درخت حوزه‌های تخصصی

چکیده: نوشتار حاضر به تحقیقی در باره تاریخ تأسیس حوزه علمیّه قم نشسته است و در این راستا با استناد به منابع تاریخی، به تحلیل زمینه ها و عوامل پیدایش آن پرداخته است. آنگاه وضعیّت این حوزه را از نظر فرهنگی، علمی و آموزشی در دو قرن پس از تشکیل به تصویر می کشد. این تحقیق، بنیادی و از نوع توصیفی ـ تحلیلی به شیوه کتابخانه ای می باشد. از این رو برای جمع آوری اطلاعات از روش یادداشت برداری (فیش برداری) استفاده می شود. پس از طبقه بندی اطلاعات گردآوری شده، با استفاده از روش تحلیل محتوا به نتیجه گیری و تدوین می پردازیم. یافته های این تحقیق نشان می دهد که حوزه علمیّه قم به عنوان نهاد تعلیم و تربیت دینی در پایان سده دوم و یا در ابتدای سده سوّم هجری، در عصر حضور امامین رضا و جواد (علیهما السلام) شکل گرفته است. این حوزه مقدّس با قدمتی به طول هزار و دویست و اندی سال، دارای پیشینه ای طولانی تر از پیشینه حوزه شریف نجف است. محدّثان و دانشمندان اشعری در ایجاد زمینه تشکیل و در برپایی حوزه در قم نقش اساسی داشته اند. آنان پس از سعی در توسعه شهر و وضعیّت اقتصادی آن و به دنبال استقلال سیاسی بخشیدن به شهر قم، با فراخواندن سایر اشعریّان، شیعیان و سادات، و تثبیت دین اسلام و مذهب تشیّع در آن، زمینه های اجتماعی و فرهنگی لازم را برای حضور و اجتماع دانشمندان و محدّثان شیعی در این شهر فراهم آوردند. در چنین شرایطی محدّثان و صحابی امامان معصوم (علیهم السلام) که غالباً از خاندان اشعری هم بودند با تشکیل جلسات علمی و دینی، حوزه علمیّه قم را برپا نمودند. بنابر شواهد تاریخی، می توان از محمّد بن عیسى اشعری و پسرش احمد به عنوان اوّلین رؤسای حوزه علمیّه قم نام برد. حوزه قم در زمان شکل گیری خود بسیار فعّال و پر رونق بوده است، به گونه ای که با قاطعیّت می توان این مرحله از حیات آن را یکی از شکوفاترین دوران آن دانست.

در این مقاله به معرفی اجمالی کتاب عظیم هانری کربن با عنوان En Islam iranien پرداخته ایم. موضوع نوع رابطه میان اسلام و ایران را در نظرگاه وی طرح کرده ایم و برپایه تحلیل های انجام شده به این نتیجه رسیده ایم که برای آنکه عنوان این اثر در برگردان فارسی گویا باشد، به جای ترجمه لغوی آن به اندر اسلام ایرانی میباید آن را به اسلام در سرزمین ایران ترجمه کرد.

عنوان مقاله حاضر «مثنویمولویو نجوم» است. وقتیکه وضعیت علوم را در قرن هفتم و هشتم هجریمطالعه میکنیم، متوجه پیش رفت و توسعه علوم عقلیو نجوم در کنار علوم نقلیمیشویم و در مییابیم که از بین ستارگان عرصه ادب فارسی، مولویشاعر آفاق و انفس است. در این پژوهش نیز مجالیفراهم آمده است تا با طریق استفاده مولانا از دانش نجوم، ابزار نجومی، پدیده هایجوی، پیوستگیبا اختران، سعد و نحس، افلاک، ستارگان و برج هایدوازده گانه مثنویو کاربرد آن ها در شعر او بیش تر آشنا شویم.