ترتیب بر اساس: جدیدترینمرتبط‌ترین
فیلترهای جستجو: نهج-البلاغه حذف فیلترها
نمایش ۵۰۱ تا ۵۲۰ مورد از کل ۱٬۳۸۸ مورد.
۵۰۱.

بررسی تأثیر سبک ادبی خطب نهج البلاغه بر رسائل و خطب صابی و ابن نباته(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: نهج البلاغه صابی سبک ادبی ابن نباته تصویرسازی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۵۴ تعداد دانلود : ۲۵۲
سبک شناسی، یکی از جدیدترین و دقیق ترین مکاتب نقد ادبی است که در سده ی اخیر، ادیبان و سخنوران توجه ویژه ای به آن نشان دادند. سبک شناسی ادبی برای شناخت نکات ظریف ادبی، با هدف تحلیل رابطه فرم و محتوای متن و شناسایی کیفیت زیبایی شناسیک آن انجام می شود. خطبه های نهج البلاغه از جمله متونی است که در قالب بهترین الفاظ و به صورتی هنرمندانه بیان شده است، که توجه ی بسیاری از ادیبان و نویسندگان از جمله صابی و ابن نباته را به خود جلب نموده است. این پژوهش به روش توصیفی-تحلیلی درصدد است که تأثیر سبک ادبی خطب نهج البلاغه را در خطبه های این دو نویسنده نشان دهد. نتایج حاصل از این پژوهش این است که صابی و ابن نباته به لحاظ سبک ادبی از نهج البلاغه تأثیر پذیرفته اند و بیشترین تأثیرپذیریشان در گزینش واژگان و تصویرسازی مفاهیم ذهنی به امور حسی و نظم بیانی متن همچون تکرار، تقدیم و تأخیرها و برگزیدن کلام آهنگین بوده است.
۵۰۲.

استقصاء الممتنع وفلسفه الامتناع فی خطب نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: نهج البلاغة الامتناع الحجّاج الحکمة الانتفاء

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۴ تعداد دانلود : ۴۱۱
استفاد الإمام علی بن أبی طالب علیه السلام فی نهج البلاغه من الفنون البیانیه المتعدده لتجسید المفاهیم المعنیه حسب مقتضی الظاهر وعقلیه المتلقی؛ فالامتناع من أهمّ التقنیات التی وظّفها الامام (ع) فی نصه الدینی؛ الفن الذی یستفاد منه حینما جزم المتکلم علی أمر وقطعَ بانتفاء الشیء، فالأداه التی یستعین بها المتکلم لإیصال المقصود تتراوح علی العموم بین (إن، لو ولولا جازمتین وغیر جازمتین). وتقصّی خطب نهج البلاغه من هذا المنظور یدعونا إلی الاعتقاد بأنّ الامتناع ببعده الحجاجی الرّصین جاء لتجسید مختلف الموضوعات متراوحاً بین امتناع الله وامتناع الإمام وامتناع الملائکه. علی ضوء حضور مکثّف لأشکال الامتناع فی بنیه نص نهج البلاغه ودور هذا الأسلوب البیانی فی الرساله الّتی یرید صاحب النص إیصالها إلی القارئ وأهمیته فی فهم نهج البلاغه، تتعاطی هذه المقاله بمنهجها الوصفی- التحلیلی موضوع الامتناع فی خطب هذا الکتاب القیّم. من المستنبط أنّ إشاره الإمام علی (ع) إلی عدد لابأس به من الامتناع انتهی إلی تنویر ذهن المتلقی تجاه الموضوعات العدیده دینیه کانت أو غیر دینیه، ثم إنّ ما یمکن أن نستشفّه من دراسه الموضوع هو أنّ الخطبه القاصعه هی أکثر خطبه توظیفاً للامتناع، هذا وإنّ الامتناع الصادر من الله تعالی مرتبط فی الکثیر بالأنبیاء والبیت الحرام.
۵۰۳.

دراسه آلیّات الإقناع والحجاج فی رسائل الإمام علی(ع) فی نهج البلاغه (الرّساله الخامسه والأربعین نموذجاً)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: الإقناع الإمام علی (ع) الحجّاج عثمان بن حنیف رساله 45 من نهج البلاغه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۷ تعداد دانلود : ۱۲۰۸
الإقناع کان ومازال من أفضل الوسائل تأثیراً علی الآخرین، وهو آلهٌ بیانیه فاعله لتحقیق التأثیر فی المتلقّی، والمحور الرّئیس فی إیصال الأفکار وتحقیق المقاصد بین المتکلّم والمتلقّی عبر وسائل الإقناع والإثاره، والحجاج میزهٌ من میزات هذا التخاطب (الشفویه والکتابیه). هذه الدّراسه تکشف عن جانب بسیط من العملیه الإقناعیه فی کلام خطیبٍ کان له الحظّ الأوفر فی هذه الصّناعه، لأنّ رسائل الإمام علی (علیه السّلام) مادّه غزیره بشکلها ومضمونها وتکامل مجموعه العلاقات فیها، وتنظّم النصّ ککلّ منسجم متلائم. قد تناولت هذه الدّراسه موضوع الحجاج والإقناع فی رساله الإمام علی (ع) إلی عثمان بن حنیف الأنصاری (کعامله الحکومی) وتحاول أن تقوم بدراسه کیفیه استخدام آلیات الإقناع ووسائله فی بناء الرّساله بمنهج وصفی- تحلیلی. ومن نتائج هذه الدّراسه أنها تهدف إلی إیجاد نظره عمیقه لمتلقّی رساله الإمام وتقدّمه رؤیه طریّه؛ هذه الرّساله تقوم علی الطّابع الحجاجی والإمام یحاول من خلالها تنفیذ أغراضه عبر الإقناع والتأثیر وکلامه البلیغ مزوّدٌ بأسالیب متنوّعه وکذلک یتحدّث المرسل عن نفسه تارهً یمتدحها وأخری یؤبّخها، وذلک وفق الإستراتیجیه التضامنیه، وتعدّ إحدی استراتیجیات التّخاطب أن یتضامن المتکلّم مع المخاطب فی حاله التنازل عن سلطته فی التخاطب ویعتمد المرسل فی صوره التشبیهیه علی الهیئات المختلفه، ما یجعل المتلقّی فی رقابه دائمه مع النصّ من أجل اکتشاف الخیوط المشترکه بین هذه الصّور.
۵۰۴.

درآمدی بر زیبایی شناسی حکمت «قِیمَهُ کُلِّ إمرئٍ ما یُحْسِنُهُ»(نهج البلاغه، حکمت 81)

کلیدواژه‌ها: نهج البلاغه حکمت زیبائی شناسی ترجمه فصاحت و بلاغت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۵۲۴ تعداد دانلود : ۱۳۲۰
حکمت «قِیمَهُ کُلِّ امْرئٍ مَا یُحْسِنُهُ» از نهج البلاغه، دربردارنده ویژگی های بلاغی و معنوی فراوان است و از روزگاران گذشته تاکنون، موجب شگفتی، تحیر و تأمل برخی از اندیشمندان گردیده است. یافته های پژوهش، حاکی ازآن است که آن چه موجب تفاوت در دیدگاه شارحان و مترجمان این حکمت شده است، ترکیب «مَا یُحْسِنُهُ» می باشد؛ به این صورت که برخی این عبارت را به مفهوم «دانایی» و «علم»، وبرخی دیگر نیز آن را به مفهوم «کردار» و «عمل» شرح و ترجمه نموده اند. در حقیقت، از نظر امام7 ملاک و معیار شخصیت انسان در گرو علم و عمل او است و انسانی می تواند به نهایت کمال برسد که همواره و پیوسته بر مدار علم و عمل شایسته و نیک (برخوردار از حسن فعلی و حسن فاعلی)، گام بر دارد. پژوهش حاضر با روش توصیفی تحلیلی اسنادی بر آن است تا با بررسی ابعاد و جوانب زیباشناسانه عبارت مذکور از نهج البلاغه، دیدگاه شارحان، مترجمان و اندیشمندان متقدم و متأخر را مورد بررسی و تبیین قرار دهد.
۵۰۵.

ابعاد «تعین اجتماعی معرفت» از منظر نظریه های جامعه شناسی معرفت و نهج البلاغه(مقاله پژوهشی حوزه)

کلیدواژه‌ها: جامعه شناسی معرفت نهج البلاغه نظریه ها تعین اجتماعی معرفت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۲۵ تعداد دانلود : ۷۴۶
این پژوهش، با هدف بررسی ابعاد تعین اجتماعی معرفت در تحلیل ها و نظریات جامعه شناسانه و نهج البلاغه و به روش مقایسه ای، تحلیل محتوای کیفی، تفسیری و اسنادی تدوین یافته است. در این دو رویکرد، یعنی نظریه های جامعه شناسی معرفت و نهج البلاغه، به مطالعه تفاوت بین تعین اجتماعی معرفت، بر محور مؤلفه های پنج گانه عمق تعین، درجه تعین، سطح تعین، آماج تعین، و عامل مسلط پرداخته است. نتایج این پژوهش حاکی از این است که بسیاری از نظریه های جامعه شناسی معرفت، راه کاملاً متفاوتی از نهج البلاغه را در بسیاری از محورهای پنج گانه درپیش گرفته اند.
۵۰۶.

تجلیات الإنزیاح التصویری فی کلام الإمام علی(ع)(خطب نهج البلاغه نموذجاً)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: الانزیاح التصویری نهج البلاغه التشبیه الإستعاره الکنایه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۸ تعداد دانلود : ۱۸۳
نهج البلاغه کأحد من الکتب الدینیه یتضمّن عجائب البلاغه وغرائب الصّور ، له قیمه أدبیه عالیه مازال یعتنی به الأدباء. هذا وقد احتوت خطبه علی ملامح أصیله لجمالیات الإنزیاح التصویری الّتی دراستها تدل علی أن العدول عن المعیار والنزوح إلی الإنزیاح التصویری لدی الإمام(ع)، یبرز مقدرته الخیالیّه فی توظیف الطاقه التعبیریّه الکامنه فی کلّ کلمه بنیت علی صیاغات صرفیّه. إنّ خیال الإمام(ع) استمدّ الإنزیاح التّصویری فی سیاقات متنوعه؛ فی الواقع، إنّ الإمام(ع) یستخدم الصور البلاغیه المختلفه التی تشحن الکلام بالطاقه التعبیریّه وترفع مستواه بسبب قدرتها علی تکثیف المعانی. تهدف هذه المحاوله، دراسه إحدی ظواهر النقد الأدبی الحدیث فی کلام الإمام علی(ع) . الانزیاح ظاهره تتمُّ دراستها فی العلوم الألسنیه والأسلوبیه وهو عباره عن خرق المألوف فی اللغه العادیه والخروج عنه أو أنَّها لغه مخالفه للکلام العادی والمألوف. ومن أنواعها الانزیاح التصویری؛ وهذا النوع من الانزیاح یستند علی الصور البیانیه بأشکالها المختلفه موضحا علاقاتها بالمرجعی؛ هذه الدراسه تسعی إلی تسلیط الضوء علی هذه الظاهره فی کلام الإمام(ع). یتجلی للقارئ نهایه هذا المقال أنّ الإمام(ع) تمکن من استخدام الانزیاح التصویری بشکل مطرّد للإبداع والتجمیل فی الکلام.
۵۰۷.

سبک شناسی گفتمانی خطبه 28 نهج البلاغه از منظر فرانقش اندیشگانی و بینافردی بر اساس رویکرد نظریه نقش گرای هلیدی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: نهج البلاغه نظریه نقش گرا فرانقش اندیشگانی فرانقش بینافردی سبک.

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۱۰ تعداد دانلود : ۵۴۶
در این پژوهش، سبک گفتمانی خطبه 28 نهج البلاغه از منظر دو فرانقش اندیشگانی و بینافردی نظریه نقش گرای هلیدی، میزان بسامد فرایندها در فرانقش اندیشگانی و نحوه شکل گیری و صورت بندی معنا در لایه ارتباط با مخاطب برای بیان گفتمانی در سطح فرانقش بینافردی بحث و بررسی شده است. این جستار با رویکرد توصیفی تحلیلی در پی آن است تا با به کار گیری نظریه نقش گرای هلیدی در دو سطح فرانقش اندیشگانی و بینافردی در خطبه 28 که گفتمانی توصیفی از دنیا و آخرت است ضمن تحلیل بندهای خطبه از جهت بسامد فرایندها ، نحوه تعامل با مخاطب برای انتقال مفاهیم را تبیین کند. نتایج به دست آمده نشان خواهد داد که حضرت علی (ع) با به کار گیری بسامد بالای فرایندهای مادی و وجه خبری در خطبه سعی در ملموس و عینی نشان دادن نگرش خود نسبت به دنیا و آخرت و اقناع سازی مخاطب در ترک دنیاپرستی و توجه به آخرت گرایی دارد.
۵۰۸.

جستاری بر مولفه های شناختی عصر بعثت و بازشناسی آن ها در دنیای امروز با تاکید بر آموزه های نهج البلاغه

کلیدواژه‌ها: بعثت مولفه های شناختی نهج البلاغه جاهلیت دنیای امروز

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۲ تعداد دانلود : ۴۲۲
بعثت پیامبر اعظم(ص) از جمله رخدادهای بی نظیر تاریخ بشر است. برخی را عقیده بر آن است که در عصر جدید با پیشرفت های شگفت انگیزش، بعثت پیامبر اسلام(ص) و پیام های آن جایگاهی ندارد. هدف این نوشتار، بازخوانی شاخص های شناختی عصر بعثت و بازشناسی آن ها در دنیای معاصر است. این مطالعه از نوع مطالعه بنیادی و تحلیل محتواست که با مراجعه به منابع مرتبط به ویژه نهج البلاغه و تحلیل آن ها انجام شده است. مولفه های عصر بعثت در سه حیطه: شناختی (معرفتی)، عاطفی و رفتاری قابل مطالعه است. در این مقاله تنها شاخص های معرفتی مورد بررسی قرار گرفته است. سؤال اصلی تحقیق این است که: مولفه های شناختی عصر بعثت، برپایه نهج البلاغه کدامند؟ یافته های پژوهش نشان می دهد جاهلیت و بعثت، دو جریان مستمر است و بریده شدن انسان از تعالیم آسمانی، به عنوان شاخص اصلی و بنیادی در حیطه شناختی عصر بعثت، بر اندیشه و رفتار بشر امروز نیزحاکم است، به همین دلیل نیاز انسان معاصر به پیام های بنیادین بعثت بیش از گذشته احساس می شود.
۵۰۹.

بررسی عوامل مؤثر از دیدگاه نهج البلاغه در تعیین جایگاه معلمان و صلاحیت های حرفه ای مربیان

تعداد بازدید : ۹۰۷ تعداد دانلود : ۴۶۵
یکی از امور ضروری در وزارت آموزش وپرورش، انتخاب افراد شایسته برای تعلیم و تربیت است. شایسته سالاری یعنی قرار دادن افراد در پست ها و مسئولیت ها بر اساس مهارت ها و توانایی های آنان به گونه ای که بهره وری سازمان را افزایش بدهد به همین خاطر این مقاله به دنبال این است تا با بهره گیری از روش کیفی و تحلیلی به نحوه انتخاب معلمان با استفاده از سخنان ارزشمند امام علی (علیه السلام) در نهج البلاغه برسد. در این پژوهش ابتدا ماده ۲۰ قانون اساسی جمهوری اسلامی که در رابطه با نحوه انتخاب معلمان بود برسی شد سپس تعدادی از سخنان ارزشمند امام علی (علیه السلام) تجزیه وتحلیل شد و این نتیجه یافت شد که معلمان به عنوان تربیت کنندگان نسل آینده این سرزمین وظایف و نقش مهمی بر عهده دارند و بر اساس سخنان ارزشمند و گران بهای امام علی (ع) در نهج البلاغه یک معلم به عنوان اسوه و الگوی جامعه باید شایستگی های لازم و کافی را داشته باشد تا بتواند دانش آموزان خود را برای دستیابی به حیات طیبه آماده کند. ازجمله این صلاحیت ها می توان به داشتن علم و دانش کافی در خصوص احکام دین و مباحث علمی اشاره کرد.
۵۱۰.

مفهوم پردازی ادراک عدالت فرادست، مبتنی بر اندیشه های امام علی(علیه السلام) در نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: نهج البلاغه عدالت سازمانی حق تکلیف عدالت فرادست

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۴۲ تعداد دانلود : ۴۸۱
آنچه در خصوص عدالت سازمانی تا کنون مطرح گردیده بررسی رفتار از سوی فرادستان و ادراک از سوی زیردستان بوده است. اما طبق بیان امام علی(ع) حق، مفهومی دو سویه است و عدم رعایت حقوق فرادستان توسط زیردستان نیز می تواند منجر به شکل-گیری احساس بی عدالتی در فرادستان گشته و این ادراک با توجه به تاثیرگذاری بیشتر فرادستان بر فرآیندها و تاثیرات رفتاری آنها بر جو سازمانی، تبعاتی را به دنبال خواهد داشت که در این پژوهش برآنیم با تمرکز بر نهج البلاغه و با استفاده از شیوه پژوهش داده بنیاد (متنی) و مدل پارادایمی اشتروس- کوربین، نظریه ای را در خصوص ادراک عدالت فرادستان بسط دهیم. به عنوان نتیجه، 1232 کد بدست آمده پس از چندین بار بازنگری به 242 کدْ تلخیص و در 37 مفهوم دسته بندی گردید. نهایتا این 37 مفهوم در قالب عوامل علی، زمینه ای، تعدیل گر، محوری، راهکارها و پیامدها، جایابی و ارتباطات آنها مشخص شد. یافته ها بیان گر آن است، علاوه بر آنکه عدالت فرادست بعدی جدید در عدالت سازمانی است، با ورود این سازه تغییری پارادایماتیک در نگرش به عدالت رخ خواهد داد و نگاه جاری را از حالت خطی و مقطع به نگاهی فرآیندی و پویا تبدیل می کند، این نگاه نسبت به فرادست منصفانه و نسبت به زیردست عزتمندانه است.
۵۱۱.

«فرایندهای شناختی» و «شاخص قند خون زنان دیابت نوع دو» در اثربخشی «آموزش آسیب های دنیاگرایی مبتنی بر مفاهیم نهج البلاغه»(مقاله پژوهشی حوزه)

کلیدواژه‌ها: دیابت نوع دو هموگلوبین گلیکوزیله نگرانی عدم تحمل بلاتکلیفی آموزش آسیب های دنیاگرایی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۷ تعداد دانلود : ۳۵۲
هدف پژوهش حاضر عبارت بود از بررسی «فرایندهای شناختی» و «شاخص قند خون زنان دیابت نوع دو» با توجه به «اثربخشی آموزش آسیب های دنیاگرایی مبتنی بر مفاهیم نهج البلاغه». این پژوهش به صورت نیمه آزمایشی در سال 1396 در شهرستان بردسکن انجام شد و جامعه آماریِ آن شامل بیماران دیابت نوع دو مراجعه کننده به کلینیک دیابت و مرکز خدمات جامع سلامت روستایی ظاهر آباد بود. 30 نفر از بیماران به شیوه در دسترس انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل قرار گرفتند. پرسشنامه نگرانی، عدم تحمل بلاتکلیفی و آزمایش HbA1C و FBS ثبت شد. تحلیل کوواریانس چندمتغیره نشان داد «نگرانی»، «عدم تحمل بلاتکلیفی» و «قند خون» گروه آزمایش به طور معنا داری کاهش یافته است که گویای اثربخشی «آموزش آسیب های دنیاگرایی مبتنی بر مفاهیم نهج البلاغه» در بیماران دیابتی است. براساس نتایج، آموزش یادشده می تواند همگام و همراه با دارودرمانی در کنترل قند خون مؤثر باشد.
۵۱۲.

تحلیل محتوای کتاب های درسی دوره ابتدایی از نظر توجه به مؤلفه های تربیتی نامه 31 نهج البلاغه(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: تربیت دینی دوره ابتدایی نامه 31 نهج البلاغه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۳۶ تعداد دانلود : ۳۷۰
هدف این پژوهش، تحلیل کتاب های درسی دوره ابتدایی، در خصوص توجه به مؤلفه های تربیتی نامه 31 نهج البلاغه می باشد. روش پژوهش، توصیفی و از نوع تحلیل محتواست. جامعه آماری پژوهش، کلیه کتاب های درسی دوره ابتدایی می باشد که در سال1397 منتشر شده است. سه عنوان کتاب هدیه های آسمان، فارسی و مطالعات اجتماعی با 15 جلد، به صورت هدفمند در نمونه تحقیق قرار گرفت. یافته های پژوهش نشان می دهد که در مجموع، در دوره ابتدایی 315 مرتبه به مؤلفه های تربیتی نامه 31 نهج البلاغه اشاره شده است. در این دوره، به ترتیب به مؤلفه های «پذیرش رهبری پیامبران و جانشینان ایشان» با 75 فراوانی، «شناخت خدا، توحید و یکتا پرستی و یاد خدا» با 60 فراوانی، «انجام واجبات» با 29 فراوانی، «دعا» با 21 فراوانی، «نیکی کردن به دیگران» با 19 فراوانی، «یادگیری علوم سودمند» با 15 فراوانی، «شناخت همسایه و احترام به آنها» با 13 فراوانی، «شناخت آداب دوستی و رعایت حقوق دوستان» با12 فراوانی بیشترین توجه شده است. همچنین به مؤلفه های «ضرورت یاد مرگ»، «توکل»، «پرهیز از بخل»، «پرهیز از حرص و آز و هواپرستی و تکیه بر آرزوها»، «عبرت آموزی از حوادث روزگار و تاریخ»، «میزان قرار دادن نفس در ارتباط با دیگران» و «میانه روی در امور»، هیچ اشاره ای نشده است.
۵۱۳.

آسیب شناسی تربیت دینی در حیطه فردی از منظر نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: تربیت دینی نهج البلاغه آسیب شناسی تربیت دینی حیطه فردی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۰۸ تعداد دانلود : ۷۲۰
ازآنجاکه دین و دینداری، گاهی به لحاظ عدم رویکرد و توجه عمیق به آن، دچار آسیب و آفت شده است، آسیب شناسی تربیت دینی با کشف و تحلیلِ انحرافات فکری و رفتاری متولیانِ تربیت، بس ضروری به نظر می رسد. دراین راستا، نهج البلاغه منبعی اصیل و متصل به وحی و حاوی نظرات تربیتی حضرت امیر(علیه السلام)، راهگشایی جهت شناسایی و رفع آفات موجود در روند تربیت دینی متربیان است.  لذا این پژوهش به شیوه توصیفی - تحلیلی، با فیش برداری از کتاب شریف نهج البلاغه و با بررسی معاجم، شروح، تراجم و کتب مرتبط در حوزه پژوهشی نهج البلاغه ، به آسیب شناسی تربیت دینی در حیطه فردی ازمنظر نهج البلاغه پرداخته است. نتایج نشان داد که در حیطه فردی، عقل گرایی محض، سطحی نگری، کمال گرایی افراطی، ظاهرسازی، خرافه و بدعت و سهل انگاری، آسیب رسانِ به تربیت دینی می باشند. دراین راستا، سهل گیری، حق باوری، عقل ورزی و ایمان و عمل صالح نیز، راهکارهای ارائه شده حضرت امیر(علیه السلام) در جهت آسیب زدایی از تربیت دینی می باشند.
۵۱۴.

جمالیّات الصُّوره الدلالیّه فی نهج البلاغه دراسه أسلوبیّه فی الخطبه الرابعه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: نهج البلاغة الخطبة الرابعة الأسلوبیة الصّور الدّلالیة

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۴ تعداد دانلود : ۳۰۳
إنّ نهج البلاغه -فضلًا عن القیم التربویه والمنهجیات السیاسیه التی یشتمل علیها فی غضونه- یحتوی علی أسس لغویّه وبیانیّه هادفه، وهی لاتتأتّ ی إلا لتجلیه المعنی وإخراجه فی ثوبٍ قشیب، وفیه من دلالات الصرف والنحو والبلاغه والموسیقی ما جعله کنزًا تعبیریًّا رصینًا. فإنّ الإمام قام بتوظیف آلیّات منوّعه ینوی بها تصویرَ ما لدیه من أصول المعرفه تصویرًا دلالیَّا ممتعًا. فإنّه یَعْمِد إلی آلیّه الصرف حیثما اقتضَتْها البنیهُ النصیّه، ویرنو إلی توظیف آلیّ ه لغویّه متی ما یستدعیها المقام، ویرکن إلی التدلیل الموسیقی حیثما استدعاه الموقف التعبیریّ. وهذا یُعتبَر هذا من مبادئ الفکر الدلالی الذی من شأنه أن یتکوّن بین الباثّ والمتلقّی. فإنّ هذه الدراسه تتمّ عبر منهج وصفیّ-تحلیلیّوتحکی نتائجها أنّ قسمًا من المعانی لایتمّ تبیینها إلا بواسطه المیزات الأسلوبیه التی اعتمدها الإمام فی خطبته. ولمّا کانت الخطبه موجّهه إلی طائفه العتاه المغترّین فأُطلقتْ فیها الاستعارات المصرّحه لیصوّر الإمام مخاطبیه المعتوهین فی مقالٍ شفّاف عبر هذا التصریح الاستعاری الوثیقلإ ویسوق القارئ نحو المغزی المباشره بأخصر طریق دلالیّ ممکن. ویبدو أخیرًا أنّ الإمام یولی اهتمامًا کبیرًا بالجانبین الموسیقی والبلاغی لتجسید معانی خطبته، وبالتالی فإنّ المتتبّع فی هذه الخطبه یجد فیها کمیّات هائله من المعانی التی ارتسمتْ بواسطه التوظیفات الفنیّه التی اتخذها الإمام مُعوّلًالخلق الواجهه التصویریّه التی قد تعجز عن تصویرها الأنماطُ الوظیفیّه المألوفه للکلام.
۵۱۵.

بررسی نقش ضرب المثل ها در فهم و زیباسازی تعابیر نهج البلاغه

کلیدواژه‌ها: نهج البلاغه ضرب المثل کاربرد ضرب المثل فهم مطالب

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۷۰ تعداد دانلود : ۶۵۶
در ادبیات هر قومی انواع ضرب المثلها وجود دارد، نهج البلاغه هم به عنوان یک اثر ادبی، مکرر از ضرب المثلها استفاده کرده و از آن جا که مَثَل ها در انتقال عقاید و اندیشه های گوینده به مخاطب تأثیر فراوان دارد، از این رو، امام علی(ع) سعی کرده، برای آسان تر شدن درک مفاهیم سیاسی، اخلاقی و اجتماعی و نیز به خاطر نقش ضرب المثل ها در کوتاهی لفظ، رسایی معنا و زیبایی کلمات آنرا به کار گرفته و از این طریق مفاهیم پیچیده را در سطح درک عموم مردم جاری ساخته اند، این مقاله که با هدف بررسی نقش ضرب المثل ها در فهم نهج البلاغه، نگارش یافته ابتدا به شیوه های گنجانده شدن ضرب المثل ها در لابه لای معارف نهج البلاغه پرداخته و سپس انواع زیبایی های بیانی که این مثل ها در قالب آن ها ریخته شده اند، ، مورد مداقه قرار گرفت؛ زیرا با این روش محتوای بلند به سادگی در افکار عمومی جای می گیرند در انتها هدف و نحوه ی کاربرد ضرب المثل ها توسط امیرالمؤمنان از جمله؛ فضاسازی، شکل دادن به لحن و شخصیت پردازی و... بررسی شد.
۵۱۶.

آثار به کارگیری عقل در نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: نهج البلاغه عقل آثار عقل عاقل

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۸۹ تعداد دانلود : ۵۸۹
واژه «عقل» و مشتقات آن در نهج البلاغه در موارد متعدد به کار رفته است. امام علی(ع) بسیار به بهره گیری از عقل و تعقل در امور مختلف توصیه می کند. هرچند امام در صدد ارائه آثار به کار گیری عقل نبوده است، اما از بررسی موارد استعمال این واژه و مشتقاتش، می توان به آثار آن از دیدگاه امام علی(ع) پی برد. این نوشتار با روش توصیفی تحلیلی، به استخراج آثار مثبت به کار گیری عقل می پردازد و این آثار را در چهار دسته ارائه می نماید: 1) در ارتباط انسان با خدا؛ یعنی موهبتهای الهی، و ثمراتی که به واسطه تعقل درباره خداوند و دستوراتش نصیب انسان می شود. 2) در ارتباط انسان با خود؛ یعنی مواردی که باعث بهره مندی از زندگی دنیا و آماده شدن برای آخرت می شود. 3) در ارتباط انسان با دیگران؛ یعنی مواردی که باعث تعامل بهتر در زندگی اجتماعی می شود. 4) در ارتباط انسان با طبیعت و جهان؛ یعنی مواردی که باعث تعامل بهتر با طبیعت و جهان می شود. برخی از این آثار، به صورت مستقیم در نهج البلاغه بیان و برخی دیگر به صورت غیرمستقیم و از فحوای کلام امام استخراج شده اند.
۵۱۷.

الموازنه بین نهج البلاغه والصحیفه السجادیه علی أساس الأسلوبیه الإحصائیه وفقا لنظریتی بوزیمان وجونسون (الرساله 74 والدعاء 38 نموذجاً)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: الأسلوبیة الإحصائیة نظریة بوزیمان نظریة جونسون نهج البلاغة الصحیفة السجادیة

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۹۸ تعداد دانلود : ۵۰۵
الکتابه تعدّ من أهمّ الطرق لنقل الأفکار إلى الآخرین. یختار کلّ کاتب أسلوباً متناسقاً مع أهدافه المطلوبه، لیتأثّر فی ذهن القارئین، ولکن من الممکن، وربّما فی کثیر من الأحیان، على الرغم من مشابهه غرض الکتابه، هناک اختلافات فی الأسالیب المستخدمه من قبل المؤلفین. إنّ الأسلوب یلعب دوراً هامّا فی نقل المحتوى والوصول إلى الغرض من الکتابه؛ لأنّ رغبه القارئین فی قرائه النصّ، تعتمد کثیرا على حسن ترکیب الجمل المستخدمه. الأسلوبیه هی من أهمّ الاتجاهات الحدیثه ولها مناهج متعدّده؛ منها: الأسلوبیه الإحصائیه. هذا الاتجاه یعنى بالکمّ وإحصاء الظواهر اللغویه فی النصّ ویبنی أحکامه بناء على نتائج هذا الإحصاء، وبعباره أخرى تستفید من الکمّ للحصول على الکیف. بمساعده الدراسات الأسلوبیه الإحصائیه نستطیع أن نمیّز بین الأسالیب المختلفه، نحو: الأسلوب العلمی، الأدبی، الخطابی و.... . یتناول هذا البحث دراسه الأسلوبیه الإحصائیه فی نهج البلاغه والصحیفه السجادیه. اخترنا الرساله 74 والدعاء 38 نموذجا ونقارن بین أسلوبهما وفقا لنظریتی بوزیمان وجونسون، خلال المنهج الوصفی-التحلیلی والإحصائی. استنتجنا وفقا لنظریه بوزیمان أنّ أسلوب الصحیفه السجادیه، هو أقرب إلى الأسلوب الأدبی، وأسلوب نهج البلاغه، هو أقرب إلى الأسلوب العلمی، ووفقا لنظریه جونسون، أنّ الثروه اللفظیه للصحیفه السجادیه، هی أکثر منها لنهج البلاغه، ولکن لا تختلف فیهما اختلافا کثیرا وکان هذا الاختلاف بسبب تأثیر الظروف الاجتماعیه.
۵۱۸.

نظام سیاسی در نهج البلاغه

کلیدواژه‌ها: نظام سیاسی نگرش سیستمی اندیشه سیاسی شبکه قدرت جریان قدرت مرزهای قدرت نهج البلاغه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۱ تعداد دانلود : ۱۷۲
هدف پژوهش حاضر بررسی چگونگی و کیفیت تدوین نظام سیاسی از منظر امیرمومنان (ع) در نهج البلاغه است. این پژوهش با نگرش سیستمی به گزاره های سیاسی در نهج البلاغه و با روش توصیفی – تحلیلی انجام شده و نتایج حاکی از آن است که اصل نظام سیاسی با استناد به کلام علوی ضروری شمرده شده و اهداف مشخصی برای آن ترسیم می شود و با اصالت دادن به مرزهای اعتقادی و ایمانی، مرزهای جغرافیایی در آن محترم شمرده می شود. محوریت در شبکه قدرت بر شایستگان  قرار گرفته،  عناصر نظام سیاسی در دو بخش عناصر محوری و اقتضایی دارای اوصاف و رسالت های برجسته ای خواهند بود. مرکز تصمیم گیری با عنوان «امام و رهبر» قطب و محور نظام قرار می گیرد که دارای ویژگی ها و وظایف گسترده ای است و قلمرو اختیارات دولت ذاتاً به حریم عمومی اختصاص می یابد که با جریان قدرت طرفینی و دوسویه، شاهد بازخوردهای مثبت و منفی می باشد.
۵۱۹.

نقد و ارزیابی ترجمه محمد دشتی از نهج البلاغه براساس مدل گارسس (1994) (مطالعه موردی: ترجمه خطبه اول و حکمت های 1 تا 20)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: ارزیابی ترجمه نهج البلاغه محمد دشتی گارسس

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۳۴ تعداد دانلود : ۵۹۷
نهج البلاغه از منابع مهم و معتبر دینی است که از زمان تدوین آن تاکنون با اقبال صاحبان دانش و فضل روبه رو شده است و مترجمان متعددی با هدف تبیین و تشریح این شاهکار گرانقدر امیرالمؤمنین (ع) به ترجمه آن پرداخته اند. اما سؤال اینجا است که این ترجمه ها تا چه حد توانسته اند اعجاز، قدرت و گیرایی کلام امیر (ع) را به نحو احسن به جامعه فارسی زبان معرفی و منتقل کنند؟ پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی و با هدف ارزیابی کیفیت ترجمه صورت گرفته از نهج البلاغه توسط محمد دشتی، انجام گرفته است. در میان الگوهای متعدد ارزیابی کیفیت ترجمه ، الگوی گارسس که در مقایسه با الگوهای پیشنهادی دیگر به نسبت جامع تر است به منزله چارچوب پژوهش درنظر گرفته شده است. این الگو چهار سطح معنایی -لغوی، نحوی- واژه شناختی، گفتمانی- کارکردی و سبکی- منظورشناختی (عملی) را شامل می شود. هرکدام از این سطوح، دارای زیرگروه ها و اجزای خاصی هستند که متون ترجمه شده براساس آن ها ارزیابی می شوند. در این پژوهش، ترجمه خطبه اول و حکمت های 1 تا 20 از مترجم نامبرده برای ارزیابی کیفی انتخاب و مورد بررسی قرار گرفته است و پس از تعیین میزان فراوانی هر یک از زیرگروه های موجود در سطوح چهارگانه طبق الگوی گارسس، نتایج به صورت نمودار نشان داده می شود. نتیجه ارزیابی براساس تکنیک های مثبت، منفی و خنثی بیانگر این است که ترجمه دشتی دارای معیار مقبولیت بوده و از کیفیت به نسبت بالایی برخوردار است. براساس 3 حوزه افزایش، مانش و کاهش در ترجمه، ترجمه دشتی در حوزه افزایش، بسامد بیشتری دارد؛ زیرا ترجمه این شاهکار ادبی که دارای فصاحت و بلاغت بوده به صورت روان و محتوامحور به انجام رسیده است و مخاطب در فهم آن با چالش چندانی در درک موضوع مواجه نمی شود و روش وی یک روش مقصدگرا بوده است.
۵۲۰.

الحکم الفقهی لأوقات الصلاه فی الرساله ۵۲ من نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: أوقات الصلاه الحکومه الإسلامیه صلاه الجماعه صلاه الجمعه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۹ تعداد دانلود : ۱۷۹
إن مسأله "أوقات الصلاه" بصفتها مرسومًا حکومیًّا تفتح آفاقًا جدیده فی رساله أمیر المؤمنین (ع) إلى عماله. وطالما کان الجانب الفقهی من "أوقات الصلاه الخمس" موضوع الکثیر النقاش بین فقهاء الإمامیه والعامه. ورغم أن الرساله ۵۲ من نهج البلاغه قصیره، إلا أنها مفیده فی مجالات مختلفه. وبالنظر إلى البعد الحکومی لصلاه الجماعه فإنها تسعى لتحقیق هذه الأهداف وهی مهمه الحاکم فی تنظیم الشؤون الروحیه، وتعزیز النظام الإسلامی وربط المدیرین بالجماهیر فی المناسبات الدینیه، وإعاده النظر فی مفهوم الفتنه فی النظام الإسلامی. ومن المفید للمعنیین معالجه البعد الأخلاقی لهذه الرساله، مثل مراعاه أحوال الناس فی أسلوب إقامه المراسم الدینیه. وتشمل الخصائص الاجتماعیه والثقافیه للرساله توفیر معاییر عرفیه ومحوریه المسجد فی التعلیم العلمی والثقافی وتیسیر الشؤون العامه وخلق تضامن اجتماعی فی ظل تمجید الجماعه. وتوضح دراسه هذه الرساله أن السیاده الدینیه وصلاه الجماعه وصلاه الجمعه لا ینبغی اعتبارها عباده فردیه وعلاقه بین الأفراد والمجتمع کما یعتقد البعض، ولکن المحافظین والوزراء والمسؤولین عن النظام الإسلامی مسؤولون عن الاهتمام بهذا الأمر العظیم، حیث یکون الإهمال بمعنى الحکم الوارد فی الرساله، خروجًا عن القاعده العلویه. ومع ذلک ینبغی النظر فی إنشاء آلیات قانونیه والاهتمام بدراسه أضرار الجماعات.

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان