مدیریت بهره وری (علوم مدیریت سابق)

کارکنان دانشی، عمده ترین سرمایه شرکت های دانش بنیان می باشند و در صورتی که به نحوی حضور فعال آنان در کار کم رنگ شود اساس شرکت به خطر افتاده و موجب ورشکستگی و انحلال آن می گردد. پژوهش حاضر، با هدف بررسی عوامل مؤثر بر حفظ و نگهداری کارکنان دانشی و طراحی الگوی سه عاملی بهداشت، انگیزش و جامع، با نقد و بررسی الگوی دو عاملی هرزبرگ، در شرکت های دانش بنیان تولیدی انجام شده است. پژوهش حاضر، توصیفی است و به روش پیمایشی انجام شده است. در این پژوهش، از روش نمونه گیری خوشه ای نسبی استفاده شده است؛ به این صورت که پرسشنامه ی 34 سؤالی براساس پیشینه نظری و مصاحبه با استادان و مدیران شرکت ها طراحی گردید. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از روش های آلفای کرونباخ، همبستگی پیرسون و تحلیل عاملی تأییدی و نرم افزارهایSPSS-20و LISREL-8/72 انجام شد. در جهت مشخص نمودن عوامل سه گانه، بهداشت، انگیزش و جامع، با ارائه پرسشنامه به خبرگان دانشگاهی، و با روش دلفی اقدام گردید. با توجه به نتایج  ضرایب  همبستگی، آلفای کرونباخ این پرسشنامه، 0/927 می باشد که نشانگر همسانی درونی بسیار خوب سؤالات می باشد. نتایج شاخص های برازش، مؤید مدل پیشنهادی است. نتایج پژوهش، حاکی از پایایی و روایی خوب مدل طراحی شده برای حفظ و نگهداری کارکنان دانشی در شرکت های دانش بنیان تولیدی در حوزه های فناوری اطلاعات و ارتباطات و بیوتکنولوژی با رویکرد مدل سه عاملی انگیزش، بهداشت و جامع می باشد.

پس از خصوصی سازی و پذیرش شرکت مخابرات ایران در بازار بورس، اطلاع از وضعیت کارایی مراکز مخابراتی برای سهام داران امری اجتناب ناپذیر است. پژوهش حاضر در صدد پاسخ گویی به این سوال اساسی است که چگونه می توان مراکز تلفن شهری ناکارآمد را به مرز کارایی رساند. بدین منظور با جمع آوری نظرات خبرگان در قالب پرسش نامه مقایسات زوجی و آنالیز داده ها به روش «فرایند تحلیل شبکه ای»، متغیرهای مؤثر در کارایی مراکز مشخص شده است. داده های خام از آمار و نمرات ارزیابی اخذ شده از ادارات «برنامه ریزی» و «بازرسی و ارزیابی» و صورت های مالی منتهی به سال 1396 که مورد حسابرسی قانونی قرار گرفته، تهیه شده است. سپس به روش «تحلیل پوششی داده ها» و در شرایط «بازده به مقیاس ثابت و متغیر»، امتیاز کارایی مراکز، محاسبه، رتبه بندی و در نهایت راه کارهای بهبود کارایی مراکز ناکارآمد استخراج شده است. مطابق یافته های تحقیق، اختلاف تعداد مراکز ناکارآمد در دو مقیاس مذکور، دلالت بر نظریه «ناکارایی مقیاس»، عدم کارکرد مراکز در مقیاس بهینه و اتلاف منابع توسط مراکز می باشد. جایگاه ضعیف شهرستان ها در جدول رتبه بندی، لزوم گزینش «رؤسای مخابرات شهرستان ها» مطابق شایستگی های فردی و تخصصی را ایجاب می کند. همچنین از عوامل مهم ناکارایی مراکز، عدم وجود «فضای رقابتی-انگیزشی»، «قدرت تصمیم گیری» و «ریسک پذیری» و وجود «محدودیت های مختلف سازمانی و قانونی» می باشد.

هدف پژوهش حاضر بررسی تاثیر اعتماد سازمانی در تعالی انطباق پذیری سازمانی است. این پژوهش از لحاظ هدف، کاربردی، از لحاظ نحوه گردآوری داده ها، توصیفی- همبستگی و از لحاظ نوع داده ها، از نوع تحقیقات آمیخته می باشد. جامعه آماری تحقیق، عبارت از خبرگان (برای شناسایی عوامل سازنده متغیرها) و تمامی مدیران سازمان ها (جهت پاسخگویی به پرسشنامه کمی) است. تعداد خبرگان 52 نفر و تعداد مدیران 3489 نفر برآورد گردیده است. روش نمونه گیری بخش کیفی، قضاوتی هدفمند بود که 32 نفر برای شناسایی عوامل، انتخاب و اقدام به انجام مصاحبه ساختار یافته از طریق پرسشنامه باز شد که براساس اصل کفایت نظری از طریق مصاحبه با 13 نفر اطلاعات مورد نیاز تکمیل گردید. نتایج آن ها با استفاده از تکنیک تحلیل محتوا، تجزیه و تحلیل و عوامل سازنده اعتماد سازمانی و انطباق پذیری سازمانی، تعیین و بر اساس آن پرسشنامه کمی طراحی شد. 346 نفر از کارکنان به روش تصادفی- طبقه ای برای پاسخگویی به پرسشنامه مذکور، انتخاب شدند. پایایی و روایی پرسشنامه با استفاده از آزمون های مربوط تأیید شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون های نرمال بودن و مدل معادلات ساختاری و نرم افزارهای اس پی اس اس و اسمارت پی ال اس استفاده شد. نتایج پژوهش نشان داد که اعتماد سازمانی و چهار بعد آن، شامل بعد اعتماد نهادی، عمودی، افقی و محیطی بر انطباق پذیری سازمانی تأثیر مثبت و معناداری دارند.

امروزه با همه گیری بیماری کرونا مشکلاتی برای کسب و کارها، بویژه کسب و کارهای کوچک و متوسط ایجاد شده است؛ از سوی دیگر قابلیت های بازاریابی در تعیین ارزیابی ناهمگن از کیفیت محصول برای مشتریان ضروری تلقی شده است که این امر به جهت گیری راهبردی کسب وکارهای کوچک و متوسط در شرایط بحرانی همه گیری بیماری کرونا کمک می کند. هدف پژوهش حاضر، تبیین تأثیر همه گیری بیماری کرونا بر کارایی با میانجیگری قابلیت های بازاریابی و جهت گیری راهبردی می باشد. جهت گیری پژوهش، کاربردی و ازنظر هدف، توصیفی است. جامعه آماری پژوهش شامل 2200 نفر از مدیران و کارکنان ارشد کسب و کارهای کوچک و متوسط استان تهران می باشد که از نمونه 335 نفری با روش نمونه گیری طبقه ای استفاده شده است. برای جمع آوری داده ها از روش پیمایشی و جهت تحلیل داده ها از روش پی ال اس استفاده شده است. براساس یافته های پژوهش اثر همه گیری بیماری کرونا بر کارایی، قابلیت های بازاریابی و جهت گیری راهبردی و نقش جهت گیری راهبردی بر کارایی تأیید شد و نیز نقش غیرمستقیم متغیرهای میانجی قابلیت های بازاریابی و جهت گیری راهبردی در رابطه بین همه گیری بیماری کرونا و کارایی تائید شد؛ اما تأثیر قابلیت های بازاریابی بر کارایی رد شد. این پژوهش به مدیران ارشد و عالی کسب وکارهای کوچک و متوسط توصیه می نماید که برای کاهش تهدیدها و افزایش امکان بقا و بهره گیری از فرصت های آتی در دوره پساکرونا به جهت گیری راهبردی و قابلیت های بازاریابی توجه مضاعفی داشته باشند.

زنجیره تامین کارآمد و نیز مدیریت صحیح مولفه های آن نقش بسزایی در بهره وری زنجیره تامین ایفا می نماید. صنعت فولاد جزء صنایع مادر بوده و نیازمند آن است تا بهره وری زنجیره خود را هر چه بیشتر ارتقاء دهد. هدف پژوهش حاضر شناسایی عوامل کلیدی موثر بر بهره وری زنجیره تامین فولاد کشورمی باشد. به منظور شناسایی عوامل موثر بر بهره وری زنجیره تامین فولاد، از مدل اسکور بهره گیری شده است و شاخص های مدل با فرم های CVR وCVI و نیز با نظر خبرگان صنعت فولاد مورد تایید قرارگرفته و بر اساس آن پرسشنامه طراحی شده بین مدیران و کارشناسان صنعت فولاد توزیع و جمع آوری گردید. در نهایت تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از تحلیل عاملی تأییدی با معادلات ساختاری و نرم افزار PLS انجام شد و عوامل تاثیرگذار بر بهره وری زنجیره تامین، با 30 شاخص و در 6 عامل مورد تایید واقع گردید. نتایج پژوهش حاکی از آن است که هر 6 عامل بر بهره وری زنجیره تامین فولاد تاثیر گذار می باشند اما در بین آنها عامل توانمندسازها دارای بیشترین تاثیر بر بهره وری زنجیره تامین فولاد است.

هدف پژوهش حاضر طراحی الگوی ارزیابی عملکرد کارکنان دانشگاه پیام نور بر اساس مؤلفه های شادکامی از منظر مدل پیشرفت اسلامی ایرانی می باشد. برای این منظور عملکرد کارکنان بر اساس مدل «اچیو» بر اساس نظریه هرسی و گلداسمیت و شادکامی از منظر مدل پیشرفت اسلامی ایرانی با الهام از نظریه «آرجیل، مارتین و لو» (1995) و تلفیقی از آموزه های اسلام و قرآن استفاده شده است. پس از جمع آوری پرسشنامه ها، اطلاعات حاصله با استفاده از روش-های آماری توصیفی تلخیص و طبقه بندی شد و برای آزمون سؤال های پژوهش از آزمون های؛ t مستقل، تحلیل واریانس ANOVA، One T-Test Sample و برای طراحی الگوی ارزیابی عملکرد کارکنان بر اساس شادکامی از منظر اسلام از معادلات ساختاری به روش حداقل مربعات جزیی (نرم افزار Smart PLS) استفاده شد. نتایج حاصل بیان گر آن است که وضعیت هر یک از متغیرهای پژوهش و ابعاد آن ها به جز بعد ارزیابی مربوط به متغیر عملکرد کارکنان، در وضعیت قابل قبولی قرار دارند. به طور کلی شادکامی از منظر مدل پیشرفت اسلامی ایرانی بر عملکرد کارکنان دانشگاه پیام نور تأثیر مثبت و معناداری دارد. بعد نشاط در زندگی بر انگیزه تأثیر مثبت و معنی-داری دارد. سلامت روان بر توانایی و وضوح و حمایت سازمانی و انگیزه و ارزیابی و اعتبار تأثیر مثبت و معنی داری دارد. بعد احساس خوشبختی بر اعتبار و محیط تأثیر مثبت و معنی داری دارد. بعد مثبت اندیشی بر توانایی، وضوح، حمایت سازمانی و انگیزه تأثیر مثبت و معنی داری دارد. بعد عزت نفس بر حمایت سازمانی، انگیزه، ارزیابی و اعتبار و محیط تأثیر معکوس وجود دارد.

نقش دانشگاه ها در توسعه اقتصادی و اجتماعی در سال های اخیر، موضوع بحث محققان و سیاست گذاران آموزش عالی بوده؛ به طوری که در نظر آنان، دانشگاه های کارآفرین به عنوان بازیگر کلیدی رقابت، رشد اقتصادی و ثروت شناخته می شوند. در این راستا پژوهش آمیخته (کیفی - کمی) حاضر، به ارائه الگویی برای توسعه و عملیاتی شدن کارآفرینی در دانشگاه آزاد اسلامی پرداخته است. در بخش آمار کیفی، نمونه آماری شامل 20 نفرازمسئولان دانشگاه، مدیران کارآفرین، استادان، مدیران پارک علم و فناوری، متخصصان در حوزه کارآفرینی، مدیران شرکت های دانش بنیان، شرکت های خصوصی، مسئولان آموزش بازرگانی، ریاست پارک علم و فناوری، مدیرعامل شرکت رباتیک و دانشجویان بودند که به صورت هدفمند انتخاب شدند و مورد مصاحبه قرار گرفتند. نمونه بخش کمی نیز 365 نفر بود که به سؤالات پرسشنامه پاسخ دادند. برای تجزیه وتحلیل داده های بخش کیفی از فرایند کدگذاری (باز، محوری و انتخابی) و برای داده های بخش کمی از نرم افزار  Amosاستفاده شد. یافته های پژوهش در بخش کیفی، حاکی از آن بود که الگو، شامل ابعاد زیرساختی، مدیریتی، منابع انسانی محیطی و عملیاتی است. در بخش کمی هم شاخص های مدل، برازش مناسبی را نشان می دهند. سطح پوشش p value برابر با 0.313 بوده که بیانگر مناسب بودن برازش مدل است؛ از طرف دیگر، ریشه میانگین مربعات خطای برآورد- به عنوان شاخصی مهم- دارای مقدار 0.07 بوده که کمتر از 0.1 است؛ دیگرشاخص های برازش الگو مانند TLI0/92؛NFI 0/951؛ CFI 0.94؛ IFI 0.94؛ RFI 0.911 و شاخص کای اسکور بهنجارشده به درجه آزادی 1.45، نشان دهنده برازش مطلوب و تأیید الگو هستند.

هدف اصلی این پژوهش، بررسی تأثیر استرس بر عملکرد فردی در دوران کووید 19 با نقش میانجی هوش هیجانی می باشد. مطالعه حاضر از نظر هدف، جزو تحقیقات کاربردی و از نظر روش گردآوری اطلاعات، جزو تحقیقات توصیفی می باشد. این پژوهش در میان کارکنان شرکت گاز خراسان جنوبی به تعداد 250 نفر انجام گرفته است. با استفاده از فرمول کوکران، تعداد حجم نمونه 152 نفر به دست آمد که به روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. داده های مورد نیاز با استفاده از پرسشنامه های استاندارد جمع آوری شده است. برای سؤالات مربوط به استرس ناشی از کووید 19 از پرسشنامه تورسن و همکاران (2010)، برای سؤالات مربوط به متغیر عملکرد فردی از پرسشنامه روماس ویلاگراسا (2019) و همچنین برای سؤالات مربوط به متغیر هوش هیجانی از پرسشنامه ونگ و لاو (2002) استفاده شده است. برای بررسی روایی صوری ابزار گردآوری داده ها، ضمن استفاده از پرسشنامه های استاندارد، از نظر و تأیید صاحب نظران کمک گرفته شد و همچنین پایایی پرسشنامه نهایی نیز با روش آلفای کرونباخ 0/805 و مطلوب گزارش شد.     داده های جمع آوری شده با استفاده از نرم افزارهای آماری SPSS و AMOS تحلیل شدند و فرضیات به روش مدل سازی معادلات ساختاری مورد آزمون قرار گرفتند. نتایج حاصل از تحلیل داده ها نشان داد که استرس ناشی از کووید-19 بر عملکرد فردی کارکنان و هوش هیجانی آنان تاثیر منفی دارد؛ در حالی که هوش هیجانی بر عملکرد فردی کارکنان، اثر مثبت و معناداری دارد و همچنین هوش هیجانی در رابطه بین استرس ناشی از کووید-19 و عملکرد فردی کارکنان نقش میانجی ایفا می کند.

دغدغه های مرتبط با مباحث زیست محیطی از یک سو و محدودیت در منابع در دسترس برای    سازمان های مختلف از سوی دیگر، توجّه به مدیریت بهره وری و کیفیت محصولات و خدمات را بویژه در بین بنگاه های کوچک و متوسط الزام آور می کند. هدف از انجام این پژوهش، تبیین پیکره ارتباطات، میان عوامل مؤثر بر بهره وری کارکنان، مدیریت کیفیت و مدیریت زیست محیطی است. جامعه آماری این پژوهش، مدیران، کارکنان و سرپرستان شرکت های کوچک و متوسط  در استان یزد می باشد که در 5 شاخه صنعتی (شیمیایی- سلولزی، غذایی، پوشاک، نساجی، معدنی، فلزی- برقی) فعّال هستند. ابزار گردآوری داده ها در این پژوهش، پرسشنامه بوده که ابتدا با پرسشنامه مقایسات زوجی میان عوامل شناسایی شده و ارائه مدل مفهومی پژوهش با استفاده از رویکرد مدل سازی ساختاری تفسیری، نظرات 9 نفر از مدیران شرکت های کوچک و متوسط استان یزد گردآوری گردید. سپس به منظور برازش مدل به دست آمده، با استفاده از رویکرد مدل سازی معادلات ساختاری و نرم افزار Smart PLS3، تعداد 400 پرسشنامه میان کارکنان و سرپرستان شرکت های کوچک و متوسط  استان یزد با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس توزیع گردیده که از این میان تعداد 265 پرسشنامه بازگشت داده شد. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می دهد که فرهنگ همکاری، رهبری و بازخورد عملکردی با تمرکز بر مشتری و آموزش، تأثیر مثبت و معناداری دارد. هم چنین نتایج حاصل از این پژوهش حاکی از آن است که آموزش و تمرکز بر مشتری، بر نوآوری گرایی، سیاست ها و استراتژی های زیست محیطی، سرمایه گذاری زیست محیطی، فرآیندهای تعریف شده و حمایت سازمان و مدیریت، تأثیر مثبت و معناداری دارد. 

هدف پژوهش حاضر تدوین شاخص های بهره وری نظام اداری دستگاه های اجرایی استان سمنان بوده که با رویکرد کیفی و روش مطالعه موردی انجام شده است. جامعه آماری، متخصصان و مدیران سطوح مختلف دستگاه های اجرایی استان در سال1400 بودند که 25نفر، طبق اصل اشباع نظری با روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. ابزار پژوهش، مصاحبه نیمه ساختاریافته و بررسی اسناد بالادستی در این زمینه بود. داده های به دست آمده با استفاده از روش بازخورد مشارکت کننده اعتباریابی شدند و روایی داده ها با استفاده از معیار کیفیت (مؤثق بودن) سنجیده و مورد تأیید قرار گرفت. داده ها با روش تحلیل مضمون، تحلیل شدند. نتیجه تحلیل داده ها منجر به 295 شاخص پایه، 55 شاخص فرعی یک و 14 شاخص فرعی دو در زمینه بهره وری دستگاه های اجرایی گردید. که در قالب 4 شاخص اصلی؛ عوامل فردی با سه شاخص فرعی (تناسب شغل و شاغل، نگرش و رضایت شغلی، انگیزش)؛ عوامل گروهی با سه شاخص فرعی تعهد نیروی انسانی (سازمانی، حرفه ای، اخلاقی)، تیم و شبکه ارتباطات (تیم سازی و شبکه ارتباطات)، مدیریت (سبک مدیریت، مهارت های مدیریت، مذاکره، پاداش شایسته، ارتباط مدیران و کارکنان، همکاری سازمانی و فراسازمانی، سیستم پیشنهادات)؛عوامل سازمانی با هشت شاخص فرعی؛ساختار سازمانی(کاهش رسمیت،کاهش پیچیدگی، توجه به زمینه، عدم تمرکز اداری)، فرهنگ سازمانی (سازگاری، رسالت، انعطاف پذیری، درگیر شدن در کار)، مدیریت منابع انسانی (جذب، آموزش، نگهداشت، کاربرد)، برنامه ریزی نیروی انسانی (نظام شایسته سالاری، بروزرسانی نظام اطلاعات نیروی انسانی، ساماندهی و متناسب سازی نیروی انسانی، اصلاح و بازنگری مشاغل، بهره گیری از توانمندی زنان، توانمندسازی کارکنان، تغییر و تحول سازمانی)، استقرار و توسعه سامانه های الکترونیک و فناوری های نوین (اتوماسیون اداری، زیرساخت)، هماهنگی درون  و میان سازمانی (روابط و ارتباطات،تصمیم گیری همکارانه، یکپارچگی عملیات، نظارت و پایش)، مسئولیت پذیری و پاسخگویی (قانونی، سازمانی، اخلاقی، اجتماعی، زیست محیطی)، سلامت نظام اداری (صیانت از حقوق شهروندان، نظام رسیدگی به تخلفات اداری، قانون گرایی، شفافیت، انضباط اداری و مالی) و عوامل محیطی با دو شاخص فرعی (محیط فیزیکی، محیط رفتاری)طبقه بندی شدند. با استفاده از یافته های پژوهش، الگویی تحت عنوان شاخص های بهره وری در دستگاه های اجرایی استان سمنان ارائه گردید. امید می رود الگوی تدوین شده به بهبود بهره وری در دستگاه های اجرایی کمک کند.