مدیریت بهره وری (علوم مدیریت سابق)

امروزه در دنیای تجارت مهمترین مزیت رقابتی شرکت ها پاسخ گویی سریع به نیازهای متنوع مشتریان می باشد. به همین دلیل بسیاری از علمای  مدیریت چابکی را کلید موفقیت سازمان در محیط پویا و غیرقابل پیش بینی عصر حاضر می دانند. از چابکی تعاریف  بسیاری شده و عوامل مختلفی را برای آن برشمرده اند. در این پژوهش سعی شده با مطالعه پژوهش های صورت گرفته در این زمینه و مطالعه مبانی نظری، عوامل عمده چابکی شناسایی شود. با توجه به اهمیت روزافزون شرکت های دانش بنیان عوامل چابکی شناسایی  شده پس از تلفیق نظر خبرگان و استخراج عوامل بومی، با کمک تکنیک مدلسازی ساختاری- تفسیری (ISM) میزان قدرت نفوذ و وابستگی  این عوامل در شرکت های دانش بنیان مورد بررسی  قرار گرفتند. با بررسی نتایج به دست آمده از نوزده عامل اصلی چابکی شناسایی شده مشخص شد که انعطاف پذیری ساختار سازمانی و تحلیل داده ها، دارای بیشترین قدرت نفوذ و توانایی پاسخ به مسائل محیطی و توانایی تغییر اهداف کسب و کار، دارای بیشترین وابستگی می باشند.

تحقیقات نشان داده اند که توانایی و قابلیت سازمان های یک جامعه در مدیریت بحران ها و چالش ها، تأثیر قابل توجهی بر توانایی آن جامعه در مواجهه با بحران ها و کیفیت بازیابی از چالش ها دارد. سازمان ها با خدمات ضروری که در زمان های بحران ارائه می کنند، نقش بسیار مهمی در سرعت بازگشت جامعه به شرایط عادی ایفا می کنند. از این رو تاب آوری سازمانی به معنای ظرفیت سازمان در پیش بینی بحران، کاهش اثرات و مقاومت در برابر آسیب های آن، پاسخ و واکنش مناسب و نهایتاً بازیابی از شرایط بحرانی، اخیراً تبدیل به یک موضوع مهم در تحقیقات سازمانی شده است. در این راستا، این مقاله می کوشد، با شناسایی شاخص ها و ابعاد تاب آوری سازمانی و نهایتاً طراحی مدلی برای آن، به سازمان ها در دستیابی به تاب آوری کمک کند. روش تحقیق مورد استفاده در این پژوهش برای طراحی مدل، کیفی از نوع مرور سیستماتیک و مصاحبه با خبرگان است. مدل طراحی شده پس از تحلیل عاملی تأییدی، نهایتاً برای ارزیابی تاب آوری سه سازمان فعال در صنعت چرم کشور مورد استفاده قرار گرفته است. نتایج حاصل حاکی از وضعیت نامناسب سازمان های مورد بررسی در شاخص تاب آوری سازمانی و نیاز به برنامه ریزی جدی و دقیق برای ارتقای آن در این سازمان ها دارد. مدل ارائه شده قادر است پس از ارزیابی وضعیت تاب آوری در سازمان ها، نقاط قوت و ضعف آنها در این شاخص را شناسایی و پیشنهادهایی کاربردی برای کمک به تاب آور شدن آن ها (و یا بهبود و ارتقای آن) ارائه کند.

مدل و نتایج پژوهش های پیشین متناسب با چهار نوع فرهنگ سازمان، چهار نوع دورکاری مفروض گردیده است. ازطریق مطالعه مبانی موضوع، ابعادی که در شکل گیری انواع دورکاری نقش دارند به مدل مفهومی تحقیق اضافه شد و با استفاده از فن دلفی تناسب آن ها با شرایط سازمان های ایران در طی دو مرحله از خبرگان عمل گرا وعلمی دورکاری مورد نظرسنجی قرار گرفت. برای تخصیص شاخص های انواع دورکاری، با استفاده از پرسش نامه از جامعه آماری مشتمل بر افراد باسابقه دورکاری، مدیران دورکار و جامعه علمی مرتبط با حوزه دورکاری، تشابه هریک از شاخص های ابعاد، با انواع فرهنگ سازمانی مورد قضاوت قرار گرفت و داده های تشابه به دست آمد. داده های به دست آمده با استفاده از فن مقیاس گذاری چند بعدی از طریق نرم افزار SPSS مورد تحلیل قرارگرفت که چهار نوع دورکاری با استفاده از ماتریس فاصله و تعیین مختصات هر یک از شاخص ها روی ابعاد زیر بنایی مدل ارزش های رقابتی (بعدکنترل- انعطاف و تمرکز بر درون-تمرکز بر بیرون سازمان) به دست آمد. جمع آوری داده ها با پرسش نامه و نمونه گیری از طریق گلوله برفی انجام شد. نتایج نشان داد فرهنگ سازمانی شیوه اجرای دورکاری را تحت تأثیر قرار می دهد و دورکاری یک سازه چند بعدی است که شکل دقیق اجرای آن بستگی به موقعیت دارد. این امر ضرورت اصلاحات دورکاری در نحوه اجرا به منظور بهره گیری از مزایای آن در سازمان های کشور از منظری بوم شناسانه را محرز می نماید.

برای سازمان ها در سراسر دنیا، مدیریت استعداد کارکنان از اهمیت استراتژیک برخوردار است. سازمان ها با مشکلات متعددی در زمینه جذب و نگهداشت استعداد لازم برای حمایت از عملیات شان روبرو هستند. سازمان هایی که با ترک کارکنان مواجه هستند، نیاز به شیوه های بهتر برای جذب، توسعه، ارزیابی انگیزش، نگه داشت و یا نقل و انتقال نیروهای مستعد دارند. این پژوهش به بررسی عوامل تأثیرگذار بر مدیریت استعداد با تأکید بر تأثیر پاداش درونی در کارخانه برفاب شهرکرد در سال 1395 پرداخته است. جامعه آماری پژوهش 1347نفر از کارکنان بوده که تعداد300 نفر از آنان به روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها،پرسش نامه بود که روایی و پایایی آن مورد تایید قرار گرفت. داده ها با استفاده از نرم افزار لیزرل تجزیه تحلیل گردید.روش تحقیق مورد استفاده از نظر هدف، کاربردی و از لحاظ ماهیت و روش، توصیفی- پیمایشی و به طور مشخص مبتنی بر معادلات ساختاری و تحلیل عاملی می باشد. نتایج تحقیق حاضر نشان داد که سه عامل مسؤولیت اجتماعی، حمایت مدیریت و مدیریت عملکرد بر مدیریت استعداد تأثیر می گذارند و همچنین مدیریت استعداد بر پاداش درونی، رضایت شغلی، موفقیت سازمانی و کاهش تمایل به ترک سازمان مؤثر است.

ارزیابی سیستم های مدیریت، از مسایل اساسی است که مورد توجه تصمیم گیرندگان بویژه مدیران قرارگرفته است. دراین مقاله، با تکیه بر بکارگیری رویکرد توسعه پایدار شکلی نوین از رویکرد کارت امتیازی متوازن تحت عنوان کارت امتیازی متوازن پایدار بکارگرفته شده است و با استفاده از رویکردهای تصمیم گیری چندشاخصه به ارزیابی عملکرد سیستم های مدیریت در حوزه مدیریت انرژی در شرکت های گاز استان فارس می پردازد. در این مقاله ابتدا مفاهیم توسعه پایدار به کارت امتیازی متوزان اضافه می گردد، سپس با استفاده از دیمتل اولویت مناظر نشان داده می شود و شبکه ساختاری روابط بدست می آید. و در پایان با استفاده از روش تحلیل شبکه فازی به اولویت بندی و انتخاب سیستم های مدیریتی پرداخته می شود. دستاورد رویکرد دیمتل نشان از آن دارد که ابعاد پایداری و فرایندهای داخلی در مقایسه با ابعاد رشد و یادگیری و ذی نفعان از اولویت بالاتری برخوردار می باشد. نتایج بررسی رویکرد تحلیل شبکه فازی حاکی از آن می باشد که از میان شاخص های مورد مطالعه ابعاد چهارگانه کارت امتیازی متوازن پایدار متوسط آموزش نیروی انسانی(بعدرشد و یادگیری)، رضایت مشتری(بعدذی نفعان)، مسئولیت پذیری(شاخه اجتماعی بعدپایداری)،بهره وری(شاخه اقتصادی بعدپایداری)،ایمنی و سلامت نیروی انسانی (شاخه زیست محیطی بعدپایداری)، ومیزان مصرف انرژی(بعدفرایندهای داخلی)مهم ترین شاخص های بدست آمده می باشند. سایر دستاوردها نشان می دهد، از میان سیستم های مدیریت در مجموع سیستم بهینه سازی انرژی50001 در مقایسه با سایر سیستم ها از اولویت بالاتری برخوردار می باشد.

فرهنگ بازارگرایی شکلی از انعطاف پذیری خلاقانه است که با هدف ارزش آفرینی برای عوامل بازار به وجود می آید و در رأس آن مشتری، کانون توجه فعالیت ها قرار می گیرد. بهره وری هم با در برداشتن مفهوم کارایی به مثابه یک شاخص اقتصادی، از اهداف اصلی سازمان های تجاری محسوب می گردد. اینکه فرهنگ بازارگرایی و بهره وری منابع انسانی چه تأثیراتی بر یکدیگر القا می نمایند، محور اصلی این پژوهش است. به ویژه آن که در مطالعات مختلف، جهت علیّت میان این دو متغیر و نحوه ارتباط بین آنها با نتایج متفاوتی همراه بوده است. در این پژوهش با استفاده از تکنیک علیّت گرنجری و آزمون هاسمن در تخمین سیستم معادلات همزمان،رابطة علی بهره وری منابع انسانی و فرهنگ بازارگرایی آزموده شد. الگوی فرهنگ بازارگرایی، برگرفته از مدل دنیسون و الگوی بهره وری منابع انسانی مبتنی بر مدل هرسی و بلانچارد می باشد و گردآوری داده ها بر اساس مشاهده مستقیم رفتار پرسنل فروشگاه زنجیره ای یاس در شهر تهران تا رسیدن به مرحله اشباع ادامه یافت. نتایج رابطة علی دو طرفه میان متغیرهای پژوهش را تأیید نمود به نحوی که از یک طرف بهره وری منابع انسانی عامل بهبود فرهنگ بازارگرایی و از سوی دیگر فرهنگ بازارگرایی به عنوان عامل ارتقای بهره وری منابع انسانی شناسایی گردیدند.

پژوهش حاضر از نظر روش ترکیبی بوده و در سه مرحله انجام شده است. دو مرحله اول از نظر روش کیفی بوده و در آنها، با استراتژی تئوری داده بنیاد، مؤلفه ها و مفاهیم دو سازه ”هوشیاری محیطی اسلامی“ و ”کیفیت ارتباط اسلامی“استخراج شده اند. در مرحله سوم، با استفاده از طرح شبه آزمایشی، تأثیراین دو مفهوم روی نگرش مشتریان مورد بررسی قرار گرفته است. طبق نتایج حاصل، برای سازه کیفیت ارتباط اسلامی سه مؤلفه ارتباط فروش، ارتباط عمومی، و ارتباط شخصی و برای سازه هوشیاری محیطی اسلامی دو مؤلفه هوشیاری محیطی طبیعی، و هوشیاری محیطی عمومی تعیین شدند. همچنین در ادامه، با تکنیک تحلیل توأمان سه سناریو از بین نه سناریوی محتمل انتخاب و بعنوان ابزار مداخله در طرح شبه تجربی و آزمون فرضیات تفاوتی مورد استفاده قرارگرفتند. نتایج آزمون فرضیات در مرحله آخر نشان می دهد که اولاً، نگرش مشتری در شرکت های با هوشیاری محیطی اسلامی بالا، مثبت تر از نگرش مشتری در شرکت های بدون هوشیاری محیطی اسلامی است، ثانیا، نگرش مشتری در شرکت های با کیفیت ارتباط اسلامی بالا، مثبت تر از نگرش مشتری در شرکت های بدون کیفیت ارتباط اسلامی است، و ثالثاً، مخاطبان بین این دو ابزار روابط عمومی تفاوتی قائل نشدند. شایان ذکر است که، مفهوم سازی هوشیاری محیطی و کیفیت ارتباط در سبک زندگی اسلامی،نوآوری این پژوهش محسوب می شود.

مدل رهبری معنوی تأثیر بسیار زیادی را در بسیاری از نتایج نشان داده است. این نتایج هم در سطح فردی و هم در سطح تیمی که شامل میزان تولید کارکنان، تعهد سازمانی، رضایت کارکنان و رشد فروش می باشد، قابل مشاهده است؛ بر همین اساس هدف این مقاله بررسی اثربخشی رهبری معنوی بر مبنای دستیابی به رفتارشهروندی سازمانی و بهره وری کارکنان می باشد. به منظور دستیابی به هدف تحقیق، شش فرضیه مطرح شده است. روش تحقیق توصیفی- همبستگی و جامعه آماری این تحقیق شامل کلیه کارکنان شهرداری تبریز می باشد. به منظورجمع اوری داده ها از پنج پرسش نامه بر اساس متغیر های تحقیق استفاده گردیده است. پرسش نامه های تحقیق پس از تعیین روایی و پایایی در بین نمونه آماری توزیع شده اند. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از مدل سازی مسیری- ساختاری در قالب رویکرد حداقل مربعات جزئی استفاده گردیده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که رهبری معنوی بر رفتار شهروندی سازمانی و بهره وری کارکنان تأثیر مثبتی داشته است.