جامعه شناسی کاربردی

سرمایه فرهنگی بخشی از دارایی هر فرد است که نقش بسزایی در سبک و کیفیت زندگی مرتبط با سلامت ایفا می کند. هدف پژوهش حاضر، بررسی تأثیر سرمایه فرهنگی دانش آموزان بر میزان سلامت عمومی به سبب سبک زندگی سلامت محور آن هاست. چهارچوب نظری به کار رفته در این پژوهش، نظریه سرمایه فرهنگی بوردیو و سبک زندگی سلامت محور کاکرهام است. جامعه آماری، دانش آموزان دوره دوم متوسطه شهر شیراز است و نمونه آماری 391 نفری پسر و دختر با استفاده از فرمول کوکران بررسی شده است. روش نمونه گیری، روش خوشه ای متناسب با حجم بوده است که با استفاده از آمار گرفته شده از اداره آموزش و پرورش شیراز، تعداد جامعه آماری و سهم هر خوشه به دست آمده است. نتیجه های پژوهش نشان داد هر سه متغیر سرمایه فرهنگی، سبک زندگی سلامت محور و سلامت عمومی همبستگی مثبت و معناداری با هم دارند؛ همچنین نتیجه های الگو سازی معادله های ساختاری نشان داد سرمایه فرهنگی به طور غیرمستقیم و به سبب سبک زندگی سلامت محور بر سلامت عمومی دانش آموزان تأثیر مثبت دارد. به طور کلی نتیجه های این پژوهش درستی الگوی مورد بررسی را تأیید می کند.

یکی از امکاناتی که اینترنت در اختیار کاربران خود قرار می دهد، امکان پنهان کردن هویت در این فضا و ایفای نقش های متعدد است. هدف پژوهش حاضر ارائه توصیف و تبیینی از رابطه گمنامی در صحنه مجازی با ویژگی های فردی و محیطی در آن صحنه با استفاده از نظریه نمایشی گافمن و ترکل است. روش پژوهش، پیمایش و جامعه آماری، همه دانشجویان دانشگاه گیلان است که با روش نمونه گیری طبقه ای و تصادفی ساده، 372 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. براساس یافته ها، پسران بیش از دختران و دانشجویان با پایگاه تحصیلی پایین تر بیش از دانشجویان با پایگاه تحصیلی بالاتر به گمنامی در روابط اینترنتی تمایل دارند و این رابطه ازنظر آماری نیز معنا دار است؛ همچنین افزایش متوسط ساعات کاربرد اینترنت در هفته، استفاده از سایت های همسریابی، وبلاگ، چت روم و محدودیت های سنتیِ مرتبط با برقراری دوستی با جنس مخالف، رابطه معنا داری با گمنامی در روابط اینترنتی داشته اند. در مجموع، متغیرهای پایگاه تحصیلی و محدودیت های سنتی 5/41 درصد از تغییرات متغیر گمنامی در روابط اینترنتی را تبیین می کنند. متغیر پایگاه تحصیلی رابطه منفی و متغیر محدودیت های سنتی رابطه مثبتی با میزان گمنامی در روابط اینترنتی داشته اند. این نتایج نشان می دهند کاربران اینترنت برای کاستن از بار محدودیت های سنتیِ مرتبط با ایجاد روابط در صحنه واقعی، ازطریق گمنامی در صحنه مجازی، به عنوان کنشگری فعال ایفای نقش می کنند.

در سالیان اخیر، نسل جوانان جمعیت ایران، تغییرات سریع جمعیتی، اجتماعی و اقتصادی را تجربه کرده است. جوان بودن جمعیت کشور و متنوع بودن نیازهای آنها جامعه را با انبوهی از خواسته ها و نیازها روبه رو کرده است که باعث می شود پاسخ گویی به نیازهای نسل جوان اهمیت فراوانی بیابد. پژوهش حاضر، خلأهای موجود بین نیازها و مشکلات جوانان را بررسی و تعیین کرده است. داده ها از یک پیمایش مقطعی در سال 1395 به دست آمده که اطلاعات لازم در بین نمونة 400 نفری (200 نفر دختر و 200 نفر پسر) جوانان واقع در سنین 29-15 سالله در شهر یزد گردآوری شده است. برای تحلیل داده ها از الگوی تحلیل اهمیت - عملکرد استفاده شد. نیازهای جوانان در قالب چهار بُعد اقتصادی، اجتماعی، آموزشی - فرهنگی - هنری و تفریحی - ورزشی طبقه بندی شد و براساس الگوی تحلیل اهمیت - عملکرد تحلیل و تبیین شد. باتوجه به 35 مؤلفة بررسی شده در این پژوهش، نتایج نشان داد امکانِ داشتن یک شغل خوب و باثبات، امکان صاحب خانه شدن و تهیة منزل مسکونی، امکان کسب درآمد، توانایی تأمین مخارج زندگی، وجود پارک و تفریحگاه، امکان خرید خودروی مناسب، وجود پارک ها و بوستان های مخصوص بانوان، توسعه و افزایش سلامت روانی و اجتماعی، فراهم بودن زمینة ازدواج و وجود برنامه های مشارکت جوانان در اولویت نیازهای جوانان قرار گرفتند.

این پژوهش با هدف بررسی انواع طلاق و پیامدهای اجتماعی آن انجام شده است و در آن از نظریه کنش عقلانی وبر و کنش منطقی پارتو و همچنین نظریه اقتصادی گری بکر مبنی بر گونه های طلاق عقلانی (جاه طلبانه، فاعلانه، توافقی، منفعلانه) و طلاق غیرعقلانی (اجباری و شتاب زده) با متغیرهای سرمایه اجتماعی، کیفیت زندگی، امنیت اجتماعی و اخلاقی، فرصت های اجتماعی، دوگانگی نقش، رابطه های اجتماعی و پایگاه اجتماعی استفاده شده است. پژوهش حاضر، با روش پیمایشی و روش شناسی کمی انجام شده است. جامعه آماری، همه زنان مطلقه تحت پوشش کمیته امداد استان چهارمحال و بختیاری در سال 1395 بوده است که تعداد 400 نفر با استفاده از فرمول نمونه گیری کوکران و با تکنیک طبقه ای منظم با ابزار پرسش نامه محقق ساخته و استاندارد (در حوزه کیفیت زندگی و سرمایه اجتماعی) مطالعه و بررسی شده اند. ابزار سنجش با روایی صوری و سازه ای (تحلیل عاملی) ارزیابی شده است و پایایی آن با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ برابر با 87/0 اعلام شده است. داده ها نیز در دو سطح توصیفی و استنباطی با استفاده از نرم افزارهای آماری Spss و Amos ارائه شده است. نتیجه ها نشان می دهند همه متغیرهای پژوهش در سطح p=/0001 معنی دار بوده اند؛ به طوری که طلاق عقلانی جاه طلبانه برارتباط های اجتماعی، فرصت های اجتماعی، امنیت اجتماعی و اخلاقی و کیفیت زندگی، تأثیر مثبت و مستقیم و بر سرمایه اجتماعی، دوگانگی نقش و پایگاه اجتماعی، تأثیر منفی و معکوس دارد. طلاق عقلانی فاعلانه بر ارتباط های اجتماعی، فرصت های اجتماعی و پایگاه اجتماعی، تأثیر منفی و معکوس و بر سرمایه اجتماعی، امنیت اجتماعی و اخلاقی و دوگانگی نقش، تأثیر مثبت و مستقیم دارد. طلاق عقلانی توافقی بر ارتباط های اجتماعی، فرصت های اجتماعی و کیفیت زندگی، تأثیر منفی و معکوس و بر سرمایه اجتماعی، امنیت اجتماعی و اخلاقی و دوگانگی نقش، تأثیر مثبت و مستقیم دارد. طلاق عقلانی منفعلانه بر ارتباط های اجتماعی متمرکز، فرصت های اجتماعی و کیفیت زندگی، تأثیر مثبت و مستقیم و بر سرمایه اجتماعی، امنیت اجتماعی و اخلاقی و دوگانگی نقش، تأثیر منفی و معکوس دارد. طلاق غیرعقلانی شتاب زده و اجباری بر فرصت های اجتماعی، تأثیر منفی و معکوس و بر سرمایه اجتماعی، دوگانگی نقش و امنیت اجتماعی و اخلاقی، تأثیر مثبت و مستقیم دارد. در کل نتیجه ها نشان می دهند طلاق های عقلانی، پیامدهای اجتماعی کمتری نسبت به طلاق های غیرعقلانی دارند و با توجه به نقش فاعل کنش در تصمیم به طلاق، پیامدها نیز متفاوت اند.

نخبگان و سرآمدان در هر کشوری ازجمله ایران زمینه ساز رشد و توسعه اند؛ به همین دلیل، نهادهای مختلف جامعه سال ها تلاش کرده اند نخبگان جوان ایرانی در کشور بمانند و در توسعه علمی کشور نقش آفرینی کنند؛ با وجود این تلاش ها، کشور ایران رتبه اول فرار نخبگان را در جهان دارد؛ هدف پژوهش حاضر، بررسی فهم نخبگان و استعدادهای برتر از جایگاه خود در نظام اجتماعی ایران است؛ زیرا با فهم و کشف این مسئله، تا حد زیادی امکان ورود به ذهن نخبگان ایرانی و فهم آنان از وضعیت خودشان در نظام اجتماعی ایران فراهم می شود؛ بدین منظور، در قالب روش شناسی کیفی و با استفاده از نظریه زمینه ای و نمونه گیری هدفمند و نظری، با گروهی از نخبگان جوان ایرانی مصاحبه شد. جمع آوری اطلاعات و تحلیل داده ها به شیوه کدگذاری باز و محوری و گزینشی انجام شد. یافته های پژوهش، شامل مقوله های جایگاه نامطلوب و ظاهری، شرایط نامساعد و پیش بینی ناپذیر، دورنمای آینده ای تاریک، راهکارهای جمعی - فردی، موفقیت های شخصی، خسران نخبه بودن و گذار پرگداز از کشور شد. نتیجه ها، به طور کلی نشان د هنده جایگاه نامطلوب نخبگان بود. براساس نتیجه های پژوهش، الگوی پارادایمی و طرح واره نظری ارائه شد.

هدف این مقالله، بررسی نقش عوامل اجتماعی (خانواده، مدرسه و گروه همسالان) در جامعه پذیری دانش آموزان استان گلستان بود. روش پژوهش کمی از نوع توصیفی با پیمایش اجتماعی است. جامعة آماری شامل کلیه دانش آموزان دبیرستانی استان گلستان به تعداد 76156 نفر است که با استفاده از فرمول برآورد حجم نمونه کوکران، حجم نمونه ای برابر با 400 نفر از جامعة آماری انتخاب شدند. روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای و تصادفی ساده بود. ابتدا شهرهای استان، سپس مدارس و در نهایت از طریق لیست دبیران نمونه ها به طور خوشه ای چند مرحله ای و تصادفی انتخاب شدند.یافته ها نشان داد بین گروه همسالان، خانواده، مدرسه و جامعه پذیری رابطة همبستگی مثبت و معنی داری وجود داشت. همچنین بین گروه های سنی مختلف و جنس (دختر و پسر)، تفاوت معناداری در جامعه پذیری وجود داشت. در خاتمه همچنین خانواده، پیش بینی کنندة جامعه پذیری دانش آموزان گزارش شد. نتایج این پژوهش با پژوهش های بسیاری هم خوان بود. در دورة جدید، تغییرات چشمگیری در عوامل جامعه پذیری صورت گرفته است؛ به طوری که امروزه، حضور در فضای مجازی هم بر فرد جامعه پذیر و هم دیگر عوامل جامعه پذیری تأثیر گذاشته است. وزن و ترکیب عوامل جامعه پذیری (خانواده، مدرسه، همسالان) در سه دورة سنتی، مدرن اولیه و مدرن متأخر دگرگون شده است؛ اما همچنان نقش خانواده منحصر به فرد و بی بدیل مانده است.

هدف از انجام این پژوهش، بررسی عوامل خانوادگی مؤثر بر مدارای اجتماعی است. در این پژوهش که از نوع پژوهش های پیمایشی است، داده ها با پرسش نامه، جمع آوری و با نرم افزار spss تجزیه و تحلیل شده اند. جامعة آماری را دانشجویان دانشگاه شهید چمران تشکیل می دهند که با فرمول کوکران، تعداد 374 نفر نمونه انتخاب شدند. روش نمونه گیری، طبقه بندی متناسب با حجم است. آزمون فرضیه نشان داد از بین متغیرها تنها دو متغیر دینداری خانواده و سبک تربیتی اقتدارگرایانه با مدارای اجتماعی رابطة معنادار داشتند و بقیة متغیرها یعنی سبک تربیتی دموکراتیک و سهل گیرانه و شبکة روابط اجتماعی خانواده با مدارای اجتماعی رابطة معنادار نداشتند. نتایج تحلیل رگرسیونی نیز نشان داد متغیرهای مستقل پژوهش به میزان 5/38%، تغییرات متغیر مدارای اجتماعی را پیش بینی می کنند.

امروزههدفمشترکتوسعهدرسطوح محلی،ملیوبین المللی، بهبودکیفیتزندگیاستوآینده زندگیبشربهدرکعواملی بستگی داردکهبرآن تأثیر می گذارند.کیفیت زندگی که شاخص توسعه اقتصادی و اجتماعی است، برای ترسیم میزان رفاه در جامعه و انعکاس نتایج توسعه مطرح است. این شاخص از عوامل بسیاری تأثیر می گیرد. بخشیاز اینعوامل ، مربوطبهکیفیتروابطبادیگران،گروه هاونهادهایرسمیوغیررسمی، میزان اعتماد و مشارکت اجتماعی استکهاز آنها بانامسرمایه اجتماعی یاد می شود. موضوع پژوهش حاضر نیز بررسی رابطه سرمایه اجتماعی و کیفیت زندگی است که با شاخص سازی انواع سرمایه اجتماعی، رابطه و تأثیر آنها بر کیفیت زندگی زنان تهران بررسی شده است. این پژوهش ازنظر هدف، کاربردی و ازنظر اجرایی، پیمایشی است و با تکمیل پرسش نامه استاندارد با احتساب پایایی و روایی از یک نمونه 351 نفری با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای و با استناد به نقشه شهر تهران انجام شده است. برایتحلیلیافته هاوبررسیفرضیه ها،ازدوروشآماریضریب همبستگیپیرسونورگرسیونچندمتغیرهاستفادهشدهاست . نتایج تحلیل نشان می دهند هر شش فرضیه، رابطه بین سرمایه اجتماعی و کیفیت زندگی زنان شهر تهران را مثبت ارزیابی کرده اند؛ یعنی هرچه سرمایه اجتماعی زنان بیشتر باشد، کیفیت زندگی آنها افزایش می یابد. براساس تحلیل رگرسیونی نیز ابعاد سرمایه اجتماعی درون گروهی و سرمایه اجتماعی ساختاری، میزان کیفیت زندگی زنان شهر تهران را پیش بینی می کنند که با توجه به ضریب بتا، بعد سرمایه اجتماعی درون گروهی (381/0 B= ) و سپس بعد سرمایه اجتماعی ساختاری (179/0 B= ) بیشترین تأثیر را بر کیفیت زندگی دارند.

تفکیک نهادی به معنای اختصاص دادن دانش آموزان به مدرسه های متوسطه مختلف و یکی از عامل های بالقوه تعیین کننده کیفیت و برابری در آموزش است. پژوهش حاضر با هدف مطالعه تأثیر تفکیک نهادی بر سطح برابری سیستم آموزشی ایران با رتبه بندی و بررسی نابرابری بین مدرسه های متوسطه نظری انجام شده است. با بهره گیری از روش طبقه ای نسبی، 1003 دانش آموز و 307 معلم به صورت تصادفی انتخاب شدند؛ ولی انتخاب مدیران به صورت سرشماری بود. ابزار گرد آوری داده ها، پرسش نامه هایی بود که در پژوهش های بین المللی برای بررسی نابرابری میان کشورها و درون کشورها استفاده شده بود. داده ها با روش تاپسیس تجزیه و تحلیل شدند و نتیجه های روش ضریب پراکندگی برای اندازه گیری نابرابری، نشان داد بین انواع مدرسه ازنظر شاخص های مربوط به والدین، منبع های آموزشی، جو مدرسه و برون داد نهایی، نابرابری بالایی وجود دارد و نتیجه های رتبه بندی با روش تاپسیس نشان داد ازنظر شاخص های مربوط به والدین و برون داد نهایی، مدرسه های استعدادهای درخشان رتبه اول را دارند.

این پژوهش رابطه بین سطح فساد و میزان اعتماد اجتماعی و اعتماد نهادی را بررسی می کند. فرضیه مقالله آن است که حکومت های کارا (با کیفیت حکومت زیاد)، با کاهش سطح فساد سبب افزایش اعتماد نهادی و اجتماعی می شوند. برای آزمون این فرضیه از سه دسته داده استفاده شده است. این مقالله با استفاده از داده های ثانویه نگارش شده است. داده های مربوط به نبودن فساد، از داده های سازمان شفافیت بین المللی، شاخص فسادICRG، شاخص فساد مؤسسه رقابت جهانی و شاخص فساد برتلسمن گرفته شده اند. داده های مربوط به متغیر اعتماد، از شاخص های اعتماد اینگلهارت (2005) برگرفته شده اند و در سه دسته اعتماد نهادی، اجتماعی و مشارکت در نهادهای مدنی استفاده شده اند. داده های مربوط به متغیر مستقل شاخص کارآیی حکومت (شامل پاسخ گویی، کارآمدی حکومت، ثبات سیاسی، کیفیت مقررات تنظیمی و حاکمیت قانون) نیز از بانک اطلاعاتی پروژه جهانی شاخص های حکمرانی (WGI) به دست آمده اند که بانک جهانی (2007-2011) آن را انجام داده است. 43 کشور که اطلاعات آنها با توجه به سال های مدنظر در همه بانک های داده موجود بوده است، با استفاده از روش مقایسه بین کشوری و تحلیل مسیر بررسی شده اند. یافته های این مقالله نشان می دهند سطح اعتماد از کارآیی حکومت و سطح فساد تأثیر می گیرد. همچنین تأثیر سطح فساد در جامعه بر اعتماد به نهادهای فرهنگی بیشتر از اعتماد به نهادهای حکومتی واجتماعی و بر اعتماد اجتماعی بیشتر از اعتماد به نهادهای حکومتی است.