درخت حوزه‌های تخصصی

ادبیات

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
ادبیات جهان ادبیات و مطالعات بین رشته ای انواع ادبی حوزه های ویژه سبکها و جریانهای ادبی علوم ادبی قالب های شعر کلیات گونه های نثر
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۵٬۹۶۱ تا ۵٬۹۸۰ مورد از کل ۵۲٬۵۲۲ مورد.
۵۹۶۱.

بررسی تصورات از خداوند در مثنوی بر مبنای استعاره های مفهومی مربوط به حق

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه متون ادبی دوره عراقی دوره ۱ پاییز ۱۳۹۹ شماره ۳ 1 - 13

کلیدواژه‌ها: مثنوی استعاره مفهومی حق خدای متشخص خدای نامتشخص

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۵ تعداد دانلود : ۲۲۸
هنرمندان بزرگ در مواردی از راه تشبیه مفهوم خداوند را بیان می کنند، این تصاویر می توانند دربردارندۀ نگاه هنرمندِ متفکر نسبت به خداوند باشد. نظریۀ استعاره های مفهومی ابزار مناسبی برای بیرون کشیدن جنبه های پنهان این تصور و تصویر است. این پژوهش تلاش می کند استعاره های مفهومی به کار رفته دربارۀ حق را در مثنوی مورد بررسی قرار دهد؛ زیرا بررسی استعاره های مربوط به حق در مثنوی، از دقت نظر بیشتری برای یافتن تصویر و تصور حق در این اثر بهره مند است و می تواند زوایای پنهان دیگری را از تصور خدا که در مثنوی متجلی شده است، برای ما روشن کند. ما برای رسیدن به نتایج منظم تر و روشن تر، از تقسیم بندی مصطفی ملکیان دربارۀ تصورات خداوند بهره گرفته و کوشیده ایم متشخص بودن و نامتشخص بودن آن ها را نیز بررسی کنیم. روش کار به این صورت بوده است که پس از استخراج استعاره های جزئی و شبکۀ مربوط به آن، استعاره های مادر را پیدا کرده ایم و سپس با تقسیم بندی ملکیان تطبیق داده ایم. این پژوهش نشان می دهد حق در مثنوی گاهی به صورت متشخص و گاهی نامتشخص آمده است. بیشتر تصویرهایی که مولوی از حق گزارش کرده، متشخص و انسان وار است. همچنین، مولوی از استعاره هایی «دوگانه» نیز استفاده کرده است که به خدایی اشاره می کنند که از یک نظر انسان وار و از نظر دیگر ناانسان وار است.    
۵۹۶۲.

نقش تداعی در ساخت یابی خلاقانه ی حکایت شیخ احمد خضرویه و گریه کردن کودک حلوا فروش(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: شعرپژوهی سال دوازدهم بهار ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۴۳) 1 - 28

کلیدواژه‌ها: بدخوانی خلاق تداعی عناصر داستانی مثنوی معنوی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۶۵ تعداد دانلود : ۳۹۸
یکی از بارزترین و فعال ترین ویژگی های مؤثر بر شاعران در زمان سرودن شعر، مسئله تداعی است. تداعی، فرایندی است که به صورت غیر ارادی، در ذهن ظاهر می شود و میان خاطرات، تصاویر، درونمایه ها و انباشته های ذهنی، ارتباط برقرار می-کند. از آنجا که آفرینش هر اثر ادبی جدید، مستلزم تخطّی و خروج از هنجار متون نافذ پیشین و خوانش خلاقانه آثار گذشته است؛ لذا، عنصر تداعی در ساخت یا بازسازی آثار ادبی، بویژه در جهت رهایی از اضطراب تأثیر آثار پیشینیان، نقش بسیار چشمگیری را داراست و زمینه های ایجاد بدخوانی خلاق را فراهم می کند. با عنایت به این که، جریان سیال ذهن و عنصر تداعی، از عوامل موثر بر ذهن مولانا، در زمان به نظم درآوردن حکایات بوده است؛ ازین رو، در پژوهش پیش رو، حکایتی از مثنوی معنوی مورد بررسی قرار گرفته است. بر طبق پژوهشی که انجام شده است، مشاهده شد که عنصر تداعی در تغییر دادن اصل موضوع حکایت، خلق درونمایه های فرعی، ترسیم فضایی بی زمان و بی مکان، نکره ذکر شدن شخصیت اصلی، نزدیکی شاعر از زاویه دید درونی به دانای کل، چند بعدی شدن شخصیّت داستانی و ... تأثیرات عمده ای داشته است و با تغییر سطح جدید، نسبت به سطوح ماقبل، سبب تغییرات عمده ای در حکایت مولانا به نسبت حکایات مبدأ شده است. در این پژوهش، پس از آشنایی با عنصر تداعی، شاخصه های آن، شناخت نظریه بدخوانی خلاق و اضطراب تأثیر، چگونگی تأثیر تداعی بر روند بدخوانی خلاق مولانا در حکایت شیخ احمد خضرویه و کودک حلوا فروش، بررسی شده است. روش تحقیق، توصیفی تحلیلی بوده است.
۵۹۶۳.

ضرورت تصحیح مجدد دیوان نظام الدین استرآبادی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: شعرپژوهی سال دوازدهم بهار ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۴۳) 29 - 61

کلیدواژه‌ها: نقد دیوان اشعار تصحیح متون چاپ مجلس نظام الدین استرآبادی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰۷ تعداد دانلود : ۳۱۵
نظام الدین استرآبادی از شاعران توانمد قرن نهم و دهم هجری است که شعرش از ابعادی چند اهمیت دارد، پیش تازی در تغییر سبک از عراقی به هندی و عنایت خاص به ادبیات شیعی، شعر او را در عهد خود کم نظیر ساخته است. دیوان نظام، نخستین بار در سال1391 از سوی کتابخانه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی چاپ شد.<br /> نویسندگان مقاله با قیاس متن چاپ شده انتشارات مجلس شورای اسلامی با نسخه های مورد استفاده، نارسایی ها و خطاهای مصححان را در فرایند تصحیح بررسی کرده و ابیات نادرست بسیاری را تصحیح کرده و خطاهای مصحّحان را در موارد بسیاری نشان داده اند، در یک نگاه کلی، ایرادات یافت شده را می توان چنین بیان کرد: خوانش نادرست ابیات، گزینش نادرست نسخه بدل ها، بی توجّهی به اوزان عروضی، آشنانبودن به سنن نوشتاری کاتبان نسخ خطی و در نظر نگرفتن معنای ابیات، بی اعتنایی به محور عمودی متن و ارتباط بیت های پیشین و پسین. به این ترتیب به این نتیجه می رسیم که به دلیل وفور خطاهای یاد شده، ابیات آشفته فراوانی در نسخه چاپ شده مجلس راه یافته و به هیچ وجه نسخه قابل اعتمادی نیست، نمی توان آن را به عنوان تصحیح علمی پذیرفت، در نتیجه تصحیح مجدد این دیوان، ضرورتی انکارناپذیر است.
۵۹۶۴.

درنگی بر چگونگی پیوند ابیات الحاقی در چاپ های سنگی مکتوبات صدی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: شعرپژوهی سال دوازدهم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۴ (پیاپی ۴۶) 139 - 170

کلیدواژه‌ها: ابیات الحاقی چاپ های سنگی شرف الدین مَنیَری مکتوباتِ صدی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۷ تعداد دانلود : ۳۰۰
به باور نسخه پژوهان، خوانندگان نسخ خطّی به هنگام مطالعه، اگر روایت های دیگری از داستان ها و عبارت ها یا اشعاری مرتبط با متن را در ذهن داشتند، آن ها را در حاشیه ی نسخه می افزودند. این افزوده ها چندی بعد به وسیله ی برخی از کاتبان به متن وارد شده است. این تصرّفات را می توان به دو دسته ی عمدی و غیرعمدی تقسیم کرد. تصرّفات عمدی معمولاً به دست کاتبانی وارد متن می شود که یا نسخه را برای خود می نویسند، یا هم نقش کاتب و هم وظیفه ی مصحّح را بر عهده دارند. موضوع اخیر به ویژه در چاپ های سنگی مکتوبات صدی، مهم ترین اثر فارسی شرف الدّین مَنیَری (661 ؟ – 782 ق) نمود یافته است؛ زیرا در چاپ های سنگی صد مکتوب، ابیاتی از سوی کاتبان به متن افزوده شده است که در دست نویس های کهن مکتوبات صدی وجود ندارد. نگارندگان در این نوشتار، ابیات افزوده به متن را شناسایی کرده و سپس چگونگی پیوند آن ها را با مکتوبات صدی نشان داده اند. بر این اساس، ابیات الحاقی را می توان به سه دسته تقسیم کرد: نخست ابیات سخنورانی که پیش از درگذشت شیخ منیری می زیسته اند و دیگر، اشعار گویندگانِ پس از شرف الدّین و سوم ابیاتی که شاعران آن ها را نمی شناسیم. به باور نگارندگان، گذشته از ابیاتی که هیچ پیوندی با متن ندارند، دیگر ابیات افزوده به چاپ های سنگی به شش دلیل: 1. تأکید و تأیید معنا؛ 2. ایضاح متن؛ 3. تکمیل و تتمیم معنای اشعار؛ 4. برگرداندن منظوم معنا؛ 5. تداعی معانی؛ 6. تمثیل و مثل، با مکتوبات صدی پیوند می یابند.  
۵۹۶۵.

بررسی ویژگی های شعری شاملو و نزار قبانی با تکیه بر نظریه زبانشناسی قطب های استعاری و مجازی یاکوبسن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: ادبیات تطبیقی سال دوازدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲۳ 27 - 56

کلیدواژه‌ها: قطب استعاری قطب مجازی نقش های زبان رومن یاکوبسن شاملو نزار قبانی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۳۴ تعداد دانلود : ۷۳۸
آنچه در این مقاله مورد بررسی قرار می گیرد نحوه انتخاب و ترکیب بر روی «محور جانشینی» و «محور هم نشینی» در شعر دو شاعر معاصر فارسی «شاملو» و شاعر عرب «نزار قبانی» است تا از منظر زبان شناسی، شیوه ی زیبایی آفرینی این دو شاعر بررسی و مقایسه شود. در راستای این هدفْ به تبیین بررسی ادبیات از دیدگاه زبان شناسی پرداخته و دفتر «آیدا در آینه» از شعر شاملو و «بلقیس» از شعر نزار قبانی را بررسی کرده ایم. نتایج به دست آمده حاکی از آن است که شاملو شعر خود را به گونه ای نوشته کرده است که درک هر بیت در گرو اندیشیدن خواننده و دستیابی وی به انتخاب های شاعر از روی محور جانشینی است درحالی که مخاطب در اشعار قبانی غالباً با ترکیب های شاعر بر روی محور همنشینی روبه رو است و همین عامل سبب درک آسان اشعار و مفاهیم آن شده است. در نهایت گرایش شاملو به سمت فرایند انتخاب بر روی محور جانشینی، سبب ایجاد فضای خاصی چون ایجاد معانی ضمنی در ابیات، پیچیدگی، ابهام، دوری مدلول و مصداق از یکدیگر و گرایش قبانی به سمت فرایند ترکیب سبب توضیح ابیات، نزدیکی مدلول و مصداق و درک آسان ابیات شده است.
۵۹۶۶.

بازتاب عاطفه و اندیشه در تصویرآفرینی های شهریار و سیمین بهبهانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان و ادب فارسی سال ۷۳ پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲۴۲ 299 - 326

کلیدواژه‌ها: غزل معاصر تصویر اندیشه عاطفه شهریار

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۷ تعداد دانلود : ۵۴۹
تصویر که بازتابی از عاطفه و اندیشه شاعر و راهی برای محسوس ساختن مافی الضمیر وی است، هنگامی ارزش بلاغی خواهد یافت که در راستای پروراندن اندیشه و عاطفه سراینده قرار گیرد. در کار هر هنرمندی یک ایده ی مسلط وجود دارد که در لابه لای تصویرها، ساختار و مضمون آثارش حضور دارد. شاعری که اندیشه فردی و خلاقانه دارد، درون مایه ی منسجمی بر آثارش سایه می افکند و این درون مایه در کنار عاطفه ی فردی شاعر، به خلق کلان تصاویر کمک شایانی می کند. در این جستار برآنیم که ارتباط دو سویه ی عاطفه و اندیشه رادر غزل شهریار و سیمین بهبهانی بر محور تصاویر زبانی و خیالی نشان دهیم. با بررسی غزلیات سیمین بهبهانی و شهریار در یافتیم که در ورای همه تصویرها و صورت ها، درون مایه ی ثابتی که رهبری کلیه ساخت ها و تصاویر ذهنی شهریار را بر عهده دارد، عشق فردی است که انتظار و فراق را به نمایش می گذارد و اندیشه مسلط بر اندیشه سیمین، مسائل اجتماعی و عشق و اندوهِ حاصل از آن است که شاعر از عشق و عاطفه فردی فاصله می گیرد و به عشق اجتماعی روی می آورد و دغدغه ی او تصویر مسائل مردم و غم و اندوه آن-هاست.
۵۹۶۷.

بازتاب تعذیب و تبدیل به مثابه ابزار فردیت زدا و همگون ساز در رمان های "رود راوی" و "میرا"(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: ادبیات پارسی معاصر سال دهم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۲۹) 101-127

کلیدواژه‌ها: تعذیب تبدیل فردیت زدایی همگون سازی رود راوی میرا

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۲ تعداد دانلود : ۳۴۹
این پژوهش رمان "رود راوی" نوشته ابوتراب خسروی را به عنوان الگوی جامعه سنتی کل گرا و "میرا" نوشته کریستوفر فرانک را به عنوان الگویی از جامعه توتالیتر در عصر مدرن برگزیده است. روش پژوهش مبتنی بر نظرات متفکرانی بوده که روابط فرد/ سوژه با نظام سلطه و شیوه های اُبژه سازی را بررسی کرده اند. در تبیین کارکرد سیاسی نظام های کلیت گرا بر افراد، بیشتر نظر متفکرانی چون میشل فوکو، هانا آرنت، ریگل، هی وود و در جامعه شناسی و طبقه بندی بدن به مثابه ابژه قدرت، دیدگاه های کریگان و لوبرتون اساس کار قرار گرفته است. بررسی رمان رود راوی نشان می دهد که فرایند فردیت زدایی و همگون سازی در جامعه سنتی با تعذیب و نمایش آن صورت می گیرد و در میرا، نظام تمامیت گرا در کنار شکنجه و تعذیب که عموماً در مکان های غیرعمومی صورت می گیرد، مغزها را دگرگون و به هویتی همگانی و تکثیریافته اصلاح و تبدیل می کند. با این تقاوت که تعذیب در نظام های فرقه ای- سنتی بیشتر کارکرد اعتقادی و مذهبی دارد و در نظام توتالیتر دوره مدرن، با مقاصد سیاسی صورت می گیرد. آنچه در هر دو رمان مشترک است، تخطی ناپذیری اصول، از بین رفتن حریم شخصی، مقابله با عشق به مثابه جلوه ای از فردیت و در یک سخن، زدودن هرگونه مظاهر فردگرایی و تبدیل افراد به بدن های اُبژه است و آنچه دو رمان را از هم متمایز می کند، میزان ابژه پذیری و سوژ ه گی فرد در جهان رمان ها است.
۵۹۶۸.

ساختارشناسی اوزان رایج و وزن های نوپدید در شعر فارسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: متن پژوهی ادبی زمستان ۱۳۹۹شماره ۸۶ 127 - 161

کلیدواژه‌ها: عروض ارکان عروضی وزن های تازه ساختار وزن ها طبقه بندی وزن ها

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۵۱ تعداد دانلود : ۴۶۰
پژوهش حاضر به بررسی ساختار وزن های رایج و نیز وزن های تازه ساخت در شعر کلاسیک و معاصر فارسی و نیز طبقه بندی تازه ای از انواع وزن ها و سپس فرمول بندیِ زیرشاخه ها و گونه های وزنیِ هریک از این انواع می پردازد. پیش از این، وزن ها به دو یا سه نوع و در جدیدترین تقسیم بندی به پنج نوع «متحدالارکان»، «متفق الارکان»، «متناوب الارکان»، «متشابه الارکان» و «مختلف الارکان» تقسیم شده اند. حال آنکه اوزانی تازه ساخت وجود دارد که در هیچ یک از این طبقه بندی ها نمی گنجند؛ برای نمونه وزن «فاعلن فاعلن فاعلن فع‖ فاعلن فع» در شعر سیمین بهبهانی. نگارنده این اوزان را به عنوان ششمین دسته از وزن های شعر فارسی، اوزان «مُستَزادالارکان» نامیده است. بخش نخستِ نگاشته حاضر به پاسخگویی به این پرسش می پردازد که شاعران مبتکر از گذشته تا به امروز با چه شگردهایی دست به خلق اوزان تازه زده اند و نشان داده شده است که وزن های تازه عروضی در هر دوره از تاریخ شعر فارسی بر پایه همان وزن های مشهور و به هشت شیوه ساخته شده اند: 1- کاهش، 2- افزایش، 3- تکرار، 4- جابه جایی، 5- تغییر، 6- تلفیق، 7- ابداع و 8- ترکیب. در بخش دوم مقاله با توجه به نتایج بخش نخست و دقت در ساختار وزن های رایج و اوزان تازه ساخت به فرمول بندی انواع شش گانه اوزان شعر فارسی با حروف X، x، Y، y، Ẍ، Ȳ، Z، z، M پرداخته شده است.
۵۹۶۹.

ارتباط های غیرکلامی در داستان رستم و سهراب فردوسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: کاوش نامه زبان و ادبیات فارسی سال ۲۱ بهار ۱۳۹۹ شماره ۴۴ 169 - 206

کلیدواژه‌ها: ارتباط غیرکلامی زبان بدن رستم و سهراب فردوسی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۰ تعداد دانلود : ۲۰۶
هر ارتباطی به رمز و رمزگذاری پیوسته است. منظور از رمز، هر نوع ترتیب و توالی منظم و یکپارچه ای است که دربرگیرنده نمادها، کلمات و حروف باشد که به گونه اختیاری برای انتقال مفاهیم و یا ارتباط به کار گرفته می شوند. بدین ترتیب، دو دسته از رمزها وجود دارند: رمزهای کلامی و رمزهای غیرکلامی. رمزهای غیرکلامی رمزهایی هستند که به حرکات بدنی، استفاده از زمان و فضا، لباس، آرایش و صداهایی که به زبان مربوط نیستند، بستگی دارند. در این مقاله سعی شده است تا با دیدگاهی میان رشته ای، داستان رستم و سهراب فردوسی از منظر ارتباطات غیرکلامی بررسی شود و مشخص گردد که فردوسی کاربرد گسترده ای از انواع ارتباطات غیرکلامی در این داستان داشته و آن را در جهت پویایی، حرکت پذیری و حقیقت نمایی جریان داستان و اثرگذاری بیشتر بر مخاطب و اقناع او، به کار گرفته است. پربسامدترین و برجسته ترین پیام های برگرفته شده از نشانگرهای غیرکلامی، یکی، «غم و اندوه» و دیگری «خشم و نبرد» است که با داستان تراژیک-حماسی رستم و سهراب کاملاً هماهنگ هستند. در این مقاله، ارتباط های غیرکلامی داستان رستم و سهراب با روش توصیفی-تحلیلی، همراه با ارائه نمودار و بسامدگیری بررسی شده اند.
۵۹۷۰.

L’Inscription du Sujet dans l’Extrême contemporain à travers des Textes de Pascal Quignard(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: Recherches en Langue et Littérature Françaises Année ۱۴, No ۲۵, Printemps & été ۲۰۲۰ 165 - 175

کلیدواژه‌ها: retour sujet analyse Discours

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۵ تعداد دانلود : ۲۱۷
Si les textes de Pascal Quignard sont immédiatement reconnaissables, c’est d’abord parce qu’ils offrent au lecteur un plaisir inédit, celui d’une écriture réflexion où le sujet se décline par fragments à travers les divers supports. En problématisant des fictions en narrations elliptiques ou encore en conte philosophique, l’auteur n’a de cesse d’éprouver le lecteur, lui suggérant des possibles lectures pour en faire une marque de l’extrême contemporain. Sollicitations à une participation de construction du sens figurant en filigrane, l’auteur, certes, active à cette construction par un texte en contretemps qui fracture un continuum temporel/langagier en quête de l’origine. Nous proposons de relever quelques marques discursives de l’extrême contemporain à travers les textes de l’auteur, en particulier celles du sujet qui fait un retour en force mais un sujet distinct, composite, propre à l’extrême contemporain. La démarche théorique s'appuiera principalement sur les apports de l'analyse du discours avancés par Maingueneau, Charaudeau et Blanckeman.
۵۹۷۱.

کنش گران زن در داستان های برگزیده چهار طنزپرداز ادبیات نوجوان براساس الگوی گرمس(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: متن پژوهی ادبی تالستان ۱۳۹۹شماره ۸۴ 153 - 182

کلیدواژه‌ها: زن گرمس الگوی کنش گر داستان نوجوان طنز

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۵ تعداد دانلود : ۵۱۸
یکی از عرصه هایی که می توان درباره نقش زن بحث کرد، داستان های طنز ادبیات کودک و نوجوان است. در مقاله حاضر، نقش زنان در داستان های برگزیده چهار نویسنده طنزپرداز کودک و نوجوان (مرادی کرمانی، حسن زاده، اکبرپور و هاشمی) براساس الگوی جهان شمول کنش گران آلژیرداس ژولین گرمس (1992-1917) بررسی و تحلیل شده است. بر این مبنا، شخصیت ها در جایگاه شش کنش گر (کنش گر فاعلی، شیء ارزشی، کنش گزار، کنش گر سودبرنده، کنش یار و ناکنش یار) در روایت ظهور می یابند و با توجه به جایگاه خود، عمل می کنند. پرسش اصلی این است که «زنان در داستان های مورد بررسی، چه جایگاه کنش گری دارند؟» یافته های پژوهش نشان می دهد اصولاً داستان های یاد شده با شخصیت های مردانه روایت شده اند و زنان کمتر به تنهایی جایگاه کنش گر فاعلی را داشته اند. دیگر اینکه در داستان هایی که زنان کنش گر فاعلی هستند، معمولاً مردان نیز در آن اشتراک دارند. نکته دیگر اینکه بیشترین کنش زنان در جایگاه کنش یاری است. همچنین براساس نتایج پژوهش، در روایت های طنز ادبیات کودک، کنش زنان با طرد و تحقیر روبه رو می شود و طنز داستان را در تقابل با شخصیت های مرد به خصوص همسرانشان گسترش می دهد. در معدودی از داستان ها مانند «نیش و نوش» از فرهاد حسن زاده، شخصیت دختر نقش کنش گر فاعلی را دارد که با توجه به تعریف گرمس از روایت با موفقیت مراحل مختلف را تمام می کند.
۵۹۷۲.

رائیه ناقصه لبیبی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جستارهای ادبی پاییز ۱۳۹۹ شماره ۲۱۰ 61-71

کلیدواژه‌ها: لبیبی فرخی منوچهری قصیده رائیّه عوفی هدایت ملک الشعرا بهار دبیرسیاقی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۴۴ تعداد دانلود : ۴۰۶
سید الشعرا لبیبی از شاعران آخر قرن چهارم و اوایل قرن پنجم هجری، قصیده ای دارد با مطلع «چو دل برکندم از دیدار دلبر/ نهادم مهر خرسندی به دل بر» این قصیده اولین قصیده شناخته شده از لبیبی است که محل بحث های فراوان توسط عوفی، رضاقلی خان هدایت، ملک الشعرا بهار، دبیرسیاقی و ابراهیم قیصری بوده است. در مقالاتی که رشحه قلم هریک از این افراد بوده زوایایی از حیات و شاعری لبیبی نمایانده شده است، این محققان و در صدر ایشان بهار دریافته اند که انتساب این قصیده به فرخی و منوچهری به خطا بوده است و هریک تلاش کرده اند تا ریشه این خطا را بیابند، اما همگی در شناساندن منبع اصلی این قصیده و منبع انتساب آن به فرخی و منوچهری به خطا رفته اند. در این مقال به بررسی منبع اصلی قصیده لبیبی و صورت کامل این قصیده خواهیم پرداخت، صورتی که بیش از یافته ها و اشاره های نگارندگان و یادکنندگان شناخته شده از این قصیده است.
۵۹۷۳.

بررسی مضامین مقاومت و استعمار ستیزی در اشعار فرخی یزدی و پابلونرودا

نویسنده:
منبع: قند پارسی سال سوم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۸ 106-116

کلیدواژه‌ها: استعمارستیزی پابلونرودا فرخی یزدی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۶۲ تعداد دانلود : ۷۵۴
ادبیات پایداری، معمولا به آثاری اطلاق می شود که تحت تأثیر شرایطی چون اختناق و استبداد داخلی،نبود آزادی های فردی و اجتماعی،غصب قدرت و سرزمین و سرمایه های ملی،قانون ستیزی و قانون-گریزی و غیره شکل می گیرند.زبان این گونه ی ادبی، صریح و شیوه ی ظهورش باتوجه به شرایط هر دوره ی تاریخی،متنوع و متفاوت است.ادبیات پایداری، مختص سرزمین خاصی نیست و درهنگام نبرد، شاعرانی که احساسات قوی تری دارند، به سرودن اشعاری با این مضامین می پردازند.فرخی یزدی، از شاعران و گویندگان عصر مشروطه ی ایران و پابلو نرودا از شیلی،به عنوان دو شاعر مطرح در زمینه ی ادبیات پایداری و مقاومت می باشند. اینان، همدوش با دیگر مردم، سلاح قلم را علیه دشمن بر دوش گرفته، عمیق ترین احساسات و عواطف خود را در زمینه ی استقلال ملت و حریّت مردم و ممکلت خود بیان کرده-اند. اینان هرکدام، زبانِ زمان خود بوده و با سروده هایشان، آزادی و عشق به وطن را فریاد زده-اند.آنچه دراین جستار بدان پرداخته شده، بررسی جلوه های مضامین مقاومت، استبدادستیزی و به-طورکلی مقوله های ادبیات پایداری در اشعار فرخی یزدی و نرودا می باشد.
۵۹۷۴.

تحلیل کاربردهای تشبیه طنز در مثنوی معنوی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: متن پژوهی ادبی پاییز ۱۳۹۹شماره ۸۵ 315 - 340

کلیدواژه‌ها: تشبیه طنز مولوی مثنوی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۳۲ تعداد دانلود : ۵۲۷
شاعران و نویسندگان متون ادب فارسی همواره برای انتقال روشن تر مفاهیم موردنظر خود از شگردهای بلاغی متنوعی بهره جسته اند. یکی از رایج ترین شگردهای ادبی تشبیه است تا جایی که هیچ متن ادبی را نمی توان یافت که از ظرفیت های هنری تشبیه برای انتقال مفاهیم بهره نبرده باشد. مولوی در کتاب مثنوی معنوی که یکی از بلیغ ترین متون تعلیمی- عرفانی فارسی است در کنار بهره مندی از شگردهای مناسب ادبی، تشبیه را با ساختارهای متنوع به کار گرفته است. در میان اقسام تشبیه در مثنوی معنوی گونه ای تشبیه مشاهده می شود که درونمایه طنز دارد و مولوی برای انتقال مضامینی ویژه از آن بهره برده است؛ این گونه تشبیه را تشبیه طنز نامیده اند. سنّت استفاده از شگردهای طنزپردازی در منظومه های عرفانی مانند بسیاری دیگر از نوآوری ها با سنایی آغاز می شود. مولوی علاوه بر تأثیرپذیری احتمالی از سنایی، خلاقیت های فراوانش را در طنزپردازی به ظهور رسانده است. یکی از گونه های طنز در مثنوی، تشبیهات معناداری است که صبغه فکاهی و طنز دارد. تبیین کارکردهای وجوه شبه طنزِ متنوعِ به کار رفته در تشبیهاتِ طنز مثنوی از زمینه های اساسی این تحقیق است. در این مقاله کوشش شده به شیوه توصیفی- تحلیلی موارد یافت شده در مثنوی معنوی براساس ساختار بلاغیشان بررسی شود
۵۹۷۵.

شخصیت زنان منظومه «کارستان حاتم»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرهنگ و ادبیات عامه سال هشتم بهمن و اسفند ۱۳۹۹ شماره ۳۶ 159-189

کلیدواژه‌ها: قصه های عامه کارستان حاتم فرید بن غضفر شخصیت زن زن سالاری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۲۳ تعداد دانلود : ۴۰۷
منظومه «کارستان حاتم» که تک نسخه آن در گنجینه نسخ خطی دانشگاه لایپزیک نگهداری می شود، سروده شاعری گم نام به اسم فرید بن غضفر است. این افسانه عامه، روایتی منظوم از یکی از قصه های حاتم طایی است. ماجرای این منظومه، شرح شیدایی شاهزاده ای شامی به نام منیر به حسن بانو، ملکه زیبای خراسان است که با ازجان گذشتگی های حاتم به وصال یکدیگر می رسند. اگرچه قهرمان این داستان ابرانسانی است شکست ناپذیر، اما کنش مندی او مرهون نقش آفرینی چشمگیر زنان قصه است. در نوشتار پیش رو ضمن معرفی اجمالی نسخه خطی، این قصه از نظرگاه عملکرد شخصیت های زن، رمزکاوی شده است. پس از زدودن پیرایه های ظاهری قصه، می توان به این نتیجه رسید که این داستان بر بنیادی از باورهای باستانی مبنی بر زن سالاری استوار است. این مدعا با استناد به دلالت های در پیوند با روزگار مادرسالاری، ازجمله شهر نسوان، توتمیسم، ازدواج های برون همسری، بن مایه های ایزدگیاهی و قربانی برای ملکه مادر تأیید می شود. نتیجه دیگر این پژوهش، نمودن ژرفای این قصه و گنجایش آن برای پذیرش خوانش های همه جانبه اسطوره ای، جامعه شناختی و روان شناختی است.
۵۹۷۷.

تحلیل و بررسی رابطه ساختار روایی و فرایند تولید ارزش در گفتمان (مطالعه موردی: رساله الطیرهای فارسی و عربی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نقد و نظریه ادبی سال پنجم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۱۰) 203 - 230

کلیدواژه‌ها: رساله الطیرها ساختار روایی نظام ارزش

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۳ تعداد دانلود : ۶۳۸
هر ساختار روایی متشکل از کنش هایی است. این کنش ها، پیوند با ارزش هایی را در دستور کار خود قرار می دهند. حال، در رساله الطیرهای فارسی و عربی، کنش ها چطور می توانند مولّد ارزش ها باشند؛ به نظر می رسد در رساله الطیرها، ارزش های متفاوت تحت تأثیر کنش ها، خلق و با ساختار رواییِ این آثار منطبق شده اند. بررسی هایی که با روش توصیفی _ تحلیلی، ابزار کتابخانه ای، و رویکرد ساختارگرایی (نظریه نمودِ نحویِ تودوروف) و نشانه - معناشناسی (نظام ارزش) انجام گرفت حاکی است کنشگران قبل از ورود به موقعیت نامتعادل، به عقد قرارداد می پردازند؛ سپس وارد توانش1 و کسب ارزش های مجازی می شوند. در مرحله بعد، کنش صورت می گیرد. بعد از کنش، وارد توانش2 و کسب ارزش های پتانسیل می شوند؛ سپس وارد مکانی می شوند که هم تنش عاطفی به همراه دارد و هم می تواند نیروی ایجادکننده موقعیتِ متعادلِ تازه و باعث دستیابی به ارزش اتیک شود. در مرحله بعد، کنشگران واردِ موقعیتِ متعادلِ تازه و کسبِ ارزشِ اتیک می شوند. در نهایت، وصال طیران به ابژه یا انفصال از آن بدین گونه است: اتصال به ابژه، نابودی و انفصال همیشگی از ابژه، اتصال مشروط به ابژه، اتصال/ انفصال نامشخص، تبدیل سوژه ها به ابژه. بر این اساس، دستورپایه رساله الطیرها عبارتند از: سفر - مناظره/ موعظه/ إنذار - خبرجستن و واصل شدن.
۵۹۷۸.

کهن الگوی قربانی در آیین های مهرپرستی و زرتشتی با محوریت قربانی شدن گاو(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرهنگ و ادبیات عامه سال هشتم فروردین و اردیبهشت ۱۳۹۹ شماره ۳۱ 73-95

کلیدواژه‌ها: کهن الگو قربانی گاو مهرپرستی زرتشت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۳۰ تعداد دانلود : ۳۹۱۶
در اجرای کهن الگوی قربانی، عنصر قربانی با توجه به نوع فرهنگ، آیین، معیشت و... انتخاب می شده است و در ایران، گاو به منزله اسطوره ای کهن که از آغاز داستان آفرینش در اساطیر آیینی حضور دارد، شاخص ترین چهره برای عمل قربانی است و در آیین مهرپرستی به مثابه یکی از مهم ترین مراسمات اجرا می شده است تا با ریخته شدن خون گاو، زمین به حیات دوباره برسد و با خوردن گوشت آن، پیروان این آیین به جاودانگی و نامیرایی رسند. پس از ظهور زرتشت به دلایلی مانندِ مقابله با نمادهای مهرپرستی، ترویج یگانه پرستی، لزوم یکجانشینی و توسعه تمدن، با قربانی کردن گاو به شدت مقابله می شود و حراست و حمایت از گاو مورد توجه خاص زرتشت قرار می گیرد؛ اما با این همه، حتی در آیین زرتشت نیز روایت های از قربانی کردن گاو گزارش شده است که از لزوم اجرای این عمل حکایت دارد و آن همانا کمک به باروری زمین و احیای چرخه حیات است؛ اما با این همه، برخورد زرتشت با قربانی کردن گاو، اسطوره جاودانگی و مسئله حفظ زمین را وارد عرصه های تازه تری از معنا می کند و مضامین اساطیری را با تعقل همراه می سازد. این جستار به شیوه توصیفی تحلیلی و با توجه به نظریه یونگ، کهن الگوی قربانی گاو را در دو آیین مهرپرستی و زرتشتی بررسی و واکاوی کرده است.
۵۹۷۹.

ضرورت تصحیح مجدد غزلیات طالب آملی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: متن شناسی ادب فارسی سال دوازدهم تابستان ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۴۶) 95 - 114

کلیدواژه‌ها: طالب آملی غزلیات نسخه شناسی تصحیح مجدد

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۰ تعداد دانلود : ۳۹۹
تصحیح متون، بنیادی ترین تحقیق ادبی در نظام دانشگاهی مطالعات ادبی است . طالب آملی از شعرای بنام قرن یازدهم است . غزلیات وی حدود سیزده هزار بیت است که بیش از نیمی از سروده های او را تشکیل می دهد . کلیات دیوان طالب آملی را محمد طاهری شهاب در سال 1346 تصحیح نموده و به چاپ رسانده است اما لازمه ی تصحیح، استفاده از همه ی منابع و نسخه های معتبر موجود است . مسئله اصلی این پژوهش استفاده نکردن از نسخ متعدد موجود ، گزارش نشدن نسخه بدل ها وگزینش های نابجا در نسخه چاپ شده است که ، نگارندگان این نوشتار ضمن معرفی نسخ معتبری که در تصحیح قبلی این اثر استفاده نشده اند، آن را نقد و بررسی نموده اند . در این مقابله مجدد، سعی براین است که با روش تحقیق در متن و استفاده از نسخ جدید ، برخی از این کاستی ها و خوانش های اشتباه برطرف شود. تعلیقات و فهرست های مناسب برای غزلیات طالب آملی فراهم گردد. از یافته های پژوهش این است که تعدادی غزل و ابیات جدید به مجموعه غزلهای طالب اضافه می نماید. و افتادگی های نسخه چاپی را تا حد امکان کامل می کند. ثبت نسخه بدلها و ضبط صحیح برخی واژگان از دیگر نتایج این تحقیق است. همچنین تحقیق در اثر باعث می گردد مقدمه ای جدید در باب ویژگی های سبکی غزلیات طالب و سایر موضوعات مربوط به وی آماده گردد تا پژوهش در این باره را برای محققان شعر و ادب فارسی آسان تر سازد، و با ثبت نسخه بدل ها ، امکان داوری و برداشت مناسب از مجموعه غزل های طالب آملی را فراهم نماید
۵۹۸۰.

نماد و تمثیل در مثنوی مولانا(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: تحقیقات تمثیلی در زبان و ادب فارسی دوره ۱۲ بهار ۱۳۹۹ شماره ۴۳ 25 - 34

کلیدواژه‌ها: مثنوی نماد تمثیل رمز قصه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۲۱ تعداد دانلود : ۵۹۳
شاهکارهای ادبی هم چون منشوری است که از هر طرف بدان نگاه کنیم طیفی از رنگ ها و دنیایی نو در آن می بینیم. نمادها و تمثیل های به کار رفته در مثنوی معنوی نیز چنین است. به هر قصه ی مثنوی می توان از دیدگاهی ویژه و متفاوت نظر انداخت و به اندازه ی درک و بینایی خویش منظره ای شگرف و شگفت دید. نمادها و تمثیل ها در آثار عرفانی کاربرد گسترده ای دارند که تحلیل و بررسی آنها باعث گشوده شدن بسیاری از گره ها و ابهامات موجود در ادبیات می شود. هدف این تحقیق این است که جایگاه نماد و تمثیل را در مثنوی مولانا بیشتر با تکیه بر جانوران و حیوانات مورد بررسی قرار دهد و با مشخص شدن این جایگاه، بیان کند که دیدگاه مولانا درباره ی آنها چیست؟ و هر یک از این قصه ها، رمز و نماد چه چیزهایی هستند. روش انجام این پژوهش، روش تحلیلی و توصیفی و بر اساس پژوهش کتابخانه ای است.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان