۱.
کلیدواژه‌ها:
بدنمندی بیرونی ذهن بدنمندی فعالیت اجتماعی فرهنگی بدنمندی معنای فرهنگی بدنمندی ناخودآگاه جمعی شناخت بدنمند علوم اجتماعی شناختی
این مقاله، در امتداد تلاش هایی قرار می گیرد که در چند دهه اخیر برای کوتاه کردن دیوار تقسیم بندی های جعلی ای صورت گرفته اند که بر اساس آنها رشته هایی که ذهن را مطالعه می کنند از رشته هایی که فرهنگ ها یا جوامع را مطالعه می کنند از هم جدا هستند و در این تلاش خود برای ایجاد زبان مشترک میان علوم شناختی و علوم اجتماعی به طرح مفاهیم و نظریه های پیوند دهنده میان این دو حوزه از علم همت کرده اند. از این رو، مقاله حاضر تلاش دارد تا با بررسی رویکرد نظری شناخت بدنمند، به عنوان یکی از نظریه های مطرح در علوم شناختی در چند دهه اخیر که به تأثیر و تأثر ذهن و محیط بر هم و از هم نظر دارد و شش ادعای مطرح در آن از یک سو، و نیز ارائه دسته بندی چهارگانه ای از خوانش رابطه میان ذهن، بدن و محیط در ادبیات پژوهشی حوزه های مختلف علوم اجتماعی به روشی توصیفی-تحلیلی نشان دهد که چگونه می توان با انطباق خوانش ها چهارگانه مبتنی بر مطالعات اجتماعی (بدنمندی معنای فرهنگی، بدنمندیِ فعالیت اجتماعی فرهنگی، بدنمندی بیرونیِ ذهن، بدنمندی ناخودآگاه جمعی) با ادعاهای شش گانه مطرح در رویکرد شناخت بدنمند از ظرفیت های موجود در این رویکرد نظری از آن به عنوان نقطه اتصال میان علوم اجتماعی و علوم شناختی استفاده کرد.
۲.
کلیدواژه‌ها:
افق انتظار رمان نوجوان نوجوانان ایرانی بینامتنیت صدای افقی
افق انتظار نوجوانان ایرانی، موضوعی مهم، اما کمتر پژوهش شده است. یکی از بسترهای مناسب در این راستا، حوزه ادبی (رمان) است، چرا که با تجربه فرهنگی یک جامعه گره می خورد و می تواند تجربه نوجوانان را منعکس سازد. رمان نوجوان به سمت گویا ساختن و بازتاب منظر نوجوانان و نمایش آنان به مثابه یک سابجکت و بازیگر اجتماعی و نه یک ابژه و موضوع صامت و پسیو حرکت می کند. از این روی باید به بازتاب منظر و آرای آنان درباره ادبیات دست یافت که این امر می تواند به شکوفایی و پویایی این نوع ادبی در ایران و درک و تحلیل افق انتظار نوجوانان ایرانی یاری رساند. در این پژوهش، از روش های بازتابی استفاده شده تا گفت وگو فهم بین الذهانی با مخاطبان کلیدی رمان نوجوان در ایران صورت گیرد و با درک صدای گروه های خاموش به عنوان یک عنصر کلیدی در منظر اجتماعی، با تکیه بر مفاهیمی نظیر چندصدایی و بینامتنیت که بر عاملیت نوجوانان ایرانی تأکید می ورزد، به درکی روشن و تحلیلی واقع بینانه و انسان شناسانه از افق انتظار نوجوانان ایرانی دست یافت.
۳.
کلیدواژه‌ها:
سیاست قومی همانندسازی تکثرگرایی همگرایی ملی پهلوی جمهوری اسلامی ایران
تنوع قومی یکی از ویژگی های ایران در طول تاریخ بوده است. همین ویژگی باعث شده است تا همواره یکی از مسائل پراهمیت نحوه مدیریت این تنوع قومیتی و مذهبی بوده است. به همین منظور ذهنیت سیاست گذار معطوف به این چالش بوده است که مدیریت تنوع و تضادهای قومی باید به سمت و سوی یکسان سازی و حل شدن هویت قومی در هویت ملی باشد یا باید هویت قومی به موازات هویت ملی قرار گیرد. در همین راستا مقاله حاضر با تمرکز بر سیاست گذاری قومی در ایران معاصر از سوی دولتهای پهلوی و جمهوری اسلامی و با به کارگیری روش توصیفی و تحلیلی به دنبال تحلیل نسبت سیاست قومی دولت و همگرایی ملی می باشد.به همین منظور سوال اصلی مقاله به این شرح است : سیاست گذاری قومیتی در دوران پهلوی (اول و دوم) و جمهوری اسلامی ایران چه نسبتی با همگرایی ملی داشته است؟ در پاسخ به این سئوال و در قالب فرضیه مقاله باید گفت سیاست گذاری قومی پهلوی با ابتنا بر رویکرد همانندسازی قومی، باعث تضعیف همگرایی ملی گردید ولی در نقطه مقابل سیاست گذاری قومی جمهوری اسلامی با رویکرد تکثرگرا باعث تقویت همگرایی ملی شده است.
۴.
کلیدواژه‌ها:
ادوارد سعید نظریه های پسا-کلونیال مرکززدایی از غرب عصیان اونتولوژیک
پرسش اصلی این پژوهش این است که آیا می توان از غرب مرکززدایی کرد؟ برای پاسخ به این پرسش، آراء ادوارد سعید محور پژوهش و مورد تحلیل قرار می گیرد. نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد که ادوارد سعید با توجه به وضعیت اگزیستانسیال خود، در برابر استعمار غربی، مفهوم «عصیان اونتولوژیک» را مطرح می کند. بر اساس این مفهوم، انسان شرقی که توسط سوژه ی غربی به عنوان ابژه و در وضعیت «شیءوارگی» درنظر گرفته می شود، برای صورتبندی وضعیت خود و عبور از آن، باید به «عصیان اونتولوژیک» روی آورد. عصیان اونتولوژیک زمینه را برای «مرکززدایی از غرب» فراهم می کند. اما این مهم صرفاً با تکیه بر مفاهیم یورسنتریکی و اورینتالیستی حاصل نمی شود؛ بلکه ما نیازمند «عصیان اپیستمولوژیک» از غرب و بازسازی سنت فکری خود هستیم. سپس این عصیان به عرصه های دیگر و به ویژه به عرصه ی عمل نیز سرایت می کند و منجر به شکل گیری ساختارهای غیریوروسنتریکی و مرکززدایی از غرب می شود که انقلاب ایران را می توان مصداقی از آن دانست.
۵.
کلیدواژه‌ها:
کتابِ ملت دولت و حکومت قانون سید جواد طباطبایی ملت ایرانیت امر ملی ملت سیاسی/ مدرن ملت قومی فرهنگی
هدف مقاله پیش رو نقد مفاهیم ملّت، ایرانیّت و امر ملّی در آرای سید جواد طباطبایی مبتنی بر آخرین کتاب او تحت عنوانِ ملّت، دولت و حکومت قانون است. ایده ایران، مهمترین دغدغه ای بود که وی تعقیب می کرد برخی از زوایای این ایده به صورت شفاف تری در کتاب یاد شده مطرح شده است. بخش مهمی از کتاب مزبور به دفاع از تجدّد خواهی و تبیین فلسفه سیاسی مشروطیت و نقد سنت گرایان اختصاص یافته است. به عبارت دیگر طباطبایی در این کتاب از ضرورت تکوین مدرنیته سیاسی در ایران سخن گفته است اما در صورت بندی مدرنیته سیاسی، به اصول مدرنیته سیاسی پایبند نمانده است. سوال اصلی مقاله حاضر این است؛ بر اساس رویکرد تجدّد و اصول مدرنیته سیاسی چه نقدی بر تعریف طباطبایی از مفاهیم دولت- ملّت، ایرانیّت و امر ملّی وارد است؟ یافته های این نوشتار بر اساس روش توصیفی- تطبیقی نشان می دهد علیرغم اینکه طباطبایی در کتاب مزبور به تبیین و ترویج فلسفه سیاسی مشروطیت می پردازد؛ اما بر خلاف اصول مدرنیته سیاسی، به جای تعریف سیاسی/ مدرن از ملّت و ایرانیّت و امر ملّی، با رویکردی جوهرگرایانه به تعریف این مقولات پرداخته است که از قضا چنین تعاریفی مانع تحقق مدرنیته سیاسی است.
۶.
کلیدواژه‌ها:
دین داری تحولات دینداری بازاندیشی نوگروی دینی دختران
تحول در دین داری دختران به مثابه نسل جدید در قالب نوگروی دینی مسأله اصلی پژوهش حاضر است و پژوهش با هدف شناسایی تحولات دین داری که بیش تر به صورت نوگروی دینی نمود یافته است در بین دختران ساکن در منطقه 4 تهران انجام شده است تا بررسی شود که دختران مورد نظر چه تجربه زیسته ای از تحول در دین داری شان ارائه می کنند. روی کرد روشی، کیفی و روش تحقیق، تحلیل روایت و ابزار گردآوری اطلاعات، مصاحبه روایی و روش نمونه گیری به شیوه ی هدفمند و قضاوتی بوده است. 20 نفر از دختران متولد دهه 70 برای مصاحبه انتخاب شدند. از مجموع 20 نفر از دختران، 2 نفر هیچ دینی را قبول نداشتند و نوگروندگان حاد (تحول یافته ی کامل در نظام اعتقادی) و 18 نفر نیز نوگروندگان غیرحاد (تحول یافته در درون نظام اعتقادی) بوده اند که در برخی امور دینی دچار تردید شده اند و اکنون به نحو گزینشی و بیش تر عقلانی دین دار اند. بررسی دقیق تر تحولات دین داری دختران نشان می دهد که دختران به دلایلی چون حضور در دانشگاه، ارتقاء سطح سواد و تحصیلات، تقویت روحیه ی پرسش گری و نقادی، تجربه ی تحول در دین داری را از سر گذرانده اند و به نقادی و بازاندیشی در دین داری خود اقدام نموده اند، به گونه ای که بخش مهمی از باورها و اعمال دینی ای را که در گذشته به سهولت و بدون هرگونه پرسش گری انجام می داده اند، کنار نهاده اند.
۷.
کلیدواژه‌ها:
بایسته های حکومت قوانین اثربخشی جامعه شناسی تحلیل مضمون
مسئله پژوهش حاضر بایسته های حکومت در وضع و اجرای اثربخش قوانین بر اساس رویکردی جامعه شناختی است. روش اجرای پژوهش بر مبنای روش تحلیل مضمون و کدگذاری اطلاعات تا رسیدن به مضامین صورت گرفت. اساتید حوزوی و دانشگاهی جامعه مشارکت کنندگان پژوهش را تشکیل دادند که از مصاحبه نیمه ساختاریافته با آنان استفاده شد. روش انتخاب نمونه نیز به روش گلوله برفی تا رسیدن به اشباع داده ها انجام گرفت و تعداد آنان نهایتا به دوازده نفر رسید. اطلاعات بدست آمده مورد بررسی، موارد تکراری و مشابه درهم ادغام و در نهایت بایسته های مسئله تحقیق در جهت اثربخشی مورد تحلیل قرار گرفت. کدهای استخراج شده در سه سطح مفاهیم، مقوله های عمده و مضامین نشان داده شد. براساس نتایج بدست آمده از مصاحبه ها، بایسته های حکومت مشتمل بر 31 مفهوم و 8 مقوله و در نهایت 2 مضمون اصلی در جهت اثربخشی بهتر قوانین می باشند. یافته های پژوهش نشان دهنده مضامین اصلی «اقناع گری اجتماعی قانون» و «قابلیت های اثربخشی اجرای قانون» است که هر کدام از این مضامین شامل مقوله ها و مفاهیمی است که به شرح و بسط آن پرداخته شد و مدل برخاسته از یافته ها نیز ترسیم گردید.
۸.
کلیدواژه‌ها:
زنان شاهنامه واکاوی پژوهش های ادبی جنسیت پژوهشگران رویکردها
نگارندگان در پژوهش حاضر به معرفی پژوهش هایی در حوزه زنان شاهنامه برآمده اند و با واکاویِ جامعه شناختیِ حدود370 مقاله و 170 رساله و پایان نامه و 36 عنوان کتاب در حوزه مطالعات زنان شاهنامه از سال 1300 تا 1400 به مطالعه و بررسی این پژوهش ها پرداخته و کوشش شده است تا ضمن ارائه آمارها در قالب جدول و نمودار، سال شمار تحقیقات، سیر صعودی آن ها، داستان های پُراستقبالِ مربوط به زنان شاهنامه، جنسیّت پژوهشگران و رویکردهای اصلی و فرعی تحقیقات، نقد و بررسی شود. عواملی مانند پررنگ تر شدن حضور دختران در دانشگاه ها و رشد سه برابری تعداد اعضای هیأت علمی زن در کشور موجب شده است تا میزان گرایش پژوهشگران به نقد و بررسی داستان های زنان شاهنامه از اواخر دهه هشتاد شمسی روندی رو به افزایش داشته باشد. شخصیت هایی همچون سودابه، رودابه، منیژه، گردآفرید، تهمینه، شیرین، سیندخت و گردیه به ترتیب بیشترین میزان پژوهش ها را به خود اختصاص داده است و تعداد پژوهشگران زن در مقایسه با مردان بیشتر بوده است. رویکردهای اصلی این پژوهش ها، شامل پژوهش های عمومی (زنان)، تطبیقی، مقایسه ای، نظریه ای، بلاغی و رویکردهای فرعی پژوهش ها هم شامل پژوهش های فمینیستی، روان شناختی، اجتماعی و نظریه اشخاص (مباحث تئوریک) است که از دل پژوهش های نظریه ای در رویکرد اصلی به دست آمده است.
۹.
کلیدواژه‌ها:
آرامش دوستدار یزدان سالاری امتناع تفکر ایمان و عقل دین و فلسفه ی سیاسی فلسفه ی سیاسی و اجتماعی
من (زین پس: نگارنده) در این نوشتار که برآیندِ رساله ی دکترای نگارنده است، به بررسیدنِ نوشتارهایِ آرامش دوستدار درباره ی یزدان سالاری (theocracy) می پردازم. در آغاز، نگارنده به بازنمودِ اندیشه ی بنیادینِ آرامش دوستدار با نامِ «امتناع تفکر در فرهنگ دینی» (زین پس: «امتناع تفکر») می پردازد و آنگاه نگارنده می کوشد که برداشتِ خود را از این اندیشه ی آرامش دوستدار برپایه ی «اصل حسن ظن» (principle of charity) و با رویکردِ فلسفه ی تحلیلی و در چارچوبِ رشته ی فلسفه بیان بدارد، و سپس، نگارنده بر آن خواهد بود تا نشان دهد، نوشتارهایِ آرامش دوستدار به هیچ رو ارزشِ یک کارِ آکادمیکِ نوآورانه در فلسفه ی سیاسی و اجتماعی و فلسفه ی قانون و نیز درباره ی فلسفه ی یزدان سالاری را ندارند، و این برداشت برآمده از دانستنِ ناچیرگیِ آرامش دوستدار در این شاخه هایِ فلسفه است و این خواسته با آوردنِ چند گفتاورد از آرامش دوستدار و بررسیدنِ آنها انجام خواهد گرفت.
۱۰.
کلیدواژه‌ها:
کارشایسته گفتگو گفتگوی اجتماعی سازمان بین المللی کار همکاری سه جانبه
هدف از این تحقیق گفتگوی اجتماعی الزامی برای تحقق کارشایسته می باشد. روش پژوهش از نوع کیفی بوده و داده ها از طریق مصاحبه نیمه ساختارمند با متخصصان حوزه منابع انسانی گردآوری گردید. داده های پژوهش شامل اسناد بالادستی، متون و نتایج حاصل از مصاحبه با 16 نفر از متخصصان دانشگاهی و خبرگان سازمانی که به صورت نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. داده های حاصل از مصاحبه با تحلیل مضمون مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج تحقیق نشان داد که الگوی گفتگوی اجتماعی با توجه به شرایط کشور ایران شامل 5 مفهوم (مضمون فراگیر)، 19 بُعد (مضمون سازمان دهنده) و 92 مولفه (مضمون پایه) است. در پژوهش حاضر سعی شد الگویی از گفتگوی اجتماعی ارائه شود که مجموعه ای از عوامل موثر درگفتگوی اجتماعی مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گیرد. نتایج تحقیق نشان می دهد بعضی مولفه های بسترسازی، ایجاد ساختار، اعتمادسازی و مرحله نهادینه سازی با توجّه به شرایط کشور ایران باید مورد بازنگری قرار بگیرد.
