درخت حوزه‌های تخصصی

امروزه با روند رو به رشد جمعیت سالمندان در بعضی از کشورهای جهان، از جمله ایران، موضوع سالمندی و مسائل و مشکلات مربوط به آنان از اهمیت فزاینده ای برخوردار شده است. یکی از این مباحث، مطرودیت اجتماعی سالمندان است. سالمندان با طردشدگی، در معرض خطرات فزاینده ای از جمله مشکلات روحی و روانی و بیماری های جسمانی قرار خواهند گرفت. سالمندان به عنوان قشری آسیب پذیر با مشکلات متعدد چون کمبودهای مالی، ناتوانی، بیماری، از کارافتادگی و ... مواجه هستند؛ به خصوص زمانی که به علت بازنشستگی و افول فعالیت اجتماعی دچار تضعیف روحیه می شوند. نوع برخورد با سالمندان در این مرحله از زندگی شان بسیار اهمیت می یابد؛ این که همچون دوران جوانی مورد توجه قرار گیرند و یا دچار طرد اجتماعی شوند. در این مقاله عوامل تأثیرگذار بر مطرودیت اجتماعی سالمندان در شهر ورامین، با استفاده از روش پیمایش و تکنیک پرسشنامه مورد بررسی قرار گرفته است. براساس فرمول کوکران تعداد پاسخگویان 378 نفر است که با استفاده از نمونه گیری تصادفی طبقه بندی شده، از میان سالمندان غیر مقیم سراهای سالمند در شهر ورامین انتخاب شده اند. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل داده ها با نرم افزار SPSS نشان می دهد که متغیرهای جنسیت، سرمایه فرهنگی، پایگاه اقتصادی- اجتماعی و جهت گیری ارزشی با مطرودیت اجتماعی رابطه دارند. به عبارت دیگر، طرد اجتماعی زنان بیشتر از مردان است و سالمندانی که سرمایه فرهنگی، پایگاه اقتصادی-اجتماعی و جهت گیری ارزشی بالاتری داشته باشند طرد اجتماعی کمتری خواهند داشت. بیشترین تغییرات مطرودیت اجتماعی نیز با متغیرهای پایگاه اقتصادی- اجتماعی و سرمایه فرهنگی تبیین می شود.

"اینترنت رسانه ای جدید با ماهیتی متفاوت از رسانه های پیش از خود است و در عین حال تقریبا همه آن رسانه ها را در خود دارد. اینترنت با خود تغییرات اجتماعی به همراه می آورد و این تغییرات بیش از همه در میان جوانان که بیشترین تعداد کاربران اینترنت را تشکیل می دهند، رخ می دهد. اینترنت در فاصله سال های 1380 تا 1385 در ایران رشدی حدود 2500 درصد داشته است. این وضعیت امکان ایجاد یک نسل را در ایران مطرح می کند، نسلی که در سال های نوجوانی با تکنولوژی های نوین ارتباطی آشنا شده و در حال حاضر به سمت سنین میانسالی حرکت می کند. در این مقاله خواهیم دید که جوانان ایرانی از قابلیت های ارتباطی اینترنت به طرز موثری بهره گرفته اند. گروه های اجتماعی مختلف بنا به ویژگی های خاص جامعه ایران، اینترنت را مکان خوبی برای خودابرازی و ایجاد ارتباط یافته اند. زنان ایرانی برای دستیابی به اهداف اجتماعی و گروهی خود پابه پای مردان و گاهی پیش از آن ها از امکانات اینترنت استفاده کرده اند. اینترنت در ایران امکان نوع خاصی از هنجارشکنی را پدید آورده که امکان برخورد با آن به روش های سنتی وجود ندارد. اینترنت در سال های اخیر به عنوان رسانه ای برای تاثیرگذاری مذهبی و ترویج مذهب در میان جوانان ایران مورد استفاده قرار گرفته است. این پژوهش با یک رویکرد فراتحلیلی و مطالعه اسنادی نشان می دهد که اینترنت باعث ایجاد یک پژوهش با یک رویکرد فراتحلیلی و مطالعه اسنادی نشان می دهد که اینترنت باعث ایجاد یک نسل در ایران شده است. در ادامه ویژگی های این نسل ایرانی برشمرده شده است."

این پژوهش به منظور بررسی رابطه استفاده از شبکه های ماهواره ای فارسی زبان با هویّت جنسیّتی دختران نوجوان انجام شد. برای این منظور از نظریه هویّت اجتماعی جنکینز ، نظریه پرورش و نظریه شناخت اجتماعی بندورآ استفاده شد. روش پژوهش پیمایشی بود. جام عه آماری این پژوه ش دختران مشغول به تحصیل در مقطع دبیرستان سال تحصیلی 92-91 بوده اند. از بین جام عه آماری، 185 نفر با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای نمونه گیری شده و اطلاعات مورد نیاز به کمک ابزار پرسشنامه محقق ساخته جمع آوری شد که مقیاس های هویّت فردی، هویّت جنسیّتی، کلیشه های جنسیّتی و نقش جنسیّتی را شامل بود. یافته های پژوهش نشان داد که استفاده بیش تر دختران نوجوان از برنامه های تلویزیون ماهواره ای به فاصله گرفتن آن ها از کلیشه های جنسیّتی و تفکیک نقش های جنسیّتی منجر می شود. همچنین استفاده دختران نوجوان از برنامه های تلویزیون ماهواره ای هویّت جنسیّتی آن ها را مخدوش می کند و آن ها را از هویّت جنسیّتی خود دور می کند.

مسأله این پژوهش، تنوع و تکثری است که در مقوله دینداری در زمانه کنونی حادث شده است. این مطالعه با پذیرفتن این پیش فرض که دینداری به مثابه امری متنوع، متکثّر و متلوّن، خارج از دوگانه دیندار یا بی دین بودن افراد است، به گونه شناسی دینداری جوانان شهر اصفهان پرداخته است. بدین منظور، با استفاده از روش ترکیبی (کیفی و کمّی) داده های پژوهش جمع آوری گردید. نتایج یافته های کیفی پژوهش، به شناسایی انواع هشت گانه دینداری منجر گردید. نتایج این مطالعه بیانگر آن است که با تأکید بر معیار «توجه تامّ بر ابعاد دینداری» می توان به انواع «عبادی»، «مناسکی»، «فقهی» و«توسلی» و با تأکید بر معیار «خودتشخیصی» فرد نیز می توان به انواع «خودمرجع»، «ترکیبی»، «قلب پاک» و «اخلاق گرا» اشاره نمود. همچنین، یافته های کمّی پژوهش نشان داد که انواع «مناسکی»، «عبادی»، «فقهی»، «اخلاق گرا»، «قلب پاک»، «توسلی»، «خودمرجع» و «ترکیبی»، به ترتیب، برجسته ترین انواع دینداری را در بین جوانان شهر اصفهان تشکیل می دهند. علاوه بر این، استفاده از تکنیک تحلیل خوشه ای و رسیدن به دو نوع دینداری کلی (دینداری تام و دینداری خودتشخیصی) و انواع ذیل آن، الگوی گونه شناسی کیفی پژوهش را تأیید کرد.

هدف از نگارش این مقاله تبیین نظری و تجربی مدل تحلیلی است که در آن نگرش مخاطب نسبت به محتوای رسانه دینی (صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران) در نقش متغیر درونی و ابعاد دین داری مخاطب، دانش دینی مخاطب، نوع دین داری در نقش متغیر بیرونی تعریف شده اند. تعریف هر یک از متغیرهای تدوین شده در مدل پژوهش دارای مبنای نظری است. روش تحقیق در این پژوهش پیمایشی و برای گردآوری داده ها از پرسش نامه دست ساخته استفاده شده است که طبق آزمون دارای اعتبار و قابلیت اعتماد است. جامعه آماری پژوهش، مردم شهر اصفهان و تعداد نمونه 300 نفر بوده و روش نمونه گیری نیز تصادفی بوده است. در این پژوهش تأثیر ابعاد دین داری مخاطب، نوع دین داری اش و میزان دانش دینی او بر نوع نگرش مخاطب نسبت به محتوای رسانه دینی در قالب فرضیات متعدد سنجیده شده است. مدل تحلیلی این پژوهش با نرم افزار ای موس طراحی شده است. شاخص ها ی برازش مدل نشان می دهند که شاخص کای اسکوئر بیانگر ارزش عددی برابر با 3.28. است و این عدد بر اساس آنچه شوماخر و لومکس (2009) مقدار قابل قبول آن را در فاصلة 1 تا 5 پیشنهاد می کنند، مقدار خوبی است. علاوه بر این شاخص، شاخص ها یی دیگر نیز برای مدل مزبور محاسبه شده که یکی از این شاخص ها ، ریشة میانگین مربعات خطای برآورد RMSEA با مقدار 0.078 یعنی کمتر از 08/0 به دست آمده است.

حمام های عمومی جزئی از زندگی اجتماعی جامعه دیروز بودند که با ظهور مدرنیته، مورد اعتراض اصلاحگران جامعه جهت افزایش معیارهای بهداشتی آن در تناسب با زندگی جدید قرار گرفت. یکی از این استانداردها استفاده از دوش به جای خزینه بود. شهرداری ها به عنوان متولّی امر با اجبار دولتی حمامی ها را موظف به این تغییر می کردند. این مبارزه به دلیل مطالبه و خواست بخشی از مراجعان حمام ها، که استفاده از دوش را برنمی تافتند و خواستار استفاده از خزینه ها بودند، بسیار طولانی و پرفرازونشیب گردید، به طوری که از اواسط حکومت رضاشاه تا دهه چهل شمسی را دربرگرفت. در این پژوهش با مراجعه به منابع مطبوعاتی آن زمان، اسناد و تاریخ شفاهی سیر این ماجرا در شهر اصفهان به عنوان مورد مطالعه (Case Study) تبیین و تشریح گردیده است. نتیجه این که به واسطه جدیت مقامات شهری و نیز خواست عمومی جامعه شهرنشین که محصول بالارفتن سطح بهداشت عمومی بود، فرآیند بهداشتی کردن حمام های عمومی شکل گرفت. با این حال، تغییرات یادشده چون از آن جا که با جنبه های فرهنگی جامعه هماهنگی کامل نداشتند، با دوره ای طولانی از کشمکش همراه شد و سرانجام، به واسطة بروز تغییرات اساسی در سبک زندگی و معماری خانه های شهری که واجد حمام های خانگی شدند موضوع حمام های عمومی و مسائل وابسته به آن، از حیات اجتماعی شهرها به کناری نهاده شد.

برای جوانان تجربه زندگی دانشگاهی، پیش آهنگی مطلوب برای آینده است. آینده ای که در آن، علاوه بر علم و تخصص درسی، نیاز به علم وتخصص اجتماعی دارد تا بتواند در تعامل و برقراری ارتباط با جامعه موفق عمل شود. سیاست به مثابه یک فکر و یک روش می تواند راهگشای خیلی از مشکلات جامعه انسانی و همچنین مستعد مشکلات فراوانی باشد؛ پس می توان از سیاست به عنوان یک نهاد دارای کارکرد و کژکارکرد یاد کرد. این پژوهش با هدف بررسی گرایش سیاسی دانشجویان با روش پیمایشی از دانشجویان دانشگاه اصفهان 200 نفر از دانشکده های مختلف به عنوان نمونه انتخاب شدند. نتایج گویای رابطه معناداری بین متغیرهای؛ دانش سیاسی، نوگرایی سیاسی، عقاید دینی، فعالیت سیاسی و عقاید دینی گرایش سیاسی رابطه وجود دارد.

"مقاله حاضر تلفیقی است از یک پایان‌نامه و یک پژوهش که هر دو به شیوه تحلیل محتوا با موضوع بررسی روابط میان‌فردی زن و مرد در مجموعه‌های تلویزیونی ایرانی انجام شده‌اند. عنوان پایان‌نامه که ارائه نتایج آن بخش اول این مقاله را دربرمی‌گیرد «بررسی روابط میان‌فردی (بین زن و مرد) در مجموعه‌های تلویزیونی با من بمان و مسافری از هند» است و عنوان پژوهشی (که بخش دوم همین مقاله است) «بررسی مقوله عشق در مجموعه‌های تلویزیونی دردسر والدین، جوانی، و شب‌دهم» است. گرچه ویژگی مشترک تمام این مجموعه‌ها طرح مقولات عاطفی میان زنان و مردان درگیر داستان‌هاست و انتظار می‌رود چهره‌ای لطیف، فداکار، مهرورز، منطقی، جویای عاطفه و متین از زنان و مردان (به‌خصوص زنان ترسیم شود، نتایج هر دو پژوهش برخلاف انتظارات؛ مجموعه‌های یادشده زنان را غیرمنطقی‌تر، عجول‌تر، هیجان‌زده‌تر با سبک ارتباطی ناخوشایندتر و کم‌تحمل‌تر نشان می‌دهند. از سوی دیگر مردان با صفات شخصیتی بیشتر مثبت، ارتباط کلامی محبت‌آمیز و گفتار عاشقانه بیشتر تصویر شده‌اند. نکته جالب آن‌که جذابیت فیزیکی افراد به‌خصوص زنان عمده‌ترین عامل شکل‌گیری روابط میان‌فردی بوده است. "

با توجه به آنکه فرهنگ مصرفی امروزه خصوصیت اصلی جامعة مدرن قلمداد می شود و فرهنگ جامعة ایران نیز در نتیجة تبادلات فرهنگیِ اثرگذار، درحال گذار به وضعیت مدرن محسوب می شود، ارائة تصویری از فرهنگ مصرفی جامعة ایران می تواند به ارائة تحلیلی دقیق از نحوة گذار از جامعة سنتی به مدرن منجر گردد. در این مقاله داده های پیمایش ملیِ گرایش های فرهنگی و نگرش های اجتماعی در ایران، پیرامون بررسی گذران اوقات فراغت مورد تحلیل ثانویه قرار گرفته است. از آنجا که الگوهای گذران اوقات فراغت از مؤلفه های اصلی فرهنگ مصرفی است، تلاش شده با گونه شناسی ها و طبقه بندی های ثانویه بر روی داده های پیمایش فوق الذکر، نیم رخی تحلیلی از فرهنگ مصرفی جامعة ایران ارائه گردد. جامعة آماریِ تحقیقی که داده های آن مورد استفادة این مقاله قرار گرفته است تمامی شهرها و روستاهای کشور است. نمونه نیز به شیوة خوشه ای چند مرحله ای اخذ شده است. در نهایت با تحلیل داده های جمع آوری شده از 9000 نمونه این نتیجه حاصل شده که الگوهای گذران اوقات فراغت به شش دسته قابل طبقه بندی است و هرکدام از این دسته ها گویای شکل خاصی از فرهنگ مصرفی در جامعة ایرانی است.

مصرف نمایشی یا تظاهری، کنش نمادینی است که هدف عمده آن جلب توجه دیگران نسبت به خود و تمایز خود از دیگران است.فرضیه اساسی نوشتار حاضر این بوده است که مصرف نمایشی پوشاک تحت اثر انفرادی و ترکیبی(تعاملی)پایگاه اجتماعی،جنسیت و دینداری است؛ این اثرگذاری برحسب اینکه مصرف کننده در معرض چه وضعیتی ازلحاظ انتظارات دیگران مهم، تبلیغات مصرفی کالا و شرایط سنی باشد، متفاوت خواهد بود. نتایج وارسی این فرضیه بر روی 272 دانش آموز دبیرستانی درشاهرود نشان می دهد که اولا میل به مصرف نمایشی پوشاک نسبتا بالاست.ثانیا بخش عمده ای از نوسانات میل به مصرف نمایشی پوشاک در بین دانش آموزان،تحت اثر همزمان پایگاه اجتماعی،دینداری،جنسیت،سن،انگیزه پیروی از دیگران مهم،توجه به تبلیغات مصرفی رسانه و برخی ازاشکال ترکیبی(تعاملی)آنهاست.در این میان اثرنسبی سه متغیرانگیزه پیروی ازدیگران مهم ،پایگاه اجتماعی و توجه به تبلیغات مصرفی رسانه ها""بیش ازسایر متغیرهاست وبرمبنای آگاهی ازمقادیر آنها،پیش بینی دقیق تری می توان ازتغییرات مصرف نمایشی پوشاک بعمل آورد.ثالثا ازهشت متغیر منفرد وترکیببی که برمصرف نمایشی پوشاک تاثیرمعنادار دارند، اثرشش متغیرافزاینده واثردو متغیرکاهنده است.دومتغیراخیرشامل""دینداری""ومتغیرترکیبی ""پسر بودن و پایگاه اجتماعی"" است.