مهرداد پویا

مقدمه: استفاده از ظرفیت های جامعه و مناطق عشایری به عنوان یک منبع گردشگری کمتر دیده شده در جهت جذب گردشگران داخلی و خارجی نقش مهمی در برنامه ریزی تنوع بخشی به معیشت جامعه ی عشایری ایفا می کند.هدف پژوهش: بنابراین، هدف این پژوهش شناسایی و اولویت بندی مناطق و مراکز مستعد گردشگری عشایری در استان همدان می باشد. روش شناسی تحقیق: پژوهش حاضر با توجه به هدف از نوع تحقیقات کاربردی است که با استفاده از راهبردهای پیمایش انجام پذیرفته است. ابزار جمع آوری داده ها مصاحبه و پرسشنامه بود. مصاحبه ها  با 8 نفر از کارشناسان و خبرگان و پرسشگری توسط 22 نفر از کارشناسان تعاونی عشایری و اداره امور عشایر استان همدان انجام شد. همچنین به منظور شناسایی شاخص ها و معیار های لازم برای تعیین مناسب تربن مکان گردشگری در استان از مطالعات کتابخانه ای و مصاحبه با کارشناسان استفاده گردید. این شاخص ها عبارت بودند از : دسترسی و کیفیت ایل راه ها، زیرساختهای گردشگری، شرایط مناسب جغرافیایی، جمعیت مراکز عشایری، تنوع جاذبه ها، پذیرش گردشگران، شرایط اقتصادی عشایر، وجود آب و برق، تعامل با دولت. به منظور اولویت بندی مناطق شناسایی شده از  تکنیک TOPSIS استفاده شد. همچنین، قبل از پرداختن به تکنیک تاپسیس وزن معیارها با استفاده از روش آنتروپی شانون تعیین می گردد. در نهایت در محیط جی آی اس جانمایی مراکز گردشگری عشایری بر روی نقشه مشخص شدند.قلمروجغرافیایی پژوهش: قلمرو جغرافیایی این پژوهش محدوده استان همدان و سامانه های عشایری این استان می باشد که در پنج شهرستان همدان، اسدآباد، بهار، تویسرکان، و نهاوند محدود شده اند.یافته ها و بحث: نتایج نشان داد “معیار دسترسی و کیفیت ایل راه ها" ، معیار “شرایط مناسب جغرافیایی" و معیار " زیرساخت های گردشگری"به  ترتیب بیشترین میزان تاثیر مثبت را  بر ایجاد مراکز گردشگری عشایری منطقه دارا می باشند. همچنین  نتایج نشان داد اولویت های شناسایی شده جهت ایجاد مراکز گردشگری  عشایری در استان همدان اول شهرستان نهاوند (سراب گیان)، دوم شهرستان همدان (تاریک دره و گنجنامه) و سوم شهرستان بهار (فسیجان) می باشند.نتایج: با توجه به نتایج، جهت برنامه ریزی برای ایجاد مرکز گردشگری عشایری، لازم است به اولویت های شناسایی شده در استان توجه گردد. همچنین با توجه به اهمیت معیارهای شناسایی شده، برای راه اندازی این مراکز تامین جاده ها و ایل راه ها، دسترسی به آب و برق، شرایط آب و هوایی، پوششی گیاهی، همچنین ایجاد زیرساخت های گردشگری نظیر تأسیسات و تجهیزات گردشگری، خدمات و تسهیلات بیشتر مورد توجه قرار گیرند.

دهیاری ها یکی از نهادهای محلی در نظام مدیریت روستایی به شمار می روند که طی سال های اخیر در راستای ساماندهی به وضعیت مدیریت روستایی، تأسیس شدند. هدف پژوهش حاضر تحلیل ظرفیت ها و قابلیت های دهیاری های استان همدان در مدیریت بحران بود که با استفاده از راهبرد پیمایش انجام شد. جامعه آماری این پژوهش شامل دهیاران استان همدان بودند که طبق آخرین امار 716 نفر می باشند. از این تعداد 250 نفر به شیوه تصادفی به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. قابلیت ها و نقش دهیاری ها در مدیریت بحران روستاهای استان همدان به کمک نرم افزار Smart PLS شناسایی و سپس تحلیل شدند. نتایج نشان داد مهم ترین قابلیت ها و اقدامات دهیاری ها قبل از وقوع بحران شامل مقوله های «آموزش»، «هماهنگی سازمانی»، «بهداشتی و درمانی»، در حین وقوع بحران شامل مقوله های «اطلاع رسانی»، «سازمان دهی گروه ها» و «اقدامات انتظامی و امنیتی»، و پس از بحران شامل اقدام های «بازسازی»، «ارزیابی خسارت ها» و «تسهیلات و خدمات» می باشند. برگزاری دوره های آموزشی پودمانی برای آماده سازی دهیاران، استفاده از سامانه های پیش آگاهی و بکارگیری ظرفیت های رسانه های اجتماعی برای افزایش توانایی مدیریت بحران در مناطق روستایی برای افزایش ظرفیت دهیاری ها در مدیریت بحران مناطق روستایی ضروری است.

توسعه کسب وکارهای خانگی در بین افراد آسیب پذیر جامعه به لحاظ روانی و اجتماعی باعث افزایش رفاه ذهنی و عینی و بهبود سطح زندگی آن ها می شود، همچنین موجب افزایش اعتماد و سرمایه اجتماعی و گسترش روابط اجتماعی افراد آسیب پذیر می گردد. بر این اساس توجه به اشتغال و کارآفرینی زنان آسیب پذیر در منزل، یکی از راهکارهای مؤثر در بهبود وضعیت اقتصادی آنان در جوامع محلی است. از این رو هدف پژوهش حاضر، شناسایی راهکارها و موانع توسعه مشاغل خانگی زنان آسیب پذیر در شهر همدان است. این مطالعه با استفاده از روش پژوهش کیفی از نوع نظریه برخاسته از داده ها انجام شده است. ابزار اصلی گردآوری داده ها، مصاحبه های عمیق و نیمه ساختارمند بود. داده ها از طریق مصاحبه با زنان سرپرست خانوار و مطلعین کلیدی در شهر همدان جمع آوری شد. تعداد نمونه ها شامل 19 نفر بودند که به صورت هدفمند و با شیوه گلوله برفی و بر اساس اصل اشباع داده ها انتخاب شدند. نتایج نشان داد موانع پیش روی توسعه مشاغل خانگی برای زنان آسیب پذیر شامل موانع روان شناختی- خانوادگی، موانع فرهنگی، موانع مالی- حمایتی، موانع آموزشی و موانع بازاریابی هستند. همچنین راهکارهای اصلی شامل فرهنگ سازی و توانمندسازی، حمایت های مالی، تبلیغات و بازاریابی، و حمایت های آموزشی پیشنهاد گردید.

رفتارهای محیط زیستی مسئولانه، مجموعه ای از کنش های افراد جامعه نسبت به محیط زیست است که یک طیف وسیع از احساسات، تمایلات و آمادگی های خاص برای رفتار نسبت به محیط زیست را شامل می شود. افراد هر اجتماعی برحسب شرایط و مقتضیات خاص اجتماعی و فرهنگی خود، برخورد متفاوتی نسبت به محیط زیست دارند. این برخوردها و رفتارها ممکن است کاملاً منفی و مخالف محیط زیست و یا برعکس باشد که می تواند متأثر از سرمایه اجتماعی جامعه باشد. هدف اصلی این پژوهش بررسی تأثیر سرمایه اجتماعی در پایداری محیط زیستی باغات انگور تعاونی باغداران شهرستان ملایر است. جامعه آماری پژوهش اعضای تعاونی باغداران شهرستان ملایر است که شامل 3000 نفر هستند و از این تعداد 341 نفر بر اساس نمونه گیری تصادفی طبقه ای با انتساب متناسب انتخاب شدند. ابزار اصلی پژوهش پرسش نامه استاندارد سرمایه اجتماعی آپهوف (2000) و پرسش نامه محقق ساخته اندازه گیری پایداری محیط زیستی به روش ردپای اکولوژیک بود. روایی پرسش نامه توسط متخصصین فن تأیید و پایایی آن نیز از طریق آزمون آلفای کرونباخ محاسبه و 86/0 به دست آمد. برای تجزیه وتحلیل داده ها از روش های مختلف آماری با استفاده از نرم افزارهای EXEL، SPSS و PLS صورت پذیرفت. نتایج حاصل از برازش مدل رابطه سرمایه اجتماعی با پایداری محیط زیستی نشان داد که بعد ساختاری سرمایه اجتماعی 2/36 درصد و بعد شناختی سرمایه اجتماعی 9/33 درصد تغییرات مربوط به متغیر پایداری محیط زیستی را به طور مستقیم تبیین نمودند. پژوهش حاضر با نگاهی جامع، چهارچوب مند و بر اساس ردپای اکولوژیک و سازه های سرمایه اجتماعی، تأثیر سرمایه اجتماعی موجود در تعاونی باغداران را بر پایداری محیط زیستی می سنجد که بررسی این موضوع در این تعاونی در نوع خود جدید است.

تعاونی های روستایی و کشاورزی یکی از فراگیرترین نهادهای مردمی در جوامع مختلف هستند؛ اما ساختار شبکه ای آنها کمتر مورد بررسی قرار گرفته است. این پژوهش باهدف تحلیل وضعیت شرکت های تعاونی روستایی استان کرمانشاه و در ادامه بر اساس روش شناسی تحلیل شبکه اجتماعی برای شناسایی نقاط ضعف و قوت شرکت ها از طریق مقایسه شرکت های برتر با عادی اجرا شد. این تحقیق از نوع کاربردی و در گروه مطالعات تحلیلی- توصیفی می باشد. جامعه آماری آن شامل اعضای هیئت مدیره، مدیرعامل و بازرسان و کارشناسان 20 شرکت تعاونی روستایی استان کرمانشاه است. پس از مطالعات عمیق کتابخانه ای، ابزار اصلی گردآوری داده ها و اطلاعات مورد نیار پرسشنامه محقق ساخته بود که پایایی و روایی ابزارها با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ و روایی محتوا تامین شد. یافته های ضریب همبستگی پویایی سازمانی (31/ r= )، احساس تعلق و همدلی (28/0 r= )، سبک رفتاری متفاوت (35/0 r= )، سطح اجتماعی متفاوت (32/0 r= )، اعتماد اجتماعی (30/0 r= )، مشارکت اجتماعی (32/0 r= ) و روابط اجتماعی (37/0 r= ) با عملکرد تعاونی ها مثبت و معنادار بود. نتایج تحلیل واریانس نشان می دهند که این متغیرها اثر معنی داری بر عملکرد تعاونی ها داشته و در مجموع قادر به پیش بینی حدود 6/59 درصد از تغییرات عملکرد هردو گروه تعاونیهای موردمطالعه هستند. همچنین تاثیر متغیرهای ذکر شده در عملکرد شرکت در بین تعاونیهای موفق و غیر موفق متفاوت است. پژوهش حاضر نگاهی متفاوت به مقوله تعاون و تعاون روستایی دارد و آن اینکه به تحلیل وضعیت شبکه احتماعی به عنوان مبحثی نوین در این نهادها می پردازد و وضعیت موجود آن را مورد توجه قرار می دهد.

دعای باران و مراسم مشابه از دیرباز در فرهنگ مناطق خشک و نیمه خشک رایج بوده؛ با این وجود کمتر مورد مطالعه علمی قرار گرفته است. هدف از این مقاله بررسی دعای باران در چهارچوب مطالعات جهانی دعاشناسی است. به این منظور ابتدا ادبیات مطالعات دعاشناسی شناسایی و فراداده های مناسب از سامانه اسکوپوس طی سه مرحله استخراج شد. در مرحله اول و دوم با استفاده از نرم افزار وی او اس ویوور نقشه های شبکه هم نویسندگی و هم رخدادی کلمات کلیدی برای مقالات علمی و مروری نمایه شده از سال 2000 تا 2021 ترسیم شد. در مرحله سوم، مقالات منتشرشده در موضوع دعای باران (12 مقاله)، جستجو و مورد مطالعه قرار گرفت. یافته ها نشان داد که مطالعات دعاشناسی در ابتدای هزاره سوم شاهد رشد فزاینده است. شبکه های علمی متعددی (160 خوشه) در این زمینه فعالیت دارند که بزرگ ترین آنها مشتمل بر 24 نویسنده است. شبکه هم رخدادی کلمات کلیدی آشکار کرد که مطالعات دعاشناسی در پنج خوشه متفاوت شامل روان شناسی، علوم اجتماعی، پزشکی، روان درمانی و استرس و افسردگی متمرکز است. در نهایت، پیشنهاد می گردد که دانش بومی مستتر در مراسم دعای باران با دانش نوین ترکیب شده و برای افزایش تاب آوری جوامع محلی در مقابله با پیامدهای تغییر اقلیم نظیر خشک سالی تعریف و اجرا شود.

روند استفاده از یادگیری الکترونیکی در آموزش عالی رو به افزایش است. دانشگاه پیام نور نیز همانند بسیاری از دانشگاهها به دنبال استفاده و توسعه یادگیری الکترونیکی است. در مؤسساتی که بدنبال راه اندازی یادگیری الکترونیکی هستند و برای پذیرش مؤثر و توسعه یادگیری الکترونیکی تلاش می کنند، شناسایی نگرش و انگیزش اساتید اهمیت قابل ملاحظه ای دارد. هدف از انجام این تحقیق بررسی و تحلیل نگرش و عوامل مشوّقاعضای هیئت علمی و مدرسان دانشگاه پیام نور برای تدریس در دوره های یادگیری الکترونیکی می باشد. این تحقیق از نوع کاربردی و غیر آزمایشی می باشد که به روش توصیفی- همبستگی انجام گرفته است. جهت گردآوری اطلاعات از پرسشنامه مدون استفاده گردید. جامعه آماری این تحقیق اعضای هیئت علمی و مدرسان مدعو دانشگاه پیام نور استان اردبیل )600 (S= می باشند که 160 نفر با استفاده از نمونه گیری تصادفی و آماره کوکران به عنوان اعضای نمونه مورد مطالعه انتخاب شدند. نتایج تحقیق نشان داد که نگرش اکثر پاسخگویان نسبت به یادگیری الکترونیکی مثبت و مساعد بود و در نتیجه تحلیل عاملی، چهار عامل بهبود اثربخشی آموزشی در کاربرد یادگیری الکترونیکی، برقراری ارتباط دو سویه مدوام بین مدرس و دانشجو، حمایت معنوی و قانونی از درون داد و برون داد نظام یادگیری الکترونیک، تلفیق دوره های آموزشی سنتی با آموزش الکترونیکی به عنوان عوامل نگرش استخراج گردیدند. همچنین، علاقه شخصی مدرس برای استفاده از فنّاوری اطلاعات، یادگیری بیشتر مدرسان (توسعه حرفه ای)، و مشارکت در یادگیری الکترونیکی به عنوان عاملی برای ارتقاء شغلی مهمترین عوامل مشوّق اساتید بودند.