مدیریت بهره وری (علوم مدیریت سابق)

در محیط های بسیار رقابتی و پویای امروزین ارتقای بهره وری جزو اصلی ترین پیش نیازهای بقای سازمان ها به شمار می رود. از این رو به کارگیری کارای منابع برای تحقق اهداف و نتایج مورد انتظار سازمان وظیفه اصلی مدیران به شمار می رود و یکی از مهم ترین الزامات ارتقای بهره وری پایدار، شناسایی و بهسازی چالش ها و مسائل موثر و مرتبط با بهره وری در سازمان است. از این رو، در این پژوهش الگویی از مسائل اصلی بهبود بهره وری کارکنان شهرداری تهران ارائه شده است. تحقیق حاضر اکتشافی و کاربردی است و در آن از استراتژی تحقیق آمیخته استفاده شده است. در مرحله نخست، برای ارائه مدل از روش کیفی تحلیل تم با بهره گیری از نظرات 10 نفر از خبرگان موضوعی طی مصاحبه های عمیق استفاده شد و عوامل موثر در این زمینه از طریق کدگذاری شناسایی و طبقه بندی شدند. در مرحله دوم پژوهش، مدل ارائه شده در مرحله کیفی با استفاده از نظرات 384 نفر از مدیران و کارشناسان معاونت خدمات شهری و محیط زیست شهرداری تهران به صورت کمّی آزمون شد. بدین منظور تحلیل عاملی تأییدی در سه مرتبه با استفاده از نرم افزار پی.ال.اس انجام شده است. نتایج حاصل از تحلیل داده ها نشان داد که عوامل موثر بر بهره وری در قالب 5 دسته اصلی عوامل فردی، عوامل مدیریتی، عوامل سازمانی، عوامل فرهنگی و عوامل فناورانه طبقه بندی می شوند. بهسازی وضعیت موجود این عوامل می تواند موجب ارتقای بهره وری منابع انسانی در این سازمان شود.

تحقیق حاضر با هدف، شناسایی ابعاد، مؤلفه ها و شاخص های توسعه منابع انسانی شرکت های کوچک و متوسط و تبیین عوامل اثرگذار بر آن با الهام از الگوی سه شاخگی مدیریت انجام شده است. این پژوهش توصیفی و در زمره تحقیقات ترکیبی (کیفی وکمّی) است که در بخش کیفی  با بهره گیری از تکنیک دلفی در تفسیر مصاحبه ها، به کشف عوامل مورد نظر پرداخته شد و تجزیه و تحلیل نهایی روی 50 ماتریس بازگشتی که مبتنی بر مؤلفه های استخراجی طراحی شده بود، انجام شد و داده های گردآوری شده با استفاده از نرم افزار میک مک تحلیل شد. جامعه آماری این تحقیق را در بخش کیفی پنل خبرگان و در  فاز کمّی شرکت ها و کسب و کارهای مستقر در شهرک های صنعتی تشکیل می دهند  که در بخش ساخت و تولید فعالیت می کنند و دارای 10- 99 کارکن هستند. داده های گردآوری شده، ابتدا با استفاده از نرم افزار میک مک تحلیل و موقعیت متغیرهای شناسایی شده از جهت تأثیرگذاری یا تأثیرپذیری مشخص گردید و در فاز کمّی نیز فرضیه هایی طراحی و نقش میانجی متغیرهای توسعه فردی و سازمان های به عنوان متغیر میانجی تعیین شد. بر اساس یافته های تحقیق در بعد ساختاری پنج مؤلفه، در بعدرفتاری چهار مؤلفه و در بعد زمینه ای سه مؤلفه در توسعه منابع انسانی این شرکت ها مؤثر شناخته شدند.

مدیریت دانش به عنوان یک رشته علمی در ایران هنوز دوران طفولیت خود را سپری می کند، از این رو هنوز مسائل ناشناخته بسیاری در این زمینه وجود دارد. هرچند سازمان ها به خصوص مطالعه موردی این پژوهش یعنی دانشگاه مازندران، به تدریج به اهمیت مدیریت دانش در واحدهای مختلف خود پی می برند، اما هنوز فاصله زیادی برای عملیاتی کردن آن وجود دارد. واحدهای مختلف دانشگاه مازندران باید به صورت آگاهانه وارد این مقوله شده و به صورت پیشگیرانه عمل کنند تا از این موقعیت و فرصت حداکثر استفاده را برند. این تحقیق با هدف استقرار مدیریت دانش و طراحی الگوی بهینه آن انجام شده است. از این رو با به کارگیری یک رویکرد آمیخته و با بهره گیری از روش های فراترکیب و مدل سازی ساختاری تفسیری به سنجش وضعیت بلوغ و طراحی الگوی بهینه استقرار مدیریت دانش در دانشگاه مازندران پرداخته است. نتایج فراترکیب منجر به شناسایی 98 زیرشاخص (کد)، 14 شاخص و 3 بعد اصلی در استقرار مدیریت دانش شد که با نظر خبرگان دانشگاهی و مشاورین فرآیند های سازمانی و استفاده از روش دلفی به بومی سازی و غربال گری آن ها پرداخته شد و با استفاده از آن ها سطح بلوغ مدیریت دانش دانشگاه مازندران اندازه گیری شد. در ادامه با روش مدل سازی ساختاری تفسیری، سطح بندی شاخص های استقرار مدیریت دانش انجام شده است. همچنین مطابق با نتایج، وضعیت بلوغ مدیریت دانش در دانشگاه مازندران نامطلوب ارزیابی شد. در نهایت نیز پیشنهادهایی برای بهبود و ارتقای سطح بلوغ مدیریت دانش دانشگاه مازندران ارائه شد.

امروزه دغدغه های مدیران در پروژه های نفت،گاز و پتروشیمی،تکمیل پروژه ها در موعد مقرر با بالاترین سطح کیفیت اجرای فعالیت ها، صرف کمترین هزینه های مالی و کمترین اثرات مخرب زیست محیطی می باشد. از این رو برقراری موازنه بین چهار هدف متضاد زمان، هزینه،کیفیت و اثرات زیست محیطی از اهمیت ویژه ای برای مدیران برخوردار است. با نگاهی عمیق تر به اهداف مذکور مشخص می شود تمرکز بر روی هر کدام از اهداف چهارگانه منجر به ایجاد تغییراتی بر روی سایر اهداف خواهد شد به عبارتی دیگر بین اهداف مذکور تناقض وجود دارد. به همین منظور در این مطالعه سعی شده است مدلی ریاضی برای موازنه اهداف چهارگانه ارائه گردد که خواسته ها و نیازهای مدیران پروژه را برآورد سازد و به مسائل دنیای واقعی نزدیکتر باشد. مدل ارائه شده از نوع مدل ریاضی چند هدفه صفر و یک است که در این مدل فعالیت های پروژه دارای ماهیتی چند حالته و غیرقابل انقطاع هستند و ظرفیت منابع محدود و مشخص و روابط پیش نیازی فعالیت ها از نوع روابط پیش نیازی کلی در نظر گرفته شده است. جهت اعتبارسنجی، مدل پیشنهادی با استفاده از نرم افزار GAMS و حل کننده CPLEX توسط روش محدودیت اپسیلون توسعه یافته بر روی داده های واقعی یک پروژه نفتی حل شده و جواب بهینه آن به دست آمده است و نتایج حاصل از تحلیل حساسیت های مختلف گزارش شده است.

بررسی ارتباط دستمزد با متغیرهای کلان بهره وری و بیکاری در اقتصاد ایران به عنوان ارتباط دهنده اقتصاد اشتغال از اهمیت ویژه ای برخوردار است. این مطالعه باهدف برآورد الگوی پویا برای بررسی تأثیر متغیرهای بهره وری و بیکاری به همراه آموزش و تورم بر نرخ دستمزد در ایران طی سال های 1395-1350 انجام شده است. برای این منظور از الگوی پویای ARDL برای برآورد، از روشهای کوتامدت، بلندمدت همچنین مدل تصحیح خطا استفاده شده است. نتایج برآورد مدل تحقیق دلالت بر وجود یک رابطه کوتاه مدت و بلندمدت بین متغیرهای تحقیق داشته و متغیرهای نرخ تورم، بهره وری و آموزش دارای تأثیر مثبت و معنی داری هستند؛ بنابراین می توان بیان کرد که افزایش آموزش به همراه افزایش بهره وری موجب افزایش دستمزد نیروی کار خواهد شد ولی بیکاری تأثیر منفی و کاهنده بر میزان دستمزد نیروی کار دارد. همچنین مدل تصحیح خطا برای بررسی ارتباط کوتاه مدت با بلندمدت به کار رفته است که نتایج نشان داد ضریب جمله تصحیح خطا برابر با 30/0- می باشد. همچنین  تفاضل جاری متغیرهای بهره وری نیروی کار  و تورم  در کوتاه مدت تأثیر مثبت و معنی دار بر تفاضل جاری نرخ دستمزد داشته است در حالی که تفاضل جاری متغیر آموزش دارای تأثیرگذاری معنی دار بر نرخ دستمزد ندارند. همچنین تفاضل جاری نرخ بیکاری نیز تأثیر منفی و معنی دار در کوتاه مدت بر روی تفاضل جاری نرخ دستمزد دارد.

هدف مطاله حاضر تحلیل ارتباط میان توانمندسازهای سیستم ساخت انعطاف پذیر انسانی مبتنی بر نقشه شناختی فازی در صنعت خودروسازی ایران می باشد. مبانی نظری و تحلیل های مربوطه با استفاده از قضاوت گروه خبره انجام گرفت. از آنجایی که اعضای گروه تمایل داشتند با متغیرهای زبانی و لفظی منظور خود را برسانند؛ لذا از مجموعه گسسته ای از برچسب های لفظی در قالب نقشه های شناخت فازی، بمنظور تبیین ارتباط بین توانمندسازها بهره گیری شد. جامعه آماری دو نوع بوده است. جامعه اول شامل 20 نفر از خبرگان صنعت خودروسازی بوده که با سیستم ساخت انعطاف پذیر انسانی آشنایی داشته اند. که از بین آن ها 10 نفر به طور تصادفی انتخاب شده اند. جامعه دوم شامل 320نفر از کارکنان شرکت های شامل شرکت های ایران خودرو، پارس خودرو، زاگرس خودرو، سایپا، کرمان خودرو، گروه بهمن و مدیران خودرو بوده با استفاده از فرمول کوکران 174 نفر به شیوه نمونه گیری تصادفی برگزیده شدند. نتایج نشان داد کلیدی ترین توانمندسازهای سیستم ساخت انعطاف پذیر انسانی عبارتند از: تعهد کارکنان، پرسنل آموزش دیده، مشارکت و تعهد مدیریت ارشد، برنامه ریزی بلندمدت مؤثر، وضعیت مالی مطلوب سازمان، کاهش هزینه نگهداری، فرهنگ کار در سازمان، رضایت کارکنان، مشوق ها و پاداش ها، و تکنیک های عملیاتی و کنترل. پیشنهاد می گردد با توجه به نقش و اهمیت جایگاه عامل انسانی در سیستم ساخت انعطاف پذیر، یک نقشه راه در صنایع خودروسازی جهت جلوگیری از هدررفت منابع بویژه منابع انسانی تدوین گردیده تا بتوان در فرایند برنامه ریزی استراتژیک جهت بروز نمودن اهداف و چشم انداز شرکت از آن بهره گرفت.

مسأله مهم کوتاهترین مسیر در شبکه زنجیره تأمین، فرستادن یک سفارش، از مبدأ به مقصد، در یک شبکه که بدون ساختار کامل و دائمی است، می باشد. در این مقاله برای پیدا کردن کوتاهترین مسیر از معیارهای تئوری صف استفاده شده است. ابتدا زنجیره تأمین و شبکه صف به طور خیلی خلاصه معرفی شدند و سپس یک زنجیره تأمین مربوط به شرکت بالان صنعت که دارای سه مرحله و دو ورودی برای انجام سفارش ها می باشد نشان داده شده است. هر ورودی توسط دو متغیر تصادفی نشان داده می شود، یکی برای زمان رویداد و دیگری برای مقدار اقلامی که در هر سفارش باید تحویل داده شود و در ادامه از طریق رویکرد شبکه صف معیارهای سنجش عملکرد و بهره وری استخراج گردید. هدف این مقاله محاسبه کمترین زمان پاسخ گویی برای تحویل اقلام در طول سه مرحله شبکه است. میانگین تعداد اقلامی که با این کمترین زمان پاسخ گویی تحویل داده می شوند، مطلوب ترین ظرفیت شبکه است. بعد از سرویس دهی به وسیله آخرین گره در هر مرحله از شبکه صف، تصمیمی برای مسیر کالاها به گره مناسب در مرحله بعد که می تواند کمترین زمان پاسخ را تولید کند، گرفته می شود.

مشارکت از دیر باز با زندگی انسان ها پیوستگی داشته و امروزه به عنوان مقوله اساسی در بوروکراسی مطرح است ازاین رو، این پژوهش درصدد است به شناسایی مؤلفه های مؤثر بر اجرای خط مشی عمومی در حوزه شهرداری ها پرداخته، تا در نهایت به الگوی اجرای مشارکت کارکنان جهت ارتقای بهره وری نیروی انسانی در شهرداری ها دست یابد، پژوهش حاضر از بُعد هدف، کاربردی و از لحاظ روش، یک پژوهش آمیخته می باشد، ابتدا با استفاده مبانی نظری، مؤلفه های مشارکت کارکنان در اجرای خط مشی عمومی استخراج گردید و با اجماع نظرات 18نفر از خبرگان حوزه مدیریت دولتی، خط مشی گذاری به روش گلوله برفی انتخاب و 10مؤلفه و 58مؤلفه شاخص مشارکت کارکنان در اجرا به روش دلفی شناسایی گردید. برای جمع آوری داده های پژوهش از پرسش نامه ای محقق ساخته استفاده شده است که با استفاده از نتایج دلفی طراحی گردیده است، داده های مورد نیاز پژوهش از بین 223نفر از شهرداران و مدیران که به روش خوشه ای از شمال غرب کشور به عنوان نمونه انتخاب گردیده بودند، جمع آوری شد. و از روش های آمار توصیفی و استنباطی نظیر آزمون t، وهمچنین از مدل یابی معادلات ساختاری به روش PLS استفاده گردید. با توجه به یافته ای پژوهش، مؤلفه های رفتاری مجریان و تخصص و مهارت مجریان، ساختاری، مدیریتی و اجرایی، فرهنگی، گروهی، اقتصادی محیطی، حقوقی در مشارکت کارکنان در اجرای خط مشی عمومی اهمیت بیشتری دارند. درنهایت با لحاظ نظرات خبرگان و نتایج و پیشنهادها پژوهش الگوی اجرایی جهت مشارکت بهتر کارکنان در اجرا خط مشی های عمومی ارائه گردید.