مشارکت عمومی خصوصی

توسعه پروژه های زیرساختی و ارایه خدمات کاراتر و با کیفیت تر از جمله عوامل مهم و حیاتی در رشد و توسعه اقتصادی کشورها به شمار می رود. در این میان بررسی ادبیات موضوع حاکی از ارتباط آزادی اقتصادی با میزان بهره گیری از مشارکت عمومی خصوصی می باشد. در مقاله حاضر به بررسی رابطه میان آزادی اقتصادی و میزان بهره گیری از مشارکت به روش های تلفیقی عمومی خصوصی در 29 کشور در حال توسعه در دوره های 2008-1999 پرداخته است، نشان می دهد. در مورد ایران تنها شاخص حقوق مالکیت دارای رابطه مستقیم و به لحاظ آماری معنادار بوده است و شاخص های آزادی بازرگانی، آزادی سرمایه گذاری، آزادی مالی با مشارکت عمومی خصوصی ارتباط معکوس و به لحاظ آماری معنادار دارند. با این وجود، یافته های این مقاله حاکی از عدم معنادار بودن رابطه بین آزادی کسب و کار، آزادی کسب منافع مالی، اندازه دولت، آزادی پولی، آزادی از فساد و میزان بهره گیری از مشارکت های عمومی خصوصی می باشد

مدل­های مشارکت عمومی ـ خصوصی با روش­های متفاوت بستری را برای تأمین خدمات و زیرساخت­های عمومی با استفاده از ظرفیت­های بخش خصوصی مهیا کرده است. بخش حمل و نقل نیز به عنوان یکی از بخش­های زیربنایی برای توسعه اقتصادی در ایران نیازمند استفاده از مدل­های مشارکت عمومی- خصوصی است. بدین منظور در این پژوهش، ضمن بررسی ادبیات نظری مشارکت عمومی- خصوصی، ابتدا موانع توسعه مشارکت­های این چنینی در بخش حمل و نقل در حوزه­های اقتصادی، زیرساختی، قانونی و اجتـماعی شـناسایی شـده و سـپس با استفاده از روش­های AHP،TOPSIS وSAW به عـنوان روش­های تصمیم­گیری چندمعیاره به اولویت­بندی وتحلیل اهمیت نسبی این موانع پرداخته شده است. نتایج حاصل از سه تکنیک تصمیم­گیری نشان می­دهد، مؤلفه مربوط به محدودیت­های بازار سرمایه و دسترسی به تأمین مالی، مهم­ترین مانع شناخته شده است. با وجود تفاوت جزئی در نتایج روش تاپسیس در رتبه­بندی چند مانع آخر، نسبت به دو روش دیگر، با محاسبه ضریب همبستگی رتبه­ای (اسپیرمن)، فرض صفر (عدم همبستگی بین نتایج) رد شده و با احتمال 99.75% نتایج حاصل از هر سه مدل مشابه یکدیگر می­باشد. نتایج رتبه­بندی موانع توسعه مشارکت­های عمومی خصوصی در این مطالعه می­تواند در سیاستگذاری و تعیین الزامات استفاده از این مدل­ها در حوزه­های حمل­ونقل و سایر حوزه­های زیرساختی مورد توجه قرار بگیرد.

امروزه، با توجه به محدودیت بودجه دولتی در تأمین مالی پروژه های حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات، استفاده از مشارکت عمومی خصوصی می تواند بسیار راهگشا باشد. همچنین با توجه به صرف بودجه های کلان و زمان طولانی برای اجرای این پروژه ها نیل به اهداف اصلی پروژه و حصول موفقیت در این پروژه ها از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. نیز به علت اینکه پروژه های مشارکت عمومی در بخش فناوری اطلاعات و ارتباطات ممکن است در طول حیات خود با ریسک های متنوع مواجه شوند که اهداف اصلی پروژه را تحت تأثیر قرار دهند شناسایی و ارزیابی ماهیت ریسک ها ضروری به نظر می رسد. در این نوشتار سعی شده است، پس از تبیین ویژگی های این قراردادها و ریسک های موجود در استفاده از آن ها، به خطرات استفاده از قراردادهای مشارکت عمومی خصوصی در بخش فناوری اطلاعات پرداخته شود و نحوه مدیریت این ریسک ها نیز تشریح شود.

امروزه مشارکت عمومی خصوصی از سوی سیاست گذاران بخش سلامت به عنوان یک انتخاب مناسب برای اجرای برنامه های درمانی و بهداشتی مورد توجه قرار گرفته است. در فرایند پیاده سازی مشارکت عمومی خصوصی عوامل گوناگونی نقش دارند. این پژوهش با هدف شناسایی عوامل کلیدی موفقیت در اجرای پروژه های مشارکت عمومی خصوصی در صنعت داروی ایران انجام می شود. روش پژوهش مورد استفاده، تحلیل تم و جامعه آماری این پژوهش 14 نفر از خبرگان و مدیران عامل در سازمان های دولتی و شرکت های خاص فعال در صنعت داروست که به صورت هدفمند انتخاب می شوند و به صورت نیمه ساختاریافته مورد مصاحبه قرار می گیرند. دستاورد اصلی این پژوهش، شناسایی عوامل کلیدی موفقیت در نه دسته کلی است: 1. چارچوب قانونی و دستورالعمل شفاف؛ 2. شرایط پایدار اقتصاد کلان؛ 3. ارزیابی و تخصیص متناسب ریسک؛ 4. حمایت و ضمانت های دولتی؛ 5. ذهنیت دولت و جامعه به بخش خصوصی؛ 6. انتخاب شریک مناسب؛ 7. تعهد و اعتماد قوی؛ 8. اهداف و برنامه های مشخص؛ و 9. نظارت مستمر، که هر یک ابعاد مختلفی دارند.

نیازهای جدید شهری و توسعه شهرها، دولت ها را با مشکل کمبود منابع مالی جهت تامین خدمات شهری مواجه کرده است که این مسئله موجب ایجاد شکاف میان عرضه و تقاضای زیرساخت ها شده است. این موضوع در زمینه تامین مالی پروژه های شهری از دید بخش عمومی و به طور خاص شهرداری ها اهمیت یافته است. مشارکت عمومی خصوصی (PPP) یکی از مدل های تامین زیرساخت است که در چند دهه اخیر دولت ها بر روی آن متمرکز شده اند. باتوجه به اینکه این نوع از مدلها در مراحل مختلف انجام پروژه دارای پیچیدگی های قابل توجهی هستند و روابط حاکم بر آن بلندمدت است، شناخت عوامل موثر بر آن و نهادهای مرتبط با آن اهمیت می یابد. در این مطالعه با بررسی کانال های موثر بر PPP و نیز تحلیل اقتصادسنجی به روش تابلویی عوامل موثر بر مشارکت عمومی خصوصی در کشورهای منتخب مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج مدل اقتصادسنجی پژوهش نشان دهنده تاثیرگذاری مثبت بدهی دولت، بزرگی حجم بازار، ثبات اقتصادکلان، نظام حقوقی قوی بر میزان انجام پروژه های مشارکت عمومی خصوصی است.

این پژوهش کیفی به دنبال کشف و تبیین الگوی تامین مالی تعاونی ها برای حضور در مشارکت های عمومی خصوصی با بهره گیری از نظریه داده بنیاد است . بدین منظور 10 مصاحبه نیمه ساختار یافته تخصصی با خبرگان و یک مطالعه مجزا شده است.. داده ها با استفاده از روش کد گذاری تحلیل شدند و روایی و پایایی آن ها از طریق سه معیار قابل قبول بودن، قابلیت اطمینان و تایید پذیری به دست آمد. براساس یافته های پژوهش، در مورد شیوه های نوین تامین مالی جهت حضور تعاونی ها در مشارکت های عمومی و خصوصی شیوه های مشتمل بر استفاده از اوراق منفعت تعاون ، فاینانس ، تامین مالی جمعی و استقراضی است و نتایج بدست آمده از مصاحبه ها در باب کارآمدی و یا ضعف هر کدام از این شیوه ها می باشد . از میان رویکردهای مستخرج برای جذب سرمایه در تعاونی ها بهترین رویکردهای ممکن مشتمل بر استفاده از اوراق منفعت تعاون و تامین مالی جمعی است، این دو نوع تامین مالی دارای بیشترین امتیاز از منظر خبرگان و نقاط ضعف کمتر نسبت به سایر روش های تامین مالی بوده و از منظر بهره وری و حضور در زیر ساخت های کشور مناسب می باشد.

در تبیین ماهیت مشارکت عمومی خصوصی در جستجوی پاسخ به این سوال بوده ایم که مشارکت عمومی خصوصی در قالب کدام عمل حقوقی قرار میگیرد، تابع حقوق اداری است یا خصوصی و حامل چه خصایصی است که آن را متمایز میکند، با تبیین مفهوم مشارکت، تعریف قرارداد دولتی ، اداری و مشارکت عمومی خصوصی، نسبت قرارداد مشارکت عمومی خصوصی با قراردادهای اداری و مدنی بررسی شد و نهایتاً حاصل این بود که مشارکت عمومی خصوصی با وجود اینکه به سبب ذات عمومی بودن موضوع و یکی از طرفین قرارداد مشمول محدودیت هایی است ولی نمیتوان آنها را کاملا ًمستقل از قواعد عمومی حاکم بر قراردادهای خصوصی دانست بنابراین با وجود اینکه عقد معین نیستند دارای ماهیتی خاص بوده حد وسطی برای قراردادهای عمومی و قراردادهای خصوصی محسوب میشوند.

از مهمترین شاخص های توسعه اقتصادی در یک کشور برنامه ریزی منطقه ای جهت ساخت پروژه های زیربنایی می باشد. قراردادهای مشارکت عمومی- خصوصی (PPP)، راهکاری مناسب برای غلبه بر محدودیت ها در اختیار دولت ها قرار می دهد، اما به دلیل پیچیدگی ها، مدت زمان طولانی و عدم قطعیت های بالا، این روش قراردادی ریسک های زیادی را به همراه دارد. از اینرو هدف اصلی تحقیق شناسایی، ارزیابی و اولویت بندی مهمترین ریسک های موجود در پروژه های PPP با مطالعه موردی در پروژه های آزادراهی ایران می باشد. در مقاله حاضر، با مطالعه عمیق ادبیات تحقیق و بکارگیری روش دلفی، مهمترین ریسک های پروژه های مشارکت عمومی – خصوصی، شناسایی شدند سپس آنالیز کیفی جهت تعیین ریسک های با اهمیت انجام و مدل ارزیابی ریسک با استفاده از ترکیب تکنیک های تصمیم گیری چندمعیاره فازی توسعه داده شده است. نتایج تجزیه و تحلیل کمی ریسک با استفاده از روش FAHP نشان داد که ریسک های سطح اول در هفت رده مختلف از جمله ریسک اقتصادی و تأمین مالی، ساخت، عملیاتی، قانونی، سیاسی، سایر ریسک ها و ریسک های دولتی به ترتیب بیشترین تأثیر را در این نوع پروژه ها به خودشان اختصاص داده اند. همچنین، نتایج رتبه بندی زیرمعیارها نشان داد که هزینه های تأمین مالی بالا، کیفیت عملکرد و استانداردها، عدم زیرساخت های پشتیبانی بیشترین تأثیر را در این پروژه ها دارند. سرانجام، نتایج شاخص شباهت FTOPSIS نشان داد که طبق نظر کارشناسان پروژه، پروژه های A (آزادراه اصفهان - شیراز)، B (آزادراه سلفچگان - اراک) و C (آزادراه خرم آباد - اراک) به ترتیب تاثیرپذیری بیشتری را از ریسک ها داشته اند. نتایج این تحقیق به تقویت قابلیت های کشورهای در حال توسعه برای مدیریت ریسک در پروژه های مشارکت عمومی- خصوصی آزادراهی کمک می کند.

هدف: تأمین مالی در زنجیره تأمین بهداشت و درمان همواره با چالش روبه رو بوده و چالش های این صنعت باتوجه به تورم و مشکلات مالی دولت، افزایش یافته است. یکی از مهم ترین شیوه های تأمین مالی در زنجیره تأمین بهداشت و درمان مشارکت عمومی خصوصی است؛ درنتیجه، شناسایی رانه های این شیوه تأمین مالی اهمیت دارد. باتوجه به خلأ پژوهشی درزمینه شناسایی رانه ها در این زنجیره تأمین، مدل سازی و تحلیل سناریوی آنها، پژوهش حاضر به منظور پوشش این خلأ پژوهشی انجام شده است. روش: این پژوهش در دو مرحله کیفی و کمی انجام شده است. در مرحله کیفی با مصاحبه نیمه ساختاریافته و تحلیل تماتیک رانه ها شناسایی و در مرحله کمی، از پرسشنامه پژوهشگر ساخته استفاده شد. درنهایت، نگاشت شناختی فازی، مدل سازی و تحلیل سناریوی رانه ها انجام شد. یافته: نتایج مرحله کیفی بیانگر 23 رانه است که در قالب 8 دسته گروه بندی شد. نتایج نگاشت شناختی فازی بیانگر مستقل بودن رانه «انتقال ریسک» و وابسته بودن رانه «سود» و بالاترین درجه مرکزیت رانه «ارتقای سخت افزار» است. تحلیل سناریوهای روبه جلو و روبه عقب بیانگر اهمیت بالای رانه های «مدیریت دارایی و تأمین مالی» و «ارتقای زیرساخت» است. باتوجه به یافته های پژوهش، تدوین نقشه راه توسعه زیرساخت ها، پرداخت باتوجه به کیفیت و تعیین ضریب تصحیح برای ارتقای رانه های مهم پیشنهاد شد. نوآوری: این پژوهش باتوجه به بررسی رانه های تأمین مالی ازطریقِ مشارکت عمومی خصوصی در سطح زنجیره تأمین بهداشت و درمان، مدل سازی آنها و تحلیل سناریوی آنها نوآوری دارد.