
مطالعات میان رشته ای در رسانه و فرهنگ
مطالعات میان رشته ای در رسانه و فرهنگ سال 14 بهار و تابستان 1403 شماره 1 (پیاپی 27) (مقاله علمی وزارت علوم)
مقالات
حوزههای تخصصی:
اعتماد به علم، به دلیل واسطه ای بودن ارتباط عموم با علم همیشه تحت تاثیر ارتباطات علم بوده است. دگرگونی های رسانه های جدید در دهه های اخیر،فضای ارتباطات علم را تا جایی دچار تغییرات بنیادی کرده است که در ادبیات پژوهش از آن با عنوان ارتباطات علم نسل دوم سخن گفته می شود. از آنجایی که این تغییر می تواند پیامدهای مهمی در اعتماد به علم برای کنشگران جامعه علمی و مردم داشته باشد شناخت ابعاد آن اهمیت می یابد. لذا این مقاله مروری روایتی به دنبال پاسخ به این سوال است که «اعتماد رسانه ای شده به علم در زیست بوم جدید ارتباطات علم چه تغییری می کند؟». بدین منظور ۱۱۸ منبع از پایگاه های معتبربین المللی مورد بررسی اولیه قرارگرفت که پس از حذف ۷۸ مقاله به دلیل نامرتبط بودن چکیده و متن به سوال پژوهش، ۴۰ منبع مرتبط برای بررسی نهایی در نظر گرفته شد. یافته های این پژوهش از مرور روندهای نظری و تجربی این حوزه نشان می دهد «میانجی گری جدید ارتباطات علم در اعتماد عموم به علم» تحت تاثیر«هم زیستی ارتباطات علم نسل اول و دوم و پیوستاری از مدل های غالب ارتباطات علم» قرار دارد که در مدل مفهومی ارائّه شده نشان داده شده است. این تغییرات همچنین منجر به چالش های جدیدی مشتمل بر«فروپاشی زمینه، افزایش اخبارجعلی و انکار علم، فشار قطبی شدن، فیلترهای مشارکتی،سوگیری تایید واتاق های پژواک» دراعتماد عموم به علم شده است.
فراتحلیل مطالعات رابطه ای رسانه و مصرف گرایی در ایران (با تاکید بر متغیر تعدیل گر گروه های اجتماعی)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
امروزه با پیشرفت در حوزه فناوری و ارتباطات در حیات زیست فرهنگی و اجتماعی جوامع، تغییرات شگرفی رخ داده است. براین اساس مطالعات و تحقیقات گوناگونی پیرامون رسانه و مصرف گرایی در ایران انجام شده است. هدف این تحقیق مطالعه رابطه بین رسانه و مصرف گرایی در ایران است. این پژوهش با رویکرد فراتحلیل و نرم افزار CMA2به بررسی تحقیقات انجام شده در زمینه رسانه و مصرف گرایی در طی سال های 99-1388 می پردازد. از میان 94 تحقیق انجام شده در حوزه مصرف گرایی براساس نتایج و یافته ها 17 پژوهش برای تحلیل گزینش شد. یافته ها نشان دادند اندازه اثر رسانه بر مصرف گرایی معادل 307/0 است که برحسب نظام تفسیری کوهن، این میزان، تأثیری در حد متوسط ارزیابی می شود. همچنین در این تحقیق گروه های اجتماعی و مکان تحقیقات به عنوان متغیر تعدیل گر شناسایی شدند. براساس نتایج تحقیق در بین گروه های اجتماعی، رسانه بر شهروندان بیشتر از سایرگروه های اجتماعی برمصرف گرایی اثرگذار است. همچنین تاثیر رسانه بر شهرستانی ها بیشتر از تهرانی ها در مصرف گرایی برآورده شده است.
راهبردهای رسانه ای انتشار گفتمان سلفی: مطالعه سه نسل گروه های سلفی جهادی- تکفیری(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
رسانه ها به طور عام و در سال های اخیر فضای مجازی به طرز چشمگیری مورد بهره برداری جریان های سلفی جهادی- تکفیری بوده است. پژوهش حاضر با نگاهی مقایسه ای به نقش رسانه ها و فضای مجازی در انتشار گفتمان سه نسل گروه های سلفی جهادی- تکفیری، درپی پاسخ به این پرسش اصلی است که نسل های سه گانه گروه های سلفی جهادی - تکفیری چگونه از رسانه ها و فضای مجازی برای انتشار گفتمان خود و برساختن سوژه های سلفی استفاده کرده اند؟ یافته های پژوهش نشان می دهد که بهره گیری از رسانه ها (عمدتا به دلیل تفاوت زمانی و شکاف نسلی) در نسل اول و دوم به مراتب کمتر از نسل سوم بوده و «داعش» به عنوان نسل سوم گروه سلفی جهادی - تکفیری در به کار گرفتن رسانه ها و فضای مجازی موفق تر از همتایان خود عمل کرده است. کارآیی این رسانه ها برای این گروه به مثابه «سلاحی» در «نبردهای نامتقارن» و در راستای تبلیغات برای انتشار مبانی گفتمان سلفی جهادی تکفیری، دعوت به جبهه های جنگ و عضوگیری برای انجام عملیات انتحاری بوده است. رویکرد مقایسه ای با محوریت موضوع رسانه در بررسی عملکرد سه نسل جریان سلفی جهادی- تکفیری نوآوری پژوهش حاضر به شمار می آید. روش پژوهش کیفی، از نوع تبیین علی و روش گردآوری داده ها، کتابخانه ای و استفاده از منابع معتبر فضای مجازی است.
واکاوی مولفه های مهم در حفظ مشتریان برتر بانک سینا (پژوهشی کیفی)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
امروزه مدیران بانک ها برای جلوگیری از گرایش یافتن مشتریان به سمت سایر بانک ها بیش از هر زمانی می بایست در پی درک نیازها و در خواسته های مشتریان باشند تا بتوانند نیازهای آن ها را شناسایی و در جهت رفع آن ها گام بردارند و روابط بلند مدتی با آن ها برقرار کنند. بنابراین پژوهش حاضر با هدف شناخت مولفه های مهم در حفظ مشتریان برتر بانک سینا و در چارچوب رویکرد کیفی و راهبرد نظریه داده بنیاد انجام شده است. همچنین داده ها با 31 مصاحبه نیمه ساختاریافته در شهر تهران جمع آوری شد. نتایج در چهار مقوله اصلی (استراتژی مشتری محور، ایده ها و خدمات نوین، ارتباطات جامع و موثر مشتری محور و مدیریت دانش مشتری) و مقوله هسته ای (مدیریت ارتباط با مشتری) مطرح شد. یافته های پژوهش نشان داد مدیریت ارتباط با مشتری، فرایندها و تمام فعالیت های کسب وکار را حول مشتری یکپارچه می سازد تا به ایجاد و حفظ ارتباطات بلند مدت و سودآور با مشتریان منجر شود. همچنین مدیریت ارتباط با مشتری، به عنوان یک ضرورت در بانک سینا مطرح است و استفاده و اجرای مؤثر این تکنولوژی می تواند افزایش رضایت مشتریان، وفاداری و جذب آن ها و در نتیجه سرمایه گذاری و بهبود عملکرد بانک را به دنبال داشته باشد.
اخبار جعلی در توئیتر فارسی: سنجش میزان اثرگذاری و نفوذ نیروهای سایبری در هسته و مرکزیت شبکه گفتگوی توئیتر در دوران کرونا و شناسایی جغرافیای سیاسی نیروها(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
هدف این تحقیق، شناخت جغرافیای سیاسی نیروهای سایبری در توئیتر فارسی و سنجش وضعیت اثرگذاری این کاربران در شبکه گفتگوی دوران کرونا است. پرسش پژوهش این است: آیا اخبار جعلی منتشر شده توسط نیروهای سایبری در دوره کرونا اثرگذار بوده و در توئیتر فارسی برجسته شده است؟ در این راستا بیش از چهار میلیون توئیت استخراج و مورد تحلیل و تفسیر قرار گرفته است. با شناسایی نیروهای سایبری در 11خوشه و تحلیل شبکه آنها، حضور و اثرگذاری برجسته نیروهای سایبری و جعلی در خوشه های: سلطنت طلبان، اصول گرایان، سازمان مجاهدین خلق (معروف به منافقین)، عرفان حلقه، خوشه طرفداران مدعی مهدی موعود، و خوشه ای مخالفان حکومت مشخص شد. یکی از یافته ها نشان می دهد یکی از خوشه های اصول گرایی که با 80 درصد حضور نیروهای سایبری، به طور کلی جعلی شناسایی شده و خوشه دیگر نیز با حضور بیش از 40 درصدی این نیروها، وضعیتی بحرانی دارد. حضور پرشمار نیروهای سایبری خوشه سلطنت طلبان در هسته و مرکزیت شبکه و اثرگذاری برجسته آنها یکی دیگر از از یافته ها است. در مجموع، مطابق یافته های این پژوهش و طبق شاخص های مرکزیت شبکه ای، نیروهای سایبری و جعلی تقریباً در عموم خوشه ها به عمق و هسته هر خوشه نفوذ کرده اند و ما با یک حوزه عمومی آلوده به نیروهای سایبری جعلی در توئیتر فارسی مواجه هستیم.
تحلیل گفتمان اخبار شبکه تلویزیونی ایران اینترنشنال در خصوص حوادث مهر ماه 1401 ایران(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
هدف از پژوهش حاضر بررسی اخبار شبکه تلویزیونی ماهواره ای ایران اینترنشنال در مورد حوادث مهرماه 1401 با روش تحلیل انتقادی گفتمان فرکلاف است. جامعه آماری پژوهش کلیه اخبار مرتبط با این حوادث در مهرماه 1401 می باشد که این شبکه تلویزیونی ماهواره ای در بازه زمانی 26 شهریورماه تا 4 آبان ماه 1401پخش کرده که پس از بررسی جامعه آماری به روش نمونه گیری هدفمند، تعداد 10 خبر انتخاب و با روش تحلیل گفتمان نورمن فرکلاف، در سه سطح «توصیف»، «تفسیر» و «تبیین» مورد تحلیل قرار گرفت .یافته ها گویای آن اس که شبکه تلویزیونی ایران اینترنشنال، براساس بازنمایی و انگاره پردازی های درصدد بود تا ناآرامی های اخیر ایران را دگرجنبشی قلمداد می کنند که به دنبال شبکه ای از جنبش های هویتی جدید روی داد، شبکه ای که زنانه اندیشی، گسست نسلی، تغییرخواهی برای سکولاریزه کردن نظام، تمایزهای قومی و هویت خواهی های صنفی یک جا در آن دیده می شود و «ناشهروند پنداشته شدگان» با خودآگاهی مدنی ائتلاف تازه و یک دگردیسی بزرگ نسلی، فرهنگی، صنفی و اعتقادی را در جامعه ی ایران شکل داده اند، مطالبات خود را کف خیابان فریاد می زنند و تا تغییر نظام ادامه خواهند داد. از این رو سرنگونی خواهی، القای تمامیت خواهی نظام سیاسی ایران، اقلیت نمایی از اقوام و ابژه انگاری زنان از جمله گفتمان های غالب این شبکه ی تلویزیونی است
مطالعه جامعه شناختی تاثیر رسانه بر قوم گرایی سیاسی قوم تالش(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
تحولات رسانه ها و گسترشرسانه های اجتماعی منجر به شکست انحصار دولت ها در این عرصه شده است. رسانه ها در کنار ارتقا سطح آگاهی های عمومی، کمک به درک مناسبات اجتماعی و آشکار کردن تبعیض های موجود، باعث افزایش سطح انتظارات شده است. هدف این پژوهش بررسی تاثیر رسانه اعم از رسانه های سنتی و نوین بر قوم گرایی سیاسی قوم تالش است. روش پژوهش پیمایش و جامعه آماری افراد بالای 15 سال تالش های ساکن استان گیلان هستند. حجم نمونه 430 نفر است که با فرمول کوکران تعیین شده است. ابزار گردآوری داده پرسشنامه و روایی ابزار تحقیق با روش اعتبار صوری و تحلیل عامل تاییدی و پایایی آن با آلفای کرونباخ تأیید شده است. یافته های پژوهش نشان داد که کانال های ماهواره ای و شبکه های اجتماعی مجازی تاثیر مثبت بر قوم گرایی سیاسی دارد؛ ولی بین قوم گرایی سیاسی با رسانه های داخلی، مذهب، تحصیلات، سن و جنسیت رابطه معنادار وجود ندارد. قوم گرایی سیاسی تحت تاثیر کانال های ماهواره ای و شبکه های اجتماعی در بین قوم تالش در حال افزایش است. برخلاف گذشته که رسانه های داخلی قوم گرایی سیاسی را تعدیل می کرد، بی توجهی از بازنمایی مناسب قوم تالش باعث شده است که این رسانه تاثیری بر تالش ها نداشته و حتی تفاوت مذهبی نیز نتوانسته است تغییری در این متغیر ایجاد کند.
اثرات سبک فرزند پروری و عمل به باورهای دینی خانواده ها بر ویژگی های فردی و اجتماعی و تحصیلی دانش آموزان با توجه به نقش میانجی رسانه ها(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
هدف از پژوهش حاضر تحلیل اثرات سبک فرزند پروری و عمل به باورهای دینی خانواده ها بر ویژگی های فردی و اجتماعی و تحصیلی دانش آموزان با توجه به نقش میانجی رسانه ها بود. این تحقیق به لحاظ هدف، کاربردی و روش انجام آن، توصیفی از نوع همبستگی (رگرسیون) است. جامعه ی آماری این پژوهش شامل کلیه دانش آموزان دوره دوم مقطع متوسطه شهر قم در سال تحصیلی 99-1398تشکیل می دهند (حدوداً 15 هزار دانش آموز دختر و پسر). نمونه آماری پژوهش شامل 375 دانش آموز (با توجه به جدول مورگان) هستند که به صورت خوشه ای- تصادفی انتخاب و موردبررسی قرار گرفتند. ابزار پژوهش شامل پرسشنامه سبک های فرزند پروری بامریند(2010)، پرسشنامه باورهای مذهبی(1379)، پرسشنامه ویژگی های شخصیتی نئو طراحی شده توسط مک کری و کوستا(2012) مقیاس رشد اجتماعی واینلند، پرسشنامه عملکرد تحصیلی فام و تیلور(۱۹۹۹) و پرسشنامه محقق ساخته استفاده از رسانه های جمعی بود. نتایج پژوهش حاضر نشان داد که در سطح 99/0، سبک های فرزند پروری و عمل به باورهای دینی خانواده ها و رسانه بر ویژگی های فردی و اجتماعی و تحصیلی دانش آموزان تأثیرگذار است و با توجه به آنکه مقادیر به دست آمده از آزمون سوبل بیشتر از 96/1 می باشد و در سطح اطمینان 95/0 معنی دار می باشد، می توان نتیجه گرفت که متغیر رسانه به عنوان متغیر میانجی بین متغیرهای عنوان شده عمل می کند.
تدوین الگوی تحولی ارتباطات سازمانی در شبکه های استانی رسانه ملی با رویکرد اسلامی(مورد مطالعه شبکه استانی مازندران)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
یکی از اجزای مهم در موفقیت یک مدیر ، ارتباطات درست و موثر در سازمان است . مهمترین وظایف مدیران اعم از هماهنگی، برنامه ریزی، هدایت، تصمیم گیری، کنترل و دیگر وظایف بدون شبکه ارتباطی درست و موثر در سازمان محقق نمی شود. لذا هدف اصلی پژوهش، بررسی وضع موجود ارتباطات سازمانی شبکه های استانی صدا و سیما و در نهایت تدوین الگوی تحولی ارتباطات سازمانی برای رسیدن به وضع مطلوب بود. تحقیق حاضر از نظر هدف، کاربردی است که با رویکرد کیفی با طرح اکتشافی انجام شد. جامعه آماری مطالعه حاضر شامل خبرگان مدیریت رسانه در سطح استان مازندران و کشور با سن بیشتر از 40 سال، سابقه بیشتر از 20 سال و تحصیلات دکتری و کارشناسی ارشد بودند که با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند و با در نظر گرفتن قانون اشباع تعداد 16 نفر به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. تجزیه و تحلیل اطلاعات با استفاده از کدگذاری باز و محوری انجام شد و در نهایت الگوی موجود ارتباطات سازمانی شبکه مازندران شناسایی و وضع مطلوب ارتباطات رسانه استانی تدوین شد. بررسی ها نشان داد " ارتباطات گنبدی"، مطلوب ترین الگوی ارتباطی رسانه شبکه استانی است.
مطالعه شیوه های به کارگیری ظرفیت بازی وارسازی در تولید برنامه های آموزشی برای کودکان در رسانه های شنیداری(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
بازی وارسازی ابزاری قدرتمند برای یادگیری، توسعه مهارت ها، افزایش درگیری کاربران، تغییر در رفتار و فرهنگ سازی محسوب می شود. بازی وارسازی، یک مفهوم گسترده است که به طور مداوم در حال تحول است تا خواسته های روزافزون انسان مدرن را برآورده سازد.اما به لحاظ کاربردی می تواند به شکلهای محتلف مورد استفاده قرار گیرد با توجه به نقش مهم رسانه ها در آموزش و یادگیری، مساله اصلی این تحقیق آن است که بازی وار سازی در رسانه ها چگونه می تواند مورد استفاده قرار گیرد . هدف این پژوهش شناسایی ظرفیت بازی وارسازی در تولید برنامه های آموزشی در رسانه های شنیداری برای کودکان است. این پژوهش با روش کیفی و با تحلیل مضامین مصاحبه های 9 نفر از متخصصان حوزه روانشناسی کودک، بازی وارسازی دیجیتال و تهیه کنندگان رادیو (به عنوان فراگیرترین رسانه شنیداری) بوده است . نتایج حاصل از مصاحبه نیمه ساختاریافته با این متخصصان در قالب چهار مضمون اصلیِ «رادیو و کودک»، «بازی وارسازی و آموزش کودکان»، «بازی وارسازی در رسانه» و «بازی وارسازی برنامه آموزشی در رادیو» مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت . درواقع محرک بیرونی و اطلاعات از طریق کانا ل حسی (گوش) به حافظه فعال منتقل می شود و سپس طی فرایندی در حافظه بلندمدت پردازش، کدگذاری و ذخیره می گردد.
ضرورت وجود صنایع خلاق رسانه ای در سازمان های رسانه ای(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
عملکرد سازمانهای رسانه ای از کیفیت محتوایی که ایجاد می کنند تأثیر می پذیرد و عمل ایجاد محتوا که فعالیت اساسی در فرآیند تولید رسانه ای است ، شدیدا نیازمند خلاقیت است . به دلیل ماهیت استاندارد ناپذیری کالاهای رسانه ای در درازمدت و تقاضای بالای مصرفکنندگان برای کالاهای جدید، خلاقیت در سازمانهای رسانه ای منبع حیاتی استراتژیک محسوب می گردد. این پژوهش مدعی است یکی از کارآمدترین راهبردها در میدان این رقابت رسانه ای، استفاده از خلاقیت و نوآوری در حوزههای مختلف سازمانی ، مدیریتی ، تولیدی و محتوایی است . خلاقیت و نوآوری منبعی استراتژیک برای سازمان های رسانه ای در شرایط بحرانی است . به عبارتی دیگر امروزه خلاقیت و نوآوری و مدیریت آن، یک نیاز راهبردی برای سازمان های رسانه ای است . این سازمان ها نیازمند نوعی سازوکار ویژه هستند تا بتوانند خلاقیت را خلاقانه مدیریت کنند. این پژوهش با رویکرد کیفی و با استفاده از روش شبکه مضامین به روش تحلیل مضمون در ٣ مضمون فراگیر،16 مضمون سازمان دهنده و 127 مضمون پایه از میان 12 مصاحبه با خبرگان و مطلعین کلیدی استخراج شده است و براساس نظریه های صنایع خلاق رسانه ای، نوآوری در سازمان ها، مدیریت دانش،تولید محتوا،ارتباطات، توانمندی رسانه و اقتصاد خلاق و همچنین و مفاهیم خلاقیت و صنایع خلاق تجزیه تحلیل گردیده است.
کاوش در برنامه های خبره محور رسانه ملی به عنوان مخزن دانش؛ شناسایی عوامل کلیدی موفقیت کارآفرینان حاضر در برنامه پایش(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
کارآفرینی یکی از پیشران های توسعه کشوراست که دراسناد بالادستی مورد تأکید قرار گرفته است.توفیق درکارآفرینی خود نیازمند دانش و بصیرتی برآمده از تجارب کارآفرینان موفق است.دراین بین برنامه های گفتگو محورصداوسیما مخزنی ازدانش است که کمترمورد توجه محققان قرار گرفته است و می تواند باهدف استخراج عوامل موفقیت کارآفرینان مورد کاوش قرار گیرد. هدف اصلی ازانجام این پژوهش شناسایی عوامل کلیدی موفقیت کارآفرینان در ایران با استفاده ازرهیافت نظام مند(اشترواس و کوربین)نظریه داده بنیان می باشد.جامعه مورد مطالعه پژوهش شامل51 تعدادی کارآفرین شرکت کننده دربرنامه هفتگی تلویزیونی پایش بین سال های 94-1392است که با استفاده ازروش نمونه گیری هدفمند، مصاحبه، گزینش و بررسی شده است. فرایند گردآوری اطلاعات تا سطح اشباع نظری و آستانه سودمندی اطلاعات قابل دسترس(43 مصاحبه)ادامه یافت.پس از پالایش کدهای اولیه به کمک نرم افزارMAXQDA،عوامل کلیدی موفقیت کارآفرینان براساس صورت بندی نظریه داده بنیان بدین شرح پدیدار گشتند:شرایط علی شامل:تربیت خانوادگی،ویژگی های شخصیتی و الگوهای اجتماعی؛شرایط زمینه ای شامل:پنجره فرصت و حمایت های دولت؛شرایط مداخله گرشامل:تجربه ی کار در کودکی و نوجوانی،تجربه کارحرفه ای،دارابودن سرمایه اجتماعی،شم کسب و کار،دانش تخصصی و تعهدبه جامعه و کشور؛روحیه کارآفرینی به عنوان مقوله محوری؛راهبردها شامل:مهارت های مدیریتی،شبکه سازی و قصد کارآفرینی ست که در نهایت به انجام ابتکارات کارآفرینانه ی جدید به عنوان پیامد منتج می شود.