درخت حوزه‌های تخصصی

هدف پژوهش حاضر بررسی تولیدات علمی پژوهشگران دانشگاه فردوسی مشهد در یک دوره 20 ساله به منظور تعیین میزان همکاری گروهی و ترسیم ساختار علمی این دانشگاه بر اساس میزان استنادهای دریافتی مدارک منتشر شده ی پژوهشگران این دانشگاه می باشد. پژوهش حاضر مطالعه ای با استفاده از شاخص های علم سنجی است که با بکارگیری برخی از قوانین و روش های این حوزه از قبیل قاعده لوتکا، بردفورد و تحلیل استنادی به تحلیل داده های بدست آمده این پژوهش که از پایگاه وب آو ساینس گردآوری شده، پرداخته است. نتایج نشان داد که در این بازه زمانی، پژوهشگران این دانشگاه موفق به انتشار 2318 مدرک نمایه شده در WOS گردیده اند. نتایج نشان دهنده این است که توزیع فراوانی مشارکت نویسندگان این دانشگاه از قاعده لوتکا تبعیت می کند، همچنین توزیع فراوانی موضوعی مدارک هسته، تولید شده توسط نویسندگان این دانشگاه از قاعده برادفورد تبعیت می کند. نتایج همچنین نشان داد که دانشگاه فردوسی مشهد در تولید علم جهانی از نرخ متوسط رشد برابر با 2/34 درصد برخوردار بوده است. تحلیل استنادهای مدارک مورد بررسی نشان داد که بین تعداد نویسندگان مدارک با تعداد استنادهای دریافتی و میزان مشارکت یک نویسنده با تعداد مدارک منتشر شده توسط وی رابطه مثبت وجود دارد. در نهایت، ساختار علمی این دانشگاه بر اساس میزان استنادهای جهانی با استفاده از نرم افزار هیست سایت (Hist Cite) ترسیم و مورد تحلیل قرار گرفت و نتایج نشان داد که نقشه علم این دانشگاه از 9 خوشه موضوعی تشکیل گردیده است.

هدف: هدف از پژوهش حاضر بررسی کاربردپذیری استاندارد توصیف و دسترسی به منبع (RDA) برای توصیف و سازماندهی اشیای محتوایی محیط اطلاعاتی جدید است روش شناسی: پژوهش حاضر، پژوهشی مفهومی است که با رویکرد تحلیلی-انتقادی بر مبنای هدف پژوهش انجام گرفته است. بدین منظور، ضمن بیان ویژگی های محیط و رسانه های جدید و تاثیر آن بر فرایند سازماندهی دانش، و تحلیل روابط درونی (میان سطوح چهارگانه هر شیء) و بیرونی (میان سطوح هر شیء با اشیای دیگر) ارائه شده توسط استاندارد جدید توصیف (RDA)، توانایی و قابلیت های آن برای پاسخگویی به ویژگی های محیط و رسانه های جدید مورد ارزیابی قرار گرفته است یافته ها: یافته ها حاکی از آن است، ضعف هایی چند از جمله استفاده از ابزارها و رویکردهای سنتی به عنوان مبنای گسترش استاندارد، عدم هماهنگی مناسب با استانداردهای فراداده ای، و نیز عدم توجه کافی به ویژگی های اشیای محتوایی دسترس پذیر در محیط جدید، بیانگر سازگاری نه چندان مطلوب استاندارد با محیط جدید است نتیجه گیری: ضعف های استاندارد برای توصیف و سازماندهی اشیای محتوایی محیط جدید، ضرورت بازنگری آن را در سطح روابط کتابشناختی (میان موجودیت ها) و کارکردهای مورد توجه نشان می دهد. در پایان دو رابطه ""بخش/بخش"" و ""ویژگی های مشترک"" و نیز سه کارکرد جدید ""مدیریت""، نظم دهی، و ""بسط"" به عنوان راهکارهایی مناسب برای سازگاری بیشتر ""استاندارد توصیف و دسترسی به منبع (RDA)"" با ویژگی های محیط جدید توصیه شده است.

این پژوهش به بررسی تطبیقی شبکه های هم تالیفی در مقالات ایرانی رشته های کتابداری و اطلاع رسانی، روان شناسی، مدیریت، و اقتصاد در پایگاه ISI بین سال های 2000 تا 2009 پرداخته است. پژوهش از نوع کتابسنجی است و در اجرای آن از روش تحلیل شبکه به منظور مصورسازی شبکه های هم تالیفی و از نرم افزارهای اکسل و پاژِک برای تجزیه و تحلیل داده ها استفاده شده است. داده ها شامل کل مدارک نمایه شده توسط نویسندگان ایرانی در نمایه استنادی علوم اجتماعی برای رشته های کتابداری و اطلاع رسانی (106)، اقتصاد (53)، مدیریت (56)، و روان شناسی (165) بوده است. شاخص های مختلف از جمله شاخص همکاری و درجه همکاری و ضریب همکاری برای هر رشته محاسبه شده است. نتایج نشان داد که بیشترین مشارکت، در تولید مدارک 2 و 3 نویسنده ای بوده است و نویسندگان رشته روان شناسی به چندنویسندگی گرایش بیشتری داشته اند و بالاترین میزان ضریب همکاری کلی نویسندگان متعلق به این رشته بوده است. رشته کتابداری، در کل، نسبت به 3 رشته دیگر از لحاظ ضریب همکاری در جایگاه پایین تری قرار داشته است. همچنین رشته مدیریت، بالاترین میزان پیوستگی و رشته روان شناسی، بالاترین میزان گسستگی را در شبکه هم تالیفی دارا بوده اند. در بررسی شبکه هم تالیفی بین المللی نیز مشخص شد که نویسندگان ایرانی رشته روان شناسی بیشترین هم تالیفی را با نویسندگان کشور آمریکا، نویسندگان رشته های کتابداری و مدیریت با نویسندگان کشور انگلیس، و نویسندگان رشته اقتصاد با نویسندگان کشور کانادا داشته اند.

هدف اصلی این پژوهش، بررسی موانع بکارگیری فناوری اطلاعات در کتابخانه های عمومی شهر شیراز است که به روش پیمایشی-توصیفی انجام شده است. جامعه پژوهش حاضر را کارکنان کتابخانه های عمومی شهر شیراز (103 نفر) تشکیل داده است. ابزار گردآوری داده ها با پرسش نامه ای که با نرم افزار «اس.پی.اس.اس.» تنظیم شده است، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. برای تجزیه و تحلیل یافته ها، از روش آمار استنباطی نظیر ضریب همبستگی پیرسون، آزمون های «تی-تست» مستقل و آنالیز واریانس یک طرفه برای انجام مقایسه ها استفاده شده است. نتایج تجزیه و تحلیل یافته ها نشان می دهد که تفاوت معنی داری میان نگرش مدیران و کارشناسان در خصوص بهره مندی از مزیت های بکارگیری فناوری های اطلاعاتی در کتابخانه ها وجود ندارد. تفاوت معنی داری میان نگرش مدیران و کارشناسان در خصوص موانع مدیریتی، فنی، اقتصادی و فرهنگی- اجتماعی بکارگیری مؤثر فناوری اطلاعاتی وجود ندارد.

در پژوهش حاضر تولیدات علمی دانشگاه­های علوم پزشکی کشور در طول دهه گذشته از نظر کمی و کیفی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. داده­های خام مورد استفاده در این پژوهش از پایگاه «وب آو ساینس» برای فاصله زمانی 1999 تا 2008 گردآوری شده­است. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل اطلاعات نشان داد که تعداد تولیدات علمی دانشگاه­های علوم پزشکی کشور طی سال­های مورد بررسی روندی رو به رشد داشته­، به­طوری­که از 259 مدرک در سال 1999 به 4532 مدرک در سال 2008 رسیده­است. به عبارتی نزدیک به 17 برابر افزایش داشته­است. عمده­ترین شکل تولیدات علمی به صورت مقاله بوده و زبان انگلیسی زبان چیره در تولیدات علمی این مؤسسات است. زمینه موضوعی فارماکولوژی و دارو بیش از دیگر زمینه­های موضوعی مورد توجه نویسندگان بوده­است. به­رغم نوساناتی که در تعداد استنادات دریافتی تولیدات علمی و «اِچ ایندکس» این دانشگاه­ها در طول دهه مورد بررسی بوده، تعداد خوداستنادی افزایش چشمگیری داشته­است ولی از نظر میانگین استناد به ازای هر مورد در طول یک دهه، سیری نزولی مشاهده شد.

پژوهش حاضر با استفاده از آمارها و شاخصهای مؤسسه اطلاعات علمی و پرسشنامه، میزان مشارکت اعضای هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی کرمان در تولید علم طی سالهای 2000 تا 2007 و عوامل مؤثر بر آن را بررسی نموده است. این پژوهش یک مطالعة توصیفی ـ تحلیلی است. بر اساس آمار به دست آمده در پایگاه web of science  تعداد مقاله های اعضای هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی کرمان طی سالهای 2000 تا2007 بیش از 3 15 عنوان است که بیشترین تعداد مقاله به سال 2007 با 48 عنوان وکمترین تعداد به سال 2000 با 3 عنوان مربوط است. همچنین، نتایج به دست آمده نشان میدهد دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی کرمان با 97 عنوان از مجموع 153 مقاله، بیشترین تولید را در بین دانشکده های وابسته به دانشگاه به خود اختصاص داده است. بیشترین میزان استناد( 252 استناد)، به مقاله های تألیفی اعضای هیئت علمی دانشکده پزشکی صورت گرفته است. تعداد مقاله های خارجی منتشر شدة اعضای هیئت علمی در مجله های غیر وابسته به ISI، 179 مقاله و تعداد مقاله های داخلی617 عنوان مقاله است. تأثیر برنامه های تشویقی دانشگاه در ایجاد انگیزه اعضای هیئت علمی برای چاپ مقاله در مجله های تحت پوشش ISI به طور میانگین ضعیف است. همچنین، بین میزان آشنایی اعضای هیئت علمی دانشگاه با زبان انگلیسی و روش تحقیق و تعداد مقاله های چاپ شده آنان در مجله های تحت پوشش  ISIرابطه معناداری وجود دارد

یکی از کارکردهای خاص آموزش عالی، تولید و مصرف اطلاعات است. در این فرایند ارتباطات علمی نقشی اساسی ایفا می کند چنان که صاحبنظران، ارتباطات علمی را اساس علم توصیف می کنند. بنابراین می توان گفت که هیچ نوع آموزشی بدون برقراری ارتباط محقق نمی شود. محققان علم سنجی، ارتباطات علمی رسمی را از طریق بررسی میزان استنادهای بروندادهای علمی اعم از کتابها، مجلات و مانند آن، تحلیل و ارزیابی می کنند. با وجود این، نوع خاصی از ارتباطات نیز وجود دارد که فاقد نمود خارجی از جمله استنادهاست و آموزشها و یادگیریهای غیررسمی نیز مرهون چنین ارتباطاتی است. این نوع ارتباطات غیررسمی در تولید علم، به تشکیل مجموعه ای غیررسمی در میان دانشمندان منجر می شود که صاحب نظران آن را «دانشگاه نامرئی» می نامند. تعاریف و تعابیر مختلفی از یک دانشگاه نامرئی وجود دارد که در این جا به تعبیر پرایس اشاره می شود. تصور پرایس از یک دانشگاه نامرئی گروههایی متشکل از بیش از 100 نفر همکار بود که اقدام به برقراری ارتباط بین همدیگر می کردند. به عقیده او افراد در چنین مجموعه ای به طور معقول با یکدیگر در حال تماس اند و قدرت همرایزنی و نفوذ بر یکدیگر را دارند. در این مقاله سعی خواهد شد تا با بازشناسی مفهوم دانشگاه نامرئی به نقش روابط غیررسمی در تولید دانش و نظام آموزش عالی، انواع روش شناسیهای ارزیابی و نقدهای وارد بر مفهوم دانشگاه نامرئی و تاثیر ابزارهای اطلاعاتی و ارتباطی جدید بر مفهوم دانشگاه نامرئی پرداخته شود.

مقاله حاضر با استفاده از آمارهای مؤسسه اطلاعات علمی (ISI)، وضعیت تولیدات علمی دانشگاه آزاد اسلامی را در سالهای 1990 تا 2007 میلادی بررسی نموده است. نویسندگان دانشگاه آزاد اسلامی بیش از 100 نوع نام متفاوت را در پایگاه WOS مؤسسه اطلاعات علمی نمایه کرده اند. در طی این دورة 19 ساله (با انجام عمل مستندسازی) در مجموع، 1961 عنوان تولید علمی در پایگاه WOS نمایه شده است. از این تعداد 1249 عنوان توسط سازمان ISLAM AZAD UNIV تولید شده است. سهم علمی دانشگاه آزاد اسلامی از کل تولیدات علمی کشور در سال 2000 برابر با 23/2% بوده است که این رقم در سال 2007 به 15/7% رسیده است. از مجموع 1961 عنوان تولید علمی دانشگاه آزاد اسلامی در این دوره، 1937 عنوان در بخش SCIE پایگاه WOS، 56 عنوان در بخش SSCI و 4 عنوان در بخش A&HCI پایگاه WOS نمایه شده است. طی همین دوره، از مجموع 1961 عنوان تولید علمی دانشگاه آزاد اسلامی، 1717 عنوان در قالب مقاله بوده است. 95/99% تولیدات دانشگاه آزاد اسلامی طی این دوره 19 ساله به زبان انگلیسی منتشر شده است. بیشترین مشارکت نویسندگان دانشگاه آزاد اسلامی با نویسندگان کشورهای آمریکا، آلمان و کانادا بوده است. پرکارترین نویسنده دانشگاه آزاد اسلامی طی این دوره RUSTAIYAN, A با 94 عنوان تولید علمی بوده است. گروه موضوعی شیمی میان رشته ای، 230 عنوان تولید علمی از مجموع 1961 عنوان تولید علمی دانشگاه آزاد اسلامی را در خود نمایه کرده است. نشریه APPLIED MATHEMATICS& COMPUTATION تعداد 144 عنوان از مجموع 1961 عنوان تولید علمی دانشگاه آزاد اسلامی را طی این دوره 19 ساله منتشر کرده است. در طی این دوره، نشریة ایرانی IRANIAN POLYMER JOURNAL با انتشار 19 عنوان در ردة دهم نشریات برتر منتشرکنندة تولیدات علمی دانشگاه آزاد اسلامی قرار گرفته است

از دهة 1960، فناوریهای اطلاعاتی بتدریج کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی را به طور گسترده ای تحت تأثیر قرار داد تا جایی که شکل و نحوه ارائه خدمات کتابخانه ها را به سمت روشهای جایگزین و خود خدمت رهنمون ساخت. فناوریهای وب پایة جدیدترین مجرای ارائه خدمات در کتابخانه ها بویژه کتابخانه های دانشگاهی شمرده میشود که شامل خدمات متنوعی از قبیل پایگاه های دسترسی به مجله ها، فهرست پیوسته، منابع اطلاعاتی، خدمات مرجع الکترونیکی و ... است. در حال حاضر، بسیاری از کتابخانه های دانشگاهی این خدمات را برای کاربران خود مهیا میسازند، لیکن تا زمانی که کاربران این گونه خدمات را نپذیرند، کتابخانه ها نمیتوانند به هدفهای خود از طراحی و هزینه کرد این فناوریها و نتایج گسترده و مفید آن دست یابند. مقاله حاضر میکوشد با رویکردی متن پژوهانه با بررسی متون مرتبط پژوهشی و مروری، نظریه های پذیرش فناوری قابل کاربرد برای ارزیابی خدمات الکترونیکی در کتابخانه ها را شناسایی و تحلیل کند، با این امید که ابزارهای سودمندی برای مطالعه میزان پذیرش نظام های فناورانه و پیش بینی رفتار کاربران کتابخانه ها در اختیار پژوهشگران قرار گیرد. انتظار می رود بتوان با استفاده از تحلیل ارائه شده، زمینه مطالعاتی و پژوهشی گسترده تری را برای انجام کارهای تحقیقاتی جدیتر فراهم ساخت

در متون تخصصی کتابداری و اطلاع رسانی، در خصوص اهمیت پرداختن به موضوع سواد اطلاعاتی درکتابخانه های آموزشگاهی در عصر حاکمیت فناوریهای اطلاعاتی و ارتباطی سخن ها به میان آمده است. با وجود این، کمتر مقاله یا نوشته ای را می توان یافت که به کم و کیف و نحوه اجرای این موضوع نظر افکنده و راهکاری برای آن ارائه کرده باشد. راهکاری که نوشته حاضر بر آن تاکید دارد، برگزاری جلسات آموزش سواد اطلاعاتی در قالب کارگاههای کارامد است. مقاله حاضر بر آن است تا ضمن تشریح دلایل ضرورت پرداختن به کارگاههای آموزشی در ارتقا مهارتهای سواد اطلاعاتی، مهم ترین اصول و مراحل برگزاری اینگونه کارگاهها را به شکل گام به گام معرفی نماید.

یادگیری الکترونیکی، اگرچه امکان دریافت بسیاری از خدمات بریا برون خط را برای کاربران شبکه های رایانه ای فراهم آورده، ولی متناسب با ماهیت و محیط فعالیت خود، احتمال رو­به­رویی با انواع گوناگونی از مخاطرات امنیتی را نیز افزایش داده­است. بنابراین، طبیعی است که موضوع تحلیل و کاهش مخاطرات امنیتی یکی از نگرانی های اصلی مدیران چنین حوزه ای باشد. مقاله حاضر، با بررسی موردی آسیب پذیری ها و تهدیدهای امنیتی در سطح فرایندهای یادگیری الکترونیکی در تعدادی از مؤسسه­های آموزشی کشور، با روی­کردی مبتنی بر تحلیل خطرها به ارائه مجموعه راه کارهای امنیتی لازم می پردازد. مجموعه راه­کارهای امنیتی ارائه شده می تواند به عنوان نقشه­راه پیشرفت امنیت برای گسترش امن فضای مجازی یادگیری الکترونیکی، مورد استفاده مؤسسه­های آموزشی کشور قرار گیرد. نقشه­راه یاد شده، بر اساس نتایج پیمایش متون تخصصی و استانداردها، مطالعات میدانی و تحلیل های آماری پیرامون ایده ها و نگرش های صاحب نظران و فعالان حوزه یادگیری الکترونیکی کشور، مورد ارزیابی و تایید قرار گرفته­است.

هدف این پژوهش، ارائه الگویی ترکیبی (کمّی و کیفی)، سازوکاری مقایسه ای و فرمولی ساده ولی در عین حال جامع برای سنجش قدرت و ضعف رشته های علمی به منظور تحلیل حوزه های علمی در سطوح ملی و جهانی است. با استفاده از شاخصهای مختلف علم سنجی، فرمول ارائه شده در عرصه مقاله های نمایه شدة حوزه علوم اجتماعی کشور مالزی در SSCI طی یک دوره ده ساله (1999-2008) مورد آزمون قرار گرفت. یافته ها نشان داد: 1- تکیه صرف بر یک شاخص علم سنجی نمیتواند ابزاری چندان کارآمد برای ارزیابی برونداد علمی باشد 2- «شاخص توان علمی» معرفی شده در این پژوهش میتواند مبنای کمّی قابل اطمینانی برای مقایسه و سنجش قدرت و ضعف رشته های درون یک حوزه مشخص باشد. محاسبه شاخص توان علمی بر مبنای تعداد انتشارات، تعداد استناد، تعداد استناد نشده ها، حجم انتشارات و استنادهای مجموعه است. در این شاخص، داده ها برحسب نوع مدرک، دوره زمانی، موضوع و پنجره استنادی محاسبه و نرمال سازی و بر این اساس، امکان مقایسه رشته های درون حوزه میسر میگردد