روش انتقادی

نظریه، منظومه منسجم، هدفمند و تعمیم پذیر است که قابلیت صدق و کذب دارد. «نظریه پردازی» فرایندی علمی ـ پژوهشی، روشمند و دارای نظام است که در مسیر معرفی نظریه علمی جدید در ساختاری علمی و منطقی قرار دارد. فرضیه نوشته آن است که با توجه به تجربه آغازین نظریه پردازی در فقه سیاسی شیعه در دوران معاصر و با توجه به ویژگی های روش اجتهاد مانند عقلی ـ عقلایی بودن، انتقادی بودن، تعامل گری میان ثابت و متغیر و بومی گرایی، می توان با ژرف کاوی در برخی بسترهای بایسته همچون تولیدگری فقه سیاسی، گذر از نگاه فردی و پیوند با واقعیت های اجتماعی و نیز توانمندسازی این دانش برای پویایی و روزآمدی، به آستانه نظریه پردازی در فقه سیاسی شیعه نزدیک شد.

این مقاله تلاش دارد تا رساله- کتاب های منتشره در ایران در حوزه جامعه شناسی سیاسی و علوم سیاسی را نقد و ارزیابی نماید. روش این مقاله مروری و انتقادی است که مرحله مقدماتی در کارهای فراتحلیل است. نتایج تحقیق نشان می دهد مهم ترین آسیب های پژوهشی در جامعه شناسی سیاسی و علوم سیاسی ایران به قرار زیر است: برقراری نادرست روابط علی بین متغیرها، نداشتن مسئله به عنوان معما و خَلط بین مسئله و سؤال، شیفتگی بیش ازحد محقق به نظریه ها و عدم ارائه مکانیسم های علی، استفاده ناشایست از برقراری روابط علی در تحقیقات. تحقیق نشان داد که گسستگی زمانی بین دوره های تحصیلی ارشد و دکترا، گسستگی بین مقاله ها منتشرشده و گسستگی دانشگاهی ارشد و دکترای، نوع دانشگاه و رشته تحصیلی محققان بر معایب تحقیق تأثیر دارد. نویسنده مقاله بر این باور است به کارگیری راهبردهای زیر آسیب های تحقیق را کاهش و وضعیت تحقیقات را بهتر از پیش شکل می دهد. 1. برجسته سازی ناهماهنگی، ناسازگاری، تناقض و معما در بخش بیان مسئله،2. فراخوانی و بازخوانی سابقه تحقیق در بخش بیان مسئله، یافته های تحقیق و کل تحقیق. باوجوداین، کمینه کردن سابقه تحقیق می تواند پژوهش را پربارتر سازد، 3. کمینه سازی مباحث نظری تحقیق، 4. ارائه استدلال، حجت آوری و ارائه مکانیسم های علی برای برقرار ارتباط علی و 5. نقد و حذف روابط علی معیوب.