درخت حوزه‌های تخصصی

مقدمه: سازمان دهی کاربرمحور اطلاعات، یکی از مهم ترین اهداف علوم کتابداری و اطلاع رسانی است. برای نیل به این هدف، IFLA (International federation of library associations) الگوی اف.آر.بی.آر. (Functional Requirements of Bibliographic Records یا FRBR) را ارایه کرده است. این پژوهش با هدف شناسایی و تحلیل روابط کتاب شناختی کتاب های فارسی منتشره ی حوزه ی علوم پزشکی در فاصله ی سال های 89-1385 بر اساس الگوی اف.آر.بی.آر. و بررسی میزان تطابق این الگو با کتاب های حوزه ی علوم پزشکی انجام شد. روش بررسی: روش پژوهش پیمایش توصیفی و جامعه ی این پژوهش شامل کلیه ی پیشینه های کتاب شناختی حوزه ی علوم پزشکی موجود در OPEC (Online public access catalog ) کتابخانه ی ملی ایران به تعداد 105/926 کتاب فارسی در فاصله ی سال های 89-1385 بود. روش جمع آوری داده ها، به صورت سرشماری و از طریق مراجعه به اپک کتابخانه ی ملی ایران و مشاهده ی مستقیم بود. داده ها پس از گردآوری و ورود به رایانه و استفاده از نرم افزار Excel، تجزیه و تحلیل شد و در قالب جداول و نمودارها در راستای نیل به اهداف پژوهش مورد استفاده قرار گرفت. یافته ها: یافته ها نشان داد که در فاصله ی سال های مورد بررسی از مجموع 105926 کتاب فارسی منتشر شده، 3781 کتاب (معادل 56/3 درصد) در حوزه ی علوم پزشکی بود. از مجموع کل کتاب های حوزه ی علوم پزشکی نیز تنها 390 کتاب (معادل 31/10 درصد) دارای روابط کتاب شناختی اثر به اثر بودند. بیشترین فراوانی انواع روابط کتاب شناختی در بین کتاب های فارسی حوزه ی علوم پزشکی در فاصله ی سال های مورد بررسی، «تلخیص» بود و در مراتب بعدی، روابط «اقتباس و متممی» (ضمیمه ای) قرار داشتند. نتیجه گیری: هر چند که الگوی اف.آر.بی.آر در سازمان دهی دانش بسیار مورد تأکید است، اما به دلیل تفاوت ماهوی علوم پزشکی با سایر علوم و ماهیت تجربی بودن آن، میزان روابط کتاب شناختی اثر به اثر، به عنوان پایه های اف.آر.بی.آر. در آن بسیار کم است. از این رو، در شرایط کنونی به نظر می رسد که اجرایی کردن اف.آر.بی.آر. در سازمان دهی کتاب های حوزه ی علوم پزشکی، حداقل در بخش روابط کتاب شناختی اثر به اثر مقرون به صرفه نباشد.

در دنیای آموزش، آموزش الکترونیکی به عنوان مدل نوین ارائه خدمات آموزشی در حال فعالیت است. جهت استفاده بهینه از خدمات آموزشی آنلاین، در اختیار داشتن یک بستر فناوری مناسب بسیار حیاتی است. رایانش ابری فناوری نوینی است که با ارائه نرم افزار، زیرساخت، و پلتفرم به عنوان سرویس های اینترنتی به طوری چشمگیر مورد توجه دنیای فناوری اطلاعات قرار گرفته است. بنابراین، در این تحقیق سعی بر بررسی تأثیرات فناوری رایانش ابری بر یادگیری الکترونیکی به عنوان فناوری جانشین وب 2 شد. لذا، با استفاده از روش کمّی/ آزمایشی سعی شد تأثیرات رایانش ابری بر یادگیری الکترونیکی مورد بررسی قرار گیرد. اندازه گیری دو سرور مدیریت یادگیری الکترونیکی مبتنی بر وب 2 و مبتنی بر رایانش ابری توسط سرویس «بنچمارک آپاچی» انجام شد و داده های پژوهش به دست آمد و تجزیه و تحلیل داده ها از طریق آزمون های فرض به وسیله نرم افزار spss انجام پذیرفت. در بررسی چهار پارامتر کیفیت سرویس شامل زمان پاسخگویی، گذردهی، مقیاس پذیری و قابلیت دسترسی، و بررسی دسترسی به صفحه نخست «مودل»، دسترسی به فایل سیستمی لاگین و دسترسی به فایل درسی، عملکرد شاخص های کیفیت سرویس سرور مبتنی بر رایانش ابری نشان از برتری بر سرور مبتنی بر وب 2 داشت.

هدف: ممیزی دانش نخستین قدمی است که برای انجام فعالیت مدیریت دانش برداشته می شود و می تواند نیازهای مدیریت دانش، نقاط قوت، ضعف، فرصت ها و تهدیدهای سازمان را شناسایی کند. هدف مقاله حاضر معرفی مدل های ممیزی دانش و پیشنهاد مدل مناسب ممیزی دانش برای مراکز علمی ایران است. روش: روش پژوهش مورد استفاده در گام های نخست پژوهش، روش مطالعه کتابخانه ای و در گام بعدی روش مطالعه تحلیل و مدل سازی برای پیشنهاد مدل مناسب ممیزی دانش در مراکز علمی ایران است. یافته ها: مدل های متعددی برای ممیزی دانشی سازمان ها مورد استفاده قرار گیرند. از جمله مهم ترین مدل های موجود می توان به مدل های ممیزی دانش هیلتون، آلبرث، پرز سولترو و دیگران، وو و لی، و گاناسان و دورای دومینیک اشاره کرد. نتیجه گیری: مدلی 6 مرحله ای به شرح زیر می تواند برای ممیزی دانش سازمان های علمی ایران مورد استفاده قرار گیرد. ابتدا تیم ممیزی دانش تشکیل می شود. 1) سپسعناصر استراتژیک و ساختاری شناسایی می شود، و با استفاده از پرسشنامه، مصاحبه و مشاهده وضعیت دانشی سازمان ارزیابی می گردد و 2) سپس نیازهای دانشی، 3) جریان های دانشی، و 4) موجودی دانشی به دست می آید و 5) اطلاعات به دست آمده در قالب نقشه دانشی ارائه می شود. 6) نقاط قوت، ضعف، فرصت ها و تهدیدهای مراکز علمی شناسایی می شود و برای رفع آنها پیشنهادهایی به تیم ممیزی دانش ارائه می شود.

هدف: بررسی میزان تولیدات علمی پژوهشگران پژوهشکده مهندسی سازمان فضایی ایران در سال های 1369-1388است. روش/ رویکرد پژوهش: روش کتاب سنجی،جامعه آماری تولیدات علمی پژوهشگران شاغل در پژوهشکده مهندسی است. یافته ها: طی سال های مورد بررسی 1012 اثر علمی شامل 969 عنوان مقاله، 11 عنوان کتاب، و 32 عنوان ثبت اختراع تولید شده است. بیشترین تعداد مربوط به سال 1382 و کمترین مربوط به سال 1369 است. از بین قالب های مختلف انتشاراتی، سهم مقالات ارائه شده در کنفرانس های ملی بیش از سایر قالب هاست. 98 درصد تولیدات علمی تألیف و تنها 2 درصد ترجمه بوده است. بالاترین سرانه تولید به معاونت پژوهشی اختصاص دارد. نسبت مقالات منتشرشده در مجلات داخلی به مقالات منتشرشده در مجلات خارجی 45/1 است. 5/5 درصد از تولیدات پژوهشگران در نشریات نمایه شده در ISI منتشر شده و روند روبه رشدداشته است. پراستنادترین مقاله با 15 بار استناد در سال 2007 منتشر شده است. نتیجه گیری: تولیدات علمی پژوهشگران پژوهشکده مهندسی در بازه زمانی موردنظر روند روبه رشدی داشته، ولی این رشد منظم نبوده است. برای اینکه روند روبه رشد تولیدات علمی در سال های آینده نیز ادامه داشته باشد، لازم است بر تقویت فعالیت های پژوهشی تأکید بیشتری شود.

هدف: شناسایی موانع به اشتراک گذاری مستندات اسامی اشخاص در فهرست مستند مجازی بین المللی (ویاف) برمبنای داده های کتابخانه ملی ایران. روش/ رویکرد پژوهش: ابتدا به روش پیمایشی با استفاده از مصاحبه با کارشناسان بخش مستندسازی اسامی در کتابخانه ملی ایران گفتگو و موانع حضور داده های مستند اسامی کتابخانه ملی در ویاف تعیین شد. سپس، به روش تحلیل محتوا، رکوردهای 699 مستند نام که به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب شده بود برای ورود به ویاف بررسی شد. یافته ها: از نظر متخصصان حوزه مستندسازی کتابخانه ملی، حضور داده های کتابخانه در ویاف ضرورت دارد؛ اما موانعی در حوزه های نیروی انسانی، مدیریتی، آموزشی و پژوهشی، نرم افزاری و سخت افزاری، و اعتبار داده ها وجود دارد. مطالعه نمونه داده های مستند اسامی نشان داد که 1) پایگاه های اطلاعاتی مستند اسامی و اطلاعات کتاب شناختی با یکدیگر پیوند ندارند؛ 2) به لحاظ رسم الخط، تفاوت هایی میان اسامی مشابه وجود دارد که ممکن است بازیابی نشوند؛ 3) ارجاعات در حدود نیمی از رکوردهای مستند اسامی تکمیل نشده است؛ 4) برای برخی اسامی که متعلق به یک پدیدآور است بیش از یک رکورد وجود دارد؛ و 5) فقط 50% اسامی مستند موجود در کتابخانه ملی ایران با مستندات کتابخانه کنگره همسان هستند. نتیجه گیری: برای ورود به ویاف، بهینه سازی و تصحیح داده های مستند اسامی کتابخانه ملی ایران امری ضروری است.