بنیان

ساخت کتابخانه دیجیتالی با چالش های بسیاری روبه رو است که به یک باره نمی توان بر آن ها چیره شد. پدیده هایی با چنین پیچیدگی، با مدل های بلوغ دنبال می شوند. در یک مدل بلوغ، ویژگی های یک پدیده در سطوح گوناگونی تقسیم بندی می شوند و ابتدا باید ویژگی های هر سطح بهبود یا تحقق یابد و سپس، به بهبود ویژگی های سطح بعد از آن پرداخته شود. بر این پایه، برای کتابخانه دیجیتالی نیز می توان مدل بلوغ طراحی کرد تا با دنبال کردن آن، بتوان با کارایی و اثربخشی بیشتری به کتابخانه دیجیتالی دست یافت. از آنجا که برای کتابخانه دیجیتالی تاکنون مدل بلوغ طراحی نشده است، در اینجا با بررسی نوشتارهای کتابخانه دیجیتالی و مدل بلوغ با کاربرد رویکرد کیفی و روش فراترکیب، ویژگی های بلوغ کتابخانه دیجیتالی ارائه می شود تا بنیانی برای طراحی چنین مدلی به دست آید. با توجه به اینکه مفهوم بلوغ کتابخانه دیجیتالی دارای چند بعد و گسترده است، فراترکیب به عنوان روشی مناسب برای تلفیقی جامع از مدل های ارائه شده در حوزه های دیگر با نوشته های موجود در زمینه کتابخانه دیجیتالی بر پایه تفسیر و ترجمه آن هاست. بر این پایه، 68 منبع معتبر (38 منبع در حوزه کتابخانه دیجیتالی و 30 منبع در حوزه مدل بلوغ در حوزه های گوناگون) از میان منابع موجود برگزیده شدند. با تحلیل این منابع، سه مقوله، هفت مفهوم، و 35 کد برای ویژگی های بلوغ کتابخانه دیجیتالی به دست آمد که در میان آن ها، بیشترین تأکید مطالعات پیشین بر کاربرد سیستم های نرم افزار ی/ سخت افزار ی به عنوان پشتیبان و توانمندساز کتابخانه دیجیتالی و مفهوم محتوای کتابخانه دیجیتالی است. ویژگی های یافت شده علاوه بر ایجاد بنیانی برای طراحی مدل بلوغ کتابخانه دیجیتالی می تواند به عنوان ابزاری در اختیار مدیران پروژه های کتابخانه دیجیتالی قرار گیرد تا با کاربرد آن ها وضعیت بلوغ پروژه خود را ارزیابی کرده و بتوانند برای دست یابی به سطوح بالاتر بلوغ برنامه ریزی کنند.

چکیده در این مقاله نگارنده سعی می کند روایتی را از آثار شلینگ مطرح کند که در آن شلینگ در تمام دوران کار فلسفی اش به دنبال یافتن تبیین مناسبی برای مسئله بنیادی خویش یعنی رابطه امر مثالی و امر واقعی بوده است. هدف اصلی شلینگ از دنبال کردن این مسئله درک و تبیین واقعیت عینی وجود بود. در این مقاله حرکت تدریجی شلینگ به سوی پاسخ نهایی او برای تبیین مسئله بنیادی رابطه امر مثالی و واقعی دنبال می شود. این پاسخ نهایی همان فلسفه اسطوره است که شلینگ در تفکر متاخر خویش به آن دست پیدا می کند و شلینگ با طرح آن به دنبال تبیین واقعیت عینی وجود است. در سراسر مقاله سعی می شود این پرسش در ذهن مخاطب مطرح شود که آیا شلینگ چنانکه خوانش رسمی تا کنون او را معرفی کرده واقعا فیلسوف ایدئالیستی بوده یا اینکه او همواره سعی کرده از ایدئالیسم آلمانی قرن نوزدهم عبور کند؟

این مقاله تفصیل این قول هیدگر است که «آزادی بنیاد علت و دلیل است». مفهوم آزادی مفهومی کلیدی در دوره ای از اندیشه هیدگر است که او خود آنرا «متافیزیک دازین» خوانده است. آزادی به نزد وی در وهله نخست نه مسأله ای سیاسی و نه صورتی از علیت است، بلکه اصلی وجود شناختی است، پاسخی است به این پرسش که گشودگی عالم بر دازین از چه راهی ممکن می شود و چرا چیز ها برای انسان پرسش برانگیز می شوند و جستجوی او براییافتن علت و دلیل بر چه بنیادی استوار است. آزادی «بنیاد» فکر کردن با دلیل و استدلال و شکل دادن به ساختار تجربه به مدد دلایل و علل است. هیدگر برای دستیافتن به این بنیاد با فهم پیشینی دازین از وجود شروع می کند که شرطِ امکان برقراری نسبت با دیگر موجودات است. اما خود امکان فهم ماتقدم وجود موکول به تعالی (برگذشتن) از همه موجودات است. در تعالی جستن، دازین از موجودات برمی گذرد و به سمت تمامیت آنها که عالم باشد، می رود. خصوصیت اساسی عالم از بهرِ (Umwillen) است. میان از بهرِ که خصوصیت اولیه عالم است و در عالم بودن و آزادی دازین بهم بستگی درونی وجود دارد.

هدف پژوهش حاضر، بازشناسی و بازنگاری بنیان های انسان شناختی تربیت اسلامی در اندیشه علامه طباطبائی (ره) است. این تحقیق از نوع کاربردی، روش آن تحلیلی- استنباطی و روش تجزیه و تحلیل اطلاعات تحلیل محتوای کیفی از نوع قیاسی است و داده ها به روش کتابخانه ای گردآوری شده است. این تحقیق به این سؤال پاسخ داده است: بنیان های انسان شناختی تربیت اسلامی در اندیشه علامه طباطبائی (ره) کدامند؟ ابتدا تحقیق با ایضاح مفاهیمی چون «بنیان»، «انسان شناسی»، «تربیت» و «تربیت اسلامی» آغاز گردید و سپس این نتایج بدست آمد: بنیان های ناظر به حیات دنیوی انسان (زینت بودن امور دنیا؛ حمل امانت از سوی انسان؛ هدایت عمومی انسان ها توسط خداوند متعال؛ حتمی بودن مرگ انسان)؛ بنیان های ناظر به حیات اُخروی انسان (دریافت سعادتمندانه یا شقاوتمندانه نامه اعمال؛ حقیقت شفاعت اُخروی: تبدّل گناهان به حسنات با در نظرگرفتن رضای الهی؛ مجازات اُخروی: وجود عینیت بین عمل و جزای عمل؛ برانگیخته شدن انسان ها برای قضاوت عادلانه)؛ بنیان های ناظر به حیات دنیوی و اُخروی انسان (هبوط ارواح به عالم ماده و سعادتمند یا شقاوتمند شدن آن ها؛ مرتبه مندی نفوس بشری بر اساس میزان بهره مندی یا عدم بهره مندی آن ها از کمالات؛ استثناء برخی از افراد از حکم نفخ صور و ایتاء کتاب؛ پرورش و عدم پرورش فطرت در دنیا و آثار اخروی مثبت و منفی آن؛ امتداد آثار تکریم الهی انسان در دنیا و آخرت؛ مرتبه مندی ارواح انسان ها؛ مرگ به معنای انتقال انسان از دنیا به آخرت). واژگان کلیدی: علامه طباطبائی(ره)، بنیان، انسان شناسی، تربیت اسلامی.

تغییر و اصلاح نظام آموزشی دغدغه محوری طیفی از اندیشوران متجدد دوره متقدم پهلوی بود که به مثابه یک گفتمان تجددگرا در سپهر فرهنگی این روزگار جلوه یافت. نمایش نامه یکی از ابزارهای بیان این دغدغه ها بود که به مثابه یک گونه نوشتاری جدید قابلیت بیان مفاهیم نو را در قالبی محاوره ای و داستان وار داشت. در پژوهش حاضر ضمن واکاوی محتوای نمایش نامه های مشروطه و دوره متقدم پهلوی کوشش شده است تا ذهنیت بخشی از نخبگان تجددگرا در پیوند با امر آموزش و نسبت آن با توسعه فرهنگی کشور بررسی شود. بررسی تحلیلی محتوای این نمایش نامه ها از یک تحول در گفتمان آموزش حکایت دارد؛ تحولی که می توان آن را جلوه ای از تجددگرایی تفسیر کرد. نقد نگرش سنتی و عرضه مضامین تازه، مفهوم پردازی نوآیین از «وطن»، پافشاری بر ضرورت آموزش همگانی ازجمله برای بزرگ سالان و تأکید بر تربیت جسم دوشادوش آموزش بازتابی از این تحول گفتمانی است. همچنین تغییر رویکرد نمایش نامه نویسی دوره پهلوی در مقایسه با دوره مشروطه تابعی از شرایط سیاسی زمانه بود که با سیاست های دولت پهلوی در زمینه نوسازی همنوایی داشت. افزون بر این، تمرکز ویژه بر مفهوم آینده بهتر برای «وطن» در این نمایش نامه ها را می توان بازتابی از گفتمان ناسیونالیسم دوره پهلوی دانست که ناظر بر اهمیت آموزش به مثابه دهلیزی برای گذار به یک کشور توسعه یافته و پیشرفته در تلقی تجددگرایان این عصر بود.