درخت حوزه‌های تخصصی

هدف: هدف از انجام این پژوهش، بررسی رابطه بین متغیرهای طراحی ساختار سازمانی کتابخانه های عمومی شهر مشهد و اَبعاد مختلف اجرای مدیریت دانش است. روش: این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش پیمایشی است. از پرسشنامه استاندارد رابینز جهت گردآوری داده های مربوط به متغیرهای طراحی ساختار سازمانی و پرسشنامه استاندارد نوناکا و تاکوچی جهت گردآوری داده های مربوط به ابعاد مختلف مدیریت دانش استفاده شده است. سپس فرضیه های پژوهش با استفاده از روش مدل سازی معادلات ساختاری به کمک نرم افزار اسمارت پی ال اس مورد آزمون قرار گرفتند. جامعه آماری پژوهش کتابداران کتابخانه های عمومی شهر مشهد هستند که از بین آنان تعداد 106 نفر به پرسشنامه پژوهش پاسخ دادند. یافته ها: یافته های این پژوهش نشان داد که رابطه معکوس و معنی داری بین متغیرهای طراحی ساختار سازمانی (تمرکز، رسمیت و پیچیدگی) و اَبعاد اجرای مدیریت دانش (اجتماعی شدن، درونی سازی، برونی سازی و ترکیب) در کتابخانه های عمومی شهر مشهد وجود دارد و تنها رابطه بین رسمیت و اجتماعی شدن دانش مورد تائید قرار نگرفت. اصالت/ارزش: ساختار سازمانی مهم ترین عامل اثربخشی سازمان در اجرای مدیریت دانش به شمار می رود. از این رو بررسی رابطه بین متغیرهای طراحی ساختار سازمانی و ابعاد مدیریت دانش به ویژه در سازمان های دانش بنیان مثل کتابخانه های عمومی می تواند دستورالعمل مناسبی جهت بهینه سازی میزان اختیارات کارکنان، اِعمال قوانین و مقررات و تعداد مشاغل سازمانی در اختیار مدیران این کتابخانه ها قرار دهد.

مقدمه: سازمان دهی کاربرمحور اطلاعات، یکی از مهم ترین اهداف علوم کتابداری و اطلاع رسانی است. برای نیل به این هدف، IFLA (International federation of library associations) الگوی اف.آر.بی.آر. (Functional Requirements of Bibliographic Records یا FRBR) را ارایه کرده است. این پژوهش با هدف شناسایی و تحلیل روابط کتاب شناختی کتاب های فارسی منتشره ی حوزه ی علوم پزشکی در فاصله ی سال های 89-1385 بر اساس الگوی اف.آر.بی.آر. و بررسی میزان تطابق این الگو با کتاب های حوزه ی علوم پزشکی انجام شد. روش بررسی: روش پژوهش پیمایش توصیفی و جامعه ی این پژوهش شامل کلیه ی پیشینه های کتاب شناختی حوزه ی علوم پزشکی موجود در OPEC (Online public access catalog ) کتابخانه ی ملی ایران به تعداد 105/926 کتاب فارسی در فاصله ی سال های 89-1385 بود. روش جمع آوری داده ها، به صورت سرشماری و از طریق مراجعه به اپک کتابخانه ی ملی ایران و مشاهده ی مستقیم بود. داده ها پس از گردآوری و ورود به رایانه و استفاده از نرم افزار Excel، تجزیه و تحلیل شد و در قالب جداول و نمودارها در راستای نیل به اهداف پژوهش مورد استفاده قرار گرفت. یافته ها: یافته ها نشان داد که در فاصله ی سال های مورد بررسی از مجموع 105926 کتاب فارسی منتشر شده، 3781 کتاب (معادل 56/3 درصد) در حوزه ی علوم پزشکی بود. از مجموع کل کتاب های حوزه ی علوم پزشکی نیز تنها 390 کتاب (معادل 31/10 درصد) دارای روابط کتاب شناختی اثر به اثر بودند. بیشترین فراوانی انواع روابط کتاب شناختی در بین کتاب های فارسی حوزه ی علوم پزشکی در فاصله ی سال های مورد بررسی، «تلخیص» بود و در مراتب بعدی، روابط «اقتباس و متممی» (ضمیمه ای) قرار داشتند. نتیجه گیری: هر چند که الگوی اف.آر.بی.آر در سازمان دهی دانش بسیار مورد تأکید است، اما به دلیل تفاوت ماهوی علوم پزشکی با سایر علوم و ماهیت تجربی بودن آن، میزان روابط کتاب شناختی اثر به اثر، به عنوان پایه های اف.آر.بی.آر. در آن بسیار کم است. از این رو، در شرایط کنونی به نظر می رسد که اجرایی کردن اف.آر.بی.آر. در سازمان دهی کتاب های حوزه ی علوم پزشکی، حداقل در بخش روابط کتاب شناختی اثر به اثر مقرون به صرفه نباشد.

هدف:بررسی میزان آشفتگی واژگان مدیریت اطلاعات در میان منابع مرجع این حوزه (سرعنوان های موضوعی فارسی، اصطلاحنامه اصفا، فرهنگ توصیفی واژگان اطلاع رسانی و حوزه های وابسته، و اصطلاحنامه ASIS). روش شناسی:این مطالعه به روش تحلیل محتوا انجام شد. به منظور جمع آوری داده ها واژه های Information management، Information، و Information retrieval و تمام واژه های فرامتن آنها در واژه نامه اُدلیس جستجو شد و معادل های فارسی آنها در میان چهار منبع مرجع مورد بررسی قرار گرفت. یافته ها:در میان منابع مرجع بیشترین شباهت ها میان فرهنگ توصیفی واژگان اطلاع رسانی و حوزه های وابسته با اصطلاحنامه ASIS (88/55%) و بیشترین تفاوت ها میان فرهنگ توصیفی با اصطلاحنامه اصفا (3/85%) وجود داشته است. نتیجه گیری:از آنجا که منابع مرجع علم اطلاعات و دانش شناسی مورد استفاده صاحب نظران و پژوهشگران این حوزه قرار می گیرند باید از یکدستی بیشتری برخوردار باشند تا منجر به سردرگمی، کج فهمی ها، و سوء تفاهمات نشود.

هدف: بررسی میزان تولیدات علمی پژوهشگران پژوهشکده مهندسی سازمان فضایی ایران در سال های 1369-1388است. روش/ رویکرد پژوهش: روش کتاب سنجی،جامعه آماری تولیدات علمی پژوهشگران شاغل در پژوهشکده مهندسی است. یافته ها: طی سال های مورد بررسی 1012 اثر علمی شامل 969 عنوان مقاله، 11 عنوان کتاب، و 32 عنوان ثبت اختراع تولید شده است. بیشترین تعداد مربوط به سال 1382 و کمترین مربوط به سال 1369 است. از بین قالب های مختلف انتشاراتی، سهم مقالات ارائه شده در کنفرانس های ملی بیش از سایر قالب هاست. 98 درصد تولیدات علمی تألیف و تنها 2 درصد ترجمه بوده است. بالاترین سرانه تولید به معاونت پژوهشی اختصاص دارد. نسبت مقالات منتشرشده در مجلات داخلی به مقالات منتشرشده در مجلات خارجی 45/1 است. 5/5 درصد از تولیدات پژوهشگران در نشریات نمایه شده در ISI منتشر شده و روند روبه رشدداشته است. پراستنادترین مقاله با 15 بار استناد در سال 2007 منتشر شده است. نتیجه گیری: تولیدات علمی پژوهشگران پژوهشکده مهندسی در بازه زمانی موردنظر روند روبه رشدی داشته، ولی این رشد منظم نبوده است. برای اینکه روند روبه رشد تولیدات علمی در سال های آینده نیز ادامه داشته باشد، لازم است بر تقویت فعالیت های پژوهشی تأکید بیشتری شود.

هدف: شناسایی موانع به اشتراک گذاری مستندات اسامی اشخاص در فهرست مستند مجازی بین المللی (ویاف) برمبنای داده های کتابخانه ملی ایران. روش/ رویکرد پژوهش: ابتدا به روش پیمایشی با استفاده از مصاحبه با کارشناسان بخش مستندسازی اسامی در کتابخانه ملی ایران گفتگو و موانع حضور داده های مستند اسامی کتابخانه ملی در ویاف تعیین شد. سپس، به روش تحلیل محتوا، رکوردهای 699 مستند نام که به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب شده بود برای ورود به ویاف بررسی شد. یافته ها: از نظر متخصصان حوزه مستندسازی کتابخانه ملی، حضور داده های کتابخانه در ویاف ضرورت دارد؛ اما موانعی در حوزه های نیروی انسانی، مدیریتی، آموزشی و پژوهشی، نرم افزاری و سخت افزاری، و اعتبار داده ها وجود دارد. مطالعه نمونه داده های مستند اسامی نشان داد که 1) پایگاه های اطلاعاتی مستند اسامی و اطلاعات کتاب شناختی با یکدیگر پیوند ندارند؛ 2) به لحاظ رسم الخط، تفاوت هایی میان اسامی مشابه وجود دارد که ممکن است بازیابی نشوند؛ 3) ارجاعات در حدود نیمی از رکوردهای مستند اسامی تکمیل نشده است؛ 4) برای برخی اسامی که متعلق به یک پدیدآور است بیش از یک رکورد وجود دارد؛ و 5) فقط 50% اسامی مستند موجود در کتابخانه ملی ایران با مستندات کتابخانه کنگره همسان هستند. نتیجه گیری: برای ورود به ویاف، بهینه سازی و تصحیح داده های مستند اسامی کتابخانه ملی ایران امری ضروری است.