درخت حوزه‌های تخصصی

روند رو به رشد جمعیت کشور در چند دهه اخیر و جابه‌جایی های گسترده آن و سیاست هایی که در پی رشد و توسعه کشور اتخاذ شد ، مشکلاتی در زمینه مسکن به وجود آورد که از آن با عنوان « بحران مسکن » یاد می شود . در این میان ، گروهی که نظرات و آرای آنها عملا بر سیاست های مسکن تاثیرگذار بوده است ، ریشه این بحران را در ناتوانایی برای ایجاد تعادل بین عرضه و تقاضا می دانستند و به زمینه های تولید بیشتر مسکن اعتقاد داشتند ، اما گروهی دیگر بحران اصلی را فراتر از این موضوع و زائیده درک نادرست از ماهیت سکونت دانسته و به دنبال ارائه راه حل های دیگر بوده اند . ...

مقدمه و هدف پژوهش: استنباط ویتگنشتاین از فلسفه و نیز پژوهش هایی که خود او در بستر این استنباط در زمینه تبیین های مربوط به رفتار انسانی انجام داده، پیامدهای گسترده ای برای روش های علوم انسانی و مطالعه انسان، در حکم موجودی اجتماعی و فرهنگی از جمله مطالعات مربوط به ادبیات، هنر و فرهنگ دارد. از آنجا که مطالعه این پدیده ها مطالعه رفتار ارادی انسان است- مطالعه اعمالی که تحت حاکمیت هنجارها، معیارها، قراردادها و دیگر انواع مختلف «قواعدی» قرار دارند که انسان بر اساس آن ها فراورده های فرهنگی را تولید و مصرف می کند و نوعا دلایلی برای تولید و مصرف آن فراورده ها دارد فلسفه ویتگنشتاین، همان طور که نشان داده شده است، زمینه های قانع کننده فلسفی و منطقی برای رسیدن به نتیجه تاثیر فرهنگ بر تولید اثر هنری فراهم می آورد. روش پژوهش: روش این مطالعه از نوع اسنادی است. که از میان کلیه اسناد و متون مرتبط با نظام فلسفی ویتگنشتاین استخراج گردیده است. یافته ها و نتیجه گیری: بنابر آموزه های ویتگنشتاین متاخر، زبان بستر پیدایش پدیده های فرهنگی اجتماعی است و «هنر» که خود نوعی زبان است همانند زبان با سبک زندگی و فرهنگ جامعه انسانی مرتبط است بنابراین آفرینش هنری در بستر فرهنگی نضج می گیرد و معنا می یابد.

معماری، با مجموعه احساسات و ایده هایی برای بهتر زیستن فرایندی است فیزیکی که در قالب ساخت و خلق بناهایی برای عملکردهای مختلف و رفع نیازهایی همچون زیست، امنیت، آسایش و نیازهای بی شمار دیگر بشری نمود می یابد. شباهت های ناگزیر در ساخت و سازهای جوامع گوناگون طی هزاره ها و بر حسب نیازهای مشترک، الگوهای نسبتا مشابهی به وجود آورده است و درک و فهم انسان از این فرایند، وابستگی تام به ابزار درک وی از فضا دارد.بخش کوچکی از جمعیت بشری که دارای ابزارهای متعارف ادراک فضا نیست، نیازمند فضایی متفاوت با دیگران است. از این میان، نابینایان فاقد ابزار اصلی درک فضا و معماری هستند. برای جلوگیری از احساس طرد شدن در ذهن قشر مذکور از یک طرف، نمی توان آنها را جدا از افراد سالم اجتماع و در یک محدوده مشخص محصور کرد و از طرف دیگر اختصاص یک پروژه بزرگ به درصد بسیار کمی از افراد جامعه، توجیه اقتصادی نیز نخواهد داشت و چه بسا با پیشرفت های روزافزون علوم و فناوری به زودی در روند طراحی معمارانه برای فضاهای مختص نابینایان در جهت رفع درصدی از مشکل نابینایی، نیازمند حفظ اصول و مبانی بصری و زیباشناختی خاص یک پروژه معماری یا معماری منظر نیز باشیم. بنابراین آنچه در این تحقیق پیش روست، تلاشی است برای تشخیص درک نابینا از معماری و ارایه الگوی صحیحی از فضای مناسب با ادراک او. اگر چه رعایت رعایت صحیح معیارها، ضوابط و استانداردهای تبیین شده توسط کارشناسان و صاحبنظران ذی ربط، می تواند شرایط مطلوب توام با اطمینان خاطر و امنیت فضای کار و زندگی را برای نابینایان تامین نماید، اما از آنجایی که یک نابینا نیز به هنگام فراغت و تفریح فضایی متفاوت از الگوهای تکراری روزمره را نیز طلب می کند، به نظر می رسد در بعضی شرایط خاص و متفاوت بر حسب نوع کاربری یک پروژه معماری یا معماری منظر می توان از تکرار همان الگوهای واحد طراحی، با شرط رعایت تمهیدات ویژه جهت حفظ ایمنی نابینایان، پرهیز نمود.

بشر از ابتدا به دنبال یافتن راه هایی جهت انتقال مفاهیم گسترده اجتماعی، فرهنگی، قومی و مذهبی خود به دیگران بوده است. یکی از بهترین راه ها و مسیرها، بویژه در انتقال مفاهیم مذهبی، نوشتن در کنار تصاویر و یا آراستن آن ها می باشد. در نتیجه هنر کتابت و کتاب آرایی مذهبی، از پیش از اسلام اعتبار و اهمیت ویژه ای در نزد همگان داشت. این جایگاه و اهمیت پس از ورود اسلام به ایران، در کتابت و کتاب آرایی صفحات قرآن، باقی ماند. از جمله هنرهای مورد توجه دوره تیموری، کتابت قرآن کریم بود. در نتیجه کتابت و خوشنویسی از جمله هنرهای باارزش به حساب می آمد، چه در این دوره، عروس خطوط ایرانی، نستعلیق توسط میرعلی تبریزی، ابداع شد و بسیاری از خوشنویسان این زمان، تبحر بسیاری در نوشتن انواع خطوط از جمله اقلام سته داشتند. خطوط نسخ، ثلث، توقیع و رقاع و در مواردی نستعلیق جهت ترجمه آیات و کوفی در سرسوره ها، در کتابت قرآن های خطی مورد استفاده بود. وجود نسخه های ارزشمند و نفیس قرآنی شمار قابل توجه از هنرمندان این زمان، به خصوص شاهزادگان و حاکمان تیموری چون بایسنقر میرزا و ابراهیم سلطان، توجه بسیاری از محققان را به هنر کتاب آرایی دوران تیموری جلب کرده است. از این روی در این مقاله تا کوشش می شود پس از بررسی شاخصه های هنر کتاب آرایی تیموریان، با در نظر گرفتن مشکلات دسترسی به نسخ قرآنی، نسخ خطی نفیس قرآنی تیموری در مجموعه های داخل و خارج، اعم از کتابخانه ها و موزه ها مورد بررسی قرار می گیرد. اهداف: 1- شناسایی قرآن های تیموری موزه ها و مجموعه های داخلی و خارجی2- بررسی کتابت، تذهیب و ویژگیهای شاخص قرآن های تیموریسئوالات: 1- شمار قرآن های خطی مجموعه های داخلی و خارج دوران تیموری کدام است؟2- ویژگی های شاخص هنر کتاب آرایی و کتابت قرآن دوران تیموری چیست؟ کلیدواژگان: قرآن های تیموری ، تذهیب ، خطوط و خوشنویسان قرآنی ، مجموعه های داخلی و خارجی

معماری ایران از دیرباز تا به امروز از یک تداوم و همبستگی خاص برخوردار بوده است و تزیینات ،‌نقش ویژه ای را بر عهده داشته است . در این میان ، عصر سلجوقیان از لحاظ ساختار کلی معماری و از جهت تزیینات و آرایه ها در بین معماری دنیای اسلام دارای اهمیت ویژه ای می باشد . این تداوم و زیباییها را در هنر معماری دوره ی سلجوقیان آسیای صغیر می توانیم ببینیم . با توجه به این شواهد ، در این نوشته به کاربرد و پیشرفت عناصر تزیینی مثل آجرکاری ، گچبری ،‌ کاشیکاری ، مقرنس ، کتیبه نگاری و تزیینات سنگی پرداخته و آنها را مورد مطالعه و مقایسه قرار داده است ...

هدف نخستین این مقاله ارائهی بیان هایی از چگونگی کارکرد فرهنگ و طراحی، کشف رابطهی میان این دو و تعیین ویژگی های فرهنگی طراحی است. هر چند در ساختار ابتدایی مقاله، طراحی به طور کلی مد نظر بوده است، لیکن در ادامه، نگاه ویژه به حیطهی طراحی محصول معطوف شده است. آگاهی یافتن از آخرین پژوهش هایی که در این عرصه صورت گرفته است نیز از دیگر اهداف جنبی این مقاله می باشد. لذا می توان پرسش های پژوهشی این تحقیق را چنین مطرح کرد: -فرهنگ چیست و چگونه میتواند در بستر طراحی تعریف شود؟، -تعامل میان فرهنگ و طراحی اساسا ً چگونه است؟ برای نیل به اهداف یادشده، ابتدا طراحی و سپس فرهنگ به طور عام مورد کنکاش قرار گرفته اند تا دامنه -ی تعاریف و نظریه هایی که پبرامون آنها وجود دارند، مشخص شوند. در ادامه عرصه های همپوشانی (تعامل) فرهنگ و طراحی محصول تعیین شده، بیان هایی از چگونگی ارتباط متقابل آنها پیشنهاد شده است. در این مقاله، توانایی تولید، به اشتراک گذاردن و تبادل معنا به عنوان مهمترین حیطهی درون-تعاملی میان آنها (فرهنگ و طراحی) شناسایی شدند. چهار بیان بنیادی درباب مفاهیم تعامل فرهنگ و طراحی مطرح شدند که هر یک بستری از تعامل این دو را تشریح میکردند. در نهایت مدل هایی نظری از تعامل فرهنگ و طراحی محصول بیان شده است.

تحولات قرن حاضر، موجب دگرگونی ها و تغییراتی در بین برخی جلوه های زندگی و فرهنگ جامعه ایرانی و کم توجهی به معماری سنتی گردید. از طرفی سرعت وقوع این تحولات، مانع تطبیق آن ها بافرهنگ جامعه شد. درحالی که این تحولات در کشورهای اروپایی گام به گام صورت گرفته بود و آن ها تا حد زیادی تغییرات را به راحتی جایگزین کردند. حال اگر برای باززنده سازی فرهنگ و معماری اصیل ایرانی، عوامل اساسی آن شناخته شود، این هنر به حیات خود ادامه خواهد داد. معماری فقط مجموعه ای از سبک ها و فرم ها نیست و حتی به صورت کامل شرایط اجتماعی و اقتصادی خود را مشخص نمی کند، بلکه مجموعه ای از موارد یادشده است. معماری به عنوان یک سیستم ارتباطی، با فرهنگ در تعامل است و برای دریافت پیام موجود در آن، باید زمینه فرهنگی ای که معماری در مسیر آن به وجود آمده، مورد شناخت و مطالعه قرارداد. در غیر این صورت، مفاهیم آن به خوبی قابل درک نخواهد بود. موزه هنرهای معاصر تهران، حاصل هم نشینی مفاهیمی است که از یک سو، با اصل و درون مایه ی نگرش مدرن در معماری پیوند دارند و از سویی دیگر، به عمیق ترین لایه های تفکر معماری ایرانی مرتبط است. در این مقاله سعی بر آن است که موزه هنرهای معاصر، از جهت رابطه فرهنگ و معماری موردبررسی و تحلیل قرارگیرد. روش تحقیق به صورت توصیفی- تحلیلی وگردآوری اطلاعات با استفاده از سایت های اینترنتی و کتاب های مرتبط با موضوع و تحلیل های میدانی بوده است. در آخر، با بهره گیری از استدلال شهودی و استنتاجی شواهد و اسناد موجود، نتیجه ای کلی استنباط گردیده است. تحلیل ها نشان می دهد، برخی از مفاهیم اصیل فرهنگ و معماری سنتی ایران به صورت مستقیم و غیرمستقیم بر طراحی موزه ی هنرهای معاصر مؤثر بوده است به گونه ای که این مفاهیم با کانسپت های شکل گیری بنا هم پوشانی دارد.

چگونگی هویت بخشی به فضاهای شهری امروز از مسایل چالش برانگیز در معماری و شهرسازی ایران است. مطالعه و استخراج ویژگی های زیبایی شناختی فضاهای شهری تاریخی ایران، به منظور تداوم هویت نسخه امروزین آنها لازم و ضروری است. میدان لزوماً یک فضای شهری نیست، اما همان طور که در تاریخ دیده شده، به تدریج با قرارگیری در بافت شهر توانسته تبدیل به فضایی شهری با بدنه های طراحی شده، شود. بررسی زیبایی شناسی کالبدی این نوع از میدان های تاریخی به شناخت ویژگی های خاص آنها می انجامد. اغلب پژوهش های مرتبط با ویژگی های فضاهای شهری تاریخی به صورت پراکنده و غیر منسجم است. برای این منظور در مقاله حاضر، دستاوردهایی که پیرامون ویژگی های فضاهای شهری تاریخی ایران متداولند در چهار میدان انتخابی مورد مطالعه قرار گرفتند. ویژگی های متداول فضاهای شهری از این قرارند: هر فضا برای اینکه تعریف شود، باید عناصری تحدید کننده داشته باشد، در تمام فضاهای شهری، به وفور گوشه های راست و تأکید در محور های تقارن دیده می شود، در دسترسی به تمامِ فضاهای شهری ایرانی، همواره یک تداومِ فضایی وجود داشته است، ایرانیان هر جا فضای بازی در شهر می یافتند، در صورتی که با عملکردِ فضا، مغایرتی نداشت، از آب نما یا گیاهان یا هر دو استفاده می کردند، در تمام فضاهای ایرانی اعم از شهری یا معماری، عناصر معماری خاص ایرانی استفاده می شده است. با بررسی این ویژگی ها و طبقه بندی آنها در قالب اصول زیبایی شناسانه، می توان لایه های نظام حاکم بر عناصر میدان و چگونگی ترکیب آنها را نتیجه گیری کرد. در پایان لایه های نظام حاکم بر میدان ها به طور خلاصه، به صورت «نظام عناصر» شامل نظام های عناصر معماری، عناصر طبیعی، عناصر مصنوع ثابت و موقّت و «نظام ترکیب» شامل نظام ترکیب عناصر، نظام هندسی، نظام فضایی، نظام رنگ و نور و نظام مصالح تقسیم بندی می شوند. می توان از این نظام های لایه ای در طراحی فضاهای شهری امروزی استفاده کرد.