علوم روانشناختی

تنیدگی، والدگری و مشکلات روانشناختی والدین کودکان با مشکلات رفتاری اثرات مخربی بر گزارش والدین از شیوه فرزندپروری و همچنین رواندرستی آنها دارد، بدین جهت یکی از روش های بهبود این مشکلات ارائه آموزش های روانشناختی در زمینه مهارگری مشکلات رفتاری کودکان به والدین می باشد. از اینرو هدف پژوهش حاضر بررسی تأثیر آموزش رفتاری والدین به مادران کودکان با مشکلات برون ریزی شده (پرخاشگری و قانون شکنی) در کاهش تنیدگی و بهبود شیوه های والدگری این مادران است. روش پژوهش شبه آزمایشی با طرح پیش آزمون- پس آزمون با گروه کنترل بود. از اینرو تعداد 24 نفر از مادرانی که فرزندانشان با مشکلات رفتاری برون ریزی شده شناسایی شده بودند به صورت نمونه گیری در دسترس انتخاب و در دو گروه آزمایش و کنترل همتاسازی شدند. ابزارهای پژوهش شامل پرسشنامه های، فهرست رفتاری کودک، شاخص تنیدگی والدین و پرسشنامه شیوه های فرزندپروری بود. آموزش رفتاری والدین در قالب نُه جلسه نود دقیقه ای در گروه آزمایشی اجرا شد. در پایان، دو گروه پرسشنامه های مذکور را به عنوان پس آزمون تکمیل کردند. داده ها با استفاده از تحلیل کوواریانس مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج بیانگر تأثیر کاربندی آزمایشی بر کاهش نمره های شیوه های والدگری خودکامه و سهل گیر مادران و افزایش نمره شیوه والدگری مقتدرانه آنان بود (0/05> P)، همچنین تحلیل ها نشانگر تأثیر کاربندی در کاهش، تنیدگی (0/05>P) مادران کودکان گروه آزمایشی نسبت به گروه کنترل بود. یافته ها نشان می دهند که آموزش رفتاری به مادران، شیوه های تربیتی مادران را بهبود بخشیده و از به وجود آمدن آشفتگی در روابط والد- فرزندی و همچنین مشکلات هیجانی در مادران کودکان با مشکلات رفتاری برون ریزی شده پیشگیری می نماید.

ناباروری پدیده ای است که با تجربه تنیدگی طولانی و شدید همراه است. علی رغم شیوع بالای ناباروری و بار هیجانی آن برای زوج و به خصوص زنان، دانش ما درباره عوامل تأثیرگذار بر سازگاری با آن محدود است. هدف این پژوهش بررسی رابطه بین ویژگی های جمعیت شناختی و بالینی با جنبه های سازشی مؤثر در ناباروری زنان در ایران بود. تعداد ۲۷۵ زن نابارور مراجعه کننده به درمانگاه ناباروری مرکز تحقیقات بهداشت باروری ولیعصر (بیمارستان امام خمینی تهران) در این پژوهش شرکت کردند. داده ها با استفاده از پرسشنامه اطلاعات جمعیت شناختی، مقیاس سازگاری با بیماری ( AIS ) و مقیاس افسردگی، اضطراب، تنیدگی ( DASS ) به دست آمد. نتایج نشان داد بین مدت زمان ناباروری و علایم افسردگی (0/05> p )و تعداد درمان های دریافت شده و افسردگی (0/05> p )و سازگاری (0/01> p )رابطه معنادار وجود دارد. هم چنین میزان افسردگی، اضطراب، تنیدگی و سازگاری در بین زنان دارای سطوح تحصیلی مختلف ، زنان ساکن تهران و شهرستان و زنان شاغل و خانه دار تفاوت معنادار داشت. نتیجه گیری : نتایج این پژوهش می تواند در شناسایی افراد در معرض خطر و طراحی مداخلات روانشناختی مفید باشد.

افراد به طور ذاتی به دنبال زندگی خوب بوده اند و در این راستا برای بهبود شرایط خود، سعی کرده اند تا از استعدادها و توانمندی های خود حداکثر بهره برداری را بنمایند. پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه سرسختی روان شناختی، انگیزش پیشرفت و کیفیت زندگی در دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی گرگان در سال تحصیلی 92-91 انجام شد. روش پژوهش حاضر توصیفی و از نوع همبستگی است. بدین منظور از میان 9000 دانشجو تعداد 368 نفر به شیوه نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای و براساس جدول مورگان به عنوان گروه نمونه انتخاب گردیدند. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه های سرسختی روان شناختی اهواز، انگیزش پیشرفت هرمنس، فرم کوتاه کیفیت زندگی سازمان جهانی بهداشت استفاده شده است. داده ها با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون، مدل بندی رگرسیونی و آزمون آماری t مستقل مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها نشان داد که بین سرسختی روان شناختی، انگیزش پیشرفت، کیفیت زندگی همبستگی معنادار مثبت وجود دارد. همچنین بین انگیزش پیشرفت دانشجویان دختر و پسر تفاوت معناداری وجود دارد اما میانگین سرسختی روان شناختی و کیفیت زندگی در بین دختر و پسر تفاوت معناداری را نشان نداد.

اهمالکاری به تأخیر ارادی در انجام دادن تکالیف و موکول کردن آن تکالیف به زمان دیگری، به دلیل تنبلی اشاره دارد. تأثیر عوامل بافتی و شخصیتی بر اهمالکاری در تحقیقات زیادی مورد کنکاش قرار گرفته است. هدف از پژوهش حاضر، پیش بینی اهمالکاری تحصیلی بر اساس ویژگی های شخصیت با واسطه گری راهبردهای خودگردانی در دانشجویان می باشد. بدین منظور320 (170پسر150 دختر) دانشجو از دانشگاه تهران به روش نمونه گیری خوشه ای تصادفی چندمرحله ای انتخاب و به پرسشنامه ای متشکل از: پرسشنامه سنجش شخصیت گلدبرگ، پرسشنامه اهمالکاری تحصیلی سولومون و راث بلوم، پرسشنامه راهبردهای خودگردانی پنتریچ و دیگروت پاسخ دادند. اعتبار و درستی پرسشنامه ها نیز محرز گردید. نتایج پژوهش به طور کلی نشان داد که اهمالکاری تحصیلی تحت تأثیر ویژگی های شخصیتی و راهبردهای خودگردانی قرار دارد. بدین صورت که روان رنجورخویی، به صورت مثبت اثر مستقیم و غیرمستقیم بر اهمالکاری تحصیلی دارد و وظیفه شناسی به صورت منفی اثر مستقیم و غیرمستقیم بر اهمالکاری دارد. برون گرایی نیز با اهمالکاری اثر مستقیم و غیرمستقیم دارد. و گشودگی به تجربه با اهمالکاری رابطه منفی وجود دارد. همچنین راهبردهای شناختی و فراشناختی به صورت منفی با اهمالکاری رابطه دارد. و راهبردهای خودگردانی توانسته نقش واسطه ای ایفا کند. با توجه به یافته های این پژوهش می توان بیان نمود رابطه بین ویژگی های شخصیت و اهمالکاری تحصیلی تحت تأثیر راهبردهای خودگردانی قرار دارد. به عبارتی دیگر راهبردهای خودگردانی مکانیسم این رابطه را روشن می کند. در ادامه به بحث و بررسی درباره کاربرد نتایج به همراه پیشنهادها و محدودیت های این پژوهش پرداخته شده است.

ازدواج اولین و مهمترین مرحله در جریان زندگی خانوادگی است که در آن انتخاب همسر صورت می گیرد و موفقیت در دیگر مراحل زندگی به موفقیت در این مرحله بستگی دارد. پژوهش حاضر با هدف شناسایی و اولویتیابی معیارهای انتخاب همسر در دانشجویان مجرد دانشگاه گیلان انجام شد. طرح پژوهش از نوع توصیفی- پیمایشی است. جامعه آماری شامل تمامی دانشجویان مجرد دانشگاه گیلان در سال تحصیلی 91-1390 بود که از بین آنها نمونهای به حجم 372 نفر (181پسر و191 دختر) به روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای انتخاب شدند و به پرسشنامه ملاک های انتخاب همسر پاسخ دادند. طبق نتایج تحلیل عاملی اکتشافی 6 عامل وضعیت روانشناختی، وضعیت اقتصادی- اجتماعی، وضعیت مذهبی بودن، وضعیت زیبایی، وضعیت ظاهری، و وضعیت اخلاق به عنوان معیارهای انتخاب همسر در دانشجویان استخراج شدند. نتایج آزمون تحلیل واریانس چندمتغیری نشان داد که تفاوت بین دانشجویان دختر و پسر در عاملهای استخراج شده معنادار است. مهمترین عاملها برای انتخاب همسر در دانشجویان دختر وضعیت روانشناختی، اخلاق و وضعیت اقتصادی- اجتماعی و مهمترین عاملها در دانشجویان پسر وضعیت روانشناختی، اخلاق، و وضعیت ظاهری بود. اولویتبندی ملاک های انتخابی نشان داد که برای هر دو جنس وفاداری، صداقت و متعهد بودن جز اولویتهای اصلی محسوب می شود. در عامل وضعیت اقتصادی-اجتماعی بین دانشجویان مقاطع مختلف تحصیلی تفاوت معنادار وجود دارد. همچنین تفاوت بین اولویتبندی ملاک های دانشجویان مقاطع مختلف تحصیلی معنادار است. تلویحات عملی یافته های پژوهش حاضر مورد بحث قرار گرفت.

تأثیر شخصیت بر شیوه ای که افراد با موقعیت های تنش زا کنار می آیند، مدت ها مورد بحث قرار گرفته است. در این پژوهش سهم پنج رگه بزرگ شخصیتی در پیش بینی «سبک های کنار آمدن با تنیدگی» نوجوانان مورد بررسی قرار گرفت. نمونه پژوهش شامل 500 دانش آموز (350 دختر و 150 پسر) رشته های مختلف دبیرستان های استان همدان بود که با روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند. به منظور گردآوری اطلاعات از مقیاس سبک های کنار آمدن نوجوانان ( A CS ) و پرسشنامه پنج عاملی شخصیتی نئو ( NEO ) استفاده شد. نتایج نشان داد که رگه شخصیتی «تجربه پذیری»، پیش بینی کننده مثبت، و رگه شخصیتی «روان آزردگی گرایی»، پیش بینی کننده منفی «سبک مولد» است. از سویی دیگر، رگه های شخصیتی «دلپذیری» و «تجربه پذیری» پیش بینی کننده مثبت «سبک رجوع به دیگران» بودند. علاوه بر این، رگه شخصیتی «روان آزردگی گرایی»، پیش بینی کننده منفی «سبک نامولد» است. بر این اساس، رگه های شخصیتی از عوامل تأثیرگذار در شیوه های کنار آمدن با تنیدگی هستند و پرورش رگه های شخصیتی « دلپذیری » و «تجربه پذیری» در رویارویی کارآمد با عوامل تنش زا مؤثر خواهد بود.

تصور فرد از خدا مبتنی بر واکنش احساسی و تجربی فرد از خدا می باشد که در اثر تجربیات روزانه زندگی فرد شکل گرفته است. هدف پژوهش حاضر پیش بینی رضایت از زندگی بر اساس تصور فرد از خدا در دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی تربت حیدریه بود. طرح پژوهش از نوع همبستگی می باشد. بدین منظور تعداد 130 نفر از دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی تربت حیدریه با استفاده از روش نمونه برداری سهمی انتخاب شدند. سیاهه تصور فرد از خدا (لارنس، 1997) و مقیاس رضایت از زندگی (دینر و همکاران، 1985) بر روی آنان اجرا شد. تحلیل داده ها با استفاده از رگرسیون چندگانه نشان داد که رضایت از زندگی دانشجویان را به طور کلی می توان از روی تصور شان از خدا پیش بینی کرد (20/0 R 2 = ). همچنین نتایج پژوهش نشان داد، دانشجویانی که تصور پذیرنده و مثبتی از خدا داشتند از رضایت از زندگی بیشتری و دانشجویانی که تصور منفی و تعارض آمیزی از خدا داشتند از رضایت از زندگی کمتری برخوردار بودند.

سلامت روانی والدین کودکانی که نارسایی تحولی عقلی خفیف دارند همواره منظور نظر پژوهشگران فعال در حیطه کودکان استثنایی بوده است. پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر آموزش توانش حل مسأله بر رضایت زناشویی (مشتمل بر مؤلفه های «موضوعات شخصیتی»، «حل تعارض» و «فعالیت های اوقات فراغت») مادران دارای فرزند دختر نارسای تحولی عقلی خفیف شهر اراک در سال تحصیلی 91 انجام گرفت. جامعه آماری شامل کلیه مادران دارای فرزند دختر نارسای تحولی عقلی خفیف زیر نظر آموزش و پرورش در سال 1391 با حجم 81 نفر بودند. حجم نمونه شامل 30 نفر از مادران این کودکان بود. این افراد به صورت داوطلبانه برای همکاری شرکت کردند و به صورت تصادفی ساده، 15 نفر به عنوان گروه آزمایش، و 15 نفر به عنوان گروه گواه انتخاب شدند. یک پیش آزمون با استفاده از «پرسشنامه رضایت زناشویی انریچ» از هر دو گروه گرفته شد، سپس به گروه آزمایش طی 5 جلسه (هر جلسه، 90 دقیقه) توانش حل مسأله آموزش داده شد، در حالی که به گروه گواه آموزشی داده نشد. پس از پایان دوره آموزش، از هر دو گروه مجدداً «پرسشنامه رضایت زناشویی انریچ» (پس آزمون) به عمل آمد. یافته های پژوهش نشان داد که آموزش توانش حل مسأله تأثیر معناداری بر مؤلفه های «موضوعات شخصیتی»، «حل تعارض»، و «فعالیت های اوقات فراغت» این مادران داشته است.