درخت حوزه‌های تخصصی

هدف: شناسایی ویژگی های رسانه های نوین و ترسیم الگوهای ارتباطی در آنها و شکاف آنها با رسانه های قدیمی تر روش/ رویکرد پژوهش: بررسی متون کتابخانه ای یافته ها: الگو های ارتباطی رسانه های نوین به سمت احیای روش های انتقال اطلاعات و برقراری ارتباط در دوران گذشته و ارتباط میان فردی سوق یافته است. نتیجه گیری: با پیشرفت فناوری های جدید احساس برقراری ارتباط به صورت میان فردی کاملاً شبیه سازی خواهد شد. پیشرفت های حوزه های زیرساختی، سخت افزاری، و نرم افزاری موجب تکامل کیفیت ارتباطات در عرصه ارتباطات شده است. این روند نه تنها وضعیت انتقال پیام یک طرفه را در رسانه تغییر داد، بلکه از تعامل های مبتنی بر پیام های متنی عبور کرد و رسانه نوین، خود را در شکل کامل چندرسانه ای- تعاملی به رخ کشید.

درباره مفهوم اطلاعات و ارتباطات تاکنون تعریفی دقیق و رسمی ارائه نشده است. متخصصان حوزه های مختلف اغلب کوشیده اند جلوه ها و ویژگیهای این پدیده ها را تا آنجا که به حوزه های تخصصی آنها مربوط میشود، تعیین کنند. از این رو صاحب نظران این پدیده ها را در قلمروهای ریاضیات، زبان شناسی، اقتصاد، روان شناسی، ارتباطات و ... مطالعه و تحلیل کرده و ویژگیهای متفاوتی برای آنها برشمرده اند. بسیاری، اطلاعات را گاه به پدیده های نسبتاً آشنای دیگری تشبیه کرده اند که بارزترین آنها تشبیه اطلاعات به «ماده» و «انرژی» است. به همین دلیل «اطلاعات» را به جای اصطلاح «انرژی» دانسته اند. اطلاعات با مفاهیم دیگری نیز سنجیده میشود؛ از جمله اطلاعات و آنتروپی در مکانیک، اطلاعات و احتمال، اطلاعات و بینظمی، و اطلاعات و تصمیم گیری. پس از مفاهیم کلیدی و لغوی، با توجه به واژه نامه های انگلیسی و ریشه لغوی «اطلاع» در زبان فرانسه و لاتین، به تحول واژه اطلاع یا خبر اشاره میشود. «نظریه اطلاع» در سال 1949 میلادی برای استفاده در مسائل «ارتباط دور» شکل گرفت. از جهت ریاضیات دو مؤلف آمریکایی «گلودشانون» و وارن ویور»، موضوع اطلاع را اندازه گیری و سنجش برشمردند. از این رو، «اطلاع» در نظریه علمی، یک مقیاس ریاضی است که برای اندازه گیری مقدار تازگی پیام نزد گیرندگان از آن استفاده میشود. این دو دانشمند آمریکایی، با توجه به نظریه ریاضی، واحد ""Bit"" را واحد اطلاع رسانی معرفی کردند. استعمال واژه «ارتباط» به صورت جمع یعنی «ارتباطات» بیشتر به جنبه مطالعه ابزار و لوازم و فن این پدیده اشاره دارد و جنبه مفرد آن بیشتربه سیر و جریان این رشته مربوط میشود. در انتها، چند تعریف تازه از دیدگاه های جامعه شناسی تعریف و در نهایت انواع ارتباط و اهمیت ارتباطات بررسی میشود.

با توجه به تأثیر رسانه ها، به ویژه رسانه های اجتماعی، در جریان یافتنِ علم در جامعه و شکل گیری و تداوم ارتباطات علمی، در پژوهش حاضر به بررسی رابطه ارتباطات علمی و رسانه ها با تأکید بر رسانه های اجتماعی پرداخته شده است. این پژوهش به روش کتابخانه ای صورت گرفته و رابطه هر یک از رسانه های اجتماعی به عنوان متغیر مستقل در روند ارتباطات علمی، که متغیر وابسته پژوهش است، بررسی شده است. در این پژوهش از میان انبوه رسانه های اجتماعی فقط شش مورد بررسی شده است. شبکه های اجتماعی، ویکی ها، فروم ها، وبلاگ ها، پادکست ها، کامیونیتی های محتوایی از جمله رسانه های اجتماعی جدید در عصر ارتباطات و اطلاعات اند که امکان تبادل و انتقال اطلاعات را در کنار رسانه های سنتی، مثل کتاب و مجله، فراهم کرده اند. در ارتباطات علمی مؤلفه هایی مانند فرستنده پیام، گیرنده پیام، ویراستار، منتقد، و سردبیر وجود دارد؛ این مؤلفه ها با عناوین و کاربردهای دیگر در رسانه ها نیز دیده می شوند و هر یک عملکرد خاصی در ایجاد و تقویت ارتباطات علمی دارند. رسانه های اجتماعی قابلیت ها و ظرفیت های بسیاری دارند، از جمله سرعت و سهولت دسترسی به اطلاعات و از میان بردن محدودیت های زمانی و مکانی؛ این ویژگی ها عامل اثربخش و ضروری در تبادل یافته ها و شکل گیری روابط علمی قوی میان دانشمندان و پژوهشگران به شمار می آیند. لازم به ذکر است که مقاله حاضر در هشتمین همایش ملی اتحادیه انجمن های علمی دانشجویی علم اطلاعات و دانش شناسی ایران (ادکا) با عنوان ""رسانه های اجتماعی در مراکز اطلاع رسانی"" که با حمایت مادی و معنوی انتشارات سوره مهر در آبان ماه سال جاری برگزار گردید، ارائه شده و برای اولین بار در شماره های هفدهم و هجدهم فصلنامه کتاب مهر منتشر می گردد.

هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی وضعیت مهارت های ارتباطی کتابداران و شناسایی عوامل موثر بر آن انجام شده است. روش شناسی: روش این پژوهش پیمایشی و از پرسشنامه برای گردآوری داده ها استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش، همه کتابداران شاغل در کتابخانه های دانشگاه فردوسی مشهد می باشد. یافته ها: مهمترین عوامل موثر بر تعامل بین فردی از دیدگاه کتابداران ابتدا عوامل سازمانی و پس از آن عوامل محیطی، فردی و فرهنگی است. همچنین بین متغیرهای ""میزان تحصیلات"" و ""تجربه"" کتابداران با میزان برخورداری آنان از مهارت های ارتباطی رابطه معناداری وجود ندارد. افزون بر آن، وضعیت برخورداری کتابداران از مهارت های ارتباطی در حوزه های تحصیلی چهارگانه دانشگاه (علوم انسانی و اجتماعی، علوم پایه، فنی و مهندسی، و کشاورزی)، در یک سطح بوده و تفاوت معناداری در این رابطه مشاهده نشد. در پایان توصیه هایی برای توسعه مهارت های ارتباط بین فردی در میان جامعه کتابداران داده شده است.

پژوهش حاضر به بررسی رابطه میان میزان استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات با ویژگی­های جمعیت شناختی اعضای هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد، برای ایجاد توانایی در کاربرد مؤثر فناوری اطلاعات و ارتباطات، شناخت فواید و مشکلات استفاده از آن و همچنین بررسی کاستی­ها و چالش با ارائه راه­کار انجام شده­است. پژوهش حاضر با هدف کاربردی، توصیفی و بر اساس روش همبستگی-پیمایشی است.ابزار گردآوری داده­ها شامل پرسش­نامه، مشاهده و مصاحبه هستند. جامعه آماری مورد مطالعه، متشکل از 274 نفر عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد است. در بررسی نتایج پژوهش، رابطه میان میزان استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات با توجه به جنسیت اعضای هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد، میانگین استفاده از رایانه و نرم­افزارها، اینترنت و سرویس­های اینترنتی، میزان استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات در انجام عملکردهای آموزشی میان زنان بیشتر از مردان، و میزان استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات در انجام عملکردهای پژوهشی مردان بیشتر از زنان است.در رابطه با سن رابطه منفی (معکوس) وجود دارد. در ارتباط با سطوح گذرانده شده (مقدماتی، متوسطه، پیشرفته، تجربی) در زمینه فناوری اطلاعات و ارتباطات، اختلاف معنی­داری نشان می دهد، که به ترتیب کم به زیاد به صورت زیر هستند: 1- مقدماتی 2- تجربی3- متوسط 4- پیشرفته و در خصوص مرتبه­های گوناگون علمی (مربی آموزشیار، مربی، استادیار، دانشیار و استاد)، در مقادیر به­دست آمده از سابقه خدمت متفاوت اعضای هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد هیچ تفاوت معنی­داری وجود ندارد. در مکان­های استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات بیشتر در منزل و محل کار و در برخورد با مشکل در زمینه استفاده، بیشتر به کندی سرعت اتصال به شبکه اشاره کردند.

در رویکرد سایبرنتیکی، کتابخانه یک نظام باز است که برای ماندگاری، باید قوانین سازگاری را به کار گیرد. استفادهکنندگان از کتابخانه، به عنوان عناصر اصلی تشکیل دهند? جامعه، میتوانند در پایداری نظام کتابخانه مشارکت جویند. انگیزه های اصلی برای ایجاد این مشارکت، در نوع عملکرد کتابخانه برای برقرار ساختن ارتباط میان استفادهکنندگان و پدیدآورندگان دانش، نهفته است. شناخت فراگرد ارتباط و میزان انطباق آن با خدمات کتابخانه از نظر اهداف و عملکرد میتواند منجر به تزریق اطلاعات از نوع بازخوردی به بدنة نظام کتابخانه گردد، به گونه ای که کتابخانه با بهره گیری از این اطلاعات بر بینظمی حاکم بر نظام خود فایق آید

پژوهش حاضر با هدف مطالعه سطوح به کارگیری فناوری اطلاعات توسط استادان دانشگاه های دولتی شهر اصفهان بر مبنای الگوی پذیرش مبتنی بر علاقه «سی بام4»، به بررسی تطبیقی این سطوح بر اساس عوامل جمعیت شناختی (جنسیت و نوع رشته و نوع دانشگاه) پرداخته است. نوع پژوهش توصیفی-همبستگی و نمونه آماری شامل 132 نفر از استادان دانشگاه های اصفهان و علوم پزشکی و صنعتی است که از طریق روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای نسبی انتخاب شده اند. ابزار به کار گرفته شده، پرسشنامه استاندارد سنجش سطوح کاربرد فناوری در آموزش بر مبنای «الگوی پذیرش مبتنی بر علاقه (نسخه1.1)5 » است. اطلاعات جمع آوری شده با به کارگیری آماره های «آزمون تی6»، آنالیز واریانس یک راهه «آنوا7»، همبستگی، و نیز تشکیل جدول توافقی تحلیل گردید. نتایج تحقیق نشان داد: 1) با ارجاع به الگوی پذیرش مبتنی بر علاقه، بیشتر استادان دانشگاه (9/65٪) در سطوح 2 تا 5 (یعنی آمادگی تا استفاده عادی) از به کارگیری فناوری اطلاعات قرار دارند؛ 2) استادان زن نسبت به مرد، استادان دانشگاه اصفهان نسبت به دانشگاه های صنعتی و علوم پزشکی، و استادان رشته های علوم انسانی نسبت به استادان سایر رشته ها در سطح پایین تری از به کارگیری فناوری اطلاعات قرار دارند؛ و 3) سن استادان رابطه معنی داری با سطح به کارگیری فناوری توسط آنها ندارد.

در این پژوهش مباحث جهانی شدن، نقش آموزشهای مبتنی بر فناوریهای ارتباطی و اطلاعاتی و تأثیر آنها بر آموزش عالی ایران بویژه آموزش از راه دور به روش کیفی بررسی شده است. منابعی که به این بررسی یاری رسانده اند، عبارتند از: نوشته های مرتبط به سه حوزة : جهانی شدن در پرتو فناوریهای ارتباطی و اطلاعاتی، ضرورتهای تغییر در نظامهای آموزش عالی برای دسترسی همگان به این نوع آموزش و شرایط فعلی آموزش عالی در ایران. افزون بر منابع مکتوب، دیدگاههای چندین پژوهشگر این حوزه و نیز دیدگاه های کلیة اعضای هیئت علمی شاغل در دانشگاه های پیام نور، اعضای هیئت علمی مؤسسه هایی که از رویکرد آموزش باز و آموزش از راه دور استفاده میکنند و نیز پژوهشگران شاغل در مؤسسه های تحقیقاتی وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در این بررسی لحاظ شده است. در ادامه، چکیده مباحث که دستاوردهای کلی این پژوهش تلقی می شود، به جامعه علمی فعال در این حوزه تقدیم میشود