اساتید دانشگاه

یکی از کارکردهای خاص آموزش عالی، تولید و مصرف اطلاعات است. در این فرایند ارتباطات علمی نقشی اساسی ایفا می کند چنان که صاحبنظران، ارتباطات علمی را اساس علم توصیف می کنند. بنابراین می توان گفت که هیچ نوع آموزشی بدون برقراری ارتباط محقق نمی شود. محققان علم سنجی، ارتباطات علمی رسمی را از طریق بررسی میزان استنادهای بروندادهای علمی اعم از کتابها، مجلات و مانند آن، تحلیل و ارزیابی می کنند. با وجود این، نوع خاصی از ارتباطات نیز وجود دارد که فاقد نمود خارجی از جمله استنادهاست و آموزشها و یادگیریهای غیررسمی نیز مرهون چنین ارتباطاتی است. این نوع ارتباطات غیررسمی در تولید علم، به تشکیل مجموعه ای غیررسمی در میان دانشمندان منجر می شود که صاحب نظران آن را «دانشگاه نامرئی» می نامند. تعاریف و تعابیر مختلفی از یک دانشگاه نامرئی وجود دارد که در این جا به تعبیر پرایس اشاره می شود. تصور پرایس از یک دانشگاه نامرئی گروههایی متشکل از بیش از 100 نفر همکار بود که اقدام به برقراری ارتباط بین همدیگر می کردند. به عقیده او افراد در چنین مجموعه ای به طور معقول با یکدیگر در حال تماس اند و قدرت همرایزنی و نفوذ بر یکدیگر را دارند. در این مقاله سعی خواهد شد تا با بازشناسی مفهوم دانشگاه نامرئی به نقش روابط غیررسمی در تولید دانش و نظام آموزش عالی، انواع روش شناسیهای ارزیابی و نقدهای وارد بر مفهوم دانشگاه نامرئی و تاثیر ابزارهای اطلاعاتی و ارتباطی جدید بر مفهوم دانشگاه نامرئی پرداخته شود.

با رشد سریع اینترنت، یادگیری الکترونیکی در جوامع مختلف مرسوم شده است. علیرغم تمایل آشکار به استفاده از سیستم های یادگیری مبتنی بر وب جهت تسهیل فعالیت های آموزش و یادگیری، تعداد کاربران این سیستم ها به سرعت مورد انتظار افزایش نمی یابد. در این تحقیق، از یک مدل ترکیبی جهت ارزیابی تاثیر عوامل سیستم اطلاعاتی-گرا، روان شناختی و رفتاری بر پذیرش سیستم های یادگیری مبتنی بر وب توسط اساتید استفاده شده است. به منظور آزمون مدل تحقیق، داده های جمع آوری شده از 115 استاد دانشگاه با استفاده از مدل سازی معادلات ساختاری تجزیه و تحلیل شدند. نتایج نشان دادند که معیار ذهنی و کیفیت اطلاعات بر مفید بودن از دید کاربر تاثیر مثبت دارند، همچنین، خود-اثربخشی، کیفیت خدمات، معیار ذهنی و کیفیت اطلاعات بر آسانی استفاده از دید کاربر تاثیرگذارند. به علاوه، مفید بودن از دید کاربر، آسانی استفاده از دید کاربر و کیفیت سیستم همگی تمایل اساتید به استفاده از سیستم های یادگیری مبتنی بر وب را افزایش می دهند، با اینحال، مفید بودن از دید کاربر مهمترین عامل موثر بر تمایل و استفاده واقعی از سیستم (پذیرش) است.

وجود اخلاق در آموزش عالی باعث رشد و بالندگی آن می شود. اخلاقی بودن استاد در حرفه اش حاصل دانستن، خواستن، توانستن و نگرش است. اخلاق و تدریس به طور ذاتی همسو و درهم تنیده می باشند. استاد مهم ترین و اساسی ترین عامل موفقیت در تحقق اهداف آموزشی در هر دانشگاه می باشد. در این تحقیق به تعیین میزان تأثیر هر یک از مؤلفه های اخلاقی در تدریس اساتید، از دیدگاه دانشجویان پرداخته شده است. پژوهش توصیفی- مقطعی با مشارکت 23 دانشجوی مؤنث ترم دوم مقطع کارشناسی در رشته ی جغرافیا از دانشگاه کوثر بجنورد که از معدل بالای 5/16 در ترم اول برخوردار بودند انجام شد. طی پرسشنامه ای (بر اساس نتایج کار به دست آمده از تحقیق مطلبی فرد و همکاران، 1390) دانشجویان به میزان تأثیر هر یک از هشت مؤلفه ی اساسی در تدریس اخلاقی اساتید با 22 زیر مقوله در مقیاس لیکرت 5 درجه ای پاسخ دادند. این مؤلفه ها کارآمدی آموزشی، کارآمدی در ارائه ی محتوا، تعامل حرفه ای، توجه به رشد همه جانبه ی دانشجویان، احترام به همکاران، فضای بحث مناسب در کلاس، احترام به کلاس و ارزشیابی درست را شامل می شد. نتایج نشان داد که کارآمدی آموزشی و ارزشیابی درست به عنوان شاخصه های بااهمیت تری در تدریس اخلاقی اساتید ایفای نقش می نمایند و نسبت به سایر مؤلفه ها از میزان تأثیر بیشتری برخوردار هستند. اساتیدی که خود را ملزم به رعایت تدریس اخلاقی می دانند به نحو بارزتری از روش ها و راهکارهای آموزشی آگاه هستند و ارزشیابی مناسب و عادلانه ای انجام می دهند. توجه به انتخاب اساتید با کارآمدی آموزشی بالا و آگاه به اررزشیابی درست در نظام آموزش عالی شایان توجه می باشد.

هدف پژوهش حاضر، طراحی و تبیین مدل ریاضی نقش تعدیل گری توانمند سازی روان شناختی در رابطه نقش گروه های آموزشی بر بهبود کیفیت عملکرد اساتید دانشگاه ها بوده است. روش این تحقیق از نظر هدف، کاربردی و از لحاظ نحوه گردآوری داده ها، توصیفی همبستگی است. جامعه آماری این تحقیق 1019 نفر از اساتید هیات علمی دانشگاه های آزاد اسلامی منطقه هشت تهران که در سال تحصیلی 1394-1395 مشغول به تدریس و پژوهش بوده اند. حجم نمونه به کمک فرمول کوکران 279 نفر و روش نمونه-گیری تصادفی طبقه ای نسبی محاسبه شد. همه آنها پرسشنامه های عملکرد گروه های آموزشی، کیفیت عملکرد و توانمندسازی روان شناختی را تکمیل کردند. روایی این سه پرسشنامه از طریق روایی صوری مورد تایید اساتید قرار گرفت. همچنین به کمک ضریب آلفای کرونباخ، میانگین کل پایایی عملکرد گروه های آموزشی 76/0، کیفیت عملکرد اساتید 81/0 و توانمندسازی روان شناختی 82/0 حاصل شد. داده های حاصل از توزیع پرسشنامه با استفاده از آزمون همبستگی پیرسون، تحلیل عاملی تائیدی و تحلیل مسیر به کمک نرم افزار های آماری 21 SPSS و 5/8 Lisrel مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج این پژوهش نشان داد که نقش گروه های آموزشی بر کیفیت عملکرد و توانمندسازی روان شناختی اساتید دانشگاه های مورد مطالعه تاثیر معناداری دارد.

اعتماد به رسانه به عنوان اساسی ترین رکن جذب و حفظ مخاطب از اهمیت ویژه ای برخوردار است. اعتماد مخاطب به رسانه محصول ارائه اخبار و اطلاعات درست با منابع مشخص،عدم سوگیری، سرعت انتشار اخبار، همگامی رسانه با تکنولوژی های روز و دیگر عوامل مرتبط با خبررسانی است.گرایش مخاطبان به هر یک از منابع خبری تابع میزان اعتمادپذیری این رسانه ها در بین مخاطبان است. رسانه ها از جمله عرصه های مهمی هستند که بحث اعتماد اجتماعی در آنها به صورت جدی مطرح می شود و این مهم درادبیات علوم ارتباطات، تحت عنوان «اعتبار منبع» و «اعتبار رسانه» مطرح می شود؛ زیرا آنها نمی توانند در فضایی فارغ از اعتماد مخاطبان، دوام و قوام داشته باشند. در این راستا رویکرد "بودرویی" در قالب "نظریه منش و میدان"به ویژه موضوعات رسانه ای همچون مقوله "اعتماد و منابع کسب خبرنخبگان " از جایگاه و اهمیت بسزایی برخوردار است. به اعتقاد بوردیو سرمایه فرهنگی و اقتصادی، مشخصه های اصلی اجتماعی است که از طریق آن ،اقدام به دسته بندی ذایقه ها یا به اعتباری اعتماد مخاطبان درکسب اخبار از منابع خبری تحت تأثیر"منش" قرار می گیرد. بنابراین نتایج دو پیمایش،از اساتید دانشگاه های 5 شهرکشور درباره منابع کسب خبر» در آبان 1392 با نمونه آماری 400 نفر و نتایج «پیمایش درباره منابع کسب خبر اساتید» دانشگاه های شهر تهران در بهمن 1392با نمونه آماری 210 نفر نشان داد که "7/ 55 درصد از اساتید 5 شهراخبار و تحلیل های خبری مورد نظر خود را از «تلویزیون»،2/45 درصد از «پایگاه های اینترنتی»، 6/35 درصد از «مطبوعات (روزنامه ، هفته نامه و...)» و " 2/64 درصد از اساتید دانشگاه های شهر تهران اخبار و تحلیل های خبری مورد نظر خود را از «پایگاه های اینترنتی»، 7/40 درصد از «تلویزیون»، 8/35درصد از طریق «دهان به دهان (دوست و آشنا، افراد مطّلع و...)» و 8/35 درصد از «مطبوعات (روزنامه ها، هفته نامه ها و...)»دریافت می کنند.

یکی از راهبردهای ارتقای کیفی دانشگاه ها توجه به رشد و بالندگی اعضای هیئت علمی است. بر این اساس دانشگاه ها تلاش می کنند تا با ارائه برنامه هایی به منظور بالندگی اعضای هیئت علمی، گامی در جهت ارتقای کیفیت بردارند. علی رغم تاکید فوق، استقبال اساتید از برنامه های بالندگی هیئت علمی در حد انتظار نبوده است و این موضوع نیازمند مطالعه و رسیدگی است. از این رو پژوهش حاضر با هدف ارتقای برنامه های بالندگی هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی، درصدد شناسایی نقاط ضعف آن از دیدگاه اساتید است. در طرحی کیفی و پدیدارشناسانه، مصاحبه های نیمه ساختاریافته ای با 29 نفر از اساتید دانشگاه شهید بهشتی انجام و از آنان درباره نقاط ضعف برنامه های بالندگی هیئت علمی دانشگاه سوال شده است. مصاحبه های پیاده سازی شده با استفاده از روش اشتراوس-کوربین و در سه مرحله کدگذاری شدند. در نتیجه فرایند کدگذاری، چهارده نقطه ضعف برای برنامه های بالندگی شناسایی شدند که عبارتند از: «بی توجهی به ابعاد گوناگون بالندگی هیئت علمی»، «بی نظمی در برنامه ها»، «بی توجهی به انگیزاننده های درونی»، «بی توجهی به تفاوت های فردی»، «اجرا نشدن نیازسنجی»، «تعداد و تکرار کم برنامه ها»، «منعطف نبودن زمان برنامه ها»، «اطلاع رسانی ضعیف»، «موضوعات نامناسب»، «محتوای نامناسب»، «روش های یاددهی-یادگیری غیر اثربخش»، «تعامل و مشارکت پایین»، «نبود سازوکارهای کافی برای ارزیابی اثربخشی دوره» و «ضعف کانال های بازخورد». برای دستیابی به دیدگاهی جامع تر درباره برنامه های بالندگی هیئت علمی، نقاط ضعف شناسایی شده، در قالب عناصر برنامه درسی طبقه بندی شدند و مورد بحث قرار گرفتند. در مجموع بر اساس یافته های پژوهش می توان گفت برنامه های بالندگی هیئت علمی دانشگاه در هر چهار گروه هدف، محتوا، روش های یاددهی-یادگیری و روش های ارزیابی نیاز به یک بازنگری اساسی دارد.

نویسنده در نوشتار پیش رو، به معرفی یدالله جلالی پندری از اساتید رشته زبان و ادبیات فارسی دانشگاه یزد، همت گمارده است. وی در راستای هدف مذکور، از فعالیت های ادبی، عضویت در مجامع علمی، داوری ها، جایگاه ادبی و در نهایت، آثار (مقالات و کتب) این استاد، سخن به میان می آورد.

مشارکت مبنایی است برای تبدیل فرد به شهروند. برای شهروند بودن در کامل ترین معنای آن، باید مؤثر و فعال بود. شهروندی فعال، معطوف به درگیرکردن مردم در فرا گرد تصمیم گیری است؛ مردمی که فرصت پیدا می کنند تا در زمینه های برنامه ریزی و انجام خدمات عمومی سخن گفته و به ارتقاء نتایج و خدمات بیندیشند. آگاهی شهروندان موجب رسیدن ایشان به حقی است که جامعه برای آن ها در نظر می گیرد. این آگاهی دارای جنبه های مختلفی از قبیل آگاهی اجتماعی، آگاهی فرهنگی و ... است. آگاهی شهروندی، به معنای شناخت شهروندان از وظایف حکومت و شهرداری در قبال شهروندان و تلاش برای تحقق حقوق و اجرای تکالیفشان است. آگاهی از حقوق شهروندی موجب می شود که مشارکت شهروندان در امور شهری از مراتب پایداری، استمرار و مسئولیت پذیری بیش تری برخوردار گشته، مثمر ثمر گردد. این پژوهش با استفاده از ابزار پرسشنامه به جمع آوری اطلاعات مربوط به میزان آگاهی اساتید دانشگاه، به عنوان نیروی متخصص جامعه نموده است. به منظور تحلیل این اطلاعات از نرم افزار آماری SPSS استفاده شده است. نتایج نشان می دهد این گروه از سطح آگاهی بالایی درزمینه حقوق شهروندی برخوردار هستند. در ادامه به آزمون فرضیات مطرح شده پرداخته است.

رفتارهای مخرب کلاسی، یکی از موضوعات مورد توجه بسیاری از صاحبنظران بوده است و تاکنون در مورد آن تحقیقات بین المللی کمتری صورت گرفته است، بنابراین، برای شناخت بهتر آن به ابزارهای مناسبی مورد نیاز است. هدف از تحقیق حاضر، بررسی ساختار عاملی، پایایی و روایی پرسشنامه محقق ساخته رفتارهای مخرب کلاسی در بین دانشجویان است. کلیه اساتید هیئت علمی و حق التدریس دانشگاه پیام نور اهواز در سال تحصیلی 1397، جامعه آماری تحقیق حاضر را تشکیل داده بوده اند که از بین آنان 120 نفر (87 مرد و 33 زن) به صورت داوطلبانه انتخاب شدند. روش تحقیق توصیفی– اکتشافی است و داده ها با کمک پرسشنامه محقق ساخته به دست آمد و برای تجزیه و تحلیل آن ها، از تحلیل عاملی اکتشافی و تأییدی استفاده شد. تحلیل عاملی اکتشافی نشان داد پرسشنامه رفتارهای مخرب کلاسی از 11 ماده تک عاملی تشکیل شده و از پایایی و روایی نسبتاً خوبی برخوردار است. با توجه به اینکه پرسشنامه محقق ساخته تحقیق حاضر از نوع خود جدید است، بنابراین، به پژوهشگران علاقمند به رفتارهای مخرب کلاسی پیشنهاد می شود از این ابزار استفاده کنند.

هدف: پژوهش حاضر با هدف شناسایی و تعیین عوامل اثرگذار بر موفقیت پیشرفت شغلی اساتید برتر دانشگاههای ایران و ارائه مدل در این حوزه انجام شده است. روش: روش تحقیق این پژوهش، کیفی بوده و از مصاحبه نیمه ساختاریافته استفاده شده است. در این پژوهش با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند و گلوله برفی، با 20 نفر از اساتید برجسته ایران در رشته های مختلف مصاحبه شد. متدکترای مدیریت منابع انسانی، دانشیار دانشکده مدیریت و حسابداری، دانشکده فارابی دانشگاه تهران. قم، ایرانون مصاحبه ها با استفاده از روش تحلیل مضمون بررسی شد. برای بررسی قابل اعتماد بودن یافته ها نیز از معیارهای چهارگانه گوبا و لینکلن استفاده شده است. یافته ها: در نتیجه، 120 کد در 26 مضمون سازمان دهنده و هشت مضمون فراگیر شکل گرفت. نتیجه گیری: نتایج این پژوهش در قالب مدل، شامل سه بخش حوزه شخصی، حوزه محیطی/ زمینه ای و حوزه سازمانی می باشد. در پایان پژوهش، محدودیتها و پیشنهادهای کاربردی مطرح شده است.

هدف: پژوهش حاضر به مطالعه رفتار دشوار اساتید دانشگاه با استفاده از مدل چهار بعدی رضائی زاده (1397) می پردازد که رفتارهای دشوار را در چهار گروه «پرواز پایین»، « بازیگری قدرت»، «منفی نگری» و «فریبکاری» طبقه بندی می کند. روش پژوهش: این پژوهش از بعد هدف یک پژوهش کاربردی بود که با طرح پژوهش آمیخته انجام شد. در ابتدا داده های کمّی از پرسشنامه خود-ارزیابی رفتارهای دشوار از 21 استاد جمع آوری شد. سپس داده های کیفی که به انواع رفتارهای دشوار و دلایل بروز آنها اشاره داشت از پاسخ های اساتید در انجام فعالیت های دوره و انجمن های گفتگو جمع آوری شد. یافته ها: یافته ها حاکی از آن است که: 1. رفتارهای پرواز پایین، منفی نگری، بازیگری قدرت و فریبکاری بیشترین تا کمترین میانگین رتبه را در رفتارهای دشوار اساتید به خود اختصاص دادند. 2. اساتید بر این باورند که بیشتر رفتارهای دشوار آنها ناشی از عوامل بیرونی است که کنترل کمی بر آنها دارند. نتیجه گیری: بر اساس نتایج حاصل از تحلیل یافته های این پژوهش می توان گفت که بعضی از اساتید از تکنیک انگشت اشاره استفاده می کردند. این موضوع نشان از کم توجهی به مسئولیت شخصی برای کاهش رفتارهای دشوار دارد. نردبان مسئولیت پذیری دانکن (2018) می تواند برای اندازه گیری و بهبود مسئولیت پذیری دانشگاهی در جهت به حداقل رساندن رفتارهای دشوار مورد استفاده قرار گیرد.

مدرسان دانشگاه، به عنوان یکی از مهم ترین عناصر نظام آموزش عالی شناخته می شوند که امروزه، مسئولیت آنها در فرآیند آموزش و پرورش نسبت به گذشته سنگین تر و پیچیده تر شده است، به طوری که تدریس و انتقال دانش، یکی از نقش های آنهاست. به منظور ایفای نقش درست دانشگاه ها و دست یابی به تعالی این نهاد، بایستی علاوه بر ارزیابی بهره هوشی، هوش هیجانی اساتید را نیز مورد آزمون قرار داد. این تحقیق با استفاده از مدل برادبری و گریوز ضمن بیان اهمیت این مفهوم در آموزش عالی با به کارگیری فرآیند تحلیل سلسله مراتبی و ویکور به ارزیابی هوش هیجانی در دانشکده های مختلف دانشگاه یزد پرداخته است. با توجه به ابهام در نظرات خبرگان و اساتید که جامعه آماری این تحقیق را تشکیل می دهند، پژوهش حاضر در محیط فازی انجام شده است که نتایج تحقیق نشان می دهد اساتید دانشکده های «علوم اجتماعی»، «فنی و مهندسی» و «اقتصاد، مدیریت و حسابداری» بهترین وضعیت را در بهره مندی از هوش هیجانی دارا می باشند اما به طور کلی وضعیت این مفهوم در اکثر دانشکده ها نامناسب است.