علوم اجتماعی (علامه طباطبایی)

مطالعه حاضر باهدف تبیین عوامل مرتبط با نگرش دانشجویان دانشگاه اصفهان به پدیده ازدواج، در چارچوب رویکرد ترکیبی و با استفاده از استراتژی اکتشافی– متوالی به انجام رسیده است. روش مورداستفاده در مرحله کیفی پژوهش نظریه زمینه ای و در مرحله کمی پیمایش بوده است. مشارکت کنندگان پژوهش در مرحله کیفی 30 نفر از دانشجویان دانشگاه های اصفهان، صنعتی اصفهان و علوم پزشکی اصفهان و در مرحله کمّی 400 نفر از دانشجویان دانشگاه های اصفهان بودند. تکنیک گردآوری داده ها در دو مرحله کیفی و کمی پژوهش به ترتیب مصاحبه عمیق نیمه ساختاریافته و پرسشنامه بود. یافته های پژوهش در مرحله کیفی نشان دهنده این است که عوامل مرتبط با نگرش دانشجویان در قالب چند مقوله اصلی شامل موانع مفصل بندی شده، تصویرسازی ازدواج، خودارزیابی ذهنی، ترس نهادینه شده، فضای دانشگاهی و پیامدپنداری ازدواج صورت بندی شده اند. نتایج پژوهش نشان داد عوامل مرتبط با نگرش دانشجویان به ازدواج درمجموع در حد متوسط به بالا توان تبیین واریانس این متغیر را دارند. ضرایب تأثیر نیز نشان دهنده اثر مستقیم و معنادار متغیرهای تصویرسازی ازدواج، خودارزیابی ذهنی، فضای دانشگاهی و پیامدپنداری بر نگرش دانشجویان به ازدواج بوده است و نتایج کمّی پژوهش تا حد زیادی نتایج کیفی را تأیید می کنند.

تحولات ساختاری، ارزشی، تاریخی و جهانی در نیم قرن اخیر در ایران معنا، تجربه و گفتمان های جدیدی را برای جوانی برقرار ساخته اند و آن را به پدیده ای مهم در فهم پویایی های اجتماعی، فرهنگی و سیاسی جامعه بدل ساخته اند. ظهور پدیده جدید جوانی در ایران موقعیت و مناسبات تازه ای را در سیاست فرهنگ و نظام ارزشی و اخلاقی جامعه ایرانی برقرار کرده است. مقاله حاضر با اتکا به پیمایش های بزرگ مقیاس و برخی اسناد موجود به دنبال ارائه تحلیلی از تغییرات در ارزش ها و سبک های زندگی جوانان در ایران معاصر و ترسیم روندها و زمینه های مهم تأثیرگذار بر آن است. سیاست ها، استراتژی ها و تحولات مهمی چون به کارگیری مدل های توسعه غربی، فرایند تفکیک اجتماعی، تلاقی و منازعات گفتمانی و ایدئولوژیک، جنگ تحمیلی، نوسازی های ساختاری، فرآیندهای مربوط به جهانی سازی، رشد تکنولوژی های اطلاعاتی و ارتباطی نو و بازاندیشی های برآمده از تغییرات نقشی و کارکردی در زیست جوانی، ازجمله زمینه های اصلی تغییر جایگاه جوانی در ایران می باشند. تغییرات فوق علاوه بر آنکه نشانه های زیادی از موقعیت و فرهنگ جهانی جوانی را در خود دارند، با شرایط تاریخی و محلی نیز پیوند داشته و از آن تأثیرپذیری های زیادی پذیرفته اند. درمجموع ارزیابی روند تاریخی تحولات ارزشی جوانان عناصری از تغییر و تداوم را به صورت هم زمان آشکار می سازد.

خاص بودگی پاندمی کرونا به وقوع آن در آغاز دهه دوم قرن 21 با بالاترین حد توسعه یافتگی دانش پزشکی و بهداشت و نیز به بازگشت به سنت پزشکی کهن قرنطینه بازمی گردد. هدف پژوهش با تأکید بر سویه های جنسیتی تجربه بحران کرونا به مثابه فاجعه در مفصل بندی آن با راهکار قرنطینه خانگی، فهم تجربه جنسیتی زنان است. این تحقیق در پارادایم تفسیری تفهمی به تحلیل مضمون تجربه 23 زن متأهل 52-30 سال از بحران کرونا پرداخته است. چهار الگوی معنایی غالب شناخته شده در روایت زنان عبارت اند از؛ فاجعه، سوژگی و تاب آوری مضاعف زنانه، تعلیق زنانگی و مدیریت بدن در هراس از بیماری، مردانگی و ساخت شکنی از تصویر قالبی در فاجعه و بازگشت به اهمیت جایگاه پدری در تجربه فاجعه. به طورکلی، فراخوانش زنان به مرکزیت در موقعیت بحران و به هم ریختگی نظم پیشینی زندگی اجتماعی، هرچند با فشار ذهنی و روانی مضاعف همراه است، اما با قرار دادن زنان در یک موقعیت سوژگی تاریخی، به آن ها فرصت برساخت تصویری متمایز از خود زنانه را می دهد. هرچند، مطالعه تبار تاریخی پاندمی ها نشان می دهد که محوریت «زن کدبانو» به عنوان گفتمان غالب در شرایط بحران، موقت و گذرا است و با گذر از شرایط بحرانی، جامعه به تبار طرد زنانه باز خواهد گشت.

این روزها برخلاف گذشته، برگزاری جشن عروسی در شهرهای بزرگ، کمتر شکلی مشارکتی دارد و مراحل مختلف آن، غالباً، از آغاز تا پایان، به مؤسسات تجاری سپرده می شود. این شرایط بیانگر آن است که در جامعه امروزی، صنعتی به نام صنعت عروسی در حال شکل گرفتن است و عروسی ها رو به سوی تجاری شدن دارند. هدف این مقاله شناخت ویژگی های این صنعت نوپدید در شهر همدان و مطالعه جنبه های مختلف آن است. در خصوص صنعت جشن ازدواج نظریه ها، تحقیقات و دیدگاه های متنوعی وجود دارد که به طورکلی بر کنشگری زنان، مصرف گرایی و تجلی کالایی شدن نظام سرمایه داری تأکید دارند. این دیدگاه ها در مقاله مرور شده اند. روش تحقیق این مقاله، روش کیفی است و داده های آن از طریق مصاحبه عمیق نیمه ساخت یافته با 16 نفر از شاغلین صنعت عروسی شهر همدان جمع آوری شده است. مفاهیم بنیادین مصاحبه ها سپس با تکنیک تحلیل مضمون استخراج شده و درنهایت تحلیل ها بر پایه نُه مضمون محوری ساخت یافته اند. نتایج این پژوهش نشان می دهد که گسترش صنعت جشن عروسی که «تجاری شدن» ویژگی برجسته آن است «سوبژکتیویته زنانه» و تقویت فرهنگ «فردگرایی» و «کالا شدگی» را در بردارد و به تضعیف مراسم عروسی محلی می انجامد.

این مقاله تلاش دارد تا رساله- کتاب های منتشره در ایران در حوزه جامعه شناسی سیاسی و علوم سیاسی را نقد و ارزیابی نماید. روش این مقاله مروری و انتقادی است که مرحله مقدماتی در کارهای فراتحلیل است. نتایج تحقیق نشان می دهد مهم ترین آسیب های پژوهشی در جامعه شناسی سیاسی و علوم سیاسی ایران به قرار زیر است: برقراری نادرست روابط علی بین متغیرها، نداشتن مسئله به عنوان معما و خَلط بین مسئله و سؤال، شیفتگی بیش ازحد محقق به نظریه ها و عدم ارائه مکانیسم های علی، استفاده ناشایست از برقراری روابط علی در تحقیقات. تحقیق نشان داد که گسستگی زمانی بین دوره های تحصیلی ارشد و دکترا، گسستگی بین مقاله ها منتشرشده و گسستگی دانشگاهی ارشد و دکترای، نوع دانشگاه و رشته تحصیلی محققان بر معایب تحقیق تأثیر دارد. نویسنده مقاله بر این باور است به کارگیری راهبردهای زیر آسیب های تحقیق را کاهش و وضعیت تحقیقات را بهتر از پیش شکل می دهد. 1. برجسته سازی ناهماهنگی، ناسازگاری، تناقض و معما در بخش بیان مسئله،2. فراخوانی و بازخوانی سابقه تحقیق در بخش بیان مسئله، یافته های تحقیق و کل تحقیق. باوجوداین، کمینه کردن سابقه تحقیق می تواند پژوهش را پربارتر سازد، 3. کمینه سازی مباحث نظری تحقیق، 4. ارائه استدلال، حجت آوری و ارائه مکانیسم های علی برای برقرار ارتباط علی و 5. نقد و حذف روابط علی معیوب.

بهره گیری از الگوهای موفق ارزش کار در فرهنگ های گوناگون که با فرهنگ خودی انطباق دارند، باعث ارتقای سازمان ها می گردند. انتخاب سازمان های مردم نهاد به دلیل پویایی آن ها و محله هرندی به دلیل اهمیت و پرچالش بودن آن صورت گرفت. تطبیق یافته های میدانی که با روش های مشاهده، مصاحبه عمیق و نیمه ساختاریافته و نیز گروه های کانونی به دست آمده بودند با ارزش های کار که به صورت اسنادی به دست آمده بودند نشانگر وجود ارزش های کار عمومی همچون فردگرایی همراه با برخی ویژگی های جمع گرایانه، خودمداری و نیز رقابت است. از طرفی با مقایسه ارزش های کار این سازمان ها با الگوهای سه گانه بینافرهنگی شامل الگوی شرقی، الگوی اسکاندیناوی و آمریکایی برخی ویژگی ها همچون نبود قراردادهای دقیق و کار گروهی، فاصله قدرت بالا، اهمیت داشتن ارشدیت، نبود معیارهای شایستگی، تأکید کمتر بر یادگیری و حافظه سازمانی و وجود همیاری های مقطعی، ساختارسلسله مراتبی خشک، تأکید کمتر بر رفاه، ناتوانی در پیوند ارزش های سنتی و جدید، عدم پذیرش برنامه های بلندمدت، نبود سیستم یکپارچه ملی و نیز احساس بی عدالتی از نوع صاحب حق بودن دیده شدند. شکل گیری سیستم مدیریت یکپارچه که بتواند ضمن افزایش اشتراکات، منافع فردی سازمان ها را نیز تأمین نماید ضروری به نظر می رسد.