مطالب مرتبط با کلیدواژه

تربیت اسلامی


۴۱.

مبانی انسان شناختی پرورش جسمانی کودکان در تربیت اسلامی با تأکید بر نقش بازی های فیزیکی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: انسان‌شناسی پرورش جسمانی تربیت اسلامی بازی های فیزیکی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۵۲ تعداد دانلود : ۳۹۶
هدف پژوهش حاضر تبیین مبانی انسان شناختی پرورش جسمانی کودکان در تربیت اسلامی با تأکید بر نقش بازی های فیزیکی است. امروزه بازی های تمرکزیافته بر ذهن که بیشتر در قالب بازی های دیجیتال و الکترونیکی عرضه و از آن ها باعنوان بازی های رایانه ای یاد می شود، در عمل باعث شده اند تا علاقه کودکان به بازی ها و تحرکات فیزیکی و جسمی کاهش پیدا کند. این در حالی است که در تربیت اسلامی بر نقش پراهمیت بازی به ویژه بازی های فیزیکی کودکان تأکید شده است. به همین دلیل این پژوهش بااستفاده از روش توصیفی تحلیلی درصدد تبیین مبانی انسان شناختی پرورش جسمانی کودکان در تربیت اسلامی با تأکید بر نقش بازی های فیزیکی است. نتایج این پژوهش نشانگر آن است که با مفروض قرار دادن جایگاه و اهمیت پرورش جسمانی کودکان در تربیت اسلامی، مبانی انسان شناختی خاصی قابل شناسایی و تبیین است. این مبانی عبارتند از ترکیب کودک انسان از جسم و روح و تأثیر متقابل جسم و روح بر یکدیگر در فرایند رشد کودک به سمت کمال، تدریجی بودن رشد جسم و روح کودک و نقش ابزاری جسم در پرورش روح که از کودکی آغاز می شود. بدین سان ضرورت توجه جدی برنامه های تربیتی بر نقش پرورش جسمانی کودکان تأکید می شود. ملاحظه مبانی انسان شناختی یاد شده در برنامه ریزی های تربیتی، علاوه بر تأمین سلامت جسمانی کودکان، زمینه را برای تقویت و پرورش روحی و معنوی آنان در آینده فراهم می سازد.
۴۲.

روش شناسی اخلاقی تشریع و اجرای حدود در اسلام(مقاله ترویجی حوزه)

کلیدواژه‌ها: روش شناسی اخلاقی تربیت اسلامی تربیت تدریجی تشریع حدود اجرای حدود

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۲ تعداد دانلود : ۲۷۶
اسلام در مواجهه با برخی جرائم، راه هایی را در نظر گرفته که یکی از آنها، قوانین کیفری است. این قوانین، بر پایه تربیت افراد و اجتماع صورت می گیرد و دارای مراحل متعددی است. از جمله آنها، گذراندن مقدماتی است که در مقام قانون گذاری باید طی شود. پس از این مقدمات، نوبت به اجرای حدود می رسد که دارای الزامات اخلاقی مخصوص به خود است. این پژوهش، تلاش می کند تا با تحلیل روش اسلام در معرفی و چگونگی طی مقدمات تربیتی و پس از آن، تشریع حدود، الگویی مناسب از روش قانون گذاری ارائه کرده، با روش شناسی اجرای حدود در اسلام، بایسته های اخلاقی انجام حدود را تشریح و تحلیل کند. نتایج به دست آمده در اصل پیشگیری، درمان، تربیت تدریجی در مرحله تشریع حدود، از طریق آگاهی به انسان ها مناسب است. همچنین، اصل تربیت، توجه به حقوق و شرایط مجرم و بخشش اسلامی، در مرحله قانون گذاری اسلامی و اجرای حدود، از دیگر نتایج آن به شمار می رود.
۴۳.

شاخصه ها ی انسان دانشگاهی متعهد (استاد دانشگاه) ازمنظر تربیت اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: انسان متعهد انسان دانشگاهی متعهد شاخصه ها ی انسان دانشگاهی متعهد تربیت اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۲۶ تعداد دانلود : ۲۴۸
این پژوهش با هدف تبیین شاخصه ها ی انسان دانشگاهی متعهد (استاد دانشگاه) ازمنظر تربیت اسلامی انجام شده است. بدین منظور، چهار محور اساسی ماهیت، آفرینش، هدف از زندگی و طبیعت انسان در شکل گیری نظام ها ی مختلف انسان شناسی از دیدگاه ها ی مختلف و خاصه اندیشه و تربیت اسلامی بررسی شده است. در تربیت اسلامی، به ازای شایستگی ها و برتری ها ی انسانی، تعهداتی نیز بر ذمه وی خواهد بود. وفای به تعهدات، وظیفه و پاسخی در مقابل تفوق ها ی نامبرده است. در تربیت اسلامی، انسان متعهد باید علاوه بر دانستن تعهدات، نسبت به آنها با التزامی درونی، عامل باشد . مصادیق تعهد در شاخصه ها ی رابطه انسان با خدا، خود، خلق و خلقت جلوه گر می شود. ذیل هرکدام از روابط یادشده، مؤلفه ها یی برای انسان متعهد احصا شده است که نشان دهنده شاخصه ها ی انسان دانشگاهی ازمنظر تعلیم وتربیت اسلامی است. روش بررسی این مقاله توصیفی تحلیلی است.
۴۴.

تبیین اهداف تربیت اسلامی نوجوانان با رویکرد مسئولیت پذیری(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: تربیت اسلامی نوجوان مسئولیت پذیری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۴۱ تعداد دانلود : ۵۲۲
از نیازهای اساسی انسان برای شناخت و قرارگیری در مسیر صحیح تربیت و پذیرش مسئولیت در زندگی، آشنایی با هدف است. زیرا بدون شناخت هدف امکان انحراف از مسیر صحیح تربیت وجود دارد. ازهمین رو، اولین شرط هماهنگی فعالیت های تربیتی، داشتن هدف است که می باید برنامه ها و فعالیت های مربوط را هدایت کند. لذا ضروری است که برنامه ریزان تعلیم وتربیت، هدف از تربیت متربیان را مشخص نمایند. زیرا اهداف تربیت در هر مکتبی، کمال مطلوب آدمی است و تمام فعالیت های او متأثر از آنهاست. پژوهش حاضر به منظور تدوین اهداف تربیت اسلامی نوجوانان باتأکیدبر رویکرد مسئولیت پذیری انجام شده است که ازنظر هدف، کاربردی و ازنظر روش، تحلیل محتوای کیفی است. جامعه آماری قرآن و روایات (شامل کتاب های منبع در زمینه حدیث و روایت) است. در این پژوهش ابتدا داده های موردنیاز از بررسی متون اسلامی استخراج شد. سپس تحلیل داده ها در سه مرحله ی کدگذاری باز، محوری و انتخابی انجام گرفته و در مراحل بعد مقوله بندی، یکپارچه سازی و پالایش انجام شده و مقوله مرکزی به نام «اهداف تربیت اسلامی نوجوانان با رویکرد مسئولیت پذیری» حاصل شد. یافته های تحقیق حاکی از آن بود که مهم ترین اهداف تربیت اسلامی با رویکرد مسئولیت پذیری عبارتند از: اهداف اعتقادی شامل: پرستش و عبادت خدای یگانه (ادای فرایض، تقوا، سپاس گزاری)؛ اهداف اقتصادی شامل: روحیه کار و معاش، انفاق؛ اهداف فرهنگی شامل: خودباوری، مشارکت و همکاری در فعالیت های گروهی، پاسداری از قداست و روابط خانواده، تعاون، روحیه امر به معروف و نهی ازمنکر به عنوان وظیفه ای همگانی، تقویت روحیه نظم و انضباط؛ اهداف علمی آموزشی شامل: تقویت روحیه تعقل، تحقیق و تفکر، پرورش روحیه تعلیم وتعلم مستمر، پرورش روحیه مشارکت و همکاری در فعالیت های گروهی و پرورش روحیه کتابخوانی و مطالعه.
۴۵.

مبانی انسان شناختی پرورش جسمانی کودکان در تربیت اسلامی با تأکید بر نقش بازی های فیزیکی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: انسان شناسی پرورش جسمانی تربیت اسلامی بازی های فیزیکی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۹۵ تعداد دانلود : ۲۶۳
هدف پژوهش حاضر تبیین مبانی انسان شناختی پرورش جسمانی کودکان در تربیت اسلامی با تأکید بر نقش بازی های فیزیکی است. امروزه بازی های تمرکزیافته بر ذهن که بیشتر در قالب بازی های دیجیتال و الکترونیکی عرضه و از آن ها باعنوان بازی های رایانه ای یاد می شود، در عمل باعث شده اند تا علاقه کودکان به بازی ها و تحرکات فیزیکی و جسمی کاهش پیدا کند. این در حالی است که در تربیت اسلامی بر نقش پراهمیت بازی به ویژه بازی های فیزیکی کودکان تأکید شده است. به همین دلیل این پژوهش بااستفاده از روش توصیفی تحلیلی درصدد تبیین مبانی انسان شناختی پرورش جسمانی کودکان در تربیت اسلامی با تأکید بر نقش بازی های فیزیکی است. نتایج این پژوهش نشانگر آن است که با مفروض قرار دادن جایگاه و اهمیت پرورش جسمانی کودکان در تربیت اسلامی، مبانی انسان شناختی خاصی قابل شناسایی و تبیین است. این مبانی عبارتند از ترکیب کودک انسان از جسم و روح و تأثیر متقابل جسم و روح بر یکدیگر در فرایند رشد کودک به سمت کمال، تدریجی بودن رشد جسم و روح کودک و نقش ابزاری جسم در پرورش روح که از کودکی آغاز می شود. بدین سان ضرورت توجه جدی برنامه های تربیتی بر نقش پرورش جسمانی کودکان تأکید می شود. ملاحظه مبانی انسان شناختی یاد شده در برنامه ریزی های تربیتی، علاوه بر تأمین سلامت جسمانی کودکان، زمینه را برای تقویت و پرورش روحی و معنوی آنان در آینده فراهم می سازد.
۴۶.

غایت تربیت از دیدگاه اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: اهداف تربیتی هدف غایی رضوان الله تربیت اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۶۰ تعداد دانلود : ۵۹۳
هدف غایی در تعلیم و تربیت اسلامی از جایگاه ویژه ای برخوردار است. متخصصان تعلیم و تربیت اسلامی اهداف متفاوتی را به عنوان هدف غایی مطرح کرده اند؛ اهدافی چون قرب الی الله، حیات طیبه، خلیفه الله، فناء فی الله و رضوان الله را به عنوان هدف غایی تربیت اسلامی مطرح کرده اند، در حالی که هدف غایی یکی بیش نیست. سؤال این است که براساس آیات و روایات، هدف غایی تعلیم و تربیت اسلامی کدام یک از این اهداف است. این پژوهش با روش تحلیل و تفسیر آیات و روایات و دیدگاه علمای اخلاق درصدد بررسی هدف غایی تربیت از دیدگاه اسلامی است. نتایج تحقیق حاکی از این است که تعلیم و تربیت اسلامی تنها یک هدف غایی دارد و آن عبارتست از رضوان الله. موارد دیگر یا در طول این هدف هستند و یا از اهداف کلی تربیت اسلامی در ابعاد و حیطه های مختلف تربیت عبادی، دینی، اجتماعی و... هستند.
۴۷.

تربیت اسلامی ، ضرورت فراموش شده دانشگاه آزاد اسلامی(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

کلیدواژه‌ها: تعلیم و تربیت تربیت اسلامی دانشگاه اسلامی اسلامی کردن دانشگاه ها

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۱ تعداد دانلود : ۱۷۳
علیرغم گذشت سه دهه از انقلاب فرهنگی، در مورد مفاهیمی چون «اسلامی کردن دانشگاهها» و «دانشگاه اسلامی» به نظر می رسد هنوز اجماع نظر متقن و مدونی بین سیاست گذاران و متولیان فرهنگ عمومی به ویژه حوزه تعلیم و تربیت کشورمان بوجود نیامده است. برآیند برداشت های متفاوت از «اسلام» و «دانشگاه اسلامی» منجر به ابهام و معطل ماندن موضوع اسلامی شدن دانشگاهها در عمل شده است. همچنین اسلامی کردن دانشگاه بدون توجه به اسلامی شدن مدارس که معلول «تربیت اسلامی» از دوره پیش دبستانی تا پایان دبیرستان می باشد، بحثی ناقص به نظر می آید. این نوشتار دو موضوع برداشت های ناصحیح از مفهوم اسلامی کردن دانشگاهها و همچنین عدم توجه به «حوزه های مختلف تربیت اسلامی» در مراکز آموزشی به ویژه دانشگاهها را نقد و بررسی نموده است. شیوه تحقیق این مقاله به صورت توصیفی- تحلیلی و استفاده از روش استنادی (کتابخانه ای) می باشد.
۴۸.

مهمترین روش های تربیت از دیدگاه قرآن کریم

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: روش تربیت روش تربیتی تربیت اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۰۸ تعداد دانلود : ۷۱۳
قرآن کریم، تنها نسخه تربیت و هدایت الهی است که توسط جبرئیل امین بر پیامبر اکرم (ص) نازل شد تا به مردم راه و رسم درست زندگی را بیاموزد. آنچه مسلم است این است که برای رسیدن به هدف که همان تربیت انسانهاست نیاز به روشهایی است که دستیابی به هدف را ممکن میکند. در قرآن کریم نیز خداوند متعال از روشهایی برای تربیت مردم استفاده کرده است. مثال این روشها، مثال ابزار است در دست انسان که بهرهبرداری از آن رسیدن به مقصود را آسان کرده و او را از تحیر و سرگردانی در این راه رهایی میدهد. طبق تحقیقات انجامشده، تربیت از دیدگاههای مختلف روانشناسی، جامعهشناسی، اسلامی و... بررسی شده و هر یک روشهایی را برای آن مطرح کردهاند. مهمترین روشهایی که قرآن برای تربیت مطرح میکند عبارتاند از روش ایجاد عشق بزرگتر، روش داستانسرایی، روش معرفی الگوهای مثبت، روش دعوت به تفکر، روش برخورد محبتآمیز و... . در این مقاله از کتب روانشناسی، قرآنی و کتب و مقالاتی که در رابطه با تربیت قرآنی نگاشته شده، استفاده شده است.
۴۹.

طراحی چارچوب برنامه درسی تربیت جنسی بر اساس مبانی تربیت اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: تربیت جنسی برنامه درسی دوره نوجوانی مبانی تربیت اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۶۷ تعداد دانلود : ۷۲۸
هدف از انجام این پژوهش طراحی و اعتباربخشی برنامه درسی تربیت جنسی براساس مبانی قرآن و روایات معصومین(ع) برای دوره متوسطه بوده است. به منظور تحقق هدف از راهبرد کیفی با رویکرد آمیخته(کیفی؛ روش تحلیل محتوای استقرایی و کمی؛ روش توصیفی-پیمایشی) استفاده شد .حوزه پژوهش در بخش کیفی شامل کتب، مقالات و متون اسلامی مرتبط با تربیت جنسی از جمله متون و منابع اصیل اسلامی چون)نرم افزار(قرآن کریم و بسته محتوایی)نرم افزار(جامع الاحادیت بوده است که براساس نمونه گیری هدفمند، احادیث و روایاتی که با تربیت جنسی مرتبط بوده اند انتخاب و به طور عمیق مورد مطالعه و به طور مستمر مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. در بخش اعتباربخشی جامعه مورد مطالعه متخصصان حوزه علوم تربیتی، روان شناسی و معارف اسلامی که دانش و بینش حرفه ای در حوزه تربیت جنسی داشته بوده اند. ابتدا براساس مبانی قرآن و روایات معصومین هفت مقوله اصلی شامل: توجه به غریزه جنسی به عنوان یک نیاز، ازدواج راه طبیعی و پذیرفته شده، پاسخ دهی به غریزه جنسی، معاشرت و تعامل شایسته زن و مرد)با جنس مخالف(، عفت و پاک دامنی، رعایت حریم روابط در ارتباطات خانوادگی و اجتماعی، پرهیز از نابهنجاری جنسی و تولید نسل استخراج گردید. براساس مقوله های اصلی استخراج شده در عنصر اهداف برنامه درسی تربیت جنسی برای سه بعد شناختی، عاطفی و مهارتی دوازده هدف استنباط گردید و نیز برای رئوس محتوای کتب درسی پنج محور اصلی و بیست و شش عنوان مطرح شد. برای روش های یاددهی –یادگیری روش های مستقیم با چهار نوع روش و روش های غیرمستقیم با پنج روش یاددهی-یادگیری پیشنهاد شد. همچنین برای ارزشیابی برنامه درسی تربیت جنسی با تاکید بر ارزشیابی کل برنامه درسی و نیز ارزشیابی برنامه درسی تجربه یا کسب شده، مقوله ها معرفی گردید.
۵۰.

بررسی تحلیلی مبانی اسلامی نوع دوستی به عنوان یک هدف تربیتی(مقاله پژوهشی حوزه)

کلیدواژه‌ها: نوع دوستی محبت ورزی هدف تربیتی تربیت اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۲۲ تعداد دانلود : ۶۸۲
بحث و بررسی درباره اهداف تربیت از رسالت های اصلی فلسفه تعلیم و تربیت است. با توجه به همزادی قدیمی «تربیت» و «دیانت» و همچنین اهمیت و نقش دین در زندگی انسان، دین و آموزه های دینی به عنوان یکی از منابع اصلی استخراج اهداف تربیت در جوامع مذهبی محسوب می شود. بنابراین، ضروری است تا در جوامع مذهبی، اهداف تربیتی از منظر مبانی دینی نیز بحث و بررسی شود. پژوهش حاضر درصدد است تا نوع دوستی را به عنوان یک هدف در تربیت اسلامی به شیوه تحلیلی استنتاجی بررسی کند. بدین منظور، ضمن تبیین مفهوم «نوع دوستی» و همچنین تبیین رابطه نوع دوستی با تعلیم و تربیت، معنویت و دین داری، مشخص می گردد که نوع دوستی در اسلام بر کدام پیش فرض های هستی شناختی، انسان شناختی، معرفت شناختی و ارزش شناختی مبتنی است. ازاین رو، مبانی مذکور با مراجعه به شماری از آیات قرآن، سنت پیامبرˆ و ائمه اطهار‰ (در قالب احادیث و روایات آنان) و همچنین آراء برخی اندیشمندان اسلامی تجزیه و تحلیل شد و در نهایت، نشان داده شد که این مبانی از نوع دوستی به عنوان یک هدف در تربیت اسلامی حمایت می کند.
۵۱.

اصول تربیت توحیدی در دوره کودکی (مرحله تأدیب)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: توحید تربیت توحیدی تربیت اسلامی کودکی تأدیب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۶۷ تعداد دانلود : ۵۳۹
هدف از این پژوهش بررسی و استخراج اصول تربیت توحیدی در هفت سال دوم زندگی فرد است. این پژوهش با استفاده از روش های توصیفی، تحلیلی و استنتاجی به واکاوی متون اسلامی در رابطه با تربیت توحیدی در هفت سال دوم زندگی که در تعالیم دینی از آن با عنوان «دوره تأدیب» نام برده می شود پرداخته است. در این دوره کاهش خود محوری وپدیدآیی روحیه اطاعت پذیری و توسعه نسبی مؤلفه های معرفتی، عاطفی و عملی، زمینه را برای آغاز آموزش رسمی فراهم می آورد. در این پژوهش تربیت توحیدی با هدف بسترسازی و ایجاد آمادگی روحی و روانی در کودک به منظور ایجاد مبنایی برای استقرار و بنیان نهادن نگرش توحیدی در دیگر مراحل رشد، در سه بعد شناختی، عاطفی و ارادی (عمل) مورد بررسی قرار گرفت که از مهم ترین یافته های آن می توان به مواجهه با مفهوم واقعی زندگی، زمینه سازی درک مقدماتی مفهوم عبودیت، اثبات استدلالی وجود خدا، آشنایی کودک با صفات جمالی و جلالی خدا، شناخت خداوند از طریق سیر آفاقی، شکل گیری محبت مبتنی بر شناخت، پرورش احساس مسئولیت درباره خدا، پرورش و ارتقای گرایشات درونی انسان، تشویق کودک به رابطه با خدا، ایجاد آمادگی لازم برای مواجهه با تکالیف الهی، آموزش عملی و متعهدانه مفاهیم دینی و ارتباط با گروه ها و اجتماعات مذهبی اشاره نمود.
۵۲.

بررسی دیدگاه تربیتی شهدای جنگ تحمیلی استان کرمانشاه به استناد وصیت نامه آنها(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۴۹۷ تعداد دانلود : ۸۰۴
وصیت نامه شهدا، متفاوت با مفهوم معمول وصیت نامه، آرمان ها، عقاید و همچنین توقعات نویسنده از جامعه و نسل آینده را با خود به همراه دارد. شهدا آنچه باید باشد را در مقابل آنچه هست، طلب دارند. به همین دلیل، در آثار مکتوب آنان، نقشه راه در ابعاد مختلف مطرح است. تربیت نیز به عنوان یکی از ابعاد رشد و بالندگی انسان در وصیت نامه شهدا نمود قابل تأملی دارد. استخراج دیدگاه تربیتی شهدا به نوعی هم اَدای دَین است و هم برای روشن کردن دغدغه های تربیتی آنان و کاربرد آن به عنوان بخشی از برنامه درسی، ضرورت دارد. مقاله حاضر برگرفته از پژوهشی از نوع اسنادی و به شیوه تحلیل محتوا عمقی، در جهت تحلیل وصیت نامه های شهدای استان کرمانشاه با هدف دستیابی به دیدگاه تربیتی آنان نوشته شده است. برای واکاوی این دیدگاه، دو مسیر دنبال شده است: نخست، آگاهی از نظرات تربیتی شهدا که به صورت صریح بیان شده است؛ دوم، آشنایی با شخصیت تربیت یافته شهدا که با استناد بر اظهارنظرها، توصیه ها و شرح کارهای انجام شده آنها در متن وصیت نامه میّسر است. هر موضوع تربیتی در وصیت نامه یک گزاره محسوب می شود و جان کلام هر گزاره نیز یک کلیدگزاره، و از مجموع کلیدگزاره ها برای هر پرسش، یک کدنامه معکوس به دست آمده است. یافته ها، حاکی از این است که دیدگاه تربیتی شهدا بسیار نزدیک به آموزه های تربیتی اسلام و هدفمند است. به طور کلی، در تبیین دیدگاه تربیتی شهدا موارد مستخرج از وصیت نامه ها مطابق با تربیت اسلامی، مفاهیم لازم را برای نتیجه گیری و تفسیر فراهم کرده است
۵۳.

مطالعه و تحلیل اصل تفاوت های فردی در تربیت از دیدگاه مفسران قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: اصل تفرد تفاوت های فردی مفسران قرآن تربیت اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۵۵ تعداد دانلود : ۴۲۱
هر انسانی نسخه ای منحصر به فرد است و در عالم وجود هیچ دو انسانی با ویژگی های کاملا یکسان یافت نمی شوند. اندیشمندان حوزه تربیت، تفاوت های فردی را با عنوان "اصل تفرد" بیان داشته اند و این اصل از جمله اصولی است که اکثرا به آن توجه داشته اند. در قرآن کریم آیاتی که به این موضوع اشاره داشته اند، گاهی جز مبانی تربیت و گاهی جز اصول تربیت است. این مقاله با روش توصیفی و تحلیل مفهوم، آیاتی را که به این مقوله اشاره داشته استخراج نموده و دیدگاه مفسران قرآن را مورد مطالعه و تحلیل قرار داده است. اندیشمندان حوزه تربیت اسلامی اشاره ای بسیار گذرا به برخی از آیات داشته اند در حالی که قرآن کریم به تفاوت های فردی میان انسانها که شامل تفاوت های جسمی و روحی و اجتماعی است، صحه گذاشته است و این تفاوت ها را طبقه بندی نموده است و آن را از ویژگی های نظام آفرینش و در برخی موارد آزمایش بندگان معرفی کرده است.
۵۴.

انسان از آغاز تا انجام بازنگاهی به بنیان های انسان شناختی تربیت اسلامی در اندیشه علامه طباطبائی (ره)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: علامه طباطبایی (ره) بنیان انسان شناسی تربیت اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۳۳ تعداد دانلود : ۲۶۵
هدف پژوهش حاضر، بازشناسی و بازنگاری بنیان های انسان شناختی تربیت اسلامی در اندیشه علامه طباطبائی (ره) است. این تحقیق از نوع کاربردی، روش آن تحلیلی- استنباطی و روش تجزیه و تحلیل اطلاعات تحلیل محتوای کیفی از نوع قیاسی است و داده ها به روش کتابخانه ای گردآوری شده است. این تحقیق به این سؤال پاسخ داده است: بنیان های انسان شناختی تربیت اسلامی در اندیشه علامه طباطبائی (ره) کدامند؟ ابتدا تحقیق با ایضاح مفاهیمی چون «بنیان»، «انسان شناسی»، «تربیت» و «تربیت اسلامی» آغاز گردید و سپس این نتایج بدست آمد: بنیان های ناظر به حیات دنیوی انسان (زینت بودن امور دنیا؛ حمل امانت از سوی انسان؛ هدایت عمومی انسان ها توسط خداوند متعال؛ حتمی بودن مرگ انسان)؛ بنیان های ناظر به حیات اُخروی انسان (دریافت سعادتمندانه یا شقاوتمندانه نامه اعمال؛ حقیقت شفاعت اُخروی: تبدّل گناهان به حسنات با در نظرگرفتن رضای الهی؛ مجازات اُخروی: وجود عینیت بین عمل و جزای عمل؛ برانگیخته شدن انسان ها برای قضاوت عادلانه)؛ بنیان های ناظر به حیات دنیوی و اُخروی انسان (هبوط ارواح به عالم ماده و سعادتمند یا شقاوتمند شدن آن ها؛ مرتبه مندی نفوس بشری بر اساس میزان بهره مندی یا عدم بهره مندی آن ها از کمالات؛ استثناء برخی از افراد از حکم نفخ صور و ایتاء کتاب؛ پرورش و عدم پرورش فطرت در دنیا و آثار اخروی مثبت و منفی آن؛ امتداد آثار تکریم الهی انسان در دنیا و آخرت؛ مرتبه مندی ارواح انسان ها؛ مرگ به معنای انتقال انسان از دنیا به آخرت). واژگان کلیدی: علامه طباطبائی(ره)، بنیان، انسان شناسی، تربیت اسلامی.
۵۵.

تربیت اسلامی و هوش فرهنگی

کلیدواژه‌ها: تربیت اسلامی هوش فرهنگی توانمند سازی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۳۸ تعداد دانلود : ۲۴۵
جهانِ جهانی شده امروزه نیازِ هر چه بیشتر به مدارای فرهنگی میان ملت ها و فرهنگ های گوناگون را برجسته تر ساخته است. یکی از مدل های نوین برای تحقق بخشیدن به این آرمان، مدلی است که توانمندی فرهنگی افراد را متاثر از برخورداری نوع خاصی از هوش می داند با عنوان هوش فرهنگی. هوش فرهنگی مفهومی نسبتاً جدید در دانش اجتماعی است، هوش فرهنگی عبارت است از قابلیت شناخت و عکس العمل مناسب در برابر فرهنگ های متفاوت. به واقع هوش فرهنگی یک توانایی است و از این رو می توان آن را به افراد یاد داد و به اصطلاح آن ها را در این زمینه توانمند ساخت. بی تردید توانمندسازی افراد در این زمینه در سنین کمتر نتیجه بهتری در پی خواهد داشت و احتمال توفیق بیشتری را می توان برای آن در نظر گرفت. در اینجا این سؤال مطرح می شود که آیا اسلام به عنوان یک دین مترقی به این مساله توجه داشته است؟ با مراجعه به منابع دینی می توان دید که چنین توجه و تاکیدی به مقوله هوش فرهنگی سابقه قابل توجهی در سنت دینی دارد، از این رو برگرفتن مؤلفه های هوش فرهنگی و الگوبرداری از سیره و سخن پیشوایان دینی برای این مقصود، می تواند نقشه راهی برای تعامل بیشتر میان فرهنگ های گوناگون ترسیم کند، الگویی که غالبا مورد غفلت واقع شده و توجه کافی به آن مبذول نشده است.
۵۶.

تربیت کودک از دیدگاه اسلام

کلیدواژه‌ها: تربیت تربیت اسلامی کودک

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۲۱ تعداد دانلود : ۱۳۲۴
تربیت فرایندی بسیار خطیر است که در مرحله اول بر عهده پدر و مادر قرار دارد، کیفیت تربیت سعادت و شقاوت انسان ها را در آینده رقم می زند، آگاهی ها پدر، مادر و مربیان از ابعادو مراحل تربیت می توان گام موثری در حرکت صحیح به سمت تربیت عالی اخلاقی، معنوی و جسمی کودکان باشد. دین مبین اسلام تربیت صحیح را برای انسان عالی ترین منزلت می داند و هدف بعثت پیامبران بزرگ را تربیت بشر و حرکت به سمت کمال می داند. مقاله حاضر از نوع مروری – کتابخانه ای است که با توجه به آیات و روایات و اندیشمندان این حوزه گردآوری شده است. مقاله حاضر برآن است که جایگاه تربیت کودک را درگوشه ای از صدها آیات و روایت به تصویر بکشد و جایگاه عالی تربیت کودک را در گفتمان اسلام نشان بدهد. نتایج این پژوهش حاکی از آن است که لازمه گام نهادن در مسیر تربیت صحیح کودکان، شناخت عمیق و درست از مسائل تربیتی است.
۵۷.

تهدیدات فراروی تربیت اسلامی در عصر حاضر

کلیدواژه‌ها: تهدیدات تربیت اسلامی عصر حاضر پیدایش تربیت لیبرالی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۳ تعداد دانلود : ۲۲۰
یکی از مهمترین مسائل در یک جامعه به خصوص در نهاد خانواده، مسئله تربیت است که دین مبین اسلام نکات متعددی را در این باره برای مخاطبانش بیان نموده است؛ از کوچکترین تا بزرگترین نکات پیرامون تربیت در منابع اسلامی یافت می شود. تربیت پرورشی است که از راه انتقال معنا صورت می گیرد تحلیل ابعاد مسئله تربیت، یکی از ضرورت هایی است که باید صورت بگیرد و از منظر آموزه های اسلام که رسالت آن تعلیم و تربیت است، بررسی شود. پژوهش حاضر تهدیدات فراروی تربیت اسلامی را با روشی توصیفی- تحلیلی از نوع کتابخانه ای مورد واکاوی قرار داده است. یافته های پژوهش نشان می دهد در عصر حاضر مسائلی سبب کم رنگ شدن تربیت اسلامی شده است که اساس تربیت به سمت تربیت لیبرالی رفته است. برای حل این تهدیدات نیاز است خانواده ها و والیات تربیت آموزه های اسلامی را در وهله اول مرور کنند و در وهله بعدی با برنامه ریزی به فرزندان انتقال دهد.
۵۸.

چرخش روش شناختی تعیین هدف های تربیت دینی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: هدف گذاری تربیت دینی تربیت اسلامی هدف های غایی هدف های عینی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۵ تعداد دانلود : ۸۰۳
هدف اصلی در این مقاله تبیین چالش های موجود در تعیین هدف های تعلیم و تربیت دینی و معرفی روش جدیدی مبتنی بر احادیث معرف بهترین های امت اسلامی است که در آن ضمن اشاره به گسست میان هدف های فوقانی و فرودین، نقش منفعل هدف ها، خطر التقاط و ابهام در ترکیب اندیشه دینی و اقتضائات در رویکرد های موجود و به منظور مرتفع ساختن آنها احادیث معرف بهترین افراد امت شامل دو نوع ساختار صفات عالی بدون مرجع و صفات عالی دارای مرجع برای تعیین اهداف، شناسایی و تحلیل شده اند. برای پاسخ به چالش های احتمالی رویکرد بدیل، اصل تقسیم پسینی، تعدیل با دو معیار، بی زمان بودن صیغه تفضیل، تکثر معنایی و وحدت مصداقی و خوشه بندی مخاطبان مورد بررسی قرار گرفت.
۵۹.

معناشناسی تربیت اسلامی مبتنی بر متن مقاتل در واقعه عاشورا(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: معناشناسی تربیت اسلامی مقاتل عاشورا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۱۰ تعداد دانلود : ۳۵۹
هدف این نوشتار، تبیین معنای تربیت اسلامی در  متن واقعه عاشوراست. پرداختن به این موضوع می تواند به غنای گفتمان و الگوی تربیت اسلامی کمک کند. این مطالعه، یک تحقیق بنیادی است که به منظور گردآوری داده ها از روش اسنادی و فن کتابخانه ای بهره برده شده است. مبنای کار، کتب مقاتل نفس المهموم، محن الابرار، ترجمه لهوف، ابی مخنف، قمقام زخار و صمصام بتار و مقتل الحسین علیه السلام بوده که برای تحلیل داده ها از روش تحلیل محتوای متن محور استفاده شده است. جامعه آماری این تحقیق کل عباراتی است که واژه تربیت و مرادفات آن در آنها بوده است و نمونه نیز به طور تمام شمار ملحوظ شده است. پس از اتمام جستجو در مقاتل یادشده تعداد 75 عبارت حاوی واژگان تربیت و مرادفات آن به دست آمد. یافته ها نشان داد که مبانی تربیت، اهداف تربیت، عوامل تربیت، موانع تربیت، مصادیق تربیت، اضداد تربیت، محتوای تربیت و کارگزاران تربیت از مفاهیم اصلی قابل بهره برداری و استنباط و استخراج از متن مقاتل عاشورا مربوط به واژه تربیت اسلامی بوده است. بیشترین عامل هم مربوط به خود شخصیت امام حسین(ع) بوده است که از ابعاد گوناگون محور تربیت اسلامی محسوب می شوند.
۶۰.

حدود استفاده از «عادت» در تربیت اخلاقی در رویکردهای معاصر منتخب و نقد آنها بر اساس نظریه انسان عامل(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: عادت تربیت اسلامی انسان عامل تربیت اخلاقی رویکردهای معاصر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۷۳ تعداد دانلود : ۳۰۲
هدف پژوهش حاضر بررسی تطبیقی حدود استفاده از عادت در تربیت اخلاقی با توجه به رویکردهای معاصر تربیت منش (با تأکید بر آرای افلاطون و ارسطو)، شناختی (با تأکید بر آرای پیاژه) و تبیین ارزش (با اشاره بر آرای راتس) و نقد آنها بر اساس نظریه انسان عامل است. عادت که بر عنصر تکرار استوار است، در رویکرد تربیت منش جایگاه ویژه ای داشته و استفاده از آن کاملاً ضروری است؛ رویکرد شناختی، با این روش مخالف است و در رویکرد تبیین ارزش هم استفاده از آن جایگاهی ندارد. در نظریه انسان عامل، روش عادت به عنوان یک شبه تربیت مطرح می گردد که به دلیل نداشتن عناصر تبیین، معیار، تحرک درونی و انتقاد از تربیت جدا می شود؛ در واقع نظریه انسان عامل، تنها ضرورت حدود استفاده از عادت را در دوران کودکی قابل قبول می داند؛ اما در خصوص استفاده از آن در دوران بزرگسالی، همراهی عادت با تعقّل را اصل اساسی قلمداد می کند. ضعف اصلی رویکرد تربیت منش، بی توجهی به مبنای شناختی است. رویکرد شناختی نقطه مقابل رویکرد تربیت منش است؛ به این معنا که تمام تمرکز این رویکرد بر مبنای شناختی استوار است و از توجه به سایر مبانی غفلت می کند. در رویکرد تبیین ارزش، تأکید افراطی بر مبنای شناختی و توجیه و اقناع صورت می گیرد و بین تمایلات فردی و ارزش های اخلاقی تفکیکی حاصل نمی شود و دلیل آن ذهنی بودن ارزش هاست؛ البته اگر رویکردهای مطرح به نظریه انسان عامل نزدیک شوند و عمل عادتی را بر اساس مبانی سه گانه (شناختی، انگیزشی و ارادی) مورد توجه قرار داده و به همه مبادی عمل توجه کنند، هر رویکرد به تنهایی قابلیت استفاده در امور تربیتی را دارد و هیچ یک از آنها دیگری را نفی و محدود نمی کند.