مطالب مرتبط با کلیدواژه

ترجمه قرآن


۱۰۱.

نقدی بر نقد آقای علی زاهدپور

نویسنده:
منبع: آینه پژوهش سال ۳۴ مرداد و شهریور ۱۴۰۲ شماره ۳ (پیاپی ۲۰۱) 295 - 323

کلیدواژه‌ها: ترجمه قرآن نقد پاسخ نقد محمدعلی کوشا

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۰ تعداد دانلود : ۲۶۱
در پى انتشار ترجمه قرآن استاد محمّدعلی کوشا، جناب آقاى علی زاهدپور به معرفى و نقد این اثر قرآنی پرداخته اند که مقاله مبسوط ایشان در شماره 199 مجله وزین «آینه پژوهش» به چاپ رسید. این نوشتار پاسخی است بر نقد جناب آقای زاهد بر ترجمه محمدعلی کوشا.
۱۰۲.

نقش هم معنایی در شکل گیری ناهمسانی های واژگان برابرنهاده در ترجمه های فارسی قرآن (موردکاوی: سوره های شمس و بلد در دوازده ترجمۀ معاصر)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی دوره ۱۴ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۵۴ 57 - 96

کلیدواژه‌ها: ترجمه قرآن بررسی مقابله ای ترادف/هم معنایی کلمات مترادف/واژگان برابرنهاده

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۷ تعداد دانلود : ۱۸۶
قرآن کریم کتابی برای هدایت بشر به زبان عربی است که فهم آن برای کسانی که عرب زبان نیستند تنها از طریق ترجمه میسّر است. با این که هیچ کدام از ترجمه های قرآن با اصل عربی آن برابری نمی کند و تنها ابزاری برای درک بهتر قرآن است، امّا از آن جا که زبان عربی از جمله کامل ترین زبان ها و شامل دقایق فراوانی است، لذا ترجمه قرآن امری خطیر و پیچیده است که اگر مترجم در ظرایف های قرآن دقت لازم را نداشته باشد، ترجمه او ترجمه ای نارسا خواهد بود. این پژوهش درصدد آن است با تکیه بر شیوه وصفی تحلیلی، به بررسی نقش و تأثیر ترادف/هم معنایی در بروز ناهمسانی ها و نسبت آن ها در دوازده ترجمه قرآنی بپردازد، که به این منظور، ترجمه دو سوره کوتاه شمس و بلد را میان ترجمه های معاصر: انصاریان، آیتی، بهرام پور، خرم دل، خرمشاهی، صادقی تهرانی، فولادوند، قرائتی، مجتبوی، معزی، مکارم شیرازی، و الهی قمشه ای بررسی و مقایسه می کند. نتایج این پژوهش نشان می دهد که نسبت شباهت ها با تفاوت ها در معادل یابی واژگان فارسی این ترجمه ها تفاوت معناداری دارد، به طوری که درصد تفاوت ها بسیار بالاتر از شباهت هاست. بالاترین نسبت تفاوت ها میان خرم دل و معزی و کمترین تفاوت ها بین فولادوند و صادقی تهرانی است که شاید به ترتیب نشان از کمترین و بالاترین تأثیر و تأثر میان این مترجمان قرآنی داشته باشد و البته تنها ابزار آن ها در این ناهمسانی سازی ها، پدیده ترادف/هم معنایی در زبان فارسی است.
۱۰۳.

تحلیل معنایی مفعول مطلق و روش ترجمه آن در قرآن کریم

نویسنده:
منبع: مطالعات علوم قرآن سال ۵ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۲ (پیاپی ۱۶) 125 - 150

کلیدواژه‌ها: مفعول مطلق ترجمه قرآن سیاق کلام

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۲ تعداد دانلود : ۱۷۷
یکی از نقش های نحوی پرکاربرد در قرآن، مفعول مطلق است. پیچیدگی های موجود در کاربرد مفعول مطلق در زبان عربی به ویژه قرآن باعث شده است که فهم دقیقی از آن، توسط مفسران و مترجمان فارسی زبان انجام نشود. برای نمونه، اینکه مفعول مطلق تأکیدی دقیقاً بر چه چیزی دلالت می کند و چگونه باید ترجمه شود، موضوعی است که همچنان آن گونه که بایسته است، به آن پرداخته نشده است؛ همچنین مصدر مطلقی که در نگاه اول تصور می شود، مفعول مطلق تأکیدی است؛ با بررسی سیاق می توان به این نتیجه رسید که چنین تصوری اشتباه است و چنین مصادری مفعول مطلق نوعی هستند. در این تحقیق با پرداختن به گفتگوی مفهومی مفعول مطلق و نشان دادن خطاهایی که در بعضی از ترجمه های قرآن کریم در رابطه با مباحث مرتبط با مفعول مطلق رخ داده است، بر اهمیت تسلط بر مبانی تفسیر ادبی قرآن کریم به منظور ارائه ترجمه صحیح تأکید گردیده است.
۱۰۴.

معادل یابی آیات در ترجمه های قرآن کریم؛ فواید و چالش ها

نویسنده:
منبع: ره آورد نور سال بیست و دوم زمستان ۱۴۰۲ شماره ۸۵ (پیاپی ۱۰۲) 43-55

کلیدواژه‌ها: واژگان قرآن معادل یابی هوشمند ترجمه قرآن جامع تفاسیر نور

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۳ تعداد دانلود : ۱۵۲
به مناسبت هفته پژوهش، نشست علمی «معادل یابی آیات در ترجمه های قرآن کریم؛ فواید و چالش ها» در تاریخ 21 آذر 1402 در مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی برگزار گردید. در این جلسه، ابتدا جناب حجّت الاسلام والمسلمین مسیح توحیدی، رئیس پژوهشکده متن کاوی نصوص دینی مرکز نور، ضمن اشاره به اینکه مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی در آستانه تولید نسخه چهارمِ نرم افزار جامع تفاسیر نور است، به بیان قابلیت جدیدی در این برنامه اشاره کرد که با یاری تیم فنّی و استفاده از ابزارهای متن کاوی و با کمک ماشین، معادل هایی از واژگان قرآنی ترجمه های موجود را در اختیار کاربر قرار می دهد و کاربر با انتخاب هر واژه قرآنی، معادل آن را در ترجمه ها مشاهده می کند. در ادامه این نشست، جناب آقای مهندس لسانی، کارشناس آزمایشگاه هوش مصنوعی نور، به بیان شیوه کار و فرآیند استخراج معادل ها اشاره کرد و در بخش پایانی جلسه نیز جناب حجّت الاسلام والمسلمین دکتر رضا مختاری، استاد حوزه علمیه، مؤلّف آثار متعدّد و رئیس مؤسّسه کتاب شناسی شیعه، به عنوان میهمان این نشست، ضمن اشاره به فواید این کار، به بیان اهمّیّت کار ترجمه، به ویژه ترجمه قرآن کریم پرداخت و با بیان نمونه هایی از ترجمه های نادرست و غیردقیقِ برخی از مترجمان، کار ترجمه متون دینی را کاملاً تخصّصی و نیازمند تسلّط بر دانش های دینی، علاوه بر آشنایی با زبان مبدأ و مقصد دانست. آنچه در ادامه می آید، مهمّ ترین مباحث مطرح شده در این نشست علمی است که برای استفاده راحت تر خوانندگان گرامی، از صورت گفتاری به نوشتاری روان تبدیل شده است.
۱۰۵.

تأملی در مقاله «بررسی و نقد ترجمه قرآن کریم حجت الاسلام والمسلمین محمدعلی کوشا»

نویسنده:
منبع: آینه پژوهش سال ۳۴ آذر و دی ۱۴۰۲ شماره ۵ (پیاپی ۲۰۳) 323 - 369

کلیدواژه‌ها: ترجمه قرآن علی زاهد محمدعلی کوشا نقد و معرفی نادعلی عاشوری تلوکی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۹ تعداد دانلود : ۲۱۵
در پى انتشار ترجمه قرآن استاد محمّدعلی کوشا، جناب آقاى علی زاهدپور به معرفى و نقد این اثر قرآنی پرداخته اند که مقاله مبسوط ایشان در شماره 199 مجله وزین «آینه پژوهش» به چاپ رسید. این نوشتار به قلم نادعلی عاشوری تلوکی پاسخی است بر نقد جناب آقای زاهد بر ترجمه محمدعلی کوشا.
۱۰۶.

نگاهی دوباره به ترجمه قرآن حجت الاسلام کوشا و دو دفاعیه آن

نویسنده:
منبع: آینه پژوهش سال ۳۴ بهمن و اسفند ۱۴۰۲ شماره ۶ (پیاپی ۲۰۴) 259 - 290

کلیدواژه‌ها: ترجمه قرآن ترجمه قرآن کوشا نقد ترجمه نقد ترجمه قرآن

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۵ تعداد دانلود : ۱۳۹
نوشته حاضر نگاهی دوباره به ترجمه قرآن آقای محمدعلی کوشاست که علاوه بر آن، به بررسی مختصر دو دفاعیه آن نیز می پردازد. نخست دفاعیه ها به اجمال بررسی می شوند و سپس با بررسی ده صفحه از ترجمه قرآن آقای کوشا، نتیجه مقاله اولیه تأیید و تکرار می شود که ترجمه ایشان نیازمند بازنگری جدّی و ویرایش بنیادین صوری و محتوائی است. اشکالات فراوان روش شناختی، استناد نادرست به حدیث، بی دقتی در ترجمه، بی دقتی در پاورقی ها، استفاده نکردن از ظرایف و توانائی های زبان فارسی، ناهماهنگی در ترجمه عبارات مشابه، نوسان زبان ترجمه میان نثر معیار و نثر ادبی، پایبندی افراطی به متن که ثمره اش ارائه متنی با رنگ و بوی ترجمه است و بالاخره، ذکر نکردن معانی و وجوه اعرابی دیگرِ کلمات و عبارات در موارد ضروری، از جمله اشکالاتی است که در مقاله حاضر به تفصیل از آن سخن رفته است. 
۱۰۷.

سبک شناسی جزوه مترجَم شماره 2574: ترجمه ای کهن از قرآن مجید(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: متن شناسی ادب فارسی سال ۱۶ بهار ۱۴۰۳ شماره ۱ (پیاپی ۶۱) 93 - 114

کلیدواژه‌ها: ترجمه قرآن جزوه مترجم ش. 2574 نسخه خطی برابرنهاده ها نثر قرن پنجم هجری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۲ تعداد دانلود : ۱۷۷
ترجمه های کهن فارسی از آیات شریف قرآن کریم در زمره ذخایر ارزشمند ادب فارسی است. این ترجمه ها، تشخّص و جایگاه ویژه و کم مانندی دارند. قرارگرفتن واژه های فارسی دربرابر مفردات قرآنی و عربی در بیشتر این آثار، دریافت معنی درست و دقیق آنها را ساده و ملموس ساخته است. از سوی دیگر، به سبب گستردگی و تنوّع کاربردی لغات حوزه ها و دوره های گوناگونِ زبانی در این متون، بررسی و شناخت ساختار لغات زبان فارسی از دیدگاه تاریخی بدون مراجعه به آنها ممکن نیست. یکی از ترجمه های کهن قرآن، جزوه مترجم شماره 2574 است که در کتابخانه آستان قدس نگهداری می شود. این ترجمه، زبانی استوار دارد و دربردارنده واژگانی سره و اصیل است. نسخه یادشده از نظر تاریخ ترجمه، تاریخ زبان و سیر تحوّل آن همچون دیگر ترجمه های کهن قرآن کریم، بسیار ارزنده و با اهمّیت است. در این جستار، جزوه مترجم 2574 معرّفی و روش مترجم آن در ترجمه، در کنار ویژگی های نسخه شناختی، زبانی، دستوری و رسم الخطی آن بررسی و تبیین خواهد شد. نام و نشان دقیق مترجم و کاتب و تاریخ قطعی و محل کتابت نسخه مشخّص نیست؛ امّا نتایج پژوهش حکایت از آن دارد که نسخه مورد بررسی متعلّق به دوره نخست فارسی دری یعنی قرن پنجم هجری است و برابرنهاده های فارسی، دگرگونی های واجی، شاخصه های دستوری و رسم الخط آن، کهنگی زبان ترجمه را در این ترجمه از قرآن کریم نشان می دهند. دقّت فراوان در معادل یابی و برابرگزینی، تأثیرپذیری متعادل از ساختار زبان عربی، وام گیری اندک واژگان از زبان عربی، کاربرد حروف در معنای دیگر، جدانوشتن نشانه نفی از فعل، اتّصال ضمیر «او» به «که» ربط، استعمال فعل ماضی پیاپی و به کارگیری وجه تحذیری برخی از شاخصه های نسخه یادشده است.
۱۰۸.

ارزیابی برگردان های مشتقات ماده «ثُنی» در ترجمه های فارسی معاصر از قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم قرآن و حدیث سال ۵۶ بهار و تابستان ۱۴۰۳ شماره ۱۱۲ 229 - 246

کلیدواژه‌ها: ترجمه معاصر ماده «ثنی» ترجمه قرآن بافت سوره

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۲ تعداد دانلود : ۱۰۳
ترجمهٔ قرآن پلی است برای انتقال پیام الهی به مخاطبان غیرعرب زبان. مترجمان می کوشند عمق معنا و مفهوم کلام فصیح خداوند را به طور صحیح و کامل از زبان عربی به دیگر زبان ها برگردانند؛ لیکن گستره معنایی و کاربرد متنوع برخی واژه ها گاه آنان را در معادل یابی و گزینش ترجمهٔ مناسب به زحمت می اندازد، به نحوی که ترجمه های متفاوتی از عبارتی واحد ارائه شده است. مشتقات ماده «ثنی» ازجملهٔ این موارد است. در پژوهش حاضر، برگردانِ مشتقات «ثنی» در ترجمه های فارسی معاصر قرآن کریم با روش انتقادی تحلیلی بررسی شده است. ابتدا برای هریک از این واژگان با استفاده از منابع لغوی و تأمل در بافت آیات، معادل معنایی صحیح گزینش شده و سپس ترجمه های معاصر براساس آن ارزیابی شده است. برخی مشتقات ماده «ثنی» در معنای اولیهٔ انعطاف و انصراف و استثنا استعمال شده اند؛ اما به واسطهٔ کثرت کاربرد این ماده در معنای عددی دو و دوازده، مترجم معنای عددی را برایشان لحاظ کرده است.
۱۰۹.

تبیین ضرورت توجّه به «وجوه قرآنی» منقول از اهل بیت (ع) در ترجمه صحیح قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تفسیر و زبان قرآن سال ۱۱ بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۲ (پیاپی ۲۲) 11 - 23

کلیدواژه‌ها: اهل بیت (ع) روایات تفسیری دانش مفردات وجوه القرآن ترجمه قرآن

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۳ تعداد دانلود : ۱۰۱
دانش مفردات، با هدف خدمت به فهم واژگان و عباراتِ دشواریاب قرآنی بنیان نهاده شد. پیشینه بنیان گذاریِ این دانش، به سده دوم هجری بازمی گردد. نخستین آثار تفسیری نگاشته شده در جهان اسلام، به واقع کتابهایی در جهت تفسیر و تبیین مفرداتِ دشوار قرآنی بوده اند که در قالب غریب القرآن ها، معانی القرآن ها و مجاز القرآن، پا به عرصه نشر نهادند. دانش مفردات خود از زیرشاخه هایی تشکیل شده است؛ «وجوه القرآن» یکی از کهن ترین و مهم ترین شاخه های دانش مفردات به شمار می رود. «وجوه قرآنی» به معانی مختلف واژگان یا عباراتی از قرآن اطلاق می گردد که در سیاق های مختلف قرآن معانی مختلفی دارند. بی شک بدون توجّه بدین مهم، دست یابی به فهم درست واژگان و عبارات قرآنی فراهم نخواهد بود. نگاهی به میراث روایِ اهل بیت (ع) نشان می دهد که حجم گسترده ای از «وجوه قرآنی» در دو سطح مفردات (420 واژه) و عبارات (60 عبارت) تبیین و تفسیر گشته است. نظر به جایگاهِ الهیِ خاندان وحی، و پیشوایی ایشان در عرصه سخن دانی، بهره گیری از نظرات صائب این پیشوایان، نقش مؤثری در مقابله با کژفهمی ها در فهم واژگان قرآن و تأویلات ناروا از عبارات قرآنی دارد. در گذار تاریخ اسلام، عالمان بسیاری در این موضوع، آثاری نگاشته اند، امّا با وجود تنوّع و تعدّد آثار موجود در این زمینه، در هیچ یک از آن ها دیدگاه های خاندانِ وحی که نقش مهمی در دست یابی به فهم صحیح از قرآن دارند، انعکاس نیافته است. ...
۱۱۰.

تأثیر ترجمه قرآن به زبان های اروپایی بر انگاره سازی از پیامبر(ص) در غرب

نویسنده:
منبع: سیره پژوهی اهل بیت سال ۹ پاییز و زمستان ۱۴۰۲ شماره ۱۷ 71-86

کلیدواژه‌ها: اسلام در غرب ترجمه قرآن رابرت کتونی الکساندر راس

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۲ تعداد دانلود : ۹۸
نخستین انگاره سازی غربیان از پیامبر(ص)، با انگیزه های دینی و معمولاً با نوعی افسانه سازی همراه بود. تداوم و تکرار این نوع انگاره ها تا پایان قرون وسطی، سبب شد تا مدت ها ذهنیت غرب از آن متأثر باشد. عوامل متعددی بر نوع انگاره سازی غرب نسبت به پیامبر(ص) تأثیر داشت. جنگ های صلیبی و افزایش دامنه تعصب مسیحیت و اسلام سبب شد تا پیتر ارجمند، راهب دیر کلونی، دستور دهد ترجمه ای مغلوط و مغرضانه از قرآن صورت پذیرد. این ترجمه مغلوط، تأثیر بسزایی در تصویرسازی منفی از رسول خدا داشت. این تصویرسازی ها به حدی تبلیغ شد که حالت دگماتیسم یافت. مقاله حاضر، با روش توصیفی- تحلیلی، در پی پاسخ گویی به این پرسش است که ترجمه های قرآن به زبان های اروپایی چه تأثیری بر تصویر پیامبر6 در غرب داشته است؟ یافته های این پژوهش نشان می دهد که اولین ترجمه قرآن به زبان لاتین در قرن دوازدهم میلادی، بر دامنه تعصب مسیحی نسبت به پیامبر(ص) افزود و مرجع آثار عالمان مسیحی پس از آن قرار گرفت. تنها پس از ترجمه صحیح قرآن به زبان انگلیسی در قرن هجدهم، زمینه شناخت واقعی تر از پیامبر اسلام(ص) فراهم شد.
۱۱۱.

تحلیل مفهوم «تقوا» در اندیشه حضرت آیت الله العظمی خامنه ای (مد ظله العالی) و نقد ترجمه های معاصر قرآن کریم از آن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوه نامه فقه و علوم اسلامی دوره ۲ زمستان ۱۴۰۲ شماره ۷ 109 - 133

کلیدواژه‌ها: ترجمه قرآن تقوا آیت الله خامنه ای ترجمه های فارسی معاصر

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۵ تعداد دانلود : ۱۳۵
یکی از دستاوردهای علمی قرآنی پس از پیروزی انقلاب اسلامی، گسترش و عمق یابی ترجمه های قرآن کریم است. گرچه این نهضت بزرگ با تدقیق و توجهات ظریف از سوی مترجمان در سبک های مختلف ترجمه همراه بوده، اما گاهی نیز دچار ضعف هایی شده اند. ازجمله این نقاط ضعف را می توان در برگردان برخی واژگان کلیدی همچون «تقوا» و دیگر مشتقات آن مشاهده کرد. پژوهش حاضر نیز با هدف دست یابی به معنایی صحیح و کامل این واژه و با ابزار کتابخانه ای و روش توصیفی - تحلیلی در ارزیابی داده ها، به تحلیل مفهوم و معادل واژه «تقوا» در اندیشه آیت الله خامنه ای پرداخته و سپس با تطبیق آن بر تعدادی از ترجمه های فارسی معاصر قرآن (ترجمه های مرحوم فولادوند، آیت الله مکارم شیرازی، مرحوم آیت الله مشکینی و دکتر رضایی اصفهانی) از این ماده، به ارزیابی آن ها اهتمام ورزیده است. برآیند این پژوهش، کشف معنایی برتر نسبت به دیگر معانی متداول برای این واژه می باشد؛ امری که چهار مترجم یادشده در بازتاب آن در ترجمه خود، اغلب فاصله قابل تأملی داشته اند. بااین حال آیت الله مکارم شیرازی در برگردان آن نسبت به دیگر مترجمان در این زمینه عملکرد بهتری داشته اند.
۱۱۲.

کاربست علم لغت و صرف و اهمیت آن در ترجمه قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ترجمه قرآن و حدیث دوره ۱۰ بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۱۹ 54 - 85

کلیدواژه‌ها: ترجمه قرآن علم صرف دانش لغت لغزش های مترجمان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۳ تعداد دانلود : ۱۰۶
دانش لغت و علم صرف از جمله مهم ترین علوم تأثیرگذار بر معنا و ترجمه قرآن است. نزدیکی دو زبان فارسی و عربی سبب شده است برخی واژگان در هر دو زبان به کار روند اما معنای متفاوتی داشته باشند. همچنین کلمات عربی به شدت تغییرپذیرند و علم صرف متکفل بررسی این تغییرات است. این تغییرها در کلمات معتل و مهموز از قواعد ویژه ای پیروی می کنند و عدم دقت مترجمان در شناخت و کاربرد این قواعد سبب می شود گاهی این واژگان با کلمات دیگر اشتباه گرفته شوند و در نتیجه ترجمه اشتباهی به مخاطب ارائه شود. این مقاله با روش تحلیلی – توصیفی کاربست علم لغت و صرف را در حدود 15 آیه قرآن بررسی کرده و نمونه هایی از لغزش های مترجمان را نشان داده و راه حل پرهیز از خطای در ترجمه را یاد آور شده است. مسئله پژوهش حاضر عبارت است از این که کاربست دانش لغت و علم صرف و اهمیت آن در ترجمه قرآن چیست؟ مهم ترین یافته ی تحقیق در زمینه علم لغت اثبات اصل «عدم اعتماد به معانی اولیه ذهنی» است. اهمیت این اصل در 9 آیه قرآن نشان داده شده؛ در زمینه علم صرف نیز «دقت در صیغه صحیح افعال» و «دقت در ریشه یابی صحیح واژگان» مهم ترین یافته ی پژوهش است. این دو اصل در 4 نمونه قرآنی تطبیق شده و لغزش های مترجمان در عدم توجه به این دو اصل نمایان و ترجمه صحیح مشخص شده است.
۱۱۳.

مقایسه ادبی و بلاغی ترجمه هایی از فولادوند و خرمشاهی بر اساس الگوی تفسیری کشاف در جزء های 29 و 30(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ترجمه قرآن و حدیث دوره ۱۰ بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۱۹ 172 - 195

کلیدواژه‌ها: ترجمه قرآن فولادوند خرمشاهی تفسیر کشاف

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۴ تعداد دانلود : ۱۰۶
قرآن کریم کتابی آسمانی است که به زبان عربی نازل شده است، بنابراین، ارائه ترجمه ای شیوا از آن تنها راه دستیابی غیر عرب زبانان از محتوای آن می باشد و از آنجایی که ترجمه کامل قرآن به دلیل اوج فصاحت و بلاغت آن امکان پذیر نمی باشد، برای دست یابی به ترجمه صحیح آن باید به بررسی و تحلیل ترجمه های قرآنی پرداخت تا به نقاط قوت و ضعف آن ها پی برد. برای این منظور در این مقال سعی شده تا با تحلیل زبان شناختی ترجمه های معاصر قرآن از فولادوند و خرمشاهی، بررسی روش ها و اسلوب های ترجمه های مذکور، تحلیل و مقایسه تطبیقی شیوه برگردان آرایه های ادبی و بلاغی و ویژگی ها سبکی آن ها بر اساس الگوی تفسیری کشاف به بهترین شیوه و اسلوب در بین این ترجمه ها دست یافت. بر این اساس ترجمه های مذکور توصیف و تحلیل شده و از منظر معناشناسی و در سطح زبان شناختی بررسی و تشریح شده اند که با توجه به بررسی های صورت پذیرفته می توان گفت مترجمان مذکور در ترجمه آرایه های ادبی و بلاغی آیات قرآن سبک خاص و یکنواختی را دنبال نکرده اند و در اکثر موارد با ترجمه لفظی و تحت اللفظی آیات نتوانسته اند تصویری روشن از مفهوم آن ها را برای خواننده زبان مقصد ترسیم نمایند و تنها در برخی موارد توانسته اند آیات قرآنی را بر اساس الگوی تفسیری کشاف ترجمه کنند.
۱۱۴.

معناشناسی زیادت در دو آیه متشابه لفظی (23بقره و38 یونس) قرآن و بررسی ترجمه آنها(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی دوره ۱۵ تابستان ۱۴۰۳ شماره ۵۸ 101 - 116

کلیدواژه‌ها: قرآن زیادت معناشناسی ترجمه قرآن آیات متشابه لفظی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۳ تعداد دانلود : ۸۱
معناشناسی آیات متشابه لفظی، یکی از مهم ترین محورهای پژوهش قرآن است. در قرآن آیاتی هستند که از الفاظ و تعابیر یکسانی برخوردارند، اما در ساختار کلام با اندکی تفاوت، دو یا چند بار تکرار شده اند. این تفاوت ها در تذکیر و تأنیث، تقدیم و تأخیر، حذف و اضافه، مفرد و جمع، فواصل آیات و معرفه و نکره است که هر یک می تواند در عرصه پژوهش مورد توجه قرار گیرد. در این پژوهش هدف، بررسی زیادت در آیات متشابه لفظی است که با روش توصیفی تحلیلی، ابتدا با استفاده از قواعد واژه شناسی و فرهنگ لغات به معنای واژه یا حروف اضافی در آیه دست یافته سپس با در نظر گرفتن علم معناشناسی به اطلاعات پردازش شده توسط قرآن در سیاق روی می آورد، تا مفهوم سازی موقعیت هر آیه با آن تعبیر اضافی روشن شود، سپس نتیجه این مفهوم سازی را با معادل های ترجمه در انواع روش ترجمه ای مترجمان: مکارم شیرازی، دهلوی، خرمدل، الهی قمشه ای تطبیق داده ایم، در این پژوهش چهار ترجمه براساس روش ترجمه ی معنایی، تحت اللفظی، تفسیری و آزاد انتخاب شده است. نتیجه این پژوهش بیانگر آن است که زیادت در آیات متشابه دارای حکمت های مختلفی است مانند رعایت سیاق، تفاوت مخاطب و ارائه نکته و معنای جدید که مترجمان گاه هر دو آیه متشابه را یکسان ترجمه کرده اند و به زیادت حرف جر من در آیه توجه ای نکرده اند.
۱۱۵.

چندمعنایی آیه «لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسانَ فی کَبَدٍ» و برگردان فارسی آن(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهش های قرآنی سال ۲۸ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۳ (پیاپی ۱۰۸) 145 - 168

کلیدواژه‌ها: سوره بلد «لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسانَ فی کَبَدٍ» ترجمه قرآن چندمعنایی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۰ تعداد دانلود : ۹۲
چهارمین آیه از سوره بلد که مفسران در تفسیر و مترجمان در برگردان فارسی آن دیدگاه های مختلفی را مطرح نموده اند، آیه ای چندمعناست. منظور از چندمعنایی در آیه، نه به معنای ابهام معنایی است که بدون قصدِ گوینده در کلام رخ می دهد، بلکه حاکی از قدرت و حکمت خداوند در گزینش واژه ها و ترکیب هایی است که همزمان بیانگر چند معنا بوده و همه معانی، مقصود او نیز باشد. پژوهش حاضر با هدف بررسی تفسیری و ترجمه ای چهارمین آیه از سوره بلد، ویژگی چندمعنایی در آن را مفروض دانسته است. لازمه فهم و برگردان مطلوب آیه، شناخت واژگان کاربسته، روابط هم نشینی در آیه و سپس فضای سوره است. نوشتار پیش رو که با روش توصیفی- تحلیلی انجام یافته، به این نتیجه می رسد که می توان دو معنا را از آیه به عنوان مراد پروردگار دریافت که انعکاس آن در برگردان فارسی آیه، به سبب عدم امکان معادل سازی یک به یک (یک واژه به ازای یک واژه)، کاربست موازی واژگان خواهد بود.
۱۱۶.

آینه های شکسته (4): «به دامادی گلها و درختان»، نگاهی به ترجمه ای کهن از آیه «وَ أَرْسَلْنَا الرِّیاحَ لَواقِح» (حجر: 22)

نویسنده:
منبع: آینه پژوهش سال ۳۵ مرداد و شهریور ۱۴۰۳ شماره ۳ (پیاپی ۲۰۷) 131 - 146

کلیدواژه‌ها: ترجمه قرآن ابوالحسن نجفی امانت در ترجمه سبک ترجمه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۰ تعداد دانلود : ۶۳
مقاله حاضر ضمن مرور کلی بر ترجمه های معاصر از آیه «وَ أَرْسَلْنَا الرِّیاحَ لَواقِح» (حجر: 22)، به بررسی یک ترجمه ناشناخته و کهن (قرن 5 6) به صورت «و ما بادها را به دامادی گلها و درختان فرستادیم» متمرکز است. این ترجمه در فاصله سالهای 1361 تا 1377، در میان زبان شناسان و ترجمه پژوهان محل نقد و نظر بوده است. ابتدا، مرحوم ابوالحسن نجفی در مقاله ای به دفاع از آن پرداخته و با تأکید بر رعایت سبک، آن را ترجمه ای امین می خواند. بعدها، لطفی پور ساعدی با استناد به افزودن الگوی استعاره در ترجمه آن را کاملا نااستوار و غیر امین شمرده، و اساسا کار مترجم را «خیانت در ترجمه» به حساب آورده و نه «امانت»؛ به باور وی، نجفی در روند دفاع نیز دچار تناقض گویی شده است. سپس، صالح حسینی با تلاش بسیار (بلکه پرتکلّف) به دفاع از ابوالحسن نجفی برخاسته است. همه این نزاع ها فارغ از مباحث تفسیری و سیاق کل آیه بوده؛ به این جهت، بی آزار شیرازی در مقام یک مفسر سعی کرده راه حل میانه ای در دفاع از ترجمه بیابد. در این مقاله، ضمن بررسی سیاق آیه، ادله موافقین و مخالفین، در تحلیل معانی مطالبی مبنی بر نااستوار بودن این ترجمه ارائه می شود. علاوه بر این، مباحث پیش رو صرفا به رویکرد ترجمه پژوهی حول موضوع متمرکز بوده، و مسائل مخلتف از جمله اعجازهای علمی قرآن (در پیوند با این آیه) در اینجا مطمح نظر نبوده است.
۱۱۷.

ارزیابی برگردان تضمین های قرآنی در فعل های متعدی به حرف «الی»؛ مطالعه موردی ترجمه های شعرانی، صفوی، گرمارودی و صفارزاده

نویسنده:
منبع: مطالعات زبان و ادبیات عربی دوره ۲ بهار و تابستان ۱۴۰۳ شماره ۳ 5 - 27

کلیدواژه‌ها: ترجمه قرآن حرف جر «الی» تضمین نحوی بلاغت تضمین

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۵ تعداد دانلود : ۷۷
یکی از چالش های مهم مترجمان در ترجمه قرآن کریم، انتقال صحیح حروف جر به زبان مقصد است. این چالش به دلیل لزوم توجه به مثلث حرف جر، متعلق و مجرور، همراه با قرائن لفظی و مقامی از جمله بافت کلام است. با توجه به مثلث مذکور، پدیده زبانی به نام تضمین مطرح می شود. تضمین نحوی به معنای گنجاندن یک معنای حدثی در یک واژه دیگر به منظور ایجاز بلاغی است که بر قرائن مختلف از جمله حرف جر متکی است. عدم توجه به این پدیده می تواند منجر به ترجمه و تفسیر نادرست شود. پژوهش حاضر که با استفاده از الگوی دادز انجام شده، به روش توصیفی - تحلیلی میزان توجه ترجمه های شعرانی، صفوی، گرمارودی و طاهرزاده به پدیده تضمین در برگردان حرف جر «الی» و متعلقش و نیز بلاغت آن را ارزیابی کرده است. یافته های پژوهش نشان می دهد که بیشتر ترجمه ها در یافت تضمین و انتقال آن در حرف «الی» به زبان فارسی دچار لغزش های فراوان شده اند و عملکرد موفقی نداشته اند. بلاغت تضمین نیز پدیده ای فراموش شده است که ترجمه ها ظرفیت کافی برای انتقال آن را ندارند.
۱۱۸.

مقایسه ویژگی های سبکی جمله های اسمیه و فعلیه ترجمه های قرآن مکارم شیرازی و خرمشاهی بر اساس الگوی ترجمه کشف الاسرار در جزء 29 و 30(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه قرآن و حدیث دوره ۱۷ بهار و تابستان ۱۴۰۳ شماره ۳۴ ۲۲۷-۲۰۵

کلیدواژه‌ها: ترجمه قرآن مکارم شیرازی خرمشاهی کشف الاسرار وعده الابرار میبدی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۴ تعداد دانلود : ۷۰
قرآن کتابی آسمانی است که برای دست یابی به حقایق آن تا کنون صدها ترجمه با روش ها و سبک های متفاوت برای آن نوشته اند. برای این منظور در این مقاله سعی شده تا با تحلیل زبان شناختی ترجمه های معاصر قرآن از مکارم شیرازی و خرمشاهی و بررسی روش ها و اسلوب ها در ترجمه های مذکور و مقایسه ویژگی های سبکی و نثری آن ها بر اساس الگوی ترجمه کشف الاسرار که از گنجینه های گران قدر زبان و ادب فارسی محسوب می شود و نثری سلیس و شیوا دارد، به بهترین شیوه و اسلوب در بین این ترجمه ها دست یافت. بر این اساس ترجمه های مذکور توصیف و تحلیل شده و از منظر معناشناسی و در سطح زبان شناختی بررسی و تشریح شده اند که با توجه به بررسی های صورت پذیرفته می توان گفت مترجمان مذکور در برگردان آیات قرآنی سبک خاص و یکنواختی را دنبال نکرده اند. در اکثر موارد همانند کشف الاسرار جملات فعلیه را به صورت جمله فعلیه معنا کرده اند. اما در ترجمه جملات اسمیه که بیشتر برای تأکید مفاهیم و آموزه های قرآنی بکار می روند، مکارم شیرازی آن ها را برخلاف کشف الاسرار در اکثر موارد به صورت جمله فعلیه معنا کرده که تأکید کم تری دارند، در حالی که خرمشاهی جملات اسمیه را همانند کشف الاسرار در بیشتر موارد به صورت جمله اسمیه و تأکیدی معنا کرده و به کلام قرآن وفادار بوده است.
۱۱۹.

بازتاب روایات معتبر سبب نزول در ترجمه های معاصر فارسی قرآن کریم؛ مطالعه موردی ترجمه های الهی قمشه ای، رضایی اصفهانی، فولادوند و مشکینی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم قرآن و حدیث سال ۵۶ پاییز و زمستان ۱۴۰۳ شماره ۱۱۳ 9 - 31

کلیدواژه‌ها: اسباب نزول ترجمه قرآن الهی قمشه ای رضایی فولادوند مشکینی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۱ تعداد دانلود : ۴۸
اقتضای جهانی بودن و جاودانگی قرآن این است که ترجمهٔ آن باتوجه به مجموعه قراینِ مؤثر در فهم آیات صورت پذیرد و مقاصد عالی آن را به نیکوترین شکل در خود منعکس سازد. ازجمله مهم ترین قراین مؤثر در فهم و ترجمهٔ قرآن، اسباب نزول معتبری است که غفلت از آن ها گاه موجب بروز اختلافات و اشتباهات فاحش در ترجمه های قرآن شده است. ازاین رو، به منظور نمایاندن نقش اسباب نزول در فهم و ترجمهٔ قرآن، ضمن بازخوانی این روایات در چهار ترجمهٔ مشهور فارسی با ارائهٔ نمونه هایی از آیاتِ دارای سبب نزول، چگونگی ترجمهٔ آن ها را ارزیابی و ترجمهٔ صحیح هر آیه را براساس این قرینه مشخص می کنیم. درست است که نمی توان تمامی روایات سبب نزول را معتبر دانست، اما اسباب نزول معتبری که ناظر به معنای آیه است و از منابع درخورِ اعتماد به دست ما رسیده است، نقش مؤثری در فهم و ترجمهٔ قرآن، تبیین مورد نزول آیات و شرح آن ها دارند. قرینهٔ سبب نزول در ترجمهٔ واژگان چندمعنا، کمترین تأثیر را دارد و در تبیین مصادیق آیات و پس از آن رفع ابهام از ظاهر آن ها، از بیشترین تأثیر برخوردار است و در میان ترجمه های منتخب، مشکینی از مجموع 30 مورد دارای سبب نزول معتبر، تنها 16مورد، الهی 14مورد، رضایی 7مورد و فولادوند 4مورد را با استناد به این روایات ترجمه کرده اند.
۱۲۰.

نقش اسباب نزول در فهم و ترجمه قرآن؛ مطالعه موردی سوره بقره(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های قرآن و حدیث سال ۵۷ پاییز و زمستان ۱۴۰۳ شماره ۲ 343 - 364

کلیدواژه‌ها: اسباب نزول ترجمه قرآن سوره بقره

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۱ تعداد دانلود : ۴۲
از جمله قرائن مؤثر در فهم و ترجمه قرآن-به ویژه تبیین مصداق هر آیه و رفع ابهام از ظواهر آیات، اسباب نزول معتبری هستند که غفلت از آنها، گاه موجب بروز اختلافات و اشتباهات فاحش در برخی ترجمه های قرآن شده است؛ از این رو، به منظور نمایاندن نقش اسباب نزول در فهم آیات و کاستن از خطا های موجود در ترجمه ها، در این مقال بر آن شدیم تا ضمن تبیین جایگاه اسباب نزول در پنج ترجمه مشهور معاصر فارسی قرآن با روش تحلیلی-انتقادی، با ارائه نمونه هایی از آیات سوره بقره، چگونگی ترجمه آنها را مورد ارزیابی قرار داده، ترجمه صحیح هر آیه را مشخص نماییم. نتایج حاصل از این پژوهش می نمایاند که گرچه نمی توان تمامی روایات سبب نزول را معتبر دانست، اما اسباب نزول معتبری که ناظر به معنای آیه هستند و از منابع قابل اعتماد به دست ما رسیده اند، نقش بسزایی در فهم و ترجمه قرآن و روشن ساختن مقصود آیات آن دارند. قرینه سبب نزول در ترجمه واژگان چند معنا از کمترین تأثیر و در تبیین مصادیق آیات و پس از آن رفع ابهام از ظاهر آنها، از بیشترین تأثیر برخوردار است؛ و در میان ترجمه های منتخب، الهی و مشکینی از مجموع قریب به 60مورد دارای سبب نزول معتبر، تنها (27مورد)، انصاریان (21مورد)، مجتبوی (12مورد) و رضایی (7مورد) را با استناد به این روایات ترجمه کرده اند.