تاریخ و سیره شناسی

در این تحقیق تلاش شده تا نقش انحصاری تشیع در رشد فرهنگ و تمدن و حتی جلوه های مادی ایران زمین در قرن گذشته به تصویر کشیده شود و نشان دهد که چگونه مذهب تشیع توانسته فرهنگی تمدن ساز را در این مرز و بوم رشد دهد و خصوصاً با هجوم فرهنگ غرب این مذهب بیشتر کارایی خود را نشان داد و جنبشهای اجتماعی معاصر نشانگر اوج هجوم استعمار و همچنین اوج بالندگی و مقاومت فرهنگ تشیع میباشند. در این منازعات نه تنها خطرات احتمالی هجوم بیگانه دفع میگردد بلکه عناصر دینی فرهنگ ایرانی رشد کرده و بارورتر شده و عناصر غیر دینی آن کم رنگ شده و حتی در بعض موارد جای خود را به عناصر دینی داده است. تاکنون این سیر به انقلاب اسلامی ختم شده و در ادامه به حکومت آرمانی امام زمان(عج) ختم خواهد شد.

۱۵۶۳.

یاران مکّی امام محمدباقر(ع)

نویسنده: ابوالحسن ربانی سبزواری

منبع: فرهنگ کوثر ۱۳۸۴ شماره ۶۲

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۲۵۱

۱۵۶۴.

بررسی سنّت منافَرَه در جاهلیت و بازتولید و پیامدهای آن در دوران اسلامی ( با تکیه بر منافره های هاشمیان)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: صادق آئینه وند وحید باصری

منبع: مطالعات تاریخ اسلام سال پنجم پاییز ۱۳۹۲ شماره ۱۸

کلیدواژه‌ها: جاهلیت مفاخره دوران اسلامی منافره هاشمیان

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۲۴۶ تعداد دانلود : ۱۷۰۰

مفاخره یا فخرفروشی، بخشی جدایی ناپذیر از زندگی اعراب پیش از اسلام را تشکیل می داد. افتخار به حسب و نسب درکنار تعصبات قبیله ای، پایه و اساس نظام حاکم بر اندیشة اعراب جاهلی بود0 این فخرفروشی ها به شکل های گوناگونی انجام می گرفت و برخی از آن ها تبعاتی در پی داشت که تا سال ها ادامه می یافت. منافره یکی از شیوه های مهم مفاخره با شرایط خاص خودش است. وجود چنین سنتی در حال و هوای جامعة پیش از اسلام شگفت انگیز نیست. آنچه اهمیت دارد، سربرآوردن دوباره و تداوم آن در دوران اسلامی و در پوششی جدید بود که آشکارکنندة واقعیت های بسیاری از تأثیر برخی سنت های جامعة جاهلی بر رفتار برخی مسلمانان نخستین است. هاشمیان، یکی از مشهورترین خاندان های قریش، در متن منافره های پیش و پس از اسلام واقع بودند، و به دلیل نقش ویژه ای که این خاندان در حوادث و وقایع داشتند، بررسی و تبیین سنت منافره، بدون در نظر گرفتن آنان، امکان پذیر نیست. دستاورد این پژوهش، ضمن شناخت سنت منافره، نشان می دهد که چگونه این سنت با مؤلفه-های جامعة پیش از اسلام، توانست با بهره گیری از اختلاف های مسلمانان دوباره سربرآورد و با تغییر شکل، اما با حفظ محتوا، به راه خود ادامه دهد و حتی جریانساز شود.

۱۵۶۵.

آموزه امت اسلامی در قرآن و بازاندیشی در قابلیت های فرهنگی و تمدنی آن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: امیرمحسن عرفان علی بیات

منبع: تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی سال پنجم تابستان ۱۳۹۳ شماره ۱۵

کلیدواژه‌ها: قرآن متافیزیک جغرافیا تمدن اسلامی علوم طبیعی فلسفة علم

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ اسلام تاریخ تمدن اسلامی

تعداد بازدید : ۲۲۴۸ تعداد دانلود : ۱۱۷۸

تاکنون موضوع «امت» و «امت اسلامی» بیشتر با رویکرد علوم اجتماعی مورد توجه بوده و کمتر از منظر فرهنگی و تمدنی به آن پرداخته شده است. این نوشتار خواهد کوشید با رویکردی توصیفی تحلیلی و با استناد به مؤلفه های امت از منظر قرآن به تبیین مفهوم و نقش امت در فرایند ساخت تمدن اسلامی پرداخته تا وانماید که این نظریه چه قابلیت ها و ظرفیت هایی در باروری فرهنگی و نیز تمدن سازی دارد. بدیهی است که «مدینة النبی» و دوره رشد و شکوفایی تمدن اسلامی، صورت تاریخی و اساس تحلیل آن است. انسجام و همبستگی وثیق اجتماعی، آرمان سازی برای تحولات اجتماعی و کارکردهای هویت بخش ازجمله یافته های این تحقیق در قابلیت ها و ظرفیت های فرهنگی و تمدنی این آموزه می باشد. این جستار؛ «ایجاد عقیده مشترک»، «همسویی در اراده و اندیشه اقوام و ملل»، «درانداختن آیین های همگانی»، «نفی مرزبندی های قبیله ای، اجتماعی، قومی و نژادی» و «یکسان سازی و تمایزسازی توأمان» را از قابلیت ها و کارکردهای هویت بخش آموزه امت اسلامی می داند.

۱۵۶۶.

کتابشناسى حضرت ابالفضل العباس علیه السلام

نویسنده: ناصرالدین انصاری قمی

منبع: آیینه پژوهش ۱۳۸۰ شماره ۶۷

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی سایر

تعداد بازدید : ۲۲۴۳

۱۵۶۷.

کتابنامه امام کاظم(ع)

نویسنده: ناصرالدین انصارى قمى

منبع: فرهنگ کوثر ۱۳۷۷ شماره ۱۵

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۲۴۵

۱۵۶۸.

بررسی تخریج و صدور حدیث یکونُ بَعْدِی اثْنَاعَشَرَ خَلِیفَهً در منابع اهل سنت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محمود کریمی رحیم امرایی

منبع: حدیث پژوهی سال هشتم پاییز و زمستان ۱۳۹۵ شماره ۱۶

کلیدواژه‌ها: اثناعشر خلیفه اثناعشر امیراً تخریج حدیث اثناعشر صدور حدیث اثناعشر کلهم مِنْ قُرَیشٍ مصادیق خلفای اثناعشر

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۲۴۲ تعداد دانلود : ۱۵۶۹

حدیث «یکونُ بَعْدِی اثْنَاعَشَرَ خَلِیفَهً» از احادیث شاخص در بحث خلافت پیامبر 2 است که بر جانشینی و امامت ائمه شیعه دلالت دارد و در پرتو این روایات، حقانیت اعتقادات امامیه اثبات می شود. نقل های فراوانی از روایت «اثناعشر خلیفه» در منابع اهل سنت وجو دارد. بیشتر علمای این مذهب در تطبیق حدیث مذکور بر خلفای خود، بر عبارت های الحاقی آخر حدیث تکیه کرده اند. از شرایط ضروریِ کشف دلالت دقیق این حدیث و نقد توجیهات برخی علمای اهل سنت درباره مفاد آن، روشن نمودن مسئله تخریج، فضای صدور و عبارت های الحاقی آن است که مقاله حاضر به آن ها خواهد پرداخت. از سوی دیگر، دانشمندان اهل سنت با تکیه بر دو عبارت « کلّهم تجتمع علیه الامه» و «کلّهم مِنْ قُرَیشٍ» که در برخی نقل های این حدیث یافت می شود، بر تفسیر شیعه از «اثناعشر خلیفه» و تطبیق آن بر امامان اهل بیت k اشکال کرده اند. ازاین رو، در مورد سند و دلالت این دو عبارت نیز می بایست پژوهش شایسته ای صورت پذیرد . مقاله حاضر با بررسی سندی این دو عبارت و دقت در فضای صدور آن ها و تفاوت آن با وضعیتِ سندی و فضای صدور اصل حدیث، نشان خواهد داد که این عبارت ها از جانب ناقلان به آخر حدیث افزوده شده و تفاسیر ناصوابی با تکیه بر این دو عبارت، از جانب مفسران اهل سنت صورت گرفته است.

۱۵۶۹.

فضل بن شاذان و دفاع فرهنگى

نویسنده: شمس الله صفرلکی

منبع: فرهنگ کوثر ۱۳۷۸ شماره ۲۹

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۲۴۶

۱۵۷۰.

بازخوانی شخصیت عبدالله ابن سلام و جایگاه وی در زمان حیات پیامبر و دوره خلفا بر اساس روایت ها و گزارش های تاریخی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: امیر احمدنژاد زهرا کلباسی

منبع: پژوهش های تاریخی دوره جدید سال هشتم تابستان ۱۳۹۵ شماره ۲ (پیاپی ۳۰)

کلیدواژه‌ها: حضرت علی (ع) خلفا ابن سلام مرجع دینی دانشمند یهودی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۲۴۱ تعداد دانلود : ۸۲۱

بازخوانی گزارش های تاریخی حاکی از آن است که ابن سلام در سال نخست هجری مسلمان شد؛ اما در غزوات و رویدادهای شاخص عصر پیامبر(ص)، نقش درخور توجهی ایفا نکرد. در حالی که پس از رحلت پیامبر(ص)، با نزدیکی به دستگاه حکومت، به عنصری مؤثر تبدیل شد. چنان که در دوران ممنوعیت گسترش حدیث، جواز نقل روایت یافت و آشکارا از عملکرد خلفا، به ویژه در شورش علیه عثمان، دفاع می کرد. در مقابل، خلفا و بنی امیه نیز با انگیزه جایگزینی مراجع دینی ساختگی به جای اهل بیت پیامبر(ص)، به ویژه حضرت علی(ع)، با ادعای نزول فقرات متعدد وحی در وصف ایمان ابن سلام و جعل روایات مدح بی نظیر در شأن او، برای ارتقای جایگاه دینی سیاسی او در جامعه تلاش کردند. هدف بنی امیه آن بود که از حمایت دینی وی، در راستای جلب افکار عمومی استفاده کنند و پایه های مشروعیت خویش را تحکیم بخشند. این سیاست باعث شد که تاکنون نیز، این امر بر بسیاری از محدثان و مفسران اهل سنت و تشیع مشتبه باشد و آنان ضمن نقل روایات وی، آیات بسیاری را در شأن او بپندارند.

۱۵۷۱.

میزگرد بررسى ابعاد سیاسى، اجتماعى، عرفانى نهضت سید الشهداء

مصاحبه شونده: محمود تقی زاده داوری محسن غرویان محمد لگنهاوزن

منبع: معرفت ۱۳۷۹ شماره ۳۴

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ کربلا

تعداد بازدید : ۲۲۴۱

۱۵۷۲.

عاشورا نیاز فکرى نسل امروز

نویسنده: محمدجواد حیدرى کاشانى

منبع: نشریه پاسدار اسلام ۱۳۷۷ شماره ۱۹۷

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۲۳۹

۱۵۷۳.

رهیافت های معاصر در پژوهش سیره نبوی

نویسنده: سید محمد حسینی مترجم: حسن محمدی

منبع: آیینه پژوهش ۱۳۷۶ شماره ۴۷

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ و سیره‌ حضرت محمد(ص)

تعداد بازدید : ۲۲۳۷

۱۵۷۴.

تمدن جدید اسلامى

نویسنده: صادق آئینه وند

منبع: معرفت ۱۳۷۵ شماره ۱۸

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ اسلام تاریخ تمدن اسلامی

تعداد بازدید : ۲۲۳۷

۱۵۷۵.

مباهله

نویسنده: سید مهدی شجاعی

منبع: بشارت ۱۳۷۶ شماره ۱

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۲۳۶

۱۵۷۶.

سیرى اجمالى در سیره نگارى پیامبر اسلام در غرب

نویسنده: مرتضی کریمی نیا

منبع: آیینه پژوهش ۱۳۸۰ شماره ۶۸

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۲۳۶

۱۵۷۷.

قرّاء(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده: تى ناگل علی ناظمیان‏ فرد

منبع: مجله تاریخ اسلام ۱۳۸۱ شماره ۱۱

کلیدواژه‌ها: قُرّاء قارى اهل القرا اهل الایام تازه واردین صوافى راضى ذمه حکمیّت خوارج

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی سایر

تعداد بازدید : ۲۲۳۴

۱۵۷۸.

خیزش شیعه (جنگ وصلح)

نویسنده: مهران کرمی

منبع: شهروند ۱۳۸۶ شماره ۱

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ اسلام

تعداد بازدید : ۲۲۳۶

۱۵۷۹.

نام محمد(ص) در آفاق ملکوت

نویسنده: سید اباصالح کشفی

منبع: فرهنگ کوثر ۱۳۸۰ شماره ۵۰

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۲۳۳

۱۵۸۰.

نظام آبیاری سواد و سقوط ساسانیان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محمدرضا رحمتی

منبع: مقالات و بررسی ها ۱۳۷۹ شماره ۶۸

کلیدواژه‌ها: ایران سواد ایرانشهر طغیان نظام آبیاری تمرکز و تجزیه

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ اسلام و ایران

تعداد بازدید : ۲۲۳۴ تعداد دانلود : ۱۲۶۰

یکی از بزرگترین رویدادهای تاریخ اسلام، سرنگونی نظام شاهنشاهی ساسانیان به دست مسلمانان بوده است. مورخان برای شکست از عوامل بسیاری یاد کرده اند. یکی از عوامل اصلی، آسیب دیدن پشتوانة نیرومند اقتصاد شاهنشاهی، یعنی نظام آبیاری – کشاورزی سواد بوده است. این عامل تاکنون، چنانکه باید مورد مداقّه قرار نگرفته و پژوهش جداگانه ای دربارة آن انجام نشده است. در این نوشتار، نقش سواد در اقتدار و سرنگونی ساسانیان، بررسی شده است.

درخت حوزه‌های تخصصی