درخت حوزه‌های تخصصی

با توجه به درگیر بودن بخش های مختلف دولتی و خصوصی ایران در طرح مسکن مهر، می توان پروژه های این طرح را از بسیاری جهات، نشان دهنده وضعیت طرح های ساخت وساز مسکن کشور دانست، از این رو بررسی پروژه های این طرح، می تواند جنبه های پوشیده فراوانی را که بر تحقق اهداف و برنامه ریزی ها در حوزه ساختمان سازی ایران تأثیرگذارند، آشکار کند. هدف دولت از اجرای طرح مسکن مهر، ایجاد عدالت اجتماعی از طریق تأمین سریع، ارزان و باکیفیت مسکن برای گروه های کم درآمد بود. گذشته از بحث توفیق دولت در ایجاد عدالت اجتماعی، امروز با گذشت چهار سال و نیم از ورود پروژه های این طرح به مرحله اجرا، بزرگ ترین چالش دولت چگونگی به اتمام رساندن پروژه های نیمه تمام مسکونی است که قرار بود با ساخت آنها عدالت اجتماعی ایجاد شود. هدف مقاله حاضر بررسی وضعیت تحقق اهداف و برنامه ریزی ها در پروژه مسکن مهر ماهدشت یکی از بزرگ ترین پروژه های طرح مسکن مهر و بیان علل وضعیت به وجود آمده است. به دلیل پیچیدگی موضوع فوق، چندگانگی و ریشه داشتن آن در مسایل اجتماعی، اقتصادی و اجرایی و نیز نیاز به انعطاف پذیری و دریافت اطلاعات عمیق، از شیوه کیفی مصاحبه برای پژوهش استفاده شده است. با تمرکز بر وضعیت تحقق اهداف و برنامه ریزی ها در پروژه مسکن مهر ماهدشت، با 25 تن از مدیران ارشد مربوط به شرکت های پیمان کاری ساختمان پروژه مسکن مهر البرز، 2 تن از مدیران پروژه دولتی پروژه مذکور و 3 تن از مدیران ارشد دولتی مصاحبه شده است. درنهایت به هدف استخراج مفاهیم و کشف الگوی بنیادین اجتماعی مستتر در داده ها، از روش شناسی نظریه داده بنیاد برای تحلیل آن استفاده شده است. بنا بر تحلیل صورت گرفته از داده های حاصل از مصاحبه و مطالعه ادبیات موضوع، این گونه استنباط می شود که طرح مسکن مهر علی رغم اهتمام در تدوین اهداف، قوانین، آیین نامه ها و شیوه نامه های اجرایی در اجرای اهداف و برنامه ها موفق نبوده و دلیل اصلی این امر فراهم نبودن زیرساخت های اجرای طرح در کشور و عدم رعایت تدابیر لازم سیستم طرح و ساخت است. عواملی چون جو حاکم بر بخش دولتی و خصوصی نیز با تقویت یکدیگر، در تشدید این وضعیت مؤثر هستند. این گونه به نظر می رسد که تدوین برنامه ها بدون در نظر گرفتن زمینه اجرای آنها کافی نبوده و توفیق طرح هایی چون مسکن مهر علاوه بر تأمین زیرساخت های لازم، نیازمند اصلاحات اساسی در جو حاکم بر بخش دولتی و خصوصی کشور است.

یکی از مصادیق تفکر توحیدی شیعیان در فرهنگ عاشورا و ارزش های نهفته در آن متجلی شده است. حسینیه ها و تکایای ایرانی گویاترین تجلی کالبدی ماهیت و پیام چنین فرهنگی در ساختار فضای شهری می باشد. بر اساس این فرضیه در مقاله حاضر پس از بررسی اهمیت مراسم ماه محرم و شناسایی اجمالی مکانهایی با عملکرد یکسان در سایر جوامع شیعه نشین، به تحلیل ویژگی های خاص حسینیه ها و تکایای ایرانی تحت عناوینی از قبیل مفاهیم نمادین و کیفیات فضائی و بصری واهد پرداخت. حسینیه ها و تکایای ایرانی که مظهر پیوند بین زمان، مکان و مردم می باشند به دلیل ویژگی «فضای شهری بودنشان» نه تنها در قیاس با مکانهای هم عملکرد خویش در سایر کشورها ، هویتی متمایز می یابند. بلکه به عنوان تنها فضاهای بازشهری با عملکرد مذهبی در فرهنگ شهرسازی مسلمین منحصر بفرد می باشند.با شناخت و بکارگیری هرچه بیشتر اصول طراحی چنین فضاهایی از قبیل مکانیابی،انعطاف پذیری در فرم و عملکرد و مفاهیم غنی نمادین می توان به تداوم بیان کالبدی یک فرهنگ در محیط و هویت بخشی به شهر ایرانی کمک مؤثری نمود. کلیدواژگان: برنامه ریزی کالبدی، مکانیابی، توسعه صنعتی، عوامل موثر، مناطق، تمرکز زدائی، کارگاههای بزرگ صنعتی

در عصر جهانداری مغول ها یا دوره ایلخانی، پدیده نوینی در عرصه های معماری و شهرسازی موسوم به ابواب البر معمول می گردد که در این طرح مقبره بانی به عنوان عنصر سازمان دهنده سایر فضاهای اقماری مجموعه مشهود است. دو شهرک اقماری در قرن هفتم هجری در دو طرف تبریز بر اساس یک ایده منطقی شهر سازی احداث می گردد که یکی شنب غازان در سمت غرب و دیگری رشیدی در شرق تبریز است. وضعیت ساختمانی شنب غازان به رغم شهرت بسیار آن ، به دلیل از بین رفتن هر گونه آثار فیزیکی، در پرده ابهام است و حتی تفسیرهای متفاوتی از مفهوم نام آن ارائه می گردد. نگارنده بر اساس مطالعات متون آن عصر در مورد اوصاف معماری شنب غازان و تحلیل و مقایسه آنها با تصاویر مینیاتور و طرح هایی که توسط سیاحان اروپایی تهیه شده است؛ ضمن نقد نظر و طرح دونالد ویلبر موفق گردید با طرح نقشه هایی از کلیت آن ، نحوه استقرار فضاهای معماری آن را نیز روشن نماید.

مجموعه بناهای بسطام ، یکی از مجموعه های مذهبی و تاریخی ایران در دوره اسلامی است که ساخت آن از قرن سوم هجری آغاز شده و ساخت بناها در دوره سلجوقی ، ایلخانی ، تیموری ، صفوی و قاجار همراه با مرمت ، ادامه داشته است . این مجموعه دارای نقوش اسلیمی ، هندسی و کتیبه ( کوفی ، ثلث و نستعلیق ) می باشد که متاسفانه با تمام شکوه و قدرت معماری و تزئیناتی ، مورد بی توجهی و عدم اطلاع رسانی لازم واقع شده و کمتر نامی از آن در کتب برده شده است . دلیل ایجاد و توسعه مجموعه بسطام مانند مجموعه های مذهبی شهرهای مشهد ، قم و ... علاقه مسلمانان به ولایت و بزرگداشت بزرگان شیعه بوده است ...

اب بعنوان یکی از اساسی ترین عناصر منظر در شکل گیری فضاهای شهری تاثیر به سزایی دارد شناخت ویژگی های آب به تشخیص معیارهای مناسب برای ارتقا کیفیت آبنماها منجر می گردد ویژگی های ذهنی و بصری آب به صورت همزمان در طراحی اثر گذارند جلوه های متفاوتی از آب در پارک ها ارائه شده که هر کدام بر اساس بخشی از ویژگی های آن شکل گرفته است برای ارتقا کیفیت نمایش این جلوه ها به اصول تاثیر گذار در به وجود آمدن ویژگی ها مانند فرم رنگ و بافت ظرف در بر گیرنده آب توجه باید کرد در این طرح بررسی آبنماهای موجود در سه پارک جمشیدیه‘ ساعی و شهر مورد نظر بوده تا علاوه بر پرداختن به جزییات اجرایی عوامل تاثیر گذار در طراحی آبنماها نیز به صورت عام در پارک های شهری مشخص گردد

شهرهای امروزی، سرشار از عناصر و آرایه های نامناسب و آشفته هستند و شهروندان به نوعی غرق در این همه آشفتگی، نیازمند مواجهه با فضاهایی مناسب، زیبا و هماهنگ با محیط خود هستند. بی شک ورود هنر و به ویژه ""مجسمه های شهری"" به عرصه فضاهای شهری، یکی از مناسب ترین راه حل ها، جهت زیباسازی فضاهای محیطی و ساختن فضاهایی جهت تمرکز و تعامل شهروندان در شهرها می باشد. اگر این آثار هماهنگ و متناسب با فضای محیطی خود باشند، مجسمه در فضای شهری مورد نظر به شیوه ای هماهنگ قرار می گیرد و البته شهروندان هم می توانند به خوبی با آن ارتباط برقرار نمایند و به نوعی درک و سلیقه زیباشناسانه این مخاطبین نیز ارتقا می یابد. در این راستا، علاوه بر مهارت هنرمند در خلق یک اثر حجمی زیبا و متناسب، شناخت فضاهای شهری مورد بحث و تسلط هنرمند به آن نیز می تواند به توفیق هر چه بیشتر اثر بیانجامد. غرب، البته در این زمینه پیشتاز بوده است. در این مقاله فارغ از تمامی فضاهای متعددی که در شهرها یافت می شود، فضاهایی هنرمندانه و حاوی آثار زیبا و متناسب مجسمه های شهری پیشنهاد می شود.

درشمال کشور به دلیل وفور جنگل واستحصال راحت چوب های مناسب برای ساخت بنا، معماری مسکونی متفاوت ازدیگر نقاط ایران بروزنموده است. مقاله حاضر درخصوص ساخت یکی از انواع بناهای جلگهٌ مرکزی گیلان، یعنی بنای"شیکیلی"است که به اذعان مطلعین، اعجابیست از نحوه استفاده ازچوب درساختمان سازی سنتی روستایی. آنچه دراین نوشتار بیان شد خصوصیات ویژه اینگونه ازبناها در نحوه اجرا ومصالح موجود درآن می باشد،که با تکیه بر اطلاعات گردآوری شده از روستاهای این ناحیه است. چنانکه بخش اعظم این مطالب توسط افراد آگاه محلی بیان گردیده وبخشی نیز توسط مشاهده جزییات دربناهای قدیمی استحصال شده است.دراین مقاله به چگونگی ساخت بنای شیکیلی ازپی تا سقف پرداخته شده واجزای آن با نام های بومی هر جزء بیان گردیده است. همچنین درمورد اتصال و نوع تحمل وانتقال بار دراجزاء سازه ای،مختصر اشاره ای گردیده است وحسن انتخاب سازندگان بنا را در ارتباط بادانش فنی زمان خود بیان می کند. درپایان با یاری جستن از نکات مثبت معماری سنتی به ارائه برخی پیشنهادها برای معماری مسکونی امروز منطقه پرداخته شده است.

پاسخگویی به نیازهای اجتماعی انسان و تامین فرصتهای لازم در زمینه کسب تجارب اجتماعی وی، مستلزم وجود فضا و قرارگاه کالبدی است و فضای عمومی ظرفیتی عظیم در پاسخ به این جنبه از حیات انسان در جوامع شهری محسوب می شود. از اینرو با توجه به این ظرفیت عظیم از یکسو و تاکید بر بعد اجتماعی انسان و فضا از دیگرسو، مقاله حاضر به بررسی علل و عوامل مؤثر بر حفظ و تداوم حیات جمعی و کیفیت اجتماع پذیری فضاهای عمومی خواهد پرداخت.

حس مکان به معنای ادراک ذهنی مردم از محیط و احساسات کم و بیش آگاهانه آنها از محیط خود است که شخص را در ارتباطی درونی با محیط قرار می دهد، به طوری که فهم و احساس فرد با زمینه معنایی محیط پیوند خورده و یکپارچه می شود. این حس عاملی است که موجب تبدیل یک فضا به مکانی با خصوصیات حسی و رفتاری ویژه برای افراد خاص می گردد. حس مکان علاوه بر این که موجب احساس راحتی از یک محیط می شود، از مفاهیم فرهنگی مورد نظر مردم، روابط اجتماعی و فرهنگی جامعه در یک مکان مشخص حمایت کرده و باعث یادآوری تجارب گذشته و دست یابی به هویت برای افراد می شود. با توجه به اهمیت این حس در ارتقاء کیفیت فضای طراحی شده، این پژوهش به بررسی مفهوم حس مکان و عوامل مؤثر بر آن پرداخته و تأثیرعوامل کالبدی وعوامل شناختی استفاده کنندگان بر احساس افراد نسبت به فضا را بررسی می کند. این مقاله در ابتدا به معنای حس مکان و مفهوم آن از دیدگاه های مختلف پرداخته و در نهایت سطوح مختلف و عوامل شکل دهنده آن را بیان می کند و در نهایت مدلی برای نشان دادن چگونگی تأثیرات این عوامل ارائه می کند. مدل پیشنهادی قابل فهم و کاربردی این مقاله می تواند چارچوبی برای آگاهی طراحان نسبت به چگونگی تأثیر فضای معماری بر حس استفاده کنندگان فراهم آورد.

از اواخر دهه 60 و اوایل دهه 70 که بحث فروش تراکم در تهران اوج گرفت این امر به عنوان منبع اصلی در آمد شهرداری بدل گردید که تا به امروز تاثیرات مختلفی را بر بسیاری از بخش های زندگی شهری گذارده است افزایش قیمت مسکن آلودگی های زیست محیطی کاهش سرانه های خدماتی و مشکلات ترافیکی و آمد و شد از جمله تاثیرات مذکور به شمار می آیند از طرفی شیوه تعیین تراکم نیز عمدتا به شکل دستوری یا بخشنامه ای و فاقد پیشتوانه علمی لازم برای تعیین تراکم بود ه است به شکلی که با افزایش تراکم ساختمانی F.A.R بسیاری از متغیر های شهری نیز خواسته یا ناخواسته دستخوش تغییر شده اند در این مقاله ضمن بیان تعریفی از تراکم و انواع آن وضعیت موجود تراکم در تهران و نقش آن در افزایش مشکلات ترافیکی وضعیت دو شاخص تراکم جمعیتی و بار ترافیک تولید شده در بخشی از محله الهیه تهران به عنوان نمونه مورد بررسی قرار گرفته است نتیجه مطالعات نشان می دهد که تراکم ساختمانی F.A.R نه تنها به عنوان ابزاری جهت تعادل بین ظرفیت زیر ساخت ها و جمعیت مورد استفاده قرار نگرفته بلکه موجب بروز بسیاری از مشکلات ترافیکی و غیره نیز گردیده است در ادامه بر پایه روش علمی مدل محاسبه F.A.R مبتنی بر ظرفیت پذیرش زیر ساخت ها به ویژه ظرفیت شبکه سواره ارائه می گردد