جامعه پژوهی فرهنگی

فرهنگ جامعه، شکل دهنده پیکره آن و مشخص کننده و تنظیم کننده ارزش ها، باورها و رفتارهای مردم جامعه است. در رابطه با طلاق و عوامل زمینه ساز آن نیز، متغیرهای فرهنگی به طور مستقیم و یا غیر مستقیم ، در افزایش یا کاهش میزان آن اثر گذار هستند.پژوهش حاضر در راستای حفظ ثبات و استحکام نهاد خانواده و با هدف شناسایی و اولویت بندی عوامل فرهنگی موثر بر وقوع طلاق در شهرستان بروجرد انجام شده است. نمونه آماری شامل 40 نفر از صاحبنظران و فعالان حوزه طلاق می باشد، روش تحقیق، کیو (Q) ، و ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه پژوهشگرساخته (پرسشنامه کیو (Q)) می باشد. عامل دامن زدن خانواده ها و اطرافیان به اختلافات، عامل عادی بودن موضوع طلاق و عامل تجمل گرایی و چشم و همچشمی به ترتیب بیشترین درصد و عامل تعصبات قومی، عامل حمایت بیش از اندازه و بیجای خانواده و عامل نداشتن یا محدود کردن رفت و آمد با اطرافیان به ترتیب پایین ترین درصد از عوامل وقوع پدیده طلاق در شهرستان بروجرد را به خود اختصاص داده اند. با توجه به یافته های تحقیق ضرورت دارد حساسیت عمومی جامعه و آگاهی بخشی آنها را بالا برد و در این راستا هم افزایی هماهنگ و مکمل همه سازمان ها و ارگان ها و افراد جامعه برای کاهش نرخ طلاق صورت گیرد.

در این مقاله، مدل مفهومی مخاطب پنداری، در مورد نحوه نگاه صاحب منصبان به مخاطبان و رسانه ها (موردنگاری کشور ایران) ارائه می شود. مخاطب پنداری، مفهومی است که به مجموعه تصورات و دیدگاه ها درباره رسانه ها و مخاطبان اطلاق می شود. این نوع نگاه، از این تفکر نشات می گیرد که نقش و نحوه عملکرد رسانه ها نیز همچون منبر[1] است. مدل مذکور با استفاده از نتایج پژوهشی استخراج شده که طی سال های 2005 تا 2010 (سپنجی، 1389) انجام شد. در این پژوهش، بیش از 10370 دیدگاه و سخن از صاحب منصبان پیش گفته استخراج شد. این دیدگاه هابه 371 گزاره تبدیل و پس از آن گزاره ها با شیوه های کمی و کیفی مورد تحلیل قرار گرفت. سه مولفه اصلی مدل مخاطب پنداری در قالب دو زیر بخش عبارتند از: 1-الف) تاثیرات وعملکردهای منفی رسانه ها بر افراد آن سوی رسانه ها، مبتنی بر ذهنیت مخاطب پندار؛ ب) توقعات پدرسالارانه و عملکردی از رسانه ها برای تاثیر بر مخاطبان، مبتنی بر ذهنیت مخاطب پندار؛ 2- نحوه نگاه به رسانه ها مبتنی بر ذهنیت مخاطب پندار. هر یک از این دو بخش نیز به زیرمولفه هایی تقسیم می شود. [1]منبر، جایگاهی مرتفع در مساجدو اماکن اجتماع مسلمانان از صدر اسلام تاکنون، با حدود یک تا سه متر ارتفاع است که معمولا از چوب ساخته می شود و سخنران یا خطیب دینی بر فراز آن می نشیند. این رسانه به عنوان ابزاراصلی تبلیغ دین در اسلام شناخته می شود.

مصرف کالاهای مختلف حاوی کارکردها و معانی مختلفی برای هر فرد خاص در هر جامعه ی خاص می باشد. تجارب مصرفی در حیطه آثار هنری نیز به مصرف کنندگان معانی مختلفی را ارائه می دهد و به آن ها در ساخت هویت خویش کمک می کند. در مقاله حاضر نیز شیوه های مصرف آثار هنری (نقاشی) مورد بررسی قرار گرفته است. تکنیک گردآوری داده ها مصاحبه ی عمیق بوده است و مشارکت کنندگان براساس روش نمونه گیری نظری انتخاب و یافته ها از طریق تحلیل تماتیک تحلیل شده اند. برای کفایت نمونه نیز از معیار اشباع تماتیک استفاده گردیده است که در نهایت تعداد 16 نفر در این پژوهش شرکت کرده اند. یافته های پژوهش حاکی از آن است که در مصرف آثار نقاشی علاوه بر ارزش های زیبایی شناختی و اقتصادی، ارزش هویتی نیز توسط افراد مورد توجه قرار گرفته است. در واقع آزادی مصرف سبب آزادی انتخاب هویت شخصی و پذیرش یک تصویر و قریحه ی مطابق با ترجیحات شخصی گشته که به واسطه ی مصرف و نمایش ابژه هایی معین که دلالتی فرهنگی دارند شکل می گیرد.

هدف این مطالعه شناسایی دلایل رواج کنشهای ریاکارانه در جامعه است و قصد دارد تا با استفاده از پارادایم روش شناختی مطالعات کیفی و با بهره گیری از استراتژی استفهامی در قالب روش تحقیق نظریه ی زمینه ای، تحلیلی جامعه شناسانه از آن ارائه دهد. جامعه آماری تحقیق، ترکیبی از متخصصان امور فرهنگی و دینی، استادان دانشگاه، فعالان فرهنگی - اجتماعی و اصطلاحاً مطلعین کلیدی دارای اطلاعات کافی در مورد پدیده ی مورد مطالعه و دارای شناخت کافی از جامعه ی مورد پژوهش در استان ایلام هستند که با استفاده از ترکیبی از روشهای نمونه گیری هدفمند و نمونه گیری نظری، نمونه ای انتخاب شده و با استفاده از مصاحبه ی نیمه ساخت یافته تا رسیدن به اشباع نظری نمونه گیری ادامه یافته است. بر اساس استراتژی پژوهش با استفاده از شیوه های کدگذاری باز، محوری و گزینشی از تعداد 527 عبارت معنایی مستخرج از مصاحبه ها، تعداد 185 مفهوم، 85 زیر مقوله و 33 مقوله ی اصلی استخراج گردیده است. نتایج حاکی از وجود انواعی از کنشهای ریاکارانه در جامعه ی مورد مطالعه است و مقولات محوری تحقیق در یک مدل پارادایمی نشان داده شده است که حاکی از ساختاری شدن پدیده ی ریاکاری است. بر اساس مقوله ی هسته و نظریه ی تحقیق، ریاکاری محصول واکنش افراد به استانداردهای چندگانه در جامعه است.

فرهنگ سکونت تاثیر بسزایی در زندگی ساکنین محلات سنتی با خانه های سنتی و جدید دارد و مغایرت فرهنگ سکونت با فضای سکونتی موجب عدم رضایت ساکنان می شود. پژوهش حاضر با هدف واکاوی فرهنگ سکونت در خانه های محلات سنتی از دیدگاه ساکنین با بهره گیری از استراتژی پس کاوی درصدد است تا بر پایه ی نظریه آموس راپاپورت سه مولفه فرهنگ سکونت شامل آداب سکونت، الگوهای معنایی و ترجیحات را در محله سرخاب تبریز که از تنوع سکونتی مناسبی برخوردار است مورد ارزیابی قرار دهد. داده ها از مصاحبه نیمه ساختار یافته با ساکنین خانه های سنتی و جدید محله سرخاب بدست آمده است. مصاحبه ها تا حداشباع داده ها انجام شد و پاسخ های دریافت شده از ساکنین مقوله بندی شدند. برای سنجش روایی و پایایی سوالات از پیش آزمون و آلفای کرونباخ استفاده شد، در ادامه ی تحلیل ها، مقایسه خانه های سنتی و جدید برای متغیرهای مورد بررسی با استفاده از آزمون t-student)) و مقایسه ی میانگین گروه های سنی با استفاده از آزمون چند دامنه ای دانکن صورت گرفت و همبستگی صفات و تجزیه ی واریانس بر روی گروه های سنی انجام شد. نتایج حاصل از تحلیل داده ها در حیطه آداب سکونت، الگوهای معنایی و ترجیحات سکونتی در خانه های سنتی و جدید بدست آمد. بین ساکنان، گروه میانسال و پیر نسبت به جوانان تمایل بیشتر به سکونت در محلات سنتی داشتند. این تحقیق لزوم توجه به بازسازی و نوسازی خانه ها در محلات سنتی جهت زیست مطلوب ساکنان را آشکار می کند.

سازمان های مردم نهاد در زمان ها و مکان ها و تحت شرایط گوناگون بر بسیاری از امور به ویژه توانمندسازی جامعه تاثیر می گذارند و توجه به نقش و جایگاه آنها می تواند در زمینه ی توسعه و پیشرفت هر جامعه ای مهم قلمداد گردد. از این رو، پژوهش فوق با هدف شناسایی و تعیین جایگاه "سمن ها" در توانمندسازی اجتماعی – فرهنگی جوانان شهر تهران در سال 1399 انجام پذیرفت. روش پژوهش حاضر از نوع ترکیبی زمینه بنیاد است. در ابتدا با انجام مصاحبه های باز نیمه ساخت دار به بررسی اهداف پژوهش پرداخته شد و مقوله ها و مفهوم های پژوهش از طریق کدگذاری های باز، محوری و گزینشی مشخص گردید و سپس بر اساس مفاهیم و مقوله ها پرسشنامه ای طراحی و بر روی 400 نفر اجرا گردید. داده های به دست آمده از پرسشنامه های پژوهش توسط آزمون کیرز-میر- اوکلین مورد سنجش قرار گرفت و نتایج حاکی از آن بود که مفهوم نقش "سمن ها" دارای سه شاخص، آموزش و کسب مهارت، حمایت مادی و معنوی و پیشگیری از آسیب های اجتماعی، مفهوم توانمندسازی اجتماعی دارای دو شاخص، توانمندسازی تحصیلی و مهارتی و توانمندسازی رفتارها و تعاملات اجتماعی و مفهوم توانمندسازی فرهنگی دارای دو شاخص توانمندسازی دورن فردی و برون فردی بود. بعد از مشخص شدن مدل مفهومی پژوهش بر اساس یافته های کیفی، با آزمون های آماری همبستگی پیرسون و رگرسیون خطی تحلیل شد و نتایج به دست آمده حاکی از آن است که سازمان های مردم نهاد بر توانمندسازی اجتماعی تاثیرگذار هستند و از بین فعالیت های تعریف شده برای سازمان های مردم نهاد تنها فعالیت پیشگیری از آسیب اجتماعی بر توانمندسازی فرهنگی تاثیرگذار بود.