اجتماعی نشان می دهد که این هنر دیرپای انسانی غنای جسم و جان و جمع را افزون می کند زیرا سبب درک لذت زندگی در حال و تجربه حس رهایی و وارستگی شده و به افزایش نشاط، عقلانیت و تاب آوری اجتماعی می انجامد و شایسته است جامعه علمی، سیاستگذاری و اجرایی کشور با التفات بیشتر به این حوزه مغفول نظر کنند و از زیان های فردی، اجتماعی و ملی که تا کنون دامن گیرمان شده بکاهند.

گردشگری امروز فراصنعتی فراگیر است که تمامی اقشار جامعه از جمله کودکان را که بخش سرنوشت ساز جامعه اند دربر می گیرد. از دیگر سو، شهرهای خلاق، با داشتن ظرفیت های لازم برای گردشگری نسل سوم، می توانند در توسعه گردشگری کودک و فعال تر و خلاق تر کردن این گروه از جامعه سهم مؤثرتری به عهده گیرند. به این منظور، پژوهش حاضر با هدف شناسایی و اولویت بندی جاذبه های تأثیرگذار موسیقایی شهر خلاق سنندج در گردشگری کودک انجام شده است. این پژوهش، از لحاظ هدف، بنیادی کاربردی است و با روش اسنادی و کتابخانه ای و کسب آرای خبرگان از طریق پرسش نامه و استفاده از روش دیمتل، به منظور یافتن تأثیرگذارترین جاذبه های موسیقایی این شهر خلاق یونسکو، انجام پذیرفته است. داده های مورد نیاز این پژوهش از طریق تکمیل پرسش نامه ماتریسی توسط افراد شناسایی شده در اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان کردستان، شهرداری سنندج، استادان دوره راهنمایان گردشگری کودک و انجمن موسیقی شهر سنندج گردآوری شده است. براساس نتایج حاصل از این پژوهش، از میان 25 جاذبه موسیقایی شهر خلاق سنندج که از مطالعه ادبیات به دست آمده اند، چهار جاذبه موسیقی زنده، گردشگری موسیقی، موسیقی محلی و جشنواره های موسیقی با بالاترین تأثیرگذاری و تعامل تعیین شدند که در سمت بالا و راست نمودار علّی جاذبه ها قرار گرفته اند. به این ترتیب، اگر برنامه ریزان گردشگری کودک در شهر سنندج، نخستین شهر خلاق موسیقی ایران، به این عوامل توجه کنند، می توان به توسعه گردشگری موسیقی کودک، به مثابه یک سرمایه ملی، امیدوار بود.

فلسفه ورزی، تلاشی است برای مفهوم سازی و پرسش از «چیستی» پد ید ه های هستی. د ر پاسخ به چنین پرسشی است که د ایره مفاهیم و د ر نتیجه گستره اند یشه آد می فراختر می شود و جهان مفهومی مشترک میان انسان ها خلق می شود ؛ جهانی که د ر آن مفاهمه سهل تر خواهد بود . این مطالعه با هد ف یافتن سهم گرد شگری کم شتاب د ر مقال فلسفی «آهستگی» و با روش تحلیلی - توصیفی و انجام مطالعات کتابخانه ای صورت گرفته است. د ر این پژوهش نگارند ه کوشید ه است تا با تبیین چیستی گرد شگری کم شتاب و چیستی فلسفه زند گی آهسته خویشاوند ی این د و مفهوم را نمایان سازد و نشان د هد این سبک گرد شگری گرچه د ر ابتد ای امر زایید ه تفکر پسامد رن است ولی د ر سنت فکری آد میان هم رد پاهایی عمیق د ارد . گرد شگری آهسته یا کم شتاب هم خود از یک مشرب فلسفی با عنوان «آهستگی» سیراب می شود و هم تمرینی است برای یک زند گی آهسته که گرد شگران را برای زیستی با فلسفه آرام د ر این د نیا چه د ر سفر و چه د ر حضر تربیت می کند . 

توأمان گردشگری و خوراک، قدمتی به اندازه گردشگری و خوراک دارد؛ اما امروزه نظامات این دوقلوهای به هم چسبیده چنان توسعه یافته است که می توانند با محوریت خلاقیت، فرهنگ و هنر محلی و بومی، شکوفایی و رفاه اجتماعی و اقتصادی جوامع و مقاصد را تضمین کرده و مخاطرات زیست محیطی را هم کنترل کنند. چنین توسعه پایداری در گروی نوآوری و اتخاذ رویکردهای خلاقانه در حل مسائل مدنی است. پیاده راه خوراک، گرچه در دید نخست تنها فضایی برای یک گردشگری آرام و پرسه زنی (شکم گردی) به نظر می رسد، ولی چنانچه مدیران و برنامه ریزان شهری بتوانند در پارادایم گردشگری خلاق، صنایع خلاق مرتبط و هم راستا با آن را حمایت و تقویت کنند، می توان امید داشت که جامعه محلی بزرگ تری، زیست پذیری بهتری پیدا کرده و سطح رفاه آن ارتقا یابد. در این پژوهش، برای سؤال اصلی «چه نوع فعالیت هایی باید در پیاده راه خیابان سی تیر تهران انجام شود تا به عنوان جاذبه گردشگری خلاق خوراک و آشپزی، پایدار باشد؟» با روش تحقیق کیفی و با انجام مطالعات کتابخانه ای، مشاهده، مصاحبه و برگزاری پنل خبرگان، انجام 77 فعالیت به عنوان پاسخ ارائه شده است. این فعالیت ها در واقع همان خدمات مورد انتظار از یک اکوسیستم کسب وکار مبتنی بر گردشگری خلاق گسترونومی هستند که تنها هفت مورد آن در پیاده راه سی تیر تهران در حال حاضر اجرا می شوند و بقیه، نقشه راه توسعه این پیاده راه هستند که یافته اصلی این پژوهش به شمار می آیند. از جمله اولویت هایی که این نقشه راه به آن تأکید دارد، داشتن هماهنگی و هارمونی با بافت تاریخی و فرهنگی محله و پیوند با آن است که اجماع پنل خبرگان را هم به همراه داشت.

پارادایم گردشگری خلاق در نظام معرفت افزای گردشگری، امروزه مورد اقبال قرار گرفته و بسیاری را عقیده بر این است که پایداری صنعت گردشگری، در گرو گردشگری خلّاق است. این پژوهش، که از نظر نوع تحقیق، کیفی، از منظر هدف، کاربردی و به لحاظ رویکرد گردآوری داده ها، توصیفی- تحلیلی است، به معماری اکوسیستم گردشگری شهر خلّاق گسترونومی رشت پرداخته است تا پیش زمینه ای برای توسعه ظرفیت مدیریت در این زیست بوم شبکه ای باشد. این معماری بر پایه نقش ها و بازیگران کلیدی اکوسیستم صورت پذیرفته است. بدین منظور از روش تحلیل مضمون، برای یافتن نقش های مؤثر و از روش تحلیل شبکه های اجتماعی، برای تحلیل و تفسیر نقش ها و بازیگران کلیدی آن، بهره گرفته شده است. یافته های این مطالعه را می توان در دو سطح خرد و کلان عنوان نمود. در سطح خرد، نقش ها و بازیگران کلیدی در سه طبقه «نقش هایی که در اکوسیستم اجرا می گردند»، «نقش هایی که هنوز اجرایی نشده اند» و «نقش هایی که در میانه راه مسیر اجرا هستند» تعیین و تحلیل شده اند و تبیین شده است که کنشگران کلیدی برای بهبود و توسعه اکوسیستم، باید چه رفتاری در پیش بگیرند. در سطح کلان اما نشان داده شده است که شرط لازم و کافی برای توسعه اکوسیستم گردشگری شهر خلّاق گسترونومی رشت، توسعه و بسط سرمایه اجتماعی در این شهر است. سرمایه و گنجی که بستر زایش و رویش آن رواداری، تساهل و تسامح می باشد. پر واضح است که با جذب گردشگران بین المللی، رفاه و زیست پذیری جامعه محلی این مقصد خلّاق افزایش خواهد یافت.

با طرح نظرات الگوهای رشد درون زا، نظریه شهر خلاق با تمرکز بر نقش فرهنگ محلی و خلاقیت مورد توجه و تأکید بین المللی قرار گرفت. در میان نظریه پردازان «شهر خلاق»، فلوریدا نظریه پرداز برجسته، سه متغیر کلیدیرواداری، استعداد و تکنولوژی را از ویژگی های اصلی شهر خلاق برمی شمرد و واجدان آن را برندگان این عصر تعریف می کند. در میان این سه شاخص، اما تسامح و تساهل، نقشی پررنگ تر و راهبردی دارد زیرا وجود و حضور استعداد و فناروری، سخت به پیش شرط رواداری، محتاج است. به اعتقاد فلوریدا فرهنگ تسامح گرا و باز، عامل اصلی موفقیت اقتصادی جدید شهرهاست. گردشگری خلاق، نسل سوم گردشگری، که از یک سو با فرهیختگی گردشگران و تمایل به داشتن تجارب متمایز، ارتباطی ناگسستنی دارد و از سوی دیگر به دلیل عدم نیاز به سرمایه گذاری های سنگین و سخت و توجه به فرهنگ، آداب و رسوم محلی و ویژگی های منحصر به فرد شهرها، مورد اقبال شهرها و مقاصد گردشگری قرار گرفته است، فرایندی است که  اگر آن را شرط لازم و کافی توسعه شهرها بدانیم، بیراه نرفته ایم. اما آنچه این مقاله بر آن تأکید و تصریح دارد، نقش راهبردی رواداری در این فرایند است. گردشگری خلاق عرضه محور، مقصدمحور و فعالیت محور، خصوصاً در بستر شهر خلاق را گریزی نیست جز آنکه پرچم سفید تسامح، تساهل و مدارا را به عنوان معنوی ترین و مهم ترین مؤلفه شهر خلاق، افراشته نماید تا بذر استعدادهای انسانی در این فضای مساعد، شکوفه کند و فناوری ثمره آن شود. به این ترتیب است که جوامع محلی طعم شیرین توسعه و رفاه را خواهند چشید. پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی نشان می دهد که رواداری، راهبردی معنوی برای توسعه گردشگری خلاق است که در گستره شهر خلاق تحقق می یابد، از آن سود می برد و به آن بهره می رساند. همچنین بیان می کند که این شاخص در منابع چهارگانه معنویت مورد توجه و تأکید است.

تغییرات بنیادین در سمت تقاضا و عرضه گردشگری، همچنین ایجاد پارادایم های اقتصاد تجربه و اقتصاد دانش بنیان در فضای کلان توسعه اقتصادی، گردشگری را به سمت و سوی خلاقیت پیش برده است، بطوری که صاحب نظران را به این باور رسانده است که پایداری گردشگری در گردشگری خلاق است. در این پژوهش با روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و مطالعات کتابخانه ای، مفهوم و ابعاد گوناگون گردشگری خلاق در قالب مدلی نوین تبیین شده و با تکنیک دلفی دو مرحله ای، اجماع خبرگان در خصوص مدل، صورت گرفته است. گردشگری خلاق هم می تواند در طیفی دیده شود که یک سر آن عرضه محوری و سر دیگر طیف تقاضامحوری باشد و هم می تواند در گستره ای قرار گیرد که در دو سر آن، مقصدمحوری و فعالیت محوری جای گرفته است. بدیهی است که هر کدام از این رویکردها ویژگی ها و شاخص های خاص خود را دارند. پژوهش حاضر، با تلاقی دادن دو طیف یاد شده، مدل مفهومی جدیدی برای گردشگری خلاق طراحی کرده است. در این مدل چهارخانه ا ی، اکوسیستم گردشگری خلاق، چشم انداز خلاق، صنایع خلاق و طبقه (گردشگر) خلاق، معرفی شده است که می تواند ابعاد مختلف گردشگری خلاق را توصیف نماید. پس از طراحی مدل، به منظور اعتبارسنجی آن، پژوهش های انجام شده مجددا تحلیل شده و نشان داده شده است که وجه غالب آن پژوهش در کدام خانه مدل جای می گیرد.