اطلاعات و ارتباطات

درباره مفهوم اطلاعات و ارتباطات تاکنون تعریفی دقیق و رسمی ارائه نشده است. متخصصان حوزه های مختلف اغلب کوشیده اند جلوه ها و ویژگیهای این پدیده ها را تا آنجا که به حوزه های تخصصی آنها مربوط میشود، تعیین کنند. از این رو صاحب نظران این پدیده ها را در قلمروهای ریاضیات، زبان شناسی، اقتصاد، روان شناسی، ارتباطات و ... مطالعه و تحلیل کرده و ویژگیهای متفاوتی برای آنها برشمرده اند. بسیاری، اطلاعات را گاه به پدیده های نسبتاً آشنای دیگری تشبیه کرده اند که بارزترین آنها تشبیه اطلاعات به «ماده» و «انرژی» است. به همین دلیل «اطلاعات» را به جای اصطلاح «انرژی» دانسته اند. اطلاعات با مفاهیم دیگری نیز سنجیده میشود؛ از جمله اطلاعات و آنتروپی در مکانیک، اطلاعات و احتمال، اطلاعات و بینظمی، و اطلاعات و تصمیم گیری. پس از مفاهیم کلیدی و لغوی، با توجه به واژه نامه های انگلیسی و ریشه لغوی «اطلاع» در زبان فرانسه و لاتین، به تحول واژه اطلاع یا خبر اشاره میشود. «نظریه اطلاع» در سال 1949 میلادی برای استفاده در مسائل «ارتباط دور» شکل گرفت. از جهت ریاضیات دو مؤلف آمریکایی «گلودشانون» و وارن ویور»، موضوع اطلاع را اندازه گیری و سنجش برشمردند. از این رو، «اطلاع» در نظریه علمی، یک مقیاس ریاضی است که برای اندازه گیری مقدار تازگی پیام نزد گیرندگان از آن استفاده میشود. این دو دانشمند آمریکایی، با توجه به نظریه ریاضی، واحد ""Bit"" را واحد اطلاع رسانی معرفی کردند. استعمال واژه «ارتباط» به صورت جمع یعنی «ارتباطات» بیشتر به جنبه مطالعه ابزار و لوازم و فن این پدیده اشاره دارد و جنبه مفرد آن بیشتربه سیر و جریان این رشته مربوط میشود. در انتها، چند تعریف تازه از دیدگاه های جامعه شناسی تعریف و در نهایت انواع ارتباط و اهمیت ارتباطات بررسی میشود.

امروزه در قرن 21 با توجه به حجم عظیم اطلاعات، افراد به سوی مدیریت اطلاعات هدایت می شوند، با ورود فناوری ارتباطات به سازمان، عملکردهای مدیریت آموزشی دستخوش تغییر می شود. این تغییر در صورتی موثر است که در ابتدا توانمندی ها و فعالیت های حوزه  فناوری اطلاعات و ارتباطات را شناخته و سپس زمینه بروز این فعالیت ها را فراهم نماید. متعاقب آن مدیریت آموزشی با شرایط جدید آشنایی لازم را پیدا نموده تا با بهره گیری از ظرفیت هایی که فناوری اطلاعات و ارتباطات  می تواند ایجاد کند، سبب ارتقاء عملکرد مدیران آموزشی شود. در این مقاله سعی شده است ابتدا تاریخچه مختصری از هر دو موضوع فناوری اطلاعات و ارتباطات و مدیریت آموزشی ارایه داده و سپس تاثیر و پیامدهای فناوری اطلاعات و ارتباطات بر ارتقای مدیریت آموزشی را توضیح دهد. در ادامه نیز شرایط و فرصت هایی که کاربرد فناوری اطلاعات و ارتباطات در مدیریت آموزشی فراهم می نماید، مورد بررسی قرار گرفته است. روش تحقیق حاضر توصیفی- تحلیلی است. مواد پژوهش شامل:(کتاب ها، مقالات، پایان نامه ها)مرتبط با موضوع می باشد.

هدف: هدف نوشته حاضر، بررسی زمینه هایی در دانش کتابداری و اطلاع رسانی است که طی آن، نظریه های علم ارتباطات می تواند سرنخهای مناسبی برای تحلیل و تحقیق ارائه کند. برای وصول به این هدف، سعی شده تا زمینه هایی از دانش کتابداری و اطلاع رسانی که علم ارتباطات می تواند دستمایه خوبی برای عمق یابی و واکاوی ارائه نماید، معرفی و کاربست آن نظریه ها بررسی شود. روش/رویکرد: در تحلیل حاضر از رویکرد تحلیل مفهومی (Conceptual Analysis) استفاده شده است. این رویکرد که در بررسی های نظری کاربرد دارد، برای بسط یک یا گروهی از نظریات خاص یک فرد یا یک حوزه جهت وسعت بخشی، عمق بخشی، یا تحلیل مسائل حوزه ای دیگر به کار می رود. در اینجا سعی شده از منظر نظریه های علم ارتباطات به مسائل علوم کتابداری و اطلاع رسانی نگریسته شود. یافته ها: از آنجا که علوم کتابداری و اطلاع رسانی از نظر بسیاری از نظریه پردازان این حوزه از علم ارتباطات جدایی ناپذیر دانسته شده و شأن ارتباطی برای این دانش قائل شده اند، لذا علم ارتباطات یکی از حوزه هایی است که در این رشته ظهور و بروز داشته و حایز اهمیت دانسته شده است. با وجود این، حضور علم ارتباطات در علوم کتابداری و اطلاع رسانی عموماً در سطح ارتباط کتابدار- مراجعه کننده در فرایند مرجع باقی مانده و کمتر فراتر از آن رفته است. در نوشته حاضر سعی خواهد شد تا مسائلی از حوزه کتابداری و اطلاع رسانی که از طریق نظریه های علم ارتباطات قابلیت طرح، تحلیل و تعمیق دارند، طرح شوند. برای این کار، این مسائل در سه سطح کلی کتاب، کتابخانه، و کتابدار طرح می شوند. اصالت/ارزش: کتابداری و اطلاع رسانی و علم ارتباطات دارای موضوع مورد بررسی مشترکی به نام پیام (اطلاع) هستند. هر چند بیشتر، اطلاع به عنوان شیء در کتابداری و اطلاع رسانی موضوع تحقیق و کاربرد است، اما این شیء که هم محتوا، هم قالب و هم کلیّت آن می تواند به مثابه پیام باشد،  نمی تواند دور از نقش ارتباطی، اقناعی، مخاطب شناسانه، و فارغ از زمینه اجتماعی پیام نگریسته شود. مطالعه حاضر قصد در چنین زمینه هایی را پر رنگ کند.

از آن جاکه جهانی شدن به دلیل ویژگی های خاص خود، نظیر گم نامی، سهولت ارتباط، هزینه پایین دسترسی، وابسته نبودن به زمان و مکان خاص و ... محملی برای انواع آسیب های اجتماعی در یک جامعه و فرهنگ آن است، این پژوهش با هدف بررسی رابطه فرهنگ ایرانی-اسلامی و پیش گیری از آسیب های اجتماعی جهانی شدن ارتباطات و اطلاعات انجام شد. پژوهش حاضر، ازنظر هدف، کاربردی و ازنظر روش، توصیفی–تحلیلی و از نوع پیمایشی است. جامعه آماری این پژوهش را کارشناسان مرتبط و صاحب نظران آشنا با مباحث ارتباطات و اطلاعات تشکیل دادند که براساس فرمول کوکران، تعداد 155 نفر به عنوان حجم نمونه به صورت نمونه گیری احتمالی طبقه ای انتخاب شدند. درجهت گردآوری داده های لازم برای پژوهش، از پرسشنامه محقق ساخته استفاده و روایی محتوایی آن، با کسب نظر از اساتید و صاحب نظران حوزه فضای مجازی به مقدار 79/0 احراز و پایایی آن با آلفای کرونباخ، 83/0 محاسبه شد. پس از جمع آوری داده ها، از نرم افزار SPSS برای تجزیه و تحلیل آن ها بهره برده شد. یافته ها مبین آن است که فرهنگ ایرانی-اسلامی با پیش گیری از آسیب های اجتماعی جهانی شدن ارتباطات و اطلاعات رابطه معنادار دارد. بنابراین، توسعه فرهنگ ایرانی-اسلامی در اقشار مختلف جامعه می تواند از آسیب های اجتماعی پیش گیری نماید.