مطالب مرتبط با کلیدواژه

اسلام سیاسی


۴۱.

تحلیل و بررسی اثرگذاری انقلاب اسلامی بر شیعیان هند(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات انقلاب اسلامی سال پانزدهم تابستان ۱۳۹۷ شماره ۵۳ 23-42

کلیدواژه‌ها: انقلاب اسلامی شیعیان هند نظریه پخش هویت دینی اسلام سیاسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۱۸ تعداد دانلود : ۴۵۷
انقلاب اسلامی با هویتی دینی، مبتنی بر اهداف و برنامه های فرا مرزی و قومی، ایده صدور انقلاب اسلامی را از همان ابتدای پیروزی انقلاب در برداشت. یکی از نمونه ها برای صدور انقلاب اسلامی، شیعیان هند است که علی رغم داشتن پیشینه علمی و فرهنگی، امروزه در نظام سیاسی و اجتماعی هند جایگاه شایسته ای ندارند. این نوشتار در صدد پاسخ به این پرسش است که عوامل تأثیرگذاری انقلاب اسلامی بر شیعیان هند و در برخی موارد ناکامی های این مؤلفه ها چیست؟ برای پاسخ به این پرسش، بر اساس مؤلفه های نظریه پخش به عنوان چارچوب نظری، مهم ترین علل تأثیر انقلاب ایران بر شیعیان هند در پیشینه روابط سیاسی و فرهنگی و تشابهات سیاسی و فرهنگی شیعیان هند با ایران بررسی شده است. در مقابل مهم ترین موانع تأثیر، عبارتند از تأخر فرهنگی اجتماعی حوزه های علمیه، ضعف خودباوری، سطحی بودن شخصیت دینی و خلأ رهبری دینی. در پایان نیز راهبردهای تاثیر انقلاب بر شیعیان هند در قالب بیان «ایجاد و ارتقای خودآگاهی دینی» و «ایجاد جامعه خودبنیاد» بیان می شود.
۴۲.

جهانی شدن، اسلام سیاسی و ظهور پسااسلام سیاسی در شمال افریقا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های راهبردی سیاست سال ششم بهار ۱۳۹۷ شماره ۲۴ (پیاپی ۵۴) 331 - 348

کلیدواژه‌ها: جهانی شدن اسلام سیاسی مصر تونس پسااسلام سیاسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۹۸ تعداد دانلود : ۴۴۶
  جهان اسلام در دهه های اخیر، دستخوش حوادثی از درون (وقوع جنبش ها و غیره) و از بیرون (یکجانبه گرایی امریکایی و غیره) بوده و نیز، جهانی شدن، متفاوت از گذشته و از غرب مسیحی به سوی اسلام سیاسی جریان یافته و تأثیراتی، بر جای نهاده! چنین تأثیراتی تاکنون و از دریچه روش تحلیل گفتمان، بررسی نشده است! پرسش این است که "گفتمان اسلام سیاسی در مواجهه و مفاهمه با جهانی شدن در شمال افریقا به مثابه یکی از حوزه های معرفتی تأثیرگذار در جهان تسنن، چگونه صورت بندی شده است؟ گمانه آن است که صورت بندی جدیدی در گفتمان اسلام سیاسی این حوزه شکل گرفته به گونه ای که در آن، نشانه ها و دال هایی ظاهر شده که در ضدیت و غیریت با اسلام سیاسی، مفصل بندی می شود (پسااسلام سیاسی). غرض، دستیابی به علل اصلی این تغییر، در دو شخصیت قرضاوی و غنوشی و دو حزب اخوان المسلمین و النهضه است. دستیابی به این هدف که با مطالعه مجموعه وسیعی از داده های زبانی و غیر زبانی از جمله گزارش ها، حوادث تاریخی و مصاحبه های نمایندگان اسلام سیاسی دو کشور به روش تحلیل گفتمان دنبال شده،صورت بندی پسااسلام سیاسی در منازعه و مراوده جهانی شدن و اسلام سیاسی، در نظر و عمل را نشان می دهد.  
۴۳.

تلاش های اخوان المسلمین مصر پس از کودتا؛ از گسست درونی تا انشعاب احتمالی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: علوم سیاسی (باقرالعلوم) سال بیستم تابستان ۱۳۹۶ شماره ۷۸ 153 - 178

کلیدواژه‌ها: اخوان المسلمین کودتا مصر اسلام سیاسی رادیکالیسم اسلامی انقلاب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۹۱ تعداد دانلود : ۴۰۱
سقوط حکومت اخوانیِ مصر به رهبری محمد مُرسی در پی کودتای ارتش در سال 2013، این سازمان و به طور کلی آینده اسلام سیاسی را در این کشور دچار پرسش وجودی و ماهوی کرده است. نوشتار حاضر در کنار بررسی وضعیت اخوان پسا کودتا و جریان های گوناگون و گاه مقابل هم در این سازمان، به دنبال بررسی امکان و احتمال گسست و چگونگی آن در این سازمان است. برای این منظور افزون بر طبقه بندی گرایش های کنونی و دسته بندی های درونی اخوان، در تلاش برای پاسخ به این پرسش است که: آیا اخوان امکان بازسازی دوباره خود را دارد؟ علاوه بر این، امکان دگردیسی اخوان و تحول و تغییر پارادایم کنش این گروه به سمت رادیکالیزاسیون اسلامی جهادی بررسی خواهد شد. نوشتار حاضر با مفروض گرفتن دیالکتیک سه گانه عوامل داخلی، منطقه ای و بین المللی، به تأثیر و تأثر این متغیرها بر آینده و تشکیلات اخوان نظر دارد. برای این منظور به جهت گیری بین المللی حول محور اخوان و تلاش های آنها در این زمینه به صورت خلاصه می پردازد و در پایان، سناریوهای پیشِ روی این گروه را در بازی سیاسی داخلی مصر پس از بررسی چگونگی و چرایی امکانِ گسستِ سازمانی در اخوان و پتانسیل انشعاب آن بررسی خواهد کرد. پژوهش حاضر از روش تحقیق کتابخانه ای به همراه تحلیل متون و اسناد دستِ اول موجود در کنار تحلیل گفتار شخصیت های اصلی اخوان، بررسی مصاحبه های افراد و مسئولان اخوانی و نخبگان سیاسی مصر استفاده کرده و همچنین به بررسی داده های میدانی و آماری موجود مرتبط نیز پرداخته است. به باور نوشتار حاضر، استفاده از یک تئوری خاص به منظور شناخت وضعیتِ حال حاضر راهگشا نخواهد بود و با توجه به ماهیت چندگانه بررسی کنونی، ضرورت نگرش توصیفی تحلیلیِ عمیق با رویکرد طراحیِ مدل را در چرایی وضعیت حاضر، بدون وابستگی به نظریه ای خاص پیشنهاد می کند
۴۴.

انقلاب اسلامی و صورت بندی گفتمان های قدرت در نظام بین الملل(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات انقلاب اسلامی سال سیزدهم پاییز ۱۳۹۵ شماره ۴۶ 101-124

کلیدواژه‌ها: انقلاب اسلامی نظام بین الملل گفتمان های قدرت اسلام سیاسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۶ تعداد دانلود : ۳۱۹
وقوع انقلاب اسلامی، یکی از نقاط عطف در تاریخ روابط بین الملل بوده است. انقلاب اسلامی با طرح «اسلام سیاسی»، گفتمانِ قدرت خود را مفصل بندی نموده و با حضور میدانی خود، صورت بندی گفتمان های قدرت در سطوح منطقه ای و بین المللی را متأثر ساخته است. مقاله حاضر می کوشد به این پرسش پاسخ دهد که در فضای رقابت و منازعه در دو سطح مذکور، صورت بندی گفتمان های قدرت تحت تاثیر حضور میدانی گفتمان اسلام سیاسی، چگونه متحول شده است؟ با بررسی دقیق فضای تخاصم و تنازع گفتمان های قدرت در نظام بین الملل و زیرسیستم غرب آسیا با مبدائیت زمانی وقوع انقلاب اسلامی در ایران و با بکارگیری ابزار تحلیل گفتمان، می توان خط سیر تصاعدی گفتمان اسلام سیاسی را در هندسه قدرت جهانی ترسیم و تبیین نمود. غیریت سازی اسلام سیاسی با هر دو گفتمان هژمون نظام بین الملل یعنی کمونیسم و لیبرالیسم و به تبع آن با خرده گفتمان های وابسته منطقه غرب آسیا، موجبات افول و سقوط شماری از خرده گفتمان های وابسته منطقه غرب آسیا را فراهم نموده است.
۴۵.

چالش های هویتی گفتمان اسلام سیاسی در ایران معاصر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات انقلاب اسلامی سال چهاردهم تابستان ۱۳۹۶ شماره ۴۸ 27-48

کلیدواژه‌ها: هویت گفتمان اسلام سیاسی ایران معاصر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۶۸ تعداد دانلود : ۴۷۷
گفتمان اسلام سیاسی، قرائتی از اسلام است که با پیروزی انقلاب اسلامی ایران در رقابت با گفتمان های رقیب، خاصیت هژمونیک یافته و بر جامعیت و نقش آفرینی حداکثری اسلام در اداره زندگی مسلمانان تأکید دارد. این گفتمان مرزهای هویتی خود را با سایر خرده گفتمان های رقیب با منبع، مرجع و داور قرار دادن «هویت اسلامی» تعریف و تحدید می کند. در این راستا، این گفتمان هویتی در کنار اصل قرار دادن هویت «اسلامی»؛ هویت «ملّی» و «قومی» و «جهانی» ایرانیان را زیر چتر «اسلامیت» بازخوانی، بازسازی و بازآفرینی می کند. این پژوهش با کاربست نظریه گفتمان و روش تحلیلی اسنادی درصدد پاسخ به این پرسش اصلی است: «آسیب های هویتی گفتمان اسلام سیاسی در ایران معاصر چیست؟» مدیریت و سیاست گذاری هویتی برای خنثی نمودن چالش های هویتی گفتمان اسلام سیاسی نیازمند شناخت دقیق و مدبّرانه آسیب های هویتی این گفتمان در سطوح «ملی»، «منطقه ای» و «جهانی» است که ایجاباً و سلباً در نوشتار مورد تحلیل و تبیین قرار گرفته است.
۴۶.

تأثیر نظام بین الملل مدرن بر الگوی رفتاری بازیگران دینی (با تأکید بر اسلام سیاسی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات انقلاب اسلامی سال چهاردهم بهار ۱۳۹۶ شماره ۴۹ 139-158

کلیدواژه‌ها: نظم بین الملل مدرن دولت ملت سکولاریسم اسلام سیاسی حکومت واحد جهانی سازه انگاری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۰ تعداد دانلود : ۳۳۲
مقاله حاضر در پاسخ به این سؤال که نظام بین الملل مدرن و مؤلفه های هویتی آن، چه تأثیری بر ظهور الگوهای رفتاری خاص بازیگران دینی داشته است، نتیجه می گیرد که روی کار آمدن نظام بین الملل مدرن بعد از معاهدات وستفالیا (1648 م) و ایجاد دولت ملت های مدرن و سکولار غربی مبتنی بر آموزه های مدرنیسم و تقابل آن با انگاره های هویت دینی، منجر به بروز الگوی رفتاری تقابلی از سوی بازیگران دینی شده است. در این پژوهش سعی می شود با تأکید بر الگوی رفتاری اسلام سیاسی به عنوان بازیگری دینی در سطح نظام بین الملل به بررسی این تأثیر پرداخته شود. نتایج أخذ شده در این پژوهش حاکی از آن است که برخلاف آنچه انتظار می رفت که عناصر مدرنیته موجب از بین رفتن نقش مذهب شوند، موجب تجدید حیات آن شدند و نه تنها تمام تلاششان برای حذف دین از عرصه های مختلف به نتیجه نرسید، بلکه در کنار تقویت بازیگران دینی، منجر به بروز الگوی رفتاری تقابلی ازسوی این گروه ها به ویژه اسلام گرایان شدند. این پژوهش با روش اسنادی به تبیین و تحلیل چرائی این موضوع می پردازد.
۴۷.

انواع مدل های اسلام سیاسی و تعامل آنها با سیاست جهانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: رهیافت های سیاسی و بین المللی سال ششم بهار ۱۳۹۴ شماره ۳ (پیاپی ۴۱)

کلیدواژه‌ها: اسلام سیاسی اسلام انقلابی شیعی اسلام سلفی اسلام میانه رو سیاست جهانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۲۱ تعداد دانلود : ۶۱۰
اسلام سیاسی اصطلاحی است مربوط به قرن معاصر که در برابر اسلام سنتی پدید آمده است. در این مقوله، اسلام به عنوان هویت مرکزی با نقش کارکردگرایانه در متن سیاست واقع می شود و نظم اجتماعی را با تمام ملزومات آن نظریه پردازی می کند. این پدیده، امروزه صرفاً در حوزه ی انتزاع نیست، بلکه قابلیت های خود را در عمل سیاسی نیز نشان داده است. کنش گران سیاسی اسلام گرا در دهه های اخیر نه تنها بر روندهای فرهنگی، سیاسی و اقتصادی و امنیتی محیط شان تاثیر گذاشته اند، بلکه سیاست های جهانی را نیز وادار به سطحی از کنش چالشی کرده اند. عوامل مختلفی در سرعت گیری عمل گرایانه ی اسلام سیاسی دخیل بود، که می توان به پدیده هایی مانند مسأله ی فلسطین، پیروزی انقلاب اسلامی در ایران، اشغال افغانستان، فروپاشی شوروی، حادثه ی 11 سپتامبر و بهار عربی اشاره کرد. البته، درست است که اسلام سیاسی در قالب یک پارادایم کلی در برابر پارادایم های دیگر قرار می گیرد، اما تحولات درون پارادایمی آن بسیار مهم و قابل توجه است. بدین معنا که، به رغم ارجاع مشترک قرائت اسلام سیاسی به یک منبع دینی، در عمل برون دادهای اجتماعی و فرهنگی نسبتاً متفاوتی در قبال نوع مواجهه با جهانی شدن، مدرنیته، سکولاریزم، نظم نوین جهانی، آمریکاگرایی، اروپا محوری، غرب ستیزی و... داشته و دارند. این نحله های جامعه شناختی خاص از اسلام سیاسی و سیاست فرهنگی متناظر با آن، دست کم توانسته است در قالب شکل بندی های اجتماعی و سیاسی چند گانه متجلی شود. در این مقاله با سه روش توصیفی، تحلیلی و تبیینی انواع مدل های اسلام سیاسی، قالب های فکری و ساختار و کارگزاران آن ها توصیف و ضمن تحلیل روابط، مؤلفه های درونی و برون دادهای کارکردی آن ها، ماهیت اندیشه ای و تعامل آن با سیاست جهانی تبیین شده است.
۴۸.

آینده اسلام سیاسی در مصر با تأکید بر جریانات اسلام گرا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مجلس و راهبرد سال بیست و پنجم بهار ۱۳۹۷ شماره ۹۳ 99 - 120
تعداد بازدید : ۳۵۴ تعداد دانلود : ۴۰۰
اسلام سیاسی به عنوان یکی از مهم ترین جریان های سیاسی تأثیرات مهمی بر سراسر جهان و به ویژه کشورهای اسلامی در خاورمیانه داشته است. بحران های سیاسی جوامع در خاورمیانه با توجه به فقدان یک ایدئولوژی ناب اسلامی، انقلابی و سیاسی در کشوری چون مصر، زمینه را برای قدرت های جهانی و منطقه ای برای به انحراف کشاندن گروه ها و بنیادهای اسلام گرا و نظام اسلام سیاسی، شرایط را در تأمین و حفظ منافع نظام سلطه کانالیزه می کنند. تحقیق حاضر به روش مطالعات کیفی و اسنادی بوده و برای تحلیل داده ها از روش آینده پژوهی استفاده شده است. جامعه آماری شامل: سفیران، اساتید و خبرگان علوم سیاسی، مطالعات راهبردی، روابط بین الملل، کارشناسان منطقه خاورمیانه و آینده پژوهی با حجم نمونه 15 نفر به روش نمونه گیری گلوله برفی است. ابزار گردآوری اطلاعات، مصاحبه عمیق کیفی با خبرگان بوده است. برای تجزیه و تحلیل یافته ها با بهره گیری از ماتریس همبستگی و آزمون t نسبت به تجزیه و تحلیل روندها به بررسی وضعیت های ممکن و مطلوب در فرایندهای پیش رو در مصر پرداخته شده است. یافته ها و نتایج تجزیه و تحلیل پیشران ها و روندهای اسلام سیاسی در مصر نشان می دهد ترتیب وقوع سناریوهای متحمل در آینده اسلام سیاسی مصر به این شکل است: 1. تداوم و توسعه بیداری اسلامی، 2. عادی شدن و استحاله بیداری اسلامی، 3. مهار و کنترل بیداری اسلامی. بنابراین نتیجه می گیریم سناریو و روند تداوم و توسعه بیداری اسلامی در مصر نسبت به سناریوهای دیگر، از قوت و احتمال بیشتری برخوردار است.
۴۹.

افول هژمونی آمریکا و چهل سالگی انقلاب اسلامی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات انقلاب اسلامی سال پانزدهم زمستان ۱۳۹۷ شماره ۵۵ 185-206

کلیدواژه‌ها: انقلاب اسلامی اسلام سیاسی گفتمان لیبرال دموکراسی هژمونی آمریکا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۷۰ تعداد دانلود : ۶۱۶
هدف اصلی در این نوشتار، چگونگی نحوه تقابل و افول هژمونی آمریکا در دوران چهل سالگی انقلاب اسلامی است. براین اساس، در تجزیه و تحلیل موضوع از روش تحلیل گفتمان لاکلا و موفه استفاده می شود و فرضیه تحقیق عبارت است از اینکه ضمن مبنا قرار دادن تعارض گفتمانی انقلاب اسلامی و آمریکا؛ ایالات متحده درصدد است در سطح بین المللی، ایران را از چالش به دشمن بین اللملی، در سطح منطقه، ایران و عربستان را از دو رقیب به دشمن منطقه ای و در سطح داخلی، جمهوری اسلامی را از محتوایش (آرمان ها و اهداف) تهی سازد . نتایج تحقیق حاکی از آن است که گفتمان اسلام سیاسی با هژمونیک شدن در ایران در سطوح منطقه ای و بین المللی گفتمان های قدرت به خصوص لیبرال دموکراسی را متأثر ساخت. در این راستا گفتمان دولت آمریکا در رسیدن به اهداف خود در سطوح مختلف ناکام مانده و افول هژمونی آن اجتناب ناپذیر گردیده است.
۵۰.

از دموکراسی به تئوکراسی: علل و فرایند چرخش گفتمان سیاسی از دموکراسی خواهی به حکومت دینی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ ایران پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۲۵ (پیاپی ۸۳) 171-198

کلیدواژه‌ها: اسلام سیاسی دموکراسی خواهی جبهه ملی شریعتی زنان هویت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۲۲ تعداد دانلود : ۵۷۹
سیر تحول دولت در جهان جدید نشان داده است که حکومت های سنتی و خودکامه و حتی حاکمیت های دین گرای پیشامدرن پس از اصلاحات و جنبش های اجتماعی به سوی نظم دموکراتیک پیش رفته اند، اما در ایران این حرکت واژگونه بوده است. چنان که چند دهه پس از انقلاب مشروطه و تلاش در راهِ استقرار نهادهای دموکراتیک، سرانجام در پی انقلاب 1357، حکومتی دینی در ایران شکل گرفت. اندیشیدن درباره این چرخش گفتمانی و تغییر در مسیر فضای فکری و سیاسی ایران، پرسشی مهم و بحث انگیز است که باید درباره جنبه های گوناگون آن به صورتی ژرف اندیشید. یافته های این پژوهش نشان می دهد که عوامل و مسائل گوناگونی از جمله تغییر بافت و زمینه اجتماعی ایران در دهه های 1340 و 1350 خورشیدی؛ بروز چالش های هویتی در میان اقشار گوناگون جامعه ایران؛ نقش و عملکرد زنان در گرایش به آموزه های دینی؛ تحقیر دموکراسی و مشروطه خواهی در ادبیات سیاسی مبارزان انقلابی؛ گسست در روابط بازیگران سیاسی؛ شکست سیاسی، فکری و تشکیلاتی نیروهای دموکراسی خواه در رهبری و سازماندهی مبارزه؛ و سرانجام توانائی اسلام سیاسی هم در طرح نظریه حکومت و هم در نمادسازی و نبرد نمادها موجب تغییر مسیر مبارزات از دموکراسی به تئوکراسی شد.
۵۱.

گفتمان اسلام سیاسی و ظهور هویت زنانه در دوره پهلوی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سیاست دوره ۴۹ بهار ۱۳۹۸ شماره ۱ 1 - 20

کلیدواژه‌ها: اسلام سیاسی انقلاب روایت زن هویت زنانه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۱۱ تعداد دانلود : ۵۴۳
یکی از پدیده های مهم در ایران معاصر، ظهور گفتمان اسلام سیاسی است. مقاله حاضر می کوشد با بازخوانی اولین و برجسته ترین متون اسلام گرایان یعنی سه نشریه مکتب اسلام، مکتب تشیع و مسجد اعظم به ارائه روایتی مستند از زن سیاسی شده در اسلام سیاسی و نقش سوژگی زنان در انقلاب بپردازد. از این سه نشریه اسلامی، چهار روایت از بازخوانی متون به دست می آید. این چهار روایت به کمک شاخص های شش گانه لوبوف در روش تحلیل روایت، هویتی یکپارچه از زنی به دست می دهد که از پستوی خانه پا بیرون نهاد و به مبارزه علیه سیاست حکومت و هژمونی غالب پرداخت. پرسش اصلی ما این است که چگونه در گفتمان اسلام سیاسی، مفهوم زنانگی تغییر یافت و روایت جدیدی از هویت زنانه ارائه شد. مقاله حاضر می کوشد با تکیه بر روش تحلیل روایت و مفهوم هویت روایتی به این پرسش پاسخ دهد.
۵۲.

تحلیلی آینده پژوهانه از قدرت و نفوذ افراط گرایی اسلامی در جهان اسلام (مطالعه موردی: داعش)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سیاست دوره ۴۹ بهار ۱۳۹۸ شماره ۱ 57 - 74

کلیدواژه‌ها: اسلام افراطی اسلام سیاسی آینده پژوهی جهان اسلام داعش غرب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۴۵ تعداد دانلود : ۴۶۴
بعد از وقایع سال 2010 در جهان اسلام، گستره جدیدی از جریان های افراط گرای اسلامی ظهور یافت که خشونت، درگیری های فرقه ای، تکفیر، بی ثباتی سیاسی و تلاش برای دولت سازی از مهم ترین اقدامات آن است. وسعت و شدت عملیات گروه های افراطی مزبور از جمله داعش به حدی است که سنجش قدرت و نفوذ آنها نزد صاحب نظران روابط بین الملل، از اهمیت خاصی برخوردار است. اما آنچه عمدتاً در این بین از آن غفلت شده، آینده قدرت و نفوذ داعش در جهان اسلام است. از طرفی، آینده پژوهی قدرت و نفوذ داعش، مستلزم بررسی سازه های تاریخی، سیاسی و اجتماعی افراط گرایی اسلامی است. این پژوهش بر این باور است که تقویت افراط گرایی اسلامی بیش از آنکه ناشی از بسترهای اجتماعی و داخلی کشورهای اسلامی باشد، حاصل راهبرد غرب برای مهار «اسلام سیاسی» توسط «اسلام افراطی» است. از این رو، این پرسش مطرح است که آینده نفوذ و قدرت داعش در جهان اسلام چگونه و براساس چه سازوکارهایی تحلیل پذیر است؟ فرضیه این نوشتار بر این بنیاد استوار است که قدرت و نفوذ داعش به طور کامل نابود نخواهد شد و از سوی دیگر چندان نخواهد بود که افراطیون داعش به عنوان یک دولت به رسمیت شناخته شوند. اثبات این فرض براساس تشخیص جایگاه آینده پژوهی در ابعاد و اضلاع قدرت و نفوذ خواهد بود (نوآوری). نوع تحقیق حاضر نظری-کاربردی، رویکرد آن توصیفی- تحلیلی، شیوه گردآوری اطلاعات، کتابخانه ای و اسنادی و روش پژوهش سناریوپردازی است.
۵۳.

پیروزی و ناکامی گفتمان اسلام سیاسی (تجربه ای متفاوت در ایران 1979 و مصر2012)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سیاست دوره ۴۵ تابستان ۱۳۹۴ شماره ۲ 269 - 287

کلیدواژه‌ها: اخوان المسلمین اسلام سیاسی انقلاب اسلامی ایران تحلیل گفتمان مصر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۸ تعداد دانلود : ۴۹۷
گفتمان اسلام سیاسی، در طول حیات خود تجربیات متفاوتی را در کشورهای اسلامی رقم زده که مهم ترین آنها پیروزی انقلاب اسلامی در ایران 1979 و تلاش جنبش اخوان المسلمین مصر برای به دست گیری قدرت به گونه ای دموکراتیک در سال 2012 بوده است. انقلاب اسلامی ایران در سال 1979 به پیروزی رسید و توانست خود را بر ذهن و زبان مردم هژمون سازد؛ اما اخوان المسلمین که سابقه بیشتری در مبارزه دارد، در طول فعالیت خود برای کسب قدرت در مصر و دیگر کشورهای عربی، همواره ناکام بوده است. بررسی چرایی موفقیت انقلاب اسلامی در ایران در سال 1979 و ناکامی جنبش اخوان المسلمین مابین سال های 2012-2014 در مصر، دو قرائت همسان از اسلام سیاسی است که هدف این مقاله است. پرسشی که در این زمینه مطرح می شود این است که تجربه گفتمان اسلام سیاسی در ایران چه نقاط قوتی داشته که جنبش اخوان المسلمین به دلیل نداشتن آنها طی فعالیت سیاسی خود، در دستیابی به قدرت ناکام بوده است. یافته های این مقاله که بر اساس روش تحلیل گفتمان لاکلا و موفه به دست آمده، گویای آن است که جنبش اخوان المسلمین به دلیل تأکید بر دانش التقاطی، نداشتن دال برتری همچون رهبری امام خمینی (ره)، نشانه ای چون ولایت فقیه و ناتوانی در کنترل مراکز ساختاری قدرت همانند ارتش و نیروهای امنیتی پیشین نتوانست در جریان تحولات سیاسی مصر 2012-2013 حاکمیت خود را در عرصه سیاسی مصر حفظ کند و در نتیجه، در مواجهه با بحران های سیاسی و مداخله نظامیان در سیاست ناکام مانده، به حاشیه رفت.
۵۴.

مبانی فکری اصل گرایان اسلامی ایران معاصر (مطالعه موردی: جمعیت فدائیان اسلام)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سیاست دوره ۴۶ بهار ۱۳۹۵ شماره ۱ 211 - 228

کلیدواژه‌ها: اسلام سیاسی اصالت شریعت اصالت تکلیف اصل گرایی اسلامی غرب اندیشی فداییان اسلام

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۵۶ تعداد دانلود : ۲۲۰۱
این مقاله در پی بررسی و مطالعه در زمینه مبانی فکری و اندیشه ای جریان اصل گرایی اسلامی است. تکیه بر شریعت به عنوان منبع اصیل معرفت، تأکید بر تکلیف، اعتقاد به سیاست بر مبنای فقه و موضع گیری علیه دستاوردهای تمدن غرب در حوزه اندیشه اجتماعی به ترتیب مبانی معرفت شناختی، انسان شناختی، رهیافت سیاسی و رویکرد غرب اندیشانه جریان اصل گرایی اسلامی را شکل می دهند. تجزیه وتحلیل مبانی مذکور با تکیه بر آرا، عقاید و اندیشه های فداییان اسلام به عنوان یکی از برجسته ترین و رادیکال ترین مصادیق اصل گرایی اسلامی در ایران معاصر وضوح بیشتری به منطق این نوع اندیشه ورزی بخشیده است. روش تحقیق مورد استفاده نیز عبارت است از روش توصیف نظری و تفسیر متون مرتبط با موضوع از طریق مراجعه به سخنان، نوشته ها و مواضع و اعلامیه های جمعیت فداییان اسلام.
۵۵.

اسلام سیاسی مدرن در ترکیه؛ مطالعه موردی اندیشه و آموزه های سیاسی نجم الدین اربکان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سیاست دوره ۴۸ تابستان ۱۳۹۷ شماره ۲ 289 - 307

کلیدواژه‌ها: اتحاد اسلامی اسلام سیاسی ترکیه ساختار عادلانه نجمالدین اربکان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۰۶ تعداد دانلود : ۴۹۲
نجم الدین اربکان پدر اسلام سیاسی مدرن در سایه دموکراسی در ترکیه است. در حقیقت ایشان در سایه دموکراسی در ترکیه دست به تأسیس احزاب سیاسی مختلفی (مانند حزب نظام ملی، حزب رفاه و حزب فضیلت و ...) می زند و تلاش می کند تا اسلام را دوباره در جامعه ترکیه احیا کند. لیکن پرسش اصلی این پژوهش این است که نسبت میان دین و دولت در اندیشه نجم الدین اربکان چگونه قابل تبیین است؟ شایان یادآوری است که در این نوشتار توصیفی-تحلیلی تلاش شده است تا با ملاحظه چارچوب تحلیلی چهارمرحله ای اسپرینگز، آموزه های اربکان مورد واکاوی و مشاهدات، مسئله شناسی، آرمان شهرسازی و راه حل های او برای نیل به جامعه مطلوب مطالعه و بررسی شود. در صورت بندی کلی از اندیشه اربکان می توان گفت وی فعالیت های نخبگان کمالیستی را مشکل اصلی جامعه ترکیه قلمداد کرده و علت را در دور شدن از گذشته و پیشینه تاریخی جست وجو می کند و می کوشد آرمان شهری ایجاد کند که در آن تغییرات ساختاری و نظام سازی عادلانه بر هر برنامه دیگری اولویت داشته باشد. اربکان راه حل مشکلات و معضلات اجتماعی و سیاسی جامعه ترکیه را در اسلام سیاسی مدرن و منطبق با نیازهای بشر در دوران معاصر، اتحاد مسلمانان و تلاش و جهاد همه جانبه برای پیشرفت و همکاری و معاضدت با رویکردهای سکولار (نه تقابل با آنها) ترسیم می کند.
۵۶.

اسلام سیاسی از منظر علی شریعتی با تکیه بر واقعه عاشورا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سیاست دوره ۴۸ پاییز ۱۳۹۷ شماره ۳ 789 - 808

کلیدواژه‌ها: اسلام سیاسی شهادت عاشورا علی شریعتی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۶۰ تعداد دانلود : ۴۴۱
اهمیت بررسی افکار شریعتی در این است که ضرورت بررسی مضمون فکری او و چگونگی تأثیرگذاریش بر نسل جوان جامعه را هرچه بیشتر بر ما آشکار می سازد. ضرورت بررسی و تبیین ابعاد مختلف اندیشه سیاسی شریعتی در راستای هرگونه پژوهش پیرامون تحولات سیاسی و اجتماعی ایران معاصر به ویژه دهه منتهی به پیروزی انقلاب اسلامی آشکار می شود. برای تحدید موضوع، در نوشتار حاضر وجهه دین اندیشی شریعتی را با تکیه بر حادثه عاشورا با استفاده از روش توصیفی تحلیلی بررسی می کنیم. در این زمینه، پرسش اصلی پژوهش این است که خوانش شریعتی از اسلام سیاسی، به ویژه واقعه عاشورا دارای چه ویژگی هایی بوده است؟ در پاسخ به این پرسش مدعای پژوهش عبارت است از اینکه با توجه به ویژگی نواندیشانه ای که در تفکر دینی شریعتی وجود داشت، می توان خوانش وی از تاریخ اسلام را خوانشی نوآیین خواند که امروزه با عنوان «اسلام سیاسی» شناخته می شود. بر این اساس، این نوشتار در سه محور اصلی بررسی و ارائه خواهد شد: 1. مفهوم شناسی «اسلام سیاسی» و شاخصه های آن در اندیشه سیاسی شریعتی؛ 2. خوانش جدید از تاریخ اسلام به مثابه «اسلام سیاسی» در مجموعه افکار شریعتی؛ 3. تجلی عاشورا به مثابه نماد «اسلام سیاسی» در اندیشه شریعتی.
۵۷.

آسیب شناسی صدور انقلاب اسلامی ایران به اروپا بر اساس نظریه ی گفتمان

نویسنده:
منبع: سیاست و روابط بین الملل سال اول پاییز و زمستان ۱۳۹۶ شماره ۲ 63 - 91

کلیدواژه‌ها: انقلاب اسلامی ایران اروپا نظریه ی گفتمان اسلام سیاسی مدرنیسم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۰ تعداد دانلود : ۳۲۶
مقایسه ی انقلاب ایران با انقلاب فرانسه و روسیه گویای آن است که انقلاب ایران به اندازه ی دو انقلاب دیگر نتوانسته بر کشورهای اروپایی تأثیرگذار باشد. این درحالی است که در ایران انقلابیون از همان ابتدا به دنبال صدور انقلاب خود به بخش های مختلف جهان بودند. سؤالی که مطرح می شود این است که چرا صدور انقلاب از سوی ایران، نتوانسته نتایج مورد انتظار را به همراه داشته باشد؟ برای این منظور از رویکرد گفتمانی لاکلا و موفه استفاده شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد؛ گفتمان انقلاب اسلامی به دلیل عدم دسترسی و عدم اعتبار، که از شاخصه های برتری یک گفتمان می باشد، نتوانسته است به اسطوره سازی دست زند و در نتیجه بازتاب چشمگیری در اروپای غربی داشته باشد. علاوه بر این، مدرنیته ی غربی توانسته با مداخلات هژمونیک، بی قراری ها را مهار و گفتمان خویش را تثیبت نماید. همچنین تداوم هژمونی گفتمان غرب را می توان مرهون برجسته سازی و حاشیه رانی توسّط گفتمان مذکور دانست
۵۸.

بررسی سیاست هویت در دوره معاصر ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مجلس و راهبرد سال بیست و یکم بهار ۱۳۹۳ شماره ۷۷ 71 - 106
تعداد بازدید : ۴۹۵ تعداد دانلود : ۲۷۳
هویت ملی اصلی ترین عامل در انسجام اجتماعی و وفاق ملی در هر جامعه تلقی می شود. هر اندازه یک ملت از هویت محکم تر و منسجم تری برخوردار باشد، به همان اندازه در تحکیم پایه های همبستگی و وفاق اجتماعی موفق تر خواهد بود. عناصر هویت ایرانی از زمان مشروطه تاکنون از سه عنصر تمدن ایران باستان، تمدن اسلامی و تمدن مدرن تشکیل شده است. چیزی که در نگاه موشکافانه به تاریخ معاصر ایران مشخص می شود افراط و تفریط در به کارگیری عوامل هویت ساز سه گانه فوق توسط دولت ها بوده است. به طوری که هیچ گاه شاهد همزیستی مسالمت آمیز عوامل سه گانه در عرصه هویت سازی نبوده ایم. معمولاً دولت ها با به کارگیری یکی از این عناصر به تضعیف دیگر عناصر هویت ساز پرداخته و با رویکردی خصمانه آنها را «دیگری هویت» خود قلمداد می کنند. سئوال مقاله حاضر این است که نوع سیاست هویت از سوی قدرت سیاسی حاکم چه تأثیری بر ساختار احتمالی قدرت سیاسی آینده خواهد داشت؟ این مقاله با اتخاذ رویکردی تحلیلی به تاریخ معاصر ایران در پی آن است که در وهله اول به تأیید وجود این افراط وتفریط در سیاستگذاری از سوی دولت ها در رابطه با این عوامل سه گانه پرداخته و نشان دهد که این عدم تعادل در اعمال عوامل هویت ساز، منجر به بی ثباتی در هویت ملی شده است و در درجه دوم به دنبال تأکید بر این نکته است که نوع سیاست هویت از سوی قدرت سیاسی حاکم تصویر احتمالی قدرت سیاسی آینده را شکل می دهد. راه دستیابی به یک وضعیت باثبات، در کنار نهادن نگاه های کاهش گرایانه و ذاتگرایانه به هویت و در به کارگیری توأمان همه عوامل هویتی و رسیدن به یک اجماع است. به طوری که بتواند همه سلائق مشروع و قابل قبول جامعه را پوشش دهد.
۵۹.

اسلام سیاسی، ایدئولوژی انقلاب اسلامی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: حکومت اسلامی سال بیست و دوم پاییز ۱۳۹۶ شماره ۳ (پیاپی ۸۵) 25-52

کلیدواژه‌ها: ایدئولوژی اسلام سیاسی انقلاب اسلامی ولایت فقیه وضع مطلوب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۸ تعداد دانلود : ۷۷۴
تاریخ معاصر ایران شاهد حضور ایدئولوژی های سیاسی مختلف از جمله لیبرالیسم، سوسیالیسم و ناسیونالیسم در کنار اسلام بوده است. در این نوشتار با اشاره به ایدئولوژی های رقیب، به اسلام به عنوان ایدئولوژی انقلاب اسلامی و دلایل توفیق آن در کامیابی انقلاب اسلامی پرداخته شده است. وجه مشترک ایدئولوژی های مذکور، غیر بومی، وارداتی، مقلدانه و عدم تجانس فکری و فرهنگی آنها با فرهنگ دینی مردم ایران بوده است و ناکامی آنها نیز ناشی از عدم سنخیت و تجانس شان با فرهنگ دینی می باشد. تفکر و اندیشه اسلام، علی رغم افت و خیزها در طول تاریخ، به دلیل داشتن آموزه های تحول آفرین و الهام بخش، مثل رهبری و ولایت فقهای شیعه در عصر غیبت، غیر مشروع دانستن حکومت های جائر و نیز تجانس اندیشه سیاسی تشیع با فرهنگ دینی و ملی مردم ایران، مؤثرترین ایدئولوژی در تحولات تاریخ معاصر ایران بویژه انقلاب اسلامی گردید.
۶۰.

صورت بندی گفتمانی پسااسلام سیاسی در مصر و تونس

نویسنده:
منبع: پژوهش های سیاسی سال ششم تابستان ۱۳۹۵ شماره ۱۷ 52 - 65

کلیدواژه‌ها: جهانی شدن اسلام سیاسی مصر تونس پسااسلام سیاسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۹۵ تعداد دانلود : ۴۸۰
میل بشر و ادیان به جهانی شدن، عمری به درازای انسان دارد اما هم اینک، جهانی شدن، متفاوت از گذشته، از غرب به سوی شرق، جریان دارد و تأثیراتی نه چندان شفاف را دامن زده است. از این رو، گفتمان اسلام سیاسی در اثر مواجهه با جهانی شدن در حوزه مصر و تونس تأثیراتی پذیرفته است. بررسی این تأثیرات، سئوال اصلی مقاله حاضر را تشکیل می دهد. گمانه ماآن است که صورت بندی جدیدی در گفتمان اسلام سیاسی در این کشورها صورت گرفته که در آن، از نشانه ها و دال هایی استفاده می گردد که در گفتمان اسلام سیاسی، مفصل بندی می گردد. غرض،دستیابی به علل اصلی تغییر صورت بندی اسلام سیاسی در دو شخصیت(قرضاوی و غنوشی) و دو حزب (اخوان المسلمین و النهضه) است. تلاش بر این است که با شیوه توصیفی-تحلیلی و با استفاده از ابزارهای کتابخانه (مجموعه وسیعی از داده های زبانی و غیر زبانی از جمله گزارش ها، حوادث تاریخی، مصاحبه ها، سیاست گذاری ها و اعلامیه ها، اندیشه های رهبران و نمایندگان اسلام سیاسی مصر و تونس) در چارچوب نظری روش تحلیل گفتمان، مورد مطالعه قرار گیرد. صورت بندی پسااسلام سیاسی در منازعه و مفاهمه جهانی شدن و اسلام سیاسی، در دو عرصه نظری و عملی دستاورد این مقاله است.