ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۲۸۱ تا ۳۰۰ مورد از کل ۷۱۱ مورد.
۲۸۱.

تاریخ‏نگارى ساختارگرا

کلیدواژه‌ها: ساختار گرایى تاریخ‏نگارى ساختارگرا استراوس و روش‏شناسى سوسور

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۱۹۴
ساختارگرایى که از سال‏هاى شصت سده بیستم فعالیت خود را آغاز کرده بود، عصر طلایى خود را در سال‏هاى هفتاد سپرى کرد. این مکتب بر بسیارى از حوزه‏هاى دانش تأثیر خود را نهاد و بر تاریخ‏نگارى این دوره نیز سایه افکند، به‏گونه‏اى که مقاله‏هاى مجله تاریخى آنال، رنگ و بوى مباحث ساختارى به خود گرفت. در این مقاله، نویسنده به دنبال معرفى این نوع از تاریخ‏نگارى است. وى پس از معرفى شخصیت‏هاى برجسته ساختارگرا، زمینه‏هاى سیاسى ـ اجتماعى و علمى شکل‏گیرى این مکتب را یادآور شده، سپس سیر تکوین آن را دنبال کرده است. هم‏چنین نویسنده، مؤلفه‏هاى اصلى ساختارگرایى و پیوند آن را با تاریخ‏نگارى به بحث مى‏نشیند و از مفاهیم اصلى آن، سخن مى‏گوید و سپس کاستى‏ها و آسیب‏هاى آن را مى‏شمارد.
۲۸۲.

فلسفه نظرى تاریخ از دیدگاه قرآن (نقد دیدگاه شهید صدر)

کلیدواژه‌ها: تاریخ فلسفه‏نظرى تاریخ سنت‏تاریخى قانون‏تاریخى مدل‏تاریخى و قضیه تاریخى

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره کلیات کلیات و فلسفه‌ تاریخ
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره کلیات شخصیت ها
تعداد بازدید : ۹۳۴۴
مطالعه و تحلیل انتقادى تئورى سنت تاریخى قرآن در حیطه مسائل فلسفه نظرى تاریخ است. هدف مقاله حاضر، بررسى تحلیلى و انتقادى تئورى شهید صدر درباره سنت تاریخى قرآن است. هم‏چنین تبیین ساختارها و قالب‏ها، و صفات و ویژگى‏هاى سنن و قوانین تاریخى قرآن و نیز تحلیل اشکال و چهره‏هاى سنن و قوانین تاریخى، از دیگر اهداف مقاله است.
۲۸۳.

ضرورت توجه به صفات پیامبر(ص) در تفسیر متون شرعی

کلیدواژه‌ها: تفسیر متن صفات النبی(ص) متون شرعی

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره کلیات مکاتب، رویکردها و روش ها
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ و سیره‌ حضرت محمد(ص)
تعداد بازدید : ۱۱۱۳ تعداد دانلود : ۸۸۵
تفسیر متون شرعی و روش های آن امروزه یکی از مباحث مهم هرمنوتیک است. از گذشته تاکنون مسلمانان و غیرمسلمانان در تفسیر و تاویل متون شرعی (متون شرعی اسلامی) دیدگاه های مختلف و روش های گوناگون داشته و دارند. در این مقاله بر این مسئله تاکید می شود که برای فهم و تفسیر درست متون شرعی (کتاب و سنت) ضرورت دارد که صفات و ویژگی های صاحب متن به ویژه عصمت، مد نظر مفسر قرار گیرد، که برای رسیدن به این هدف، نکات زیر در این مقاله بررسی می شود:1.عناصر تشکیل دهنده متون شرعی و فرق آن با متون دیگر.2.صفات پیامبر(ص) و ضرورت ابراز و توجه به آنها به هنگام تفسیر متن.3.اصلاح تفاسیر نادرست (بررسی نمونه ای) با توجه به عدم درک درست از صفات پیامبر(ص).
۲۸۴.

بحران در روش

کلیدواژه‌ها: روش علوم انسانى نظریه اجتماعى رخ‏داد تاریخى تفسیر تاریخى و علوم طبیعى

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۰۵
این مقاله، ترجمه فصل نهم کتاب تاریخ‏نگارى نوین اثر میشل بنتلى است. وى در این کتاب کوشیده است سیر تحول تاریخ‏نگارى غربى را از عهد روشن‏گرى تا روزگار ما به اختصار بررسى کند.(3) در این فرایند، مقوله روش و روش‏شناسى، نقطه عطف بزرگى است که در پى حرفه‏اى شدن رشته تاریخ و بروز تحولات اجتماعى ـ اقتصادى در سطح‏جهان و در واکنش به علم گرایى و رشد علوم دقیقه مطرح شد. البته مسئله روش در پژوهش‏هاى تاریخى، پیش از این در عهد روشن‏گرى و با ظهور مورخان و متفکرانى، چون هیوم و با دفاع از روش‏هاى پوزیتیویستى (روش تجربه‏گرایانه علوم دقیقه) مطرح شده بود، اما اکنون اعتبار این روش با گسترش تفکر ایده‏آلیستى به حوزه علوم انسانى و به‏ویژه تاریخ، زیر سؤال رفته است. در نتیجه، متفکران تاریخ به تمایز و تفکیک روش علوم انسانى و تاریخى از روش‏هاى علوم تجربى پرداختند و از یک معرفت‏شناسى جدید و متفاوت سخن گفتند. پیشگام و پیشتاز این جریان، متفکران آلمانى و در رأس آن‏ها ویلهلم دیلتاى بود که بعدها شخصیت‏هایى چون ویندلبند، لامپرشت، ریکرت، ماکس وبر، کالینگ وود و ... راه او را ادامه دادند و نگرش تاریخى را متحول ساختند
۲۹۱.

نسبت حقیقت و روش

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: روش شناسی حقیقت هرمنوتیک و فهم‏تاریخ

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۳۰
دانش‏هاى تاریخى همواره در پى شناخت حقیقتى در زمان گذشته‏اند و براى این منظور، تدبیر روش شناختى فراوانى اندیشیده‏اند و همواره به اصلاح و بازبینى آن‏ها مشغول‏اند. اما پرسش اصلى، آن است که آیا این روش‏ها و تدابیر تنها در رساندن ما به حقیقت سهیم‏اند؟ یا چه بسا ما را در بى‏راهه‏هاى معرفت شناختى در انداخته و حقیقتى نو فرارویمان بیافرینند؟ بررسى این مسئله، نیاز به انجام مطالعه درجه دومى دارد که نه پدیده خارجى، بلکه خود فرایند فهم را مطالعه و بررسى کند. هرمنوتیک متکفل این نوع مطالعه است که به نقد مستمر فرایند شناخت مى‏پردازد و تاکنون بسان یک سونامى در گستره دانش‏هاى انسانى، امواجى ویران‏گر آفریده است. در این مقاله، در صدد معرفى این رویکرد مطالعاتى و ارائه گزارش تاریخى از دیدگاه‏ها و مواضع هرمنوتیست‏ها در مورد چالش حقیقت و روش هستیم. البته این نوشتار کوتاه تنها درآمدى آغازین براى آشنایى تاریخ پژوهان با زمینه بحث است و بررسى تحلیلى و تطبیقى دیدگاه‏ها مجال دیگرى مى‏طلبد.
۲۹۵.

بازجستی در تحلیل مورخان مسلمان از نبود علی (ع) در غزوه تبوک ؛ مقدمه ای روش شناختی

کلیدواژه‌ها: تاریخ نگاری اسلامی پیامبر(ص) و علی (ع ) حدیث منزلت روش شناسی تاریخی

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره کلیات مکاتب، رویکردها و روش ها
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ اسلام
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی سایر
تعداد بازدید : ۱۳۹۵ تعداد دانلود : ۷۰۰
نویسنده مقاله حاضر بر آن است که مورخان مسلمان همچون سایر مورخان کلاسیک ، در تحلیل های خود از رویدادهای تاریخی ، مسائل ، علل و ابعاد سیاسی را در نظر می گرفتند و بندرت به ابعاد و انگیزه های فرهنگی ، اجتماعی ، اقتصادی و به ویژه عاطفی توجه می کردند. این امر باعث پدید آمدن مجموعه ای از تاریخ نگاشته ها شده است که کاملاً تحت تسلط گفتمان سیاسی اندیشی قرار دارد و به سبب این غلبه ، مورخان معاصر مسلمان نیز به رغم پیدایش و رواج سنت ها و گفتمان های جدید در تاریخ نگاری ، همچنان از پرداختن به سهم عوامل غیرسیاسی در تحلیل های خود خودداری می کنند. نویسنده در این مقاله با بررسی یک نمونه عینی تحلیل های سیاست اندیشانه بیشتر مورخان قدیم و جدید مسلمان از عدم حضور علی (ع) در غزوه تبوک را با تحلیلی از عبدالحسین زرین کوب که برخلاف همه ، سهم بیشتری به عواطف بشری پیامبر داده مقایسه کرده است .
۲۹۶.

تاریخ تحلیلى یا تحلیل تاریخ

کلیدواژه‌ها: تاریخ تحلیلى تحلیل تاریخ یافته تاریخى داده‏سازى جامعه‏شناسى تاریخى و مردم‏شناسى تاریخى داده تاریخی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۷۴۷
تاریخ تحلیلى، به عنوان روشى در عرصه پژوهش‏هاى تاریخى، شکل کمال یافته تاریخ‏نگارى است که در تاریخ اسلام سابقه‏اى دیرینه دارد. در این‏گونه تاریخ‏نگارى، مورخ با کاربست اصول و قواعد تعریف شده یا پذیرفته شده دانشمندان حوزه تاریخ، و استفاده از ابزارها و امکانات و نیز دستاوردهاى دیگر علوم مربوطه، مى‏کوشد تا به داده‏هاى واقعى دست یافته و سره را از ناسره بازشناسد. با این رویکرد، تاریخ تحلیلى، با آن‏چه معطوف به داده‏هاى تاریخى، تحلیل مى‏شود، متفاوت و متمایز است و اساسا تحلیل‏هاى مبتنى بر تاریخ، خارج از حوزه تاریخ به‏شمار مى‏آید، هرچند مورخ خود ممکن است بدان روى کند. این مقاله بر آن است تا نشان دهد که چه تفاوت‏هایى میان تاریخ تحلیلى و تحلیل تاریخ وجود دارد.
۲۹۸.

روایت و واقعیت

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: روایت واقعیت تاریخ‏نگارى و واقعه تاریخى

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره کلیات کلیات و فلسفه‌ تاریخ
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره کلیات شخصیت ها
تعداد بازدید : ۲۷۱۵
نوشته حاضر، نقدى است بر چهار تن از بزرگان اندیشه در حوزه فلسفه تاریخ با محوریت دو موضوع مهم و کلیدى در بحث روش‏شناسى و فلسفه علم تاریخ؛ یعنى روایت و واقعیت. به‏طور خلاصه در این بحث، ساختار روایت به‏عنوان محورى‏ترین عنصر در تاریخ‏نگارى و ارتباطش با واقعیت و نیز این که چگونه روایت مى‏خواهد واقعیت تاریخى را براى خواننده تبیین نماید و این‏که آیا ساختار روایتىِ روش تاریخ‏نگارى فعلى مى‏تواند تمامى هستى تاریخ را منتقل کند یا خیر، به اجمال بررسى شده است. ضمن این مبحث، آفت‏هایى که بر عنصر روایت در روش تاریخ‏نگارى روایى مترتب است نیز ارزیابى شده است و در نهایت، این پرسش را در برابر ذهن خواننده قرار مى‏دهد که چه روش جامعى را مى‏توان براى ثبت و ضبط کامل وقایع تاریخ، تدارک دید و ابداع نمود تا بتوان کوچک‏ترین وقایع تاریخ را در جایگاه خودشان ثبت کرد.
۲۹۹.

نقش شخصیت در تاریخ با رهیافتی به جایگاه تاریخی امام خمینی

کلیدواژه‌ها: شخصیت امام خمینی تاریخ مارکسیسم متفکران مسلمان

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی انقلاب اسلامی امام خمینی
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره کلیات شخصیت ها
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی فقه و اصول فقه اندیشه و فقه سیاسی فقه سیاسی ولایت فقیه انقلاب و نظام جمهوری اسلامی
تعداد بازدید : ۱۷۰۴ تعداد دانلود : ۸۶۶
در این مقاله سعی شده است که به نحو اختصار دیدگاههای متفکران غرب و از جمله نحله مارکسیسم در مقایسه با دیدگاه متفکران مسلمان در ارتباط با موضوع حساس نقش شخصیت در تاریخ مورد نقد و بررسی قرار گیرد و پس از آن و حتی الامکان رویکرد و رهیافت امام نسبت به مقوله «سیاست» و «تحولات اجتماعی» در مقایسه با تئوریهای مطرح شده شناخته گردد. پرسش اساسی این نوشتار آن است که آیا شخصیتها یا «قهرمانان» در تحولات تاریخی نقش اساسی داشته یا شرایط اجتماعی و تاریخی بدون تکیه بر قهرمانان تحولات را رقم می زنند؟ یا اینکه هر دو عامل در پیوندی ناگسستنی به ایفای نقش می پردازند؟ در این میانه، با توجه به ظهور انقلابی بزرگ و سرنوشت ساز اسلامی در ایران، رهبری بی بدیل آن و ویژگیهای خاص تحولات به وجود آمده در عرصه جهانی و داخلی با کدام نظریه یا تئوری قابل سنجش می باشد؟
۳۰۰.

تاریخ شفاهى

کلیدواژه‌ها: تاریخ‏نگارى تاریخ شفاهى منابع تاریخى و روایات تاریخى

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۱۷
تاریخ شفاهى یکى از روش‏هاى انتقال اخبار و روى‏دادها و یکى از قدیمى‏ترین روش‏هاى تاریخ نگارى است که از گذشته‏هاى بسیار دور، حتى پیش از پدیدار شدن سنت مکتوب تاریخ‏نگارى، کاربرد و اهمیت داشت و امروزه نیز در مکتب‏هاى جدید تاریخ‏نگارى کشورهاى مختلف، رویکرد ویژه‏اى به این مقوله مى‏شود. مقاله حاضر بر آن است تا ضمن معرفى پیشگامان تاریخ شفاهى، اهمیت آن‏را نیز به‏عنوان یک منبع در تاریخ‏نگارى جدید بنمایاند

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان