محله هرندی تهران

محله هرندی به دلیل آسیب های اجتماعی فراوان، عرصه ای برای ورود سازمان های مردم نهاد متعدد است که فرصت ها و البته تهدیدهایی را موجب شده اند. پژوهش حاضر حاصل 18 ماه مطالعه میدانی با هدف نوع شناسی سمن ها در هرندی بر اساس ماهیت، کارکردها و شناسایی عقلانیت حاکم بر آنها است. بدین منظور به مشاهده، مصاحبه و تشکیل گروه های بحث متمرکز با ساکنان و 14 سمن فعالِ محله پرداختیم. نتایج تحقیق نشان می دهند که، از نظر نوع شناسی، سمن های محله هرندی در دسته سمن های «دیگر منفعت بخش» قرار می گیرند. کارکرد عمده آنها که شامل کارکرد یادگیری است، به سبب آنکه نتوانسته اند مجموع دانش و اطلاعات خود را انباشته و به نسل یا گروه های دیگر منتقل سازند، دچار ضعف های جدی است. توانمندسازی نیز معمولاً بصورت کامل اتفاق نیفتاده و افراد به بازار کار متصل نمی شوند. سازمان های مردم نهاد حاضر در هرندی به عنوان نمونه ای از این نوع سازمان ها در کشور هنوز نتوانسته اند به عنوان نماینده بخش سوم، نسبت و رابطه خود را با اجتماع محلی مشخص سازند. بنابراین بازبینی در نوع شناسی سمن ها بویژه بر اساس کارکرد و عقلانیت سازمانی حاکم بر آنها تا حد زیادی می تواند موجب کاهش این نقیصه شود.

بهره گیری از الگوهای موفق ارزش کار در فرهنگ های گوناگون که با فرهنگ خودی انطباق دارند، باعث ارتقای سازمان ها می گردند. انتخاب سازمان های مردم نهاد به دلیل پویایی آن ها و محله هرندی به دلیل اهمیت و پرچالش بودن آن صورت گرفت. تطبیق یافته های میدانی که با روش های مشاهده، مصاحبه عمیق و نیمه ساختاریافته و نیز گروه های کانونی به دست آمده بودند با ارزش های کار که به صورت اسنادی به دست آمده بودند نشانگر وجود ارزش های کار عمومی همچون فردگرایی همراه با برخی ویژگی های جمع گرایانه، خودمداری و نیز رقابت است. از طرفی با مقایسه ارزش های کار این سازمان ها با الگوهای سه گانه بینافرهنگی شامل الگوی شرقی، الگوی اسکاندیناوی و آمریکایی برخی ویژگی ها همچون نبود قراردادهای دقیق و کار گروهی، فاصله قدرت بالا، اهمیت داشتن ارشدیت، نبود معیارهای شایستگی، تأکید کمتر بر یادگیری و حافظه سازمانی و وجود همیاری های مقطعی، ساختارسلسله مراتبی خشک، تأکید کمتر بر رفاه، ناتوانی در پیوند ارزش های سنتی و جدید، عدم پذیرش برنامه های بلندمدت، نبود سیستم یکپارچه ملی و نیز احساس بی عدالتی از نوع صاحب حق بودن دیده شدند. شکل گیری سیستم مدیریت یکپارچه که بتواند ضمن افزایش اشتراکات، منافع فردی سازمان ها را نیز تأمین نماید ضروری به نظر می رسد.