مطالب مرتبط با کلیدواژه

ترجمه قرآن


۴۱.

نقش علوم تجربی در ترجمه قرآن کریم در حوزه آیات آفرینش انسان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ترجمه قرآن و حدیث دوره پنجم پاییز و زمستان ۱۳۹۶ شماره ۱۰ 147-179

کلیدواژه‌ها: ترجمه قرآن نقد آیات علمی علوم تجربی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۸۷ تعداد دانلود : ۵۱۳
هدف از نزول قرآن کریم، هدایت، تعالی و تکامل انسان است و از آن جا که قرآن، خود را کتاب هدایت نامیده، تمام آیاتی که به طور مستقیم یا ضمنی به مباحث علمی پرداخته اند، در راستای رسیدن به همین هدف است؛ از این رو لازم است در ترجمه آیات، این نکات علمی در حد امکان به مخاطبان منتقل شود. از سوی دیگر تعارض علم و دین بیشتر در پی مخالفت ظهور ابتدایی با عقل تجربی رخ می دهد؛ بنابراین، ترجمه دقیق آیات علمی افزون بر نقشی که در فهم قرآن دارد، سبب برداشته شدن گامی موثر در رفع شبهه تعارض دین و علم و نیز کشف رازگویی های علمی قرآن می شود. این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی درصدد ارائه روشی برای ترجمه صحیح آیات علمی قرآن در حوزه آفرینش انسان و بررسی پنج ترجمه منتخب برآمده است. از مهم ترین نتایج این تحقیق می توان به تبیین خطاهای ترجمه این دسته از آیات، نظیر لغزش در ذکر معادل و تعیین مصداق اشاره نمود ونیز از جمله دلایل لغزش و اختلاف در ترجمه ها، می توان عدم باور به وجود مطالب علمی در قرآن، عدم مراجعه به تفسیر آیات علمی و عدم مراجعه به منابع علوم تجربی و یافته های قطعی علمی را برشمرد.
۴۲.

بازنمائی تصور انسان وار و ناانسان وار از خدا در ترجمه های انگلیسی و فارسی قرآن مجید: موردپژوهی «ید» و «ساق»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ترجمه قرآن و حدیث دوره پنجم پاییز و زمستان ۱۳۹۶ شماره ۱۰ 181-215

کلیدواژه‌ها: ترجمه قرآن انگاره های خداشناختی انسان وارگی ناانسان وارگی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۶ تعداد دانلود : ۲۸۱
یکی از بزرگ ترین دشواری های مترجمین قرآن در ترجمه آیاتی بوده است که در آن ها، حداقل در ظاهر، وجوه جسمانی و انسان وار به الله، منسوب شده است. این مقوله چالش برانگیز که همواره معرکه آرای فلاسفه، متکلمین و به تبع آن ها مفسرین بوده است، در صورت نگاه دقیق به زوایای کلامی مفاهیم مطرح در باب خداوند، می تواند تأثیر مستقیمی در ترجمه قرآن داشته باشد. پژوهش حاضر در صدد است، تا ترجمه آیاتی از قرآن مجید، شامل «ید» و «ساق» در ارتباط با خداوند را واکاوی و نحوه مواجهه مترجمان فارسی و انگلیسی را با این آیات بررسی نماید. بدین منظور تمامی آیات حاوی این کلمات، احصا و سپس نحوه برگردان آن ها در 18 ترجمه انگلیسی و 12 ترجمه فارسی بررسی شد. نتایج نشان داد که در 79 درصد از موارد، ترجمه انسان وار و در 21 درصد دیگر، ترجمه ناانسان وار از این واژه ها ارائه شده است. به علاوه، تفاوت قابل ملاحظه ای بین ترجمه های انگلیسی و فارسی در خصوص گرایش به (نا)انسان وارگی در ترجمه این آیات مشاهده شد. نتایج بررسی، حاکی از آن است که انگاره های خداشناختی غالب مترجم و نیز جامعه مقصد ترجمه، نقش مهمی در تصمیم گیری های وی در خصوص این بعد چالش برانگیز متن دارد.
۴۳.

چالش ها و راهکارهای برگردان «کم» خبری در ترجمه های فارسی قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های زبان شناختی قرآن سال هفتم پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۲ (پیاپی ۱۴) 119 - 136

کلیدواژه‌ها: ترجمه قرآن ادوات تقلیل ادوات تکثیر کم خبری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۲۰ تعداد دانلود : ۲۹۲
ترجمه قرآن کریم از این دیدگاه که کتاب فرستاده شده خداوند و شامل احکام و دستورات الهی، هدایت بشر و معجزه پیامبر اسلام به شمار می رود، توجه بسیاری از مترجمان و اندیشمندان را به خود جلب کرده است. ازآن جایی که ترجمه های قرآن مانند هر ترجمه دیگری ممکن است کاستی ها و نقص هایی داشته باشد؛ بر همین اساس بازنگری آنها نیز اهمیت ویژه ای دارد که در آن صورت نقد و اصلاح آن به مراتب ضرورت بیشتری خواهد داشت. یکی از دشواری های مترجمان در ترجمه قرآن کریم برگردان ادوات نحوی چون ادوات تقلیل و تکثیر ازجمله واژه «کم» است که گاهیمترجمان در برگردان آن با چالش هایی روبه رو می شوند که بررسی و نقد برگردان این واژه در ترجمه های فارسی قرآن کریم ضروری می نماید تا مشخص شود نوع «کم» چیست و کدام رکن جمله را مقید می کند. در مقاله حاضر با روش تحلیلی توصیفی و مراجعه به منابع کتابخانه ای و باتکیه بر منابع نحوی، تفسیری و لغوی ضمن تبیین و توضیح نوع «کم» و بیان چالش های ترجمه «کم» یک نمونه ترجمه، برای الگوی آیاتی پیشنهاد شده که «کم» در آنها به کار رفته است، سپس با بررسی و نقد ترجمه مترجمانی چون رازی، فولادوند، مکارم شیرازی، خرمشاهی، مهم ترین کاستی های آنان را در برگردان «کم» بیان شده است. این کاستی ها عبارتند از: تشخیص نوع «کم»، تعیین رکن مقید جمله، ناهماهنگی در ترجمه آیات مختلف، منعکس نشدن معنای مباهات و تفاخر در برگردان «کم» خبری و ترجمه تحت اللفظی حرف «مِن» قبل از تمییز.
۴۴.

مقایسه تطبیقی آرای مترجمان معاصر در ترجمه «مجاز مفرد مرسل»

نویسنده:
منبع: مطالعات تطبیقی قرآن پژوهی سال دوم پاییز و زمستان ۱۳۹۶ شماره ۴ 95 - 121

کلیدواژه‌ها: ترجمه قرآن مجازهای قرآنی مجاز مفرد مرسل بلاغت قرآنی مترجمان قرآن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۴ تعداد دانلود : ۶۲۱
یکی از اسلوب های ادبیِ به کار رفته در قرآن کریم، اسلوب مجاز است. مجاز یکی از مهم ترین و مؤثرترین ساختارها و صنایع بیانی در بلاغت به شمار می رود،. لذا با توجه به اهمیت این عنصر بیانی در قرآن کریم و دلالت های ظریف آن وجایگاه این عنصر در شیوه ی ارائه ی مقصود، ترجمه مجازهای قرآنی بررسی های دقیق، مستقل و کاملی را می طلبد. در این پژوهش از میان انواع مجاز به مجاز مفرد مرسل و از جمع ترجمه های بسیار معاصر قرآن، به ترجمه ی آقایان «آیتی، انصاریان، الهی قمشه ای، خرمشاهی، فولادوند، مشکینی و مکارم شیرازی» که از اشتهار بیشتری برخوردارند، با روش توصیفی_تحلیلی پرداخته شده است. بررسی های انجام شده نشان می دهد که مترجمان محترم از روش های مختلفی برای ترجمه ی مجاز استفاده کرده اند و هر یک از ایشان سبک خاصی را دنبال نکرده اند؛ حتی گاهی دیده می شود که ترجمه ها مفهوم مورد نظرِ تعبیر مجازی را نمی رساند و تنها به معنای تحت اللفظی بسنده شده است. همین امر موجب بروز نوسانات زیادی در ترجمه ی آنان می گردد. نتیجه اینکه، بهترین ترجمه برای تعابیر مجازی ترجمه ای است که ضمن انتقال مفهوم مورد نظر به زبان مقصد، دارای جنبه ها و جاذبه های بلاغی نیز باشد. از آن جایی که در ترجمه ی آقایان مشکینی و مکارم شیرازی، ترجمه ی بسیاری از تعابیر مجازی، براساس علاقه ی مجازها صورت گرفته است لذا ترجمه های آنها به معنای مراد مجازهای مرسل نزدیک تر است.
۴۵.

واکاوی تحلیلی روش شناسی تعابیر کنایی در فرایند ترجمه حدّاد عادل(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآن و حدیث سال دوازدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۱ (پیاپی ۲۳) 269 - 292

کلیدواژه‌ها: ترجمه قرآن تعابیر کنایی حداد عادل روش شناسی ترجمه تحت اللفظی نقد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۱۷ تعداد دانلود : ۳۹۱
در این جستار به بررسی روش شناسی ترجمه "کنایه" و نقد عملکرد استاد حدّاد عادل پرداخته شده است. ناقدان و صاحب نظران ترجمه، سه روش را برای ترجمه "کنایه" مناسب دانسته اند، و بر این اعتقادند که شیوه کنایی، بهترین روش برای ترجمه تعابیر کناییِ معادل دار در زبان مقصد (ترجمه) است، در غیر این صورت، باید به روش معنایی، و حتی المقدور از ترجمه تحت اللفظی صرف نظر نمود. نگارنده نیز روش ترکیبی و تلفیقیِ: «معنایی - ارتباطی» را پیشنهاد می کند؛ با این حال، حدّادعادل بیشتر تعابیر کنایی را به سبک تحت اللفظی صِرف ارائه کرده که ضعیف ترین شیوه برای برگردان  "کنایه" است و اساساً نمی تواند لطایف معانیِ پنهان کنایه را به مخاطب بازتاب دهد. دستاورد این پژوهش که با استقصاء تام ترجمه و با اعتماد به روش توصیفی - تحلیلی و نقدی انجام شده، نشان می دهد که حدّادعادل، در ترجمه "کنایه" روش یک نواختی ندارد و از روش های مختلفِ کنایی، معنایی، معنایی - ارتباطی و تحت اللفظی بهره گرفته که مطلوب و موردنظر است؛ امّا مسئله مهم استفاده غیر روشمند و بی برنامه ایشان از سبک تحت اللفظی است، تا جایی که از مجموع 15 مورد کنایه ای که از سراسر ترجمه وی بررسی شد، 9 مورد به شیوه تحت اللفظی صِرف، 4 مورد به شیوه معنایی، 1 مورد به شیوه کنایی و 1 مورد نیز به شیوه معنایی ارتباطی ترجمه شده است. این موضوع ترجمه حدّادعادل از کنایات را با چالشی آشکار مواجه ساخته است. هدف این مقاله، بررسی ترجمه حدادعادل با محوریت کنایه، و پیشنهاد مطلوب ترین شیوه برای ترجمه این ساختار بلاغی است که در موارد فراوانی نیازمند بازنگری مجدد است.
۴۶.

تحلیلی بر دلالت«اعداد معدوله»در تعبیر قرآنی «مثنی و ثلاث و رباع» (بررسی موردی؛ ترجمه های فارسی معاصر)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ترجمه قرآن و حدیث دوره ششم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱۱ 109-136

کلیدواژه‌ها: اعداد معدوله مثنی ثلاث رباع ترجمه قرآن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۴۸ تعداد دانلود : ۴۹۹
اسامی غیرمنصرف درزبان عرب شامل برخی از اعداد می شود که به سبب وصف بودن و عدول از «تکرار» «اعداد معدوله» نامیده می شوند. تعبیر «مَثنی و ثُلاث و رُباع» در قرآن مجموعه ای است از این اعداد بر دو صیغه «مَفعل» و «فُعال» که در آیات 3 سوره نساء و 1 سوره فاطر استعمال شده است. هرچند برخی مترجمان قرآن همگون با مفهوم «تکرار» در این اعداد دست به ترجمه زده اند، بسیاری از ایشان ترجمه هایی غیرهمسو با این معنا را ارایه کرده اند. این امر، معانیِ متفاوت و گاه متضادی را در ذهن مخاطبان القا نموده و فرآیند فهم آیه را با مشکل مواجه ساخته است. لذا ورود نقادانه به این وادی با تکیه بر مفهوم شناسی دقیق واژه ها از ضروریات است. معناشناسی اعداد معدوله، مفهوم «تکرار و تنوع» را برای «مثنی و ثلاث و رباع» در ضمن معنای شمارشی برجسته می نمایاند که با ترجمه «دوگانه و سه گانه و چهارگانه» برای تعبیر مذکور، سازگاری بیشتری دارد.
۴۷.

نقد ترجمه قرآن موسوی گرمارودی

نویسنده:
منبع: آینه پژوهش سال ۳۰ فروردین و اردیبهشت ۱۳۹۸ شماره ۱ (پیاپی ۱۷۵) 68 - 84

کلیدواژه‌ها: نقد ترجمه ترجمه قرآن علی موسوی گرمارودی ترجمه فارسی قرآن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۴۳ تعداد دانلود : ۷۶۳
ترجمه قرآن کریم به هر زبانی، از جمله زبان فارسی، بسیار دشوار است و جدا از تسلط به زبان های مبدأ و مقصد، مستلزم دانش هایی چند از جمله تفسیر و ریشه شناسی و تاریخ و فقه است. بخشی از این دشواری، به الهی بودن منشأ آیات قرآن و بخشی دیگر نیز به گونه گونی موضوعات مطرح شده در قرآن مربوط می شود. در میان ترجمه های فارسی قرآن، به ویژه در دهه های اخیر، چند ترجمه که تا حد زیادی روان و دقیق و زیبا هستند، منتشر شده اند که ترجمه علی موسوی گرمارودی از شاخص ترین آنها است. نویسنده در نوشتار حاضر، کتاب مذکور را که چاپ اول آن در قطع جیبی در سال 1394 توسط انتشارات قدیانی به چاپ رسیده، در بوته نقد و بررسی قرار داده است. وی در راستای این هدف، نوشتار را در پنج بخش ارائه می کند: 1. ترجمه آیات، 2. پی نگاشت مترجم، 3. پی نگاشت مترجم در چاپ دوم، 4. پی گفتار بهاءالدین خرمشاهی، 5. پیشنهادها.
۴۸.

بررسی اختلاف اعراب اسامی منقوص در قرآن کریم

نویسنده:
منبع: پژوهش های نوین در آموزه های قرآن و سنت سال اول پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۲

کلیدواژه‌ها: اسم منقوص اعراب القرآن ترجمه قرآن اختلاف اعراب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۰۱ تعداد دانلود : ۳۳۹
نقش برجسته اعراب کلمات و جملات در دریافت مفهوم کلام عربی مقوله ای غیرقابل انکار است. در این میان درک مفاهیم والای آیات قرآن کریم به کمک بررسی نقش کلمات و جملات آن همواره مورد توجه عالمان و ادبا بوده است. لذا مقوله بررسی اعراب کلمه و کلام قرآنی اهمیت بسزایی دارد. در این مقاله با عنایت به گروهی از کلمات قرآن کریم موسوم به اسم منقوص که شرایط پذیرش اعراب ظاهری رفع و جر ندارند، نظرات مفسران و علمای نحو جمع آوری شده و با ترجمه های فارسی موجود تطبیق داده شده است تا بتوان به تحلیل واحدی در خصوص نقش و ترجمه این اسامی دست یافت. نتیجه بحث که به روش تحلیلی- توصیفی ارایه شد، نشان می دهد که اختلاف اعراب اسامی منقوص در حالات تقدیری باعث دریافت مفاهیم متفاوتی از کلام خداوند سبحان می شود. همچنین اغلب مترجمان قرآن کریم بر اساس کتب تفسیری و نه اعراب القرآن به ترجمه واژه پرداخته اند.
۴۹.

از نگاه دیگران (1) مروری انتقادی بر ترجمه و شرحی نو از قرآن

نویسنده: مترجم:
منبع: آینه پژوهش سال ۲۶ آذر و دی ۱۳۹۴ شماره ۵ (پیاپی ۱۵۵) 83 - 90

کلیدواژه‌ها: کتاب قرآن محقق ترجمه قرآن شرح قرآن ترجمه قرآن به انگلیسی تفسیر قرآن نقد کتاب معرفی کتاب مروری انتقادی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۶ تعداد دانلود : ۲۷۳
کتاب قرآن محقق: ترجمه و شرحی نو، حاصل پروژه ای است که از سوی انتشارات هارپر کالینز در سال 2015 انجام شده است و در آن برای نخستین بار تفسیری کامل از قرآن به زبان انگلیسی در اختیار خوانندگان قرار می گیرد. کتاب مذکور، کتابی جامع و شمول گراست و مؤلفان آن گروهی از محققان مطالعات اسلامی هستند که زیر نظر حسین نصر و با مشارکت جانر دالی، ماریا دکیک، جوزف لامبارد و محمد رستم، فعالیت کرده اند. آن ها در ترجمه و تفسیر آیات قرآن هر دو رویکرد شیعی و سنی را در نظر داشته اند و عموماً به آن دسته از اصول عقاید پرداخته اند که با گرایش های مختلف کلامی غالب در اندیشه اسلامی همخوان باشد. نوشتار حاضر ترجمه ای است از مقاله مبین وید که وی در مقاله خود، به مرور انتقادی و نسبتاً جامع کتاب قرآن محقق پرداخته است. وی نخست، به اختصار چشم انداز کنونی ترجمه های قرآن را ارائه داده و در ادامه، ویژگی های کتاب قرآن محقق را مورد مداقه قرار می دهد. در انتها، برخی ملاحظات پیرامون کتاب از قبیل خروج از اجماع در حکم رجم و کثرت گرایی دینی را متذکر می شود.
۵۰.

برخی از وجوه معنایی واژه «کفر» در ترجمه های آقایان بهبودی، صادقی تهرانی، مجتبوی و مکارم شیرازی

نویسنده:
منبع: دانش ها و آموزه های قرآن و حدیث سال اول بهار ۱۳۹۸ شماره ۴

کلیدواژه‌ها: معانی کفر وجوه و نظائر ترجمه قرآن رابطه ترجمه با تفسیر علوم و معارف قرآن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۳ تعداد دانلود : ۳۳۷
بررسی وجوه و نظائر در قرآن کریم، اهمّیت ویژه ای دارد. چراکه فهم کامل و شامل یک متن وحیانی از کتابی آسمانی، روشنی بخش راه بشر خواهد بود. یکی از ابعاد این فهم، در ترجمه ها خود را نشان می دهد. مترجم در انتقال معانی والای این متن آسمانی، افزون بر امانت داری باید بر دانش های گوناگون قرآنی فائق باشد تا بتواند ترجمه ای کم نقص ارائه دهد. این پژوهش به دنبال بررسی آن است که آیا واژه های قرآن به همان معنایی که در برخورد اوّل از آنها به ذهن می آید به کار رفته اند؟ مترجمان در انتقال معانی آیات قرآن تا چه اندازه بحث وجوه و نظائر الفاظ را در نظر داشته اند؟ این پژوهش به بررسی چندمعنایی واژه «کفر» می پردازد تا پرسش های یادشده را با تطبیق بر این واژه، پاسخ گوید. در نگاشته حاضر پس از ارائه تعریفی از وجوه و نظائر، واژه کفر در ترجمه های آقایان بهبودی، صادقی تهرانی، مجتبوی و مکارم شیرازی بررسی می شود.
۵۱.

نقد ترجمه و توضیح قرآن به قلم بهاء الدین خرمشاهی

نویسنده:
منبع: آینه پژوهش سال ۳۰ مهر و آبان ۱۳۹۸ شماره ۴ (پیاپی ۱۷۸) 106 - 150

کلیدواژه‌ها: نقد ترجمه نقد کتاب قرآن بهاءالدین خرمشاهی کتاب قرآن کریم ترجمه توضیحات و واژه نامه ترجمه قرآن ترجمه فارسی ترجمه فارسی قرآن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۷۰ تعداد دانلود : ۵۳۵
کتاب قرآن کریم، ترجمه، توضیحات و واژه نامه از بهاءالدین خرمشاهی، که جدیدترین چاپ آن توسط انتشارات نیلوفر و جامی در سال 1396 به زیور طبع آراسته شده، رواج گسترده ای در بین قرآن دوستان یافته است. نویسنده در نوشتار پیش رو، با ارائه شاهدمثال هایی از متن کتاب، آن را در بوته نقد و بررسی قرار داده است. وی در راستای این هدف، نوشتار را در سه بخش تنظیم و ارائه کرده است: 1. نقدهای مربوط به ترجمه و توضیحات کتاب؛ 2. نقدهای مرتبط با پیوست های کتاب، و 3. بیان پیشنهادها.
۵۲.

بررسی برابرنهادهای واژه «عذاب» در ترجمه های فارسی قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ترجمه قرآن و حدیث دوره ششم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۱۲ 133-164

کلیدواژه‌ها: ترجمه قرآن برابرنهاد ترجمه فارسی کیفر هم ارزی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۰۴ تعداد دانلود : ۵۱۲
ترجمه های قرآن کریم یکی از مهم ترین منابع شکل دهنده به ذهنیت مخاطبان غیر عرب زبان قرآن درباره مفاهیم این کتاب آسمانی هستند. واژه «عذاب» یکی از واژگان پرکابرد قرآن کریم است که در ساخت طرح واره قرآنی نسبت به معاد و زندگی در سرای آخرت نقشی کلیدی دارد. این تحقیق به بررسی این امر می پردازد که مترجمان فارسی قرآن، چه معادل هایی برای این واژه پیشنهاد داده اند. بررسی 50 ترجمه فارسی قرآن کریم در دوره های زمانی مختلف، با استفاده توأمان از روش های توصیفی- تحلیلی و روش های آماری، نشان می دهد که مترجمان فارسی زبان قرآن، اهتمام چندانی به معادل یابی برای این واژه نداشته اند و در اکثر قریب به اتفاق موارد، از خود واژه «عذاب» برای ترجمه استفاده نموده اند. البته در طول سده های میانه هجری، استفاده از خود واژه برای ترجمه به تدریج و با سرعت بسیار کم، رو به کاهش بوده که این سیر نزولی، در سده های معاصر شکسته می شود و اکثر مترجمان معاصر نیز رویه متقدمان را پیش گرفته اند. در اندک مواردی که از خود واژه برای ترجمه استفاده نشده، واژگان «مجازات، شکنجه، کیفر، عقوبت، آزار، گرفتاری، بلا و عقاب» به ترتیب کثرت استعمال، به عنوان برابرنهاد این واژه به کار رفته اند که به نظر می رسد از میان موارد فوق، واژه «کیفر» واژه مناسبی برای هم ارزی با کلمه «عذاب» در قرآن کریم باشد.
۵۳.

تحلیلی بر معانی ضمنی برخی واژگان قرآن کریم با تکیه بر «تجزیه بر آحاد واژگانی» و بازتاب آن در ترجمه های معاصر(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهش های قرآنی سال بیست و پنجم بهار ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۹۴) 111 - 132

کلیدواژه‌ها: قرآن کریم ترجمه قرآن مؤلفه های معنایی آحاد واژگانی واژگان قرآنی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۱ تعداد دانلود : ۳۳۴
یکی از روش های کارآمد در بحث معناشناسی، «تجزیه به آحاد واژگان» است که در آن، واژگان را به قصد دستیابی به مفهومی دقیق و کامل، به آحاد و اجزای معنایی سازنده آنها تجزیه نموده تا معانی نهفته در لایه های هر واژه آشکار گردد، که این امر درنهایت، به ارائه ترجمه ای کامل و گویا از متن خواهد انجامید. پژوهش حاضر با روشی توصیفی- تحلیلی و با تکیه بر رویکرد تحلیل مؤلفه ای و تجزیه واژگان به آحاد معنایی کوچک تر در پاره ای از واژگان قرآنی، سعی بر آن دارد تا معانی نهفته در ورای کلمات را از طریق تجزیه آنها به آحاد و اجزای معنایی آن آشکار کرده و چگونگی بازتاب آن را در ترجمه های معاصر مورد نقد و بررسی قرار دهد و نقاط قوت و ضعف ترجمه ها را در این خصوص تحلیل نماید. بررسی معنایی واژگانی چون «یقتّلون، واعَدنا، آنَستُ، تَبَّ، نَتلوها، لاتُحصوها و اقتَربَ»، نشان می دهد که عدم توجه دقیق مترجمان قرآن کریم به آحاد واژگانی و مؤلفه های تشکیل دهنده آنها، قطعاً در ارائه مفهوم موردنظر گوینده تأثیرگذار بوده و مخلّ فهم و درک مقصود واقعی قرآن کریم خواهد گردید. چنان که نتیجه این بی توجهی به ارائه ترجمه ای ناقص و نارسا از کلمات قرآنی در برخی ترجمه ها انجامیده که با مفهوم کلی آیه و سیاق جملات قرآنی تناسب کافی نداشته و صرفاً بیانگر ترجمه معنای اولیه و ظاهری از واژگان قرآنی محسوب می شود؛ هرچند برخی از مترجمان با اشاره به پاره ای از مؤلفه های معنایی واژگان، ترجمه ای به نسبت موفق و قابل قبول نیز ارائه داده اند.
۵۴.

ترجمه القرآن: التّحدّیات و الحلول٭(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات فی العلوم الانسانیه دوره ۱۳ سال ۱۴۲۷ شماره ۲ 9-18
تعداد بازدید : ۶۳۹ تعداد دانلود : ۲۲۴
ها نحن فی القرن الخامس عشر و القرآن الکریم هو الکتاب السّماویّ الوحید دون أیّ تحریف و لایزال یرشد و یهدی سکّان العالم خاصّهً الأمّه الإسلامیّه کما یلعب هذا البحر الزّاخر الإلهیّ، دوراً عظیماً فی التّطور الثّقافیّ و الحضاریّ البشریّ شریطه أن ننهل من کلام اللّه و ننعم بشرائعه هو حقّه و هذا ما یتطلّب منّا أن نتعرّف علی المبادیء القرآنیّه و مضامینها. لابدّ من التّنویه هنا أن ترجمه القرآن المجید کانت حاجه ماسّه و ضروره لا تنکر منذ بزوغ الإسلام وأنّ الواقع الراهن لترجمه النّصوص المقدسّه خاصّه القرآن الکریم یقتضی أن یبذل العالم الإسلامیّ جهداً کبیراً و عملاً دؤوباً، فی حین أننا نعیش فی عصر ٍ تقلصت فیه المسافات بین البلدان الإسلامیّه و کثرت فیه أجهزه الإعلام و الاتّصالات و المعلومات و هو عصر الثّوره الإلکترونیّه فعلینا أن نأخذها بعین الاعتبار کما لاغنی للأمّه الإسلامیّه عن رسم خطّه فی مجال ترجمه القرآن الکریم تستهدف إنشاء مرکز لترجمته باللّغات الأجنبیّه فی منظمّه المؤتمر الإسلامیّ و حسبی أن أذکر أنّها خطّه شامله مدروسه لاتقتصر علی بلد إسلامیّ واحدٍ بل تعمّ جمیع البلدان الإسلامیّه فهذه الخطّه - و إن هی متأخّره - جهد جدید لتوفیر دور فاعل فی ساحه التّرجمه کما یشیر الکاتب إلی التّحدّیات والصّعوبات الّتی یعانیها المترجم ویواجهها فخلاصه القول أنّ ترجمه القرآن الکریم لاتخدم الأمّه الإسلامیّه وحدها بل تخدم العالم فی اکتساب طریقه صحیحه ونهج کامل لمعرفه حیاته.
۵۵.

شیوه های معادل یابی واژگان در ترجمه قرآن کریم بر اساس الگوی گارسس

نویسنده:
منبع: تحقیقات قرآنی و حدیثی سال اول بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱ 39 - 55

کلیدواژه‌ها: ترجمه قرآن نقد ترجمه الگوی ارزیابی ترجمه کارمن گارسس مکارم شیرازی رضایی اصفهانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۹ تعداد دانلود : ۶۳۵
با توجه به حساسیت متن قرآن کریم، ترجمه آن نینیز بسیار حساس است. به همین دلیل باید ترجمه-های آن به دقت ارزیابی شوند. یکی از عواملی که به بهبود نقد ترجمههای قرآن کمک میکند، بهرهگیری از نظریههای جدید ترجمه و الگوهای ارزیابی مطرح شده از سوی نظریهپردازان این حوزه است. این مقاله، الگوی ارزیابی ترجمه کارمن گارسس را مبنای کار خود قرار داده تا بر اساس آن، به ارزیابی تطبیقی ترجمه رضایی و مکارم از قرآن کریم بپردازد. دادههای این تحقیق، واژگان و اصطلاحات سوره مائده است. از میان 27 مؤلفه الگوی گارسس، 10 مؤلفه پرکاربرد که برخی مثبت و برخی منفی هستند، برای ارزیابی انتخاب شده است. از میان مؤلفههای مثبت، میتوان از تعریف و توضیح معادل فرهنگی، بسط نحوی و معنایی و تغییر نحو در ترجمه نام برد. تکنیکهای منفی را مؤلفههایی مانند ترجمه قرضی، قبض نحوی، بسط ساده و بسط خلاقه تشکیل میدهند. نتایج ارزیابی نشان میدهد که ترجمه رضایی، تکنیکهای مثبت بیشتر و تکنیکهای منفی کمتری دارد.
۵۶.

بررسی تطبیقی ترجمه سوره سجده در ترجمه مکارم، فولادوند و خرم دل با نگاه به مسائل زبانی مبدأ و مقصد

نویسنده:
منبع: مطالعات سبک شناختی قرآن کریم سال اول بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۲ 65 - 92

کلیدواژه‌ها: ترجمه قرآن سوره سجده ترجمه مکارم ترجمه فولادوند ترجمه خرمدل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۳ تعداد دانلود : ۴۵۸
 انتظار خوانندگان از مترجم قرآن، دریافت ترجمه ای قابل فهم و روان از مطالب و مفاهیم آن است و این امر زمانی میسر می گردد که مترجم به نیکی با مسائل زبانی زبان عربی آشنا باشد، ساختار زبان مقصد را رعایت کند و بهترین معادل ها را برای واژگان بیابد. اما ترجمه های موجود با اینکه اغلب ترجمه هایی خوب و دقیق هستند و ظرافت های بسیاری در آن ها اعمال شده است، انتظار کامل مخاطبان را برآورده نساخته اند. به منظور نقد ترجمه های فعلی قرآن کریم و تبیین نقش والای ترجمه در انتقال مفاهیم کتاب الهی، در این نوشتار با روش تحلیلی و مقایسه ای، سه ترجمه مشهور از سوره سجده (مکارم، فولادوند و خرم دل) نقد و بررسی شده است. نتیجه بحث با نگاه به مسائل زبانی چون رعایت قوانین صرف و نحو در ترجمه، رعایت ساختار جمله بندی در زبان مقصد و چگونگی معادل سازی واژگان، دسته بندی و در جدول و نمودار نشان داده شده است. مقایسه این ترجمه ها نشان می دهد ملاک های مذکور در ترجمه فولادوند به نحو شایسته تری رعایت شده و او توانسته ترجمه ای بهتر و روان تر ارائه دهد
۵۷.

دلالت های معنایی فراهنجار تقدیم حال قرآنی و بازتاب آن در سه ترجمه فارسی (مورد پژوهش؛ ترجمه های فولادوند، خرمشاهی، حداد عادل)

نویسنده:
منبع: مطالعات سبک شناختی قرآن کریم سال دوم پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۱ (پیاپی ۳) 46 - 65

کلیدواژه‌ها: فراهنجار تقدیم ترجمه قرآن حال

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۰ تعداد دانلود : ۳۶۵
اهمیت آرایش اجزای جمله و نظم دلالت خیز متن قرآن کریم، بر کسی پوشیده نیست و غالبا، دریافت لایه های معنایی و ژرف ساخت آیات، در گروِ فهم زیباشناختی و معنامحورِ این اصل است. گاهی نیز، به فراخور مدلول-های معنایی- بلاغی، مهندسی چیدمان کلام، از هنجارهای زبانی گذر می کند. حال، از مهم ترین پدیده های زبانی آمیخته با نظم قرآنی است که تفاوت در ترتیب قرار گرفتن آن در اجزای کلام الهی، منجر به تفاوت معنایی شده، جابجایی آن، ارائه معنی و مفهومی خاص را دنبال می کند که در صورت عدم جابجایی، آن مفهوم حاصل نخواهد شد. پژوهش حاضر، با روش توصیفی- تحلیلی، به بررسی گونه های تقدیم حال در قرآن و بازنمود آن در سه ترجمه فارسی پرداخته است. بر اساس نتایج پژوهش، فراهنجار آشنازدایانه تقدیم حال، یکی از پُربسامدترین پدیده های زبانی در آیات الهی است که غالبا در دو سطح حال مفرد و حال شبه جمله به کار رفته است. این عدول برجسته ساز متن، بیشتر به انگیزه تعمیم، اختصاص و ترغیب مخاطب رخ داده که برابرنهادهای دلالت ساز فارسی آن، به ترتیب و به طور نسبی، در ترجمه های حداد عادل، فولادوند و خرمشاهی، رعایت شده است.
۵۸.

واکاوی نظرها و نظریه ها در بازخوانی مجدد پیشینه تاریخ ترجمه قرآن کریم (مطالعه موردی سیر شکل گیری ترجمه های فارسی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ترجمه قرآن و حدیث دوره هفتم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱۳ 62-86

کلیدواژه‌ها: ترجمه قرآن ماهیت ترجمه پیشینه ترجمه نظریه ترجمه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵۴ تعداد دانلود : ۳۶۱
رویکردهای مختلف به بحث ترجمه، منجر به پیدایش مباحث متعددی در این حوزه گردید که هریک علم ترجمه را از زاویه ای بسط داده و زمینه های تبدیل آن به رشته ای مجزا، تحت عنوان «مطالعات ترجمه» را مهیا ساخته است. از میان شمار فراوان مباحث مذکور، این جستار در صدد واکاوی مقوله «پیشینه» ترجمه قرآن از منظر تفکیک میان نظر و نظریه است. در این راستا، مسأله پژوهش این است که پیشینه ترجمه قرآن، نشان گر کدام نوع نگاه به امر ترجمه در سیر تاریخی خود است؟ بررسی ها درخصوص سیر تکوینی پیشینه ترجمه ها از ابتدای تاریخ اسلام تا دوران معاصر به ویژه در ترجمه های فارسی قرآن کریم نشان داد که با توجه به تعریف «نظریه ترجمه»، آنچه درخصوص تاریخ ترجمه قرآن رخ داده، بیشتر از نوع نگاه نظرمدار و نه نظریه پرداز است. هرچند نمی توان و نباید وجود برخی نظریه پردازی های موفق در سیر تاریخی ترجمه قرآن را نادیده گرفت.
۵۹.

بررسی کارآمدی الگوی گارسس در ارزیابی ترجمه قرآن (مطالعه موردی ترجمه مکارم شیرازی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ترجمه قرآن و حدیث دوره هفتم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱۳ 315-356

کلیدواژه‌ها: ترجمه قرآن الگوی ارزیابی ترجمه نقد الگو گارسس مکارم شیرازی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۲ تعداد دانلود : ۵۳۲
حساسیت متن قرآن اقتضا می کند که ترجمه های آن مورد ارزیابی دقیق قرار بگیرند. ارزیابی دقیق نیاز به مبنا و الگویی علمی دارد. در سال های اخیر الگوهای ارزیابی ترجمه در نقد ترجمه قرآن به کار گرفته شده اند، اما این الگوها برای نقد ترجمه یک متن مقدس طراحی نشده اند. با توجه به ویژگی های خاص قرآن، نقد ترجمه آن نیاز به الگویی مجزا و بومی دارد. به منظور طراحی چنین الگویی لازم است ابتدا کارآمدی الگوهای ارائه شده در مطالعات ترجمه مورد نقد و بررسی قرار بگیرد. بدین منظور الگوی گارسس با رویکرد مقصدگرا در مقاله حاضر مطالعه شده، کارآمدی آن در ارزیابی ترجمه قرآن بررسی می شود. برای این بررسی ترجمه مقصدگرای مکارم شیرازی به عنوان مطالعه موردی انتخاب شده، مؤلفه های کارآمد و ناکارآمد الگوی گارسس و امتیازات و کاستی های آن بر اساس ارزیابی این ترجمه و نیز بر اساس ویژگی های خاص قرآن بررسی می شود. این مطالعه نشان می دهد که در ارزیابی ترجمه قرآن مؤلفه های تعریف، بسط نحوی، تغییر نحو، تغییر دیدگاه یا بیان، بسط معنایی، بسط خلاقه، بیان نامناسب در متن مقصد، بسط ساده و تغییر در کارکرد صنایع بلاغی دارای بیشترین کارآمدی و مؤلفه های حذف منظور متن اصلی، حذف حواشی، تعدیل اصطلاحات محاوره ای، ناکارآمد و سایر مؤلفه ها کم کاربرد هستند. از امتیازات الگوی گارسس می توان به چندسطحی بودن و جزئی بودن مؤلفه های آن اشاره کرد. کاستی های این الگو تقسیم کلی مؤلفه ها به مثبت و منفی بدون در نظر گرفتن ضرورت آنها، تداخل برخی مؤلفه ها و فقدان مؤلفه هایی برای بررسی انسجام در سطح گفتمانی است.
۶۰.

ارزشیابی ترجمه واژگان اضداد در قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش دینی دوره ۱۸ بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۳۸ 135-156

کلیدواژه‌ها: ارزشیابی ترجمه ترجمه قرآن واژگان اضداد واژگان اضداد قرآن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۴ تعداد دانلود : ۲۰۱
اشتراک لفظی در بخش قابل توجهی از مفردات قرآن به چشم می خورد. از زیر مجموعه های اشتراک لفظی، واژگان اضداد هستند که دارای دو معنای متضادند مانند « عسعس » . نکته قابل توجه در مورد این واژگان این است که می توان معنای آن ها را با استفاده از معیارهایی مانند آیات، روایات، کتب لغت و مفسرین به دست آورد. بعد از بدست آوردن معنای واژگان اضداد با استناد به معیارهای ذکر شده، می توان در ترجمه های فارسی قرآن ترجمه آن ها را ارزشیابی نمود. مطالعه واژگان اضداد در ترجمه های آیتی، الهی قمشه ای، انصاریان، حجتی، خرمشاهی، فولادوند، مجتبوی، مشکینی، مکارم و المیزان این نتیجه را به دست داد که بعضی واژگان در همه ترجمه ها به یک معنا (موافق با معیارهای ذکر شده) و بعضی واژگان در یک ترجمه به هر دو معنای ضد آورده شده اند و بعضی واژگان در یک ترجمه به یک معنا و در ترجمه دیگر به معنای دیگر آمده است. روش به کار رفته در این تحقیق توصیفی تحلیلی می باشد.